Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

1. W postępowaniu dotyczącym innego podmiotu organizacja społeczna może uczestniczyć nie jako strona w rozumieniu art. 28 kpa, ale jako uczestnik na prawach strony w rozumieniu i po spełnieniu przesłanek z art. 31 kpa.

2. Organizacja społeczna, która nie wnosiła o dopuszczenie jej do udziału w postępowaniu przed jego ostatecznym zakończeniem, nie może skutecznie wnosić o wznowienie tego postępowania z powołanie się na art. 145 § 1 pkt 4 kpa.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Elżbieta Trykoszko (spr.), Sędziowie sędzia WSA Małgorzata Roleder, sędzia NSA Anna Sobolewska-Nazarczyk, Protokolant Katarzyna Luto, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 16 czerwca 2009 r. sprawy ze skargi ABW S. Sp. z o.o. w H. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. z dnia [...] marca 2009 r., nr [...] w przedmiocie uchylenia decyzji o odmowie wznowienia postępowania 1. uchyla zaskarżoną decyzję, 2. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie może być wykonana w całości do czasu uprawomocnienia się niniejszego wyroku, 3. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. na rzecz strony skarżącej ABW S. Sp. z o.o. w H. kwotę 200 zł (słownie: dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Skarga została wywiedziona na tle następujących okoliczności.

Decyzją z dnia [...].12.2008r. Starosta S. udzielił spółce z o.o. ABW S. z siedzibą w H. koncesji na wydobywanie metodą odkrywkową bez użycia materiałów kruszywa naturalnego ze złoża "J. II – Pole C" tj. działki o numerze geodezyjnym [...], położonej w obrębie G., gmina S. Decyzja ta stała się ostateczną. W dniu 6.01.2009r. wpłynął do starostwa wniosek Stowarzyszenia "I.R." w J. o wznowienie postępowania administracyjnego w sprawie zakończonej opisaną decyzją z powołaniem się na podstawę wznowienia z art. 145 par. 1 pkt 4 kpa. W uzasadnieniu wniosku stowarzyszenie podało, że działka numer [...], położona w G. znajduje się w zasięgu działania stowarzyszenia, działającego na rzecz poszanowania dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego oraz ochrony środowiska naturalnego a eksploatacja kopalin zniszczy naturalne środowisko, walory przyrodnicze i krajobrazowe okolicy. O fakcie wydania decyzji koncesyjnej stowarzyszenie – jak podało - powzięło informację w dniu 5.01.2009r.

Decyzją z dnia [...].01.2009r. Starosta S. powołując się na art. 149 par. 3 kpa odmówił wznowienia postępowania uznając jego niedopuszczalność z przyczyn podmiotowych tj. braku przymiotu strony u wnioskodawcy. Podał, że stowarzyszenie "I.R." w J. nie uczestniczyło w postępowaniu koncesyjnym, bo nie wnosiło o uznanie go za uczestnika na prawach strony na podstawie art. 31 par. 2 kpa, a tylko ostateczne postanowienie dopuszczające stowarzyszenie do udziału w postępowaniu na prawach strony uprawniałoby organizację społeczną do udziału w postępowaniu, a w konsekwencji do skutecznego zgłoszenia wniosku o wznowienie postępowania.

Na skutek uwzględnienia odwołania stowarzyszenia od tej decyzji Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. decyzją z dnia [...].03.2009r. orzekło w oparciu o art. 138 par. 2 kpa o uchyleniu decyzji odmawiającej wznowienia postępowania i przekazaniu sprawy do ponownego rozpatrzenia. Kolegium stwierdziło, że kwestia zbadania legitymacji stowarzyszenia, wnoszącego o wznowienie postępowania na podstawie zarzutu niebrania udziału w postępowaniu koncesyjnym, powinna nastąpić po wznowieniu postępowania w ramach oceny zaistnienia podstawy wznowienia.

