Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Świadczenie wychowawcze przysługuje tylko tym wykonującym władzę rodzicielską rodzicom, którzy mieszkając wspólnie z dzieckiem, opiekują się nim i zaspokajają jego potrzeby życiowe, pokrywając wydatki związane z wychowaniem i utrzymaniem dziecka.

W sytuacji, gdy skarżący nie spełnia przesłanek do otrzymania świadczenia wychowawczego żadnego znaczenia nie ma to, czy faktycznie złożył on wniosek o przyznanie świadczenia jako pierwszy. Przepis art. 22 ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci dotyczy przypadku zbiegu praw rodziców, a więc sytuacji, w której oboje rodzice są uprawnieni do otrzymania świadczenia wychowawczego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Bogusław Wiśniewski Sędziowie Sędzia WSA Grzegorz Grymuza (sprawozdawca) Asesor sądowy Jerzy Parchomiuk Protokolant Referent Natalia Kopiś po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 5 marca 2020 r. sprawy ze skargi P. C. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie świadczenia wychowawczego I. oddala skargę; II. przyznaje [...] I. C. od Skarbu Państwa (Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie) kwotę 295,20 zł (dwieście dziewięćdziesiąt pięć złotych dwadzieścia groszy) tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, w tym 55,20 zł (pięćdziesiąt pięć złotych dwadzieścia groszy) należnego podatku od towarów i usług.

Zaskarżoną decyzją z dnia [...] r., nr [...], Samorządowe Kolegium Odwoławcze (dalej także jako "organ"), po rozpatrzeniu odwołania P. C. (dalej także jako: "wnioskodawca" lub "skarżący"), na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego oraz art. 1 ust. 2 pkt 1, art. 2 pkt 16, art. 4, art. 15 ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowaniu dzieci, utrzymało w mocy decyzję Prezydenta Miasta L. z dnia [...] r., nr [...], w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia wychowawczego na dziecko: M. C. na okres od 01.10.2018 r. do 30.09.2019 r.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w sprawie, której stan faktyczny przedstawia się następująco:

W dniu 20 sierpnia 2018 r. P. C. złożył do Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w L. wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego na pierwsze dziecko: M. C. na okres świadczeniowy [...].

Decyzję z dnia [...] r. Prezydent Miasta L. odmówił przyznania świadczenia wychowawczego wnioskodawcy z uwagi na fakt, że warunkiem uzyskania świadczenia wychowawczego jest wspólne zamieszkiwanie dziecka z rodzicem, który stara się o świadczenie wychowawcze i pozostawanie na jego utrzymaniu. Według organu I instancji warunek ten nie został spełniony.

W odwołaniu P. C. zarzucił, że decyzja Prezydenta Miasta L. została wydana z rażącym naruszeniem prawa. Wskazał, że pierwszy złożył wniosek o przyznanie świadczenia wychowawczego, tymczasem świadczenie to zostało przyznane innej osobie. W związku z powyższym wniósł o uchylenie decyzji w całości.

Decyzją z dnia [...] r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało w mocy rozstrzygnięcie Prezydenta Miasta L. w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia wychowawczego.

Odnosząc się do zarzutów odwołania Samorządowe Kolegium Odwoławcze powołało się na przepis art. 5 ust. 3 ustawy o pomocy w wychowaniu dzieci, zgodnie z którym świadczenie wychowawcze przysługuje na pierwsze dziecko ojcu, matce, opiekunowi faktycznemu lub prawnemu dziecka, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty [...]zł. Jeżeli zaś członkiem rodziny jest dziecko niepełnosprawne, świadczenie wychowawcze przysługuje na pierwsze dziecko osobom wskazanym powyżej, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty [...]zł. Stosownie zaś do art. 2 pkt 16 cytowanej ustawy za rodzinę uważa się m. in. małżonków, rodziców dzieci, opiekuna faktycznego dziecka oraz zamieszkujące wspólnie z tymi osobami, pozostające na ich utrzymaniu dzieci w wieku do ukończenia 25. roku życia.

