Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Przyznanie w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej wojewodzie kompetencji do sprawowania nadzoru oznacza, że nie może on powierzyć jej innym organom lub pracownikom urzędu. Jest to kompetencja przysługująca wyłącznie wojewodzie.

Przewidziana w art. 32 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o administracji rządowej w województwie /Dz.U. nr 91 poz. 577 ze zm./ możliwość prawna dekoncentracji kompetencji wojewody na pracowników urzędu wojewódzkiego nie obejmuje kompetencji do sprawowania nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego.

Brak podpisu wojewody, a więc podjęcie rozstrzygnięcia nadzorczego przez pracownika urzędu wojewódzkiego, jest naruszeniem przepisów prawa, którego konsekwencją jest jego wadliwość.

Naczelny Sąd Administracyjny, po rozpoznaniu sprawy ze skargi Gminy D. na rozstrzygnięcie nadzorcze podjęte z upoważnienia Wojewody D. przez Dyrektora Wydziału Prawnego i Nadzoru Urzędu Wojewódzkiego z 17 marca 1999 r. (...) w przedmiocie stwierdzenia nieważności uchwały Zarządu Gminy D. z 19 lutego 1999 r. (...) w sprawie powierzenia funkcji dyrektora szkoły - uchyla zaskarżone rozstrzygnięcie nadzorcze.

Uchwałą z 19 lutego 1999 r. (...), na podstawie przepisów art. 30 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym /Dz.U. 1996 nr 13 poz. 74 ze zm./ oraz art. 36a ust. 4 i 8 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty /Dz.U. 1996 nr 67 poz. 329 ze zm./, Zarząd Gminy D. - w związku z tym, że nie został rozstrzygnięty konkurs na stanowisko dyrektora Szkoły Podstawowej w M. - powierzył to stanowisko z dniem 19 lutego 1999 r. K. Ch. na okres 4 lat szkolnych /par. 1 uchwały/. Dyrektor będzie otrzymywała dodatek funkcyjny zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 19 marca 1997 r. /par. 2/. Wykonanie uchwały powierzono Przewodniczącemu Zarządu /par. 3/. Uchwała weszła w życie z dniem podjęcia /par. 4/.

Działający z upoważnienia Wojewody D. Dyrektor Wydziału Prawnego i Nadzoru Urzędu Wojewódzkiego w W rozstrzygnięciem nadzorczym z 17 marca 1999 r. (...), na podstawie art. 91 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, stwierdził nieważność powyższej uchwały, wskazując, że została ona podjęta z istotnym naruszeniem prawa.

W związku z nierozstrzygnięciem konkursu na stanowisko dyrektora Szkoły Podstawowej w M., Zarząd Gminy D. uchwałą (...) z 19 lutego 1999 r. powierzył funkcję dyrektora tej szkoły K. Ch. W podstawie prawnej przedmiotowej uchwały powołano art. 30 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym /Dz.U. 1996 nr 13. poz. 74 ze zm./ oraz art. 36a ust. 4 i 8 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty /Dz.U. 1996 nr 67 poz. 329 ze zm./.

Pismem z 9 lutego 1999 r. skierowanym do Zarządu Gminy D., pełniący obowiązki Kuratora Oświaty Z. P. zgłosił uzasadnione zastrzeżenie do zamiaru powierzenia stanowiska Dyrektora Szkoły Podstawowej w M. K. Ch.

Zgodnie z treścią art. 36a ust. 2 ustawy o systemie oświaty, nie można powierzyć stanowiska dyrektora szkoły w przypadku zgłoszenia przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny umotywowanego zastrzeżenia w terminie 14 dni od przedstawienia kandydata na to stanowisko.

Ponadto, art. 36a ust. 4 ustawy o systemie oświaty stanowi, że w sytuacji, gdy w wyniku konkursu nie wyłoniono kandydata na stanowisko dyrektora szkoły, organ prowadzący szkolę powierza je ustalonemu przez siebie kandydatowi, po zasięgnięciu opinii rady szkoły i rady pedagogicznej.

W piśmie z 28 stycznia 1999 r. skierowanym do Zarządu Gminy D., rada pedagogiczna Szkoły Podstawowej w M. negatywnie zaopiniowała kandydaturę K. Ch. na stanowisko dyrektora Szkoły. W Szkole Podstawowej w M, nie powołano rady szkoły.