Skargę do sądu administracyjnego na powyższą decyzję kasacyjną wniosła spółka z o.o. ABW "S." w H. zarzucając naruszenie art. 145 par. 1 pkt 4, 147 i 149 par. 1 kpa. W uzasadnieniu skargi spółka podniosła, że o wznowienie postępowania może wystąpić wyłącznie strona postępowania. Organizacja społeczna, jaką jest stowarzyszenie, może brać udział w postępowaniu wyłącznie na prawach strony i tylko wówczas, gdy ubiega się o to i zostanie dopuszczona do udziału w postępowaniu w trybie art. 31 kpa jeszcze w trakcie prowadzonego postępowania. Powołując się na wyrok NSA z 3.02.2005r. sygn. OSK 1076/04 (Lex nr 165912) skarżąca spółka stwierdziła, że dopuszczenie organizacji społecznej do udziału w postępowaniu nie może nastąpić gdy postępowanie zasadnicze zostało ostatecznie zakończone. Bezsporny fakt, że Stowarzyszenie "I.R." w J. nie wnosiło w postępowaniu koncesyjnym o dopuszczenie go do udziału w postępowaniu, oznacza, że stowarzyszenie to nie legitymuje się teraz uprawnieniem do ubiegania się o wznowienie postępowania. Skoro jest oczywiste, że wniosek o wznowienie został złożony przez podmiot niebędący stroną, brak jest uzasadnienia dla prowadzenia postępowania wznowieniowego. Podnosząc powyższe skarżąca spółka wniosła o uchylenie decyzji organu odwoławczego i zasądzenie od organu na rzecz strony skarżącej kosztów postępowania sądowego.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. w odpowiedzi na skargę wniosło o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku zważył, co następuje:

Skarga podlegała uwzględnieniu. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. rozpatrując odwołanie Stowarzyszenia "I.R." w J. od decyzji odmawiającej wznowienia postępowania na wniosek stowarzyszenia, rozpatrzyło je w oderwaniu od realiów sprawy oraz uprawnienia stowarzyszenia będącego organizacją społeczną do uczestnictwa na prawach strony w postępowaniu administracyjnym dotyczącym innej osoby. Umknęło, bowiem uwadze organu odwoławczego to, że postępowanie o udzielenie koncesji na wydobywanie kopalin dotyczyło uprawnień przedsiębiorcy ubiegającego się o udzielenie koncesji, a w sprawie dotyczącej innego podmiotu organizacja społeczna może uczestniczyć nie jako strona w rozumieniu art. 28 kpa, ale jako uczestnik na prawach strony w rozumieniu i po spełnieniu wymogów z art. 31 kpa. W końcowej części swego odwołania od decyzji starosty, Stowarzyszenie "I.R." w J. przyznało, iż jego uczestnictwo w postępowaniu koncesyjnym wiązałoby się ze zgłoszeniem chęci udziału w trybie art. 31 par. 2 kpa, którego to zamiaru stowarzyszenie nie mogło zrealizować, gdyż nie wiedziało, iż postępowanie koncesyjne się toczy. Przyznana w odwołaniu przez organizację społeczną jej pozycja procesowa względem postępowania koncesyjnego miała zasadnicze znaczenie dla oceny kwestii dopuszczalności wznowienia tego postępowania koncesyjnego na wniosek stowarzyszenia.

Z art. 145 par. 1 pkt 4 kpa tj. przepisu powołanego przez Stowarzyszenie "I.R." w J. jako podstawa wznowienia postępowania, wynika uprawnienie strony do żądania wznowienia postępowania, w którym ta strona bez własnej winy nie brała udziału. W przepisie tym, pojęcie "strona" jest użyte w rozumieniu art. 28 kpa ("stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo, kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek"). Przypomniana zaś wyżej okoliczność przyznania przez stowarzyszenie, iż jego udział w postępowaniu koncesyjnym mógł mieć miejsce wyłącznie na prawach strony, jednoznacznie wskazywała na brak w niniejszej sprawie potrzeby badania przymiotu strony u stowarzyszenia, które to badanie w klasycznym przypadku rzeczywiście może mieć miejsce dopiero po wznowieniu postępowania.