Jak wywiódł organ odwoławczy, w związku z powyższym przesłanką do przyznania świadczenia jest wspólne zamieszkiwanie dziecka z wnioskodawcą, który ubiega się o przyznanie świadczenia. Ze zgromadzonego materiału wynikało zaś, że wyrokiem Sądu Okręgowego w L. z dnia 11 czerwca 2014 r., sygn. akt III C 1353/07 A. M. C. powierzone zostało wykonywanie władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem M. C. i przy niej ustalono miejsce zamieszkania dziecka. Z kolei P. C. został pozbawiony władzy rodzicielskiej nad małoletnią M. C..

Organ wyjaśnił, że stosownie do treści art. 15 ust. 1 ustawy zwrócono się do kierownika ośrodka pomocy społecznej o przeprowadzenie wywiadu środowiskowego w celu wyjaśnienia wątpliwości. Z wywiadu wynika, że P. C. nie widział córki od urodzenia, ponieważ urodziła się zaraz po jego rozwodzie z żoną. Od tamtej pory nie ma z nią kontaktu, zaś dziecko mieszka z matką. Na tej podstawie stwierdzono, iż skarżący nie sprawuje opieki nad córką, dlatego decyzja o odmowie przyznania świadczenia nie została wydana z naruszeniem prawa i winna zostać utrzymana w mocy.

Decyzja organu odwoławczego została zaskarżona przez P. C. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie.

W skardze wnioskodawca zarzucił, że źle ustalono stan faktyczny sprawy wskazując, że w dniu 1 października 2018 r. przeprowadzono w miejscu zamieszkania strony wywiad środowiskowy.

Jak podniesiono w skardze P. C. nie wyraził zgody na przeprowadzenie wywiadu środowiskowego, a organ nie wskazał miejsca, w którym przeprowadził wywiad.

Ponadto skarżący poinformował, że prowadzone jest przeciwko niemu dochodzenie o czyn z art. 286 k.k., zaś w trakcie dochodzenia prowadzonego przez Prokuraturę Rejonową w L. jest on zastraszany w celu odwiedzenia go do zaskarżenia i dochodzenia swoich praw w przedmiotowej sprawie, w związku z czym czuje się zastraszony i uważa, że jego prawo do rozpoznania sprawy przez niezawisły sąd zostało naruszone.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko przedstawione w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie zważył, co następuje:

Skarga jest niezasadna.

Zgodnie z art. 1 § 2 ustawy - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (tekst jednolity Dz.U. z 2019 r., poz. 2167) sąd kontroluje zaskarżone akty pod względem ich zgodności z prawem, przy czym nie jest związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną, lecz granicami danej sprawy - art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity Dz.U. z 2019 r., poz. 2325 ze zm. - dalej jako: "p.p.s.a."). Sąd ma obowiązek dokonać oceny zgodności z prawem zaskarżonego aktu, biorąc pod uwagę wszelkie naruszenia prawa, które mogły mieć wpływ na wynik sprawy, nawet jeżeli nie zostały podniesione w skardze. Sąd bada legalność zaskarżonej decyzji, jej zgodność z prawem materialnym, określającym prawa i obowiązki stron oraz z prawem procesowym, regulującym postępowanie przed organami administracji publicznej. Uchylenie decyzji następuje w szczególności w przypadku, gdy zaskarżony akt narusza przepisy prawa materialnego lub przepisy postępowania w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy (art. 3 § 1 w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 p.p.s.a.).

Skarga w niniejszej sprawie nie zasługuje na uwzględnienie, ponieważ zaskarżona decyzja została wydana bez naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Rozstrzygając w sprawie organy nie naruszyły także przepisów prawa materialnego.

Już w tym miejscu należy podkreślić, że ustalenia faktyczne poczynione przez organy administracji znajdują potwierdzenie w niewadliwie zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, wobec czego materiał ten należało uznać za wystarczający do podjęcia prawidłowej i zgodnej z prawem decyzji w przedmiocie przyznania świadczenia wychowawczego.

