Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Janusz Kasprzycki Sędziowie WSA Dorota Dąbek WSA Barbara Pasternak (spr.) Protokolant