W świetle powyższych przepisów prawnych oraz wobec umotywowanego zastrzeżenia organu sprawującego nadzór pedagogiczny, a także negatywnej opinii rady pedagogicznej, należy uznać, że organ prowadzący Szkołę nie byk uprawniony do podjęcia uchwały o powierzeniu K. Ch. stanowiska jej dyrektora.

Uchwałą z 16 kwietnia 1999 r. (...) Rada Gminy D., na podstawie przepisu art. 98 ust. 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, postanowiła zaskarżyć ten akt nadzoru do Naczelnego Sąd u Administracyjnego. W skardze z 26 kwietnia 1999 r. Gmina D. wniosła o uchylenie rozstrzygnięcia nadzorczego, kwestionując zasadność przyjętych w nim "umotywowanych zastrzeżeń" organu nadzoru pedagogicznego.

W odpowiedzi na skargę strona przeciwna wniosła o jej oddalenie. Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. /Dz.U. nr 78 poz. 483/ gwarantuje samorządowi terytorialnemu samodzielność /art. 16/, która podlega ochronie sądowej /art. 165/. Przyznanie samodzielności samorządowi terytorialnemu znajduje wyraz prawny w konstrukcji prawnej nadzoru, której zasadnicze elementy unormowane są w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Według jej art. 171 "Działalność samorządu terytorialnego podlega nadzorowi z punktu widzenia legalności /ust. 1/". "Organami nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego są Prezes Rady Ministrów i wojewodowie, a w zakresie spraw finansowych regionalne izby obrachunkowe" /ust. 2/.

Konstytucja unormowała zatem dwa zasadnicze elementy konstrukcji nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego: po pierwsze, kryterium ingerencji nadzorczej - z punktu widzenia legalności, po drugie, organy powołane do sprawowania nadzoru, przyznając w tym zakresie kompetencje wojewodzie. O tej kompetencji stanowi też art. 25 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o administracji rządowej w województwie /Dz.U. nr 91 poz. 577 ze zm./: "Wojewoda sprawuje nadzór nad organami gminy, powiatu i samorządem województwa, na zasadach określonych w ustawach". Ustawa o administracji rządowej w województwie odsyła w zakresie unormowania kompetencji wojewody do sprawowania nadzoru nad organami gminy, powiatu i samorządu województwa do ustaw. A zatem, zasady sprawowania nadzoru nad samorządem województwa określa ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa /Dz.U. nr 91 poz. 576 ze zm./.

Przyznanie wojewodzie kompetencji do sprawowania nadzoru oznacza, że nie może on powierzyć jej innym organom lub pracownikom urzędu. Jest to kompetencja przysługująca wyłącznie wojewodzie. o niedopuszczalności jej realizacji w imieniu wojewody przez inne organy lub pracowników urzędu wojewódzkiego świadczy też szczególne jej unormowanie w art. 25 ustawy o administracji rządowej w województwie, która odsyła w tym zakresie do ustaw. Oznacza to, że nie jest dopuszczalne zastosowanie art. 32 ustawy o administracji rządowej w województwie. Według art. 32 ust. 1 tej ustawy "Wojewoda może upoważnić na piśmie pracowników urzędu wojewódzkiego, nie zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych stanowiących aparat pomocniczy kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich, do załatwiania określonych spraw w jego imieniu i na jego odpowiedzialność, w ustalonym zakresie, a w szczególności do wydawania decyzji administracyjnych". Przewidziana w art. 32 możliwość prawna dekoncentracji kompetencji wojewody na pracowników urzędu wojewódzkiego nie obejmuje kompetencji do sprawowania nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego.

Wyrazem realizacji konstytucyjnej kompetencji nadzoru wojewody nad jednostką samorządu terytorialnego jest podpisanie rozstrzygnięcia nadzorczego przez wojewodę. Brak podpisu wojewody, a więc podjęcie rozstrzygnięcia nadzorczego przez pracownika urzędu wojewódzkiego, jest naruszeniem przepisów prawa, którego konsekwencją jest jego wadliwość.

W sprawie będącej przedmiotem skargi rozstrzygnięcie nadzorcze wydał z upoważnienia Wojewody D. Dyrektor Wydziału Prawnego i Nadzoru Urzędu Wojewódzkiego w W.

W tym stanie faktycznym i prawnym, na podstawie art. 24 ust. 2 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./, Sąd orzekł jak w sentencji.