Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Magdalena Durzyńska Sędziowie WSA Marta Kołtun-Kulik (spr.) WSA Tomasz Szmydt Protokolant referent stażysta Joanna Berbecka po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 3 czerwca 2016 r. sprawy ze skargi Gminy K. na decyzję Krajowej Komisji Uwłaszczeniowej z dnia [...] stycznia 2016 r. nr [...] w przedmiocie uchylenia decyzji 1. uchyla zaskarżoną decyzję i umarza postępowanie odwoławcze przed Krajową Komisją Uwłaszczeniową; 2. zasądza od Krajowej Komisji Uwłaszczeniowej na rzecz skarżącej Gminy K. kwotę 680 (sześćset osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Zaskarżoną decyzją z dnia [...] stycznia 2016 r., nr [...] Krajowa Komisja Uwłaszczeniowa, po rozpatrzeniu odwołania Powiatu [...], uchyliła w całości decyzję Wojewody [...] z dnia [...] lutego 2010 r., nr [...] stwierdzającą nieodpłatne nabycie przez Gminę [...] prawa własności nieruchomości oraz przekazała sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi pierwszej instancji.

Zaskarżona decyzja została wydana w następującym stanie faktycznym i prawnym.

Wojewoda [...] decyzją z dnia [...] lutego 2010 r., nr [...] stwierdził nieodpłatne nabycie, z mocy prawa, z dniem 27 maja 1990 r. przez Gminę [...], prawa własności nieruchomości Skarbu Państwa położonej w [...] przy ul. [...], w obrębie [...], arkusz mapy [...], oznaczonej w ewidencji gruntów jako działki nr [...].

Odwołanie od decyzji z dnia [...] lutego 2010 r. wniósł Powiat [...].

Krajowa Komisja Uwłaszczeniowa decyzją z dnia [...] stycznia 2012 r., nr [...] uchyliła w całości decyzję organu pierwszej instancji z dnia [...] lutego 2010 r. i przekazała sprawę do ponownego rozpatrzenia.

Gmina [...] złożyła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego na decyzję Komisji z dnia [...] stycznia 2012 r., którą Sąd oddalił. Następnie, na skutek złożenia przez Gminę [...] skargi kasacyjnej od ww. wyroku sprawę rozpoznał Naczelny Sąd Administracyjny, który wyrokiem z dnia 28 listopada 2014 r., sygn. akt I OSK 215/13 uchylił zaskarżony wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 12 września 2012 r., sygn. akt I SA/Wa 637/12 oraz decyzję Krajowej Komisji Uwłaszczeniowej z dnia [...] stycznia 2012 r. W uzasadnieniu wyroku Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że Sąd pierwszej instancji nieprawidłowo uznał, iż interes prawny Powiatu wynika z przepisu art. 64 ww. ustawy z dnia 13 października 1998 r. - Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz. U. Nr 133 poz. 872, ze zm.). W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego oczywistym jest, iż Powiat [...] w dniu 27 maja 1990 r. nie legitymował się żadnym tytułem do przedmiotowej nieruchomości i nie legitymuje się nim również obecnie. Fakt złożenia wniosku (w trybie ww. art. 64 ustawy z dnia 13 października 1998 r.) o przyznanie tej nieruchomości Powiatowi, nie powoduje, że przysługuje mu roszczenie do tego mienia, a jedynie może ubiegać się o jego przekazanie. Przekazanie to nie jest obligatoryjne i w dodatku ma charakter uznaniowy. Decyzja Wojewody przekazująca to mienie jest decyzją konstytutywną. W takiej sytuacji Powiat w postępowaniu prowadzonym na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy komunalizacyjnej nie ma żadnego interesu prawnego, może mieć jedynie interes faktyczny, który nie daje mu przymiotu strony. Nie można więc uznać, że wniesione przez Powiat [...] odwołanie od decyzji komunalizacyjnej Wojewody mogło być skuteczne i merytorycznie rozpoznane przez Krajową Komisję Uwłaszczeniową, jako wniesione pryey strone postepowania