W sprawie niniejszej z uwagi na pozycję procesową organizacji społecznej domagającej się wznowienia postępowania dotyczącego innego podmiotu, zaistniał oczywisty brak legitymacji stowarzyszenia do ubiegania się o wznowienie. W świetle treści art. 31 kpa udział organizacji społecznej w sprawie dotyczącej innej osoby wymaga nie tylko uprzedniego zgłoszenia przez organizację zamiaru uczestnictwa w postępowaniu, ale też wydania przez organ postanowienia w sprawie dopuszczenia organizacji społecznej do udziału w postępowaniu. W literaturze przedmiotu i orzecznictwie sądowoadministracyjnym ukształtowany jednolicie jest pogląd, że dopiero ostateczne postanowienie dopuszczające organizację społeczną do uczestnictwa na prawach strony w danym postępowaniu, uprawnia ją do takiego udziału (patrz: komentarze do Kodeksu Postępowania Administracyjnego autorstwa M. Jaśkowskiej i A. Wróbla, autorstwa G. Łaszczycy, Cz. Martysza i A. Matana, autorstwa J. Borkowskiego i B. Adamiak, wyrok NSA z 20.01.2005r. sygn. OSK 1755/04, ONSA i WSA 2005/6/111). Nie ulega wątpliwości, że w stosunku do Stowarzyszenia "I.R." w J. nie było wydawane postanowienie o dopuszczeniu go do udziału w postępowaniu, którego wznowienia się domaga. Nie ulega też wątpliwości, że stowarzyszenie to faktycznie nie uczestniczyło w postępowaniu koncesyjnym, a zatem nie miało miejsca dopuszczenie organizacji społecznej do udziału w postępowaniu per facta cocludenta. Powyższe jest równoznaczne z tym, że wnioskujące o wznowienie postępowania stowarzyszenie nie nabyło uprawnień procesowych przynależnych stronie, w tym uprawnienia do domagania się wznowienia postępowania. Należy też mieć na uwadze, że instytucja dopuszczenia do udziału w postępowaniu nie funkcjonuje – jak to wyraził NSA w wyroku z 3.02.2005r. sygn. OSK 1076/04, Lex Nr 165912, a powtórzył w wyroku z 12.06.2007 sygn. II GSK 20/07, Lex Nr 338613 – samodzielnie, abstrakcyjnie i w oderwaniu od konkretnej sprawy. Wniosek o dopuszczenie do udziału w postępowaniu może być złożony wyłącznie w toku postępowania, a nie po jego ostatecznym zakończeniu. Na grunt niniejszego postępowania – zważywszy na ewidentny brak w toku postępowania koncesyjnego wniosku Stowarzyszenia "I.R." w J. o dopuszczenie go do udziału w nim i faktyczny brak uczestnictwa stowarzyszenia w tymże postępowaniu – nie można przenieść poglądu wyrażonego w tezie wyroku NSA z 23.11.1999r. sygn. IISA/Kr 1191/99 (OSP 2000/7-8/112), iż przepis art. 145 par. 1 pkt 4 kpa należy odnosić również do organizacji społecznych, mogących się ubiegać o status podmiotów na prawach strony, które zostały pozbawione możliwości uczestnictwa w postępowaniu przez to, że zignorowano ich wniosek o dopuszczenie do udziału w postępowaniu i nie wydano żadnego postanowienia w sprawie tego dopuszczenia.

Reasumując, w sprawie niniejszej miała miejsce oczywista niedopuszczalność wznowienia postępowania na wniosek Stowarzyszenia "I.R." w J., a w konsekwencji nie zachodziła potrzeba przeprowadzania zaleconego przez kolegium postępowania, co do przyczyn wznowienia. Z tych przyczyn Sąd orzekł o uchyleniu decyzji kasacyjnej organu odwoławczego (art. 145 par. 1 pkt 1 lit. "c" ustawy z dnia 30.08.2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi). Konsekwencją uwzględnienia skargi było orzeczenie o niemożności wykonania skarżonej decyzji do czasu uprawomocnienia się wyroku (art. 151 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi) oraz zasądzenie od organu na rzecz strony skarżącej kosztów postępowania sądowego (art. 200 w związku z art. 210 par. 1 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi).-