Organy administracji dokonały także właściwej wykładni przepisów prawa materialnego, jak też prawidłowo zastosowały normy prawne do ustalonego w sprawie stanu faktycznego.

W myśl przepisu art. 7 k.p.a., organ administracji podejmuje wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, zaś zgodnie z art. 77 § 1 k.p.a., obowiązany jest w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy.

Przez rozpatrzenie całego materiału dowodowego należy rozumieć uwzględnienie wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak i uwzględnienie wszystkich okoliczności towarzyszących przeprowadzeniu poszczególnych dowodów, a mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności. Ocena dowodów powinna być dokonana na podstawie całego zebranego materiału dowodowego (art. 80 k.p.a.).

Organ administracyjny jest więc zobowiązany na podstawie przytoczonych przepisów do podjęcia wszelkich niezbędnych czynności proceduralnych w celu zebrania pełnego materiału dowodowego, dopiero bowiem wówczas może ocenić, czy dana okoliczność została wyjaśniona i udowodniona.

W rozpoznawanej sprawie organy administracji nie naruszyły wskazanych reguł postępowania. Organy zebrały wyczerpująco cały materiał dowodowy, rozważyły go i poddały ocenie, zgodnie z regułami wynikającymi z przepisów art. 7, art. 8, art. 77 § 1, art. 80 Kodeksu postępowania administracyjnego. Ustaliły dokładnie stan faktyczny i wyjaśniły wszystkie istotne okoliczności niezbędne do rozstrzygnięcia sprawy, mając na względzie treść mających zastosowanie w sprawie przepisów prawa.

Z treści uzasadnienia zaskarżonej decyzji wynika, że organ wziął pod uwagę wszystkie okoliczności, oświadczenia i dokumenty świadczące o sytuacji prawnej i faktycznej wnioskodawcy.

Ustalenia organu w tym zakresie nie budzą zastrzeżeń. Ustalenia te wynikają bowiem z przeprowadzonych w sprawie i wskazanych w uzasadnieniu decyzji dowodów. Większość dowodów, które stanowiły podstawę ustaleń dokonanych w sprawie, to dowody w postaci dokumentów urzędowych, których prawdziwość w żaden sposób nie została podważona.

Podkreślić należy również, że także sam skarżąc nie wskazuje takich środków dowodowych, które będąc pominięte przez organ, miałyby znaczenie dla ustalenia okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.

Organy nie naruszyły także dyspozycji art. 6 k.p.a.

Zasada legalizmu (praworządności) oznacza, że organ musi działać na podstawie i w granicach prawa.

W sprawie organy działały na podstawie przepisów obowiązującego prawa.

Brak jest również podstaw do przyjęcia, że organy dopuściły się naruszenia prawa materialnego.

Prawnomaterialną podstawę rozstrzygnięcia wydanego w sprawie stanowiły przepisy ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (tekst jednolity Dz.U. z 2019 r., poz. 2407 ze zm. - dalej jako: "ustawa o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci" lub "u.p.p.w.d.").

Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawa o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci celem świadczenia wychowawczego jest częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowywaniem dziecka, w tym z opieką nad nim i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych.

Świadczenie wychowawcze przysługuje matce albo ojcu, jeżeli dziecko wspólnie zamieszkuje i pozostaje na utrzymaniu matki albo ojca (art. 4 ust. 2 pkt 1 u.p.p.w.d.).

Rodzicom rozwiedzionym świadczenie takie może przysługiwać tylko wtedy, gdy dziecko, zgodnie z orzeczeniem sądu, jest pod opieką naprzemienną obydwojga rodziców rozwiedzionych, sprawowaną w porównywalnych i powtarzających się okresach (art. 5 ust. 2a u.p.p.w.d.).