Decyzją z dnia [...] stycznia 2016 r., nr [...] Krajowa Komisja Uwłaszczeniowa uchyliła decyzję Wojewody [...] z dnia [...] lutego 2010 r. oraz przekazała sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi pierwszej instancji. W uzasadnieniu decyzji organ odwoławczy podniósł, że uznanie przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 28 listopada 2014 r., iż Powiat [...] nie legitymował się interesem prawnym, oznacza, iż nie posiadał on przymiotu strony w postępowaniu przed organem pierwszej i drugiej instancji. Decyzja organu pierwszej instancji nie powinna zostać więc skierowana do tego podmiotu. W ocenie Komisji, udział w postępowaniu pierwszo-instancyjnym mimo braku posiadania legitymacji strony w ww. postępowaniu powoduje dużo dalej idące skutki prawne dla prawidłowości decyzji wydanej przez organ pierwszej instancji. Decyzja organu pierwszej instancji została bowiem doręczona podmiotowi, który nie był stroną postępowania, co doprowadziło do spełnienia przesłanki z art. 156 § 1 pkt 4 k.p.a. W ocenie Komisji doszło więc do istotnego naruszenia przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy. Dlatego konieczne było uchylenie decyzji organu pierwszej instancji w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia temu organowi.

Gmina [...] złożyła skargę na decyzję Komisji z dnia [...] stycznia 2016 r., zarzucając jej naruszenie:

1) art. 16 § 1 k.p.a. poprzez rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji uchylającej decyzję Wojewody [...] w całości i przekazującej sprawę do ponownego rozpatrzenia temu organowi pomimo ostateczności decyzji Wojewody [...] z dnia [...] lutego 2011 r.;

2) art. 138 § 2 k.p.a. poprzez przyjęcie, że Krakowa Komisja Uwłaszczeniowa była uprawniona do jego zastosowania w niniejszej sprawie, oraz poprzez przyjęcie, iż nastąpiły materialne przesłanki do jego zastosowania;

3) art. 156 § 1 pkt 4 k.p.a. poprzez przyjęcie, iż decyzja Wojewody [...] z dnia [...] lutego 2011 r. jest obarczona wadą nieważności określoną tym przepisem;

4) art. 6 k.p.a.

Mając na uwadze powyższe, strona skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości i umorzenie postępowania. Ponadto wniosła o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

W odpowiedzi na skargę, Krajowa Komisja Uwłaszczeniowa wniosła o jej oddalenie. W uzasadnieniu podtrzymała stanowisko zawarte w decyzji z dnia [...] stycznia 2016 r.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje.

Sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, co oznacza, że sąd w zakresie dokonywanej kontroli bada czy organ administracji orzekając w sprawie nie naruszył prawa w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik sprawy. Należy dodać, że zgodnie z art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012r. poz. 270 ze zm.), powoływanej dalej jako "p.p.s.a.", sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi ani powołaną podstawą prawną, z zastrzeżeniem art. 57a.

Rozpoznając sprawę niniejszą w ramach powyższych kryteriów skargę należy uznać za zasadną.

W przedmiotowej sprawie Wojewoda [...] decyzją z dnia [...] lutego 2010 r. stwierdził nieodpłatne nabycie, z mocy prawa, z dniem 27 maja 1990 r. przez Gminę [...], prawa własności nieruchomości. Odwołanie od ww. decyzji wniósł Powiat [...]. Na skutek odwołania Krajowa Komisja Uwłaszczeniowa decyzją z dnia [...] stycznia 2012 r. uchyliła decyzję z dnia [...] lutego 2010 r. i przekazała sprawę do ponownego rozpatrzenia. Następnie, Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 28 listopada 2014 r. uchylił zaskarżony wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 12 września 2012 r. oraz - korzystając z uprawnień wynikających z przepisu art. 188 p.p.s.a. - decyzję Komisji z dnia [...] stycznia 2012 r. W uzasadnieniu wyroku Naczelny Sąd Administracyjny przesądził, że Powiat [...] nie legitymuje się przymiotem strony w przedmiotowym postępowaniu.