Z powyższych przepisów wynika, że świadczenie wychowawcze przysługuje tylko tym wykonującym władzę rodzicielską rodzicom, którzy mieszkając wspólnie z dzieckiem, opiekują się nim i zaspokajają jego potrzeby życiowe, pokrywając wydatki związane z wychowaniem i utrzymaniem dziecka.

Wzgląd na powyższe sprawia, że brak jest podstaw do uwzględnienia wniesionej skargi albowiem oczywistym w sprawie pozostaje, że wnioskodawca nie wychowuje i nie opiekuje się dzieckiem, na które chciałby otrzymać świadczenie wychowawcze.

Już z przywoływanego przez organ wyroku Sądu Okręgowego w L. z dnia 11 czerwca 2014 r., sygn. akt III C 1353/07 (k.3 akt administracyjnych) wynika, że P. C. został pozbawiony władzy rodzicielskiej nad małoletnią M. C..

Pozbawienie władzy rodzicielskiej oznacza, że nie może on takiej władzy wykonywać, co apriori wyklucza możność uznania skarżącego za osobę wychowującą dziecko.

Przede wszystkim jednak z informacji podanych przez samego skarżącego w czasie przeprowadzania wywiadu środowiskowego wynika, że P. C. nigdy nie widział córki od urodzenia, ponieważ dziecko urodziło się zaraz po rozwodzie, od tamtej pory nie ma z córką kontaktu, że córka najprawdopodobniej mieszka z matką za granicą, nie zna adresu dziecka, nie ma z córką żadnych kontaktów od urodzenia, nie zna swojej córki, nigdy jej nie widział oraz nie uczestniczył w jej wychowaniu i jej życiu (k.15v akt administracyjnych).

Z powyższego w sposób jednoznaczny i nie budzący wątpliwości wynika, że skarżący nie zamieszkuje wspólnie z córką i w żadnym stopniu nie sprawuje nad nią opieki oraz jej nie wychowuje.

W świetle przywoływanych wyżej przepisów powyższe oznacza, że skarżący nie spełnia przesłanek, od których ustawa o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci uzależnia przyznanie świadczenia wychowawczego, co trafnie ustaliły także organy obu instancji, odmawiając wnioskodawcy przyznania świadczenia.

Bez wpływu na taką ocenę sprawy pozostają zarzuty zawarte w skardze.

Brak jest podstaw do kwestionowania ustaleń faktycznych dokonanych przez organy albowiem ustalenia te wynikają z przeprowadzonych w sprawie i wskazanych w uzasadnieniu decyzji dowodów. Co więcej część dowodów, które stanowiły podstawę ustaleń dokonanych w sprawie, to dowody w postaci dokumentów urzędowych, których prawdziwość w żaden sposób nie została podważona.

Brak jest też podstaw do podważenia ustaleń faktycznych z uwagi na to, że organy wskazały dzień 1 października 2018 r. jako dzień przeprowadzenia wywiadu środowiskowego albowiem taka właśnie data została podana w wywiadzie środowiskowym (k.14 akt administracyjnych).

Bez znaczenie pozostaje to, czy skarżący wyrażał zgodę, czy też nie, na przeprowadzenie wywiadu środowiskowego albowiem obowiązek przeprowadzenia i poddania się takiemu wywiadowi wynika wprost z przepisów ustawy (art. 15 ust. 1, art. 22 i art. 23 ust. 1 u.p.p.w.d. Na marginesie już więc tylko należy zauważyć, że z przedmiotowego wywiadu nie wynika, by skarżący odmawiał jego przeprowadzenia, przeciwnie podpisał on tą część wywiadu środowiskowego, w której opisano podawane przez niego informację (k.14 akt administracyjnych).

Wbrew zarzutom skargi stwierdzić należy, że miejscowość, a więc miejsce w którym przeprowadzono wywiad, została podana w tym dokumencie (k.14 akt administracyjnych).

Bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy pozostaje także to czy wobec skarżącego prowadzone jest postępowanie przygotowawcze o czyn w postaci niealimentacji, czy też jakiegokolwiek inne przestępstwo.

Fakt prowadzenia przeciwko skarżącemu jakiegokolwiek postępowania karnego nie sprawia, że w ten sposób spełnione zostały przesłanki, od których ustawa o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci uzależnia przyznanie świadczenia wychowawczego.

Podkreślić należy także, że celem świadczenia wychowawczego jest częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowywaniem dziecka, w tym z opieką nad nim i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych. Świadczenia tego nie można utożsamiać ze świadczeniem alimentacyjnym rodziców wobec dzieci. Celem tego świadczenia nie pozostaje bowiem zwolnienie rodziców z obowiązku dostarczania dzieciom środków utrzymania i wychowania.

W kwestii twierdzeń skarżącego o "zastraszaniu" go w trakcie dochodzenia prowadzonego przez Prokuraturę Rejonową w L. wyjaśnić należy, że Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie nie jest organem, któremu powierzono czuwanie nad ściganiem przestępstw.

Zadanie takie powierzono prokuraturze, przy czym organami uprawnionymi do wszczęcia i prowadzenia postępowania karnego w celu wykrycia sprawcy przestępstwa i pociągnięcia go do odpowiedzialności karnej, są prokuratura i policja. O ile zatem istotnie dopuszczono się wobec skarżącego gróźb karalnych to skarżący może zawiadomić o tym organy ścigania karnego, w tym w szczególności organy nadzorujące pracę prokuratury rejonowej.

Jeżeli chodzi o zarzut dotyczący naruszenia prawa skarżącego do rozpoznania sprawy przez niezawisły sąd to jest on alogiczny. Skarżący wniósł bowiem do sądu administracyjnego skargę, która została przez ten sąd rozpoznana. Co więcej w tym celu przyznana została mu także niezbędna pomoc prawna. Nie sposób zatem dopatrzyć się w tym aspekcie naruszenia prawa skarżącego do sądu.

W sytuacji, gdy skarżący nie spełnia przesłanek do otrzymania świadczenia wychowawczego żadnego znaczenia nie ma to, czy faktycznie złożył on wniosek o przyznanie świadczenia jako pierwszy. Przepis art. 22 u.p.p.w.d. dotyczy przypadku zbiegu praw rodziców, a więc sytuacji, w której oboje rodzice są uprawnieni do otrzymania świadczenia wychowawczego. W sprawie do sytuacji takiej nie doszło albowiem wnioskodawca nie jest osobą uprawnioną do otrzymania takiego świadczenia.

Końcowo zauważyć należy także, że ze znajdującego się w aktach sprawy aktu stanu cywilnego (aktu urodzenia) wynika, że skarżący jest ojcem M. C. (k.2 akt administracyjnych). W sytuacji, gdy prawdziwość tego aktu, będącego dokumentem urzędowym, nie została podważona organy były uprawnione do dokonywania na jego podstawie ustaleń co do pochodzenia dziecka od określonych rodziców. Na marginesie już więc tylko należy zauważyć, że nawet gdyby, w związku z przysposobieniem, czy jakimkolwiek innymi zdarzeniami prawnymi, doszło do sytuacji, w której skarżący w sensie prawnym nie byłby uznawany za ojca M. C. to i tak powyższa okoliczność nie mogłaby uzasadniać przyznania mu świadczenia wychowawczego. Świadczenie to bowiem przysługuje bądź rodzicom, bądź opiekunom dziecka.

W tym stanie rzeczy, na podstawie przytoczonych powyżej przepisów oraz w oparciu o art. 151 p.p.s.a., Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie oddalił skargę.

O przyznaniu pełnomocnikowi skarżącego wynagrodzenia z tytułu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu Sąd orzekł na podstawie art. 250 § 1 p.p.s.a. oraz § 21 ust. 1 pkt 1 lit. c) w zw. z § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (tekst jednolity Dz.U. z 2019 r., poz. 18).