Zgodnie z art. 153 ustawy p.p.s.a. ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie organy, których działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania było przedmiotem zaskarżenia, a także sądy, chyba że przepisy prawa uległy zmianie. Oznacza to, że ocena prawna zawarta w orzeczeniu sądu administracyjnego utraci moc wiążącą w wypadku zmiany stanu prawnego, jeżeli to spowoduje, że pogląd sądu stanie się nieaktualny. Podobny skutek, tj. ustanie mocy wiążącej wspomnianej oceny, może spowodować zmiana – po wydaniu orzeczenia sądowego – istotnych okoliczności faktycznych. Żadna jednak ze wskazanych podstaw w niniejszej sprawie nie zaistniała.

W konsekwencji, po uchyleniu przez Naczelny Sąd Administracyjny decyzji Krajowej Komisji Uwłaszczeniowej z dnia [...] stycznia 2012 r. powstała sytuacja procesowa, w której do rozpoznania przez Komisję zostało odwołanie wniesione przez Powiat [...]. Zaznaczyć przy tym należy, że wiążąca dla Komisji była ocena dokonana przez NSA odnośnie braku interesu prawnego Powiatu [...] w przedmiotowym postępowaniu, a w konsekwencji braku posiadania przez Powiat przymiotu strony.

W tym miejscu wskazać należy, że postępowanie administracyjne, w tym postępowanie odwoławcze, wszczęte może być jedynie na wniosek strony (art. 61 § 1 k.p.a.). Jeśli na etapie postępowania odwoławczego ustalone zostanie, że postępowanie to jest bezprzedmiotowe, organ na podstawie art. 138 § 1 pkt 3 w zw. z art. 105 § 1 k.p.a. winien umorzyć postępowanie odwoławcze. Wskazać przy tym należy, że z bezprzedmiotowością postępowania mamy do czynienia wówczas, gdy w sposób oczywisty organ stwierdzi brak podstaw prawnych i faktycznych do merytorycznego rozpatrzenia sprawy. Oznacza to, że wszystkie elementy badanego stanu faktycznego i prawnego są tego rodzaju, że niepotrzebne jest postępowanie mające na celu wyjaśnienie wszystkich tych okoliczności w sprawie. Taka sytuacja zaistniała niewątpliwie w niniejszej sprawie, bowiem postępowanie odwoławcze wszczęte zostało na wniosek nieuprawnionego podmiotu – Powiatu [...] nieposiadającego przymiotu strony, a tym samym powinno zostać ono umorzone.

Z uwagi na istniejącą bezprzedmiotowość podmiotową postępowania odwoławczego zainicjowanego odwołaniem Powiatu [...], Krajowa Komisja Uwłaszczeniowa uchylając decyzję Wojewody [...] z dnia [...] lutego 2010 r. oraz przekazując sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi pierwszej instancji decyzją z dnia [...] stycznia 2016 r., naruszyła przepis art. 138 § 2 k.p.a.

Nieprawidłowo też organ odwoławczy stwierdził, że Powiat [...] był stroną postępowania administracyjnego przed Wojewodą [...], o czym ma świadczyć doręczenie decyzji temu podmiotowi, a tym samym została spełniona przesłanka z art. 156 § 1 pkt 4 k.p.a. Zauważyć bowiem należy, że decyzję organu pierwszej instancji Powiat [...] otrzymał do wiadomości, co wyraźnie wynika z rozdzielnika decyzji. Tym samym, jak słusznie wskazała strona skarżąca okoliczność "doręczenia decyzji" nie zawsze należy łączyć ze "skierowaniem decyzji" czyli określeniem praw i obowiązków oznaczonego podmiotu.

W konsekwencji, zaskarżona decyzja obarczona wadą naruszenia przepisu art. 138 § 2 k.p.a., które to naruszenie miało wpływ na wynik sprawy, podlega wyeliminowaniu z obrotu prawnego. Sąd jednocześnie stwierdził podstawę do umorzenia postępowania odwoławczego, dlatego na podstawie art. 145 § 3 p.p.s.a. postanowił umorzyć postępowanie odwoławcze zawisłe przed Krajową Komisją Uwłaszczeniową.

Mając powyższe na względzie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, działając na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit c) w zw. z art. 145 § 3 p.p.s.a. orzekł jak w punkcie 1 sentencji wyroku. O kosztach postępowania zawartych w punkcie 2 sentencji wyroku Sąd orzekł na podstawie art. 200 w zw. z art. 205 § 2 p.p.s.a. w zw. z § 14 ust. 1 pkt 1 lit. c) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 1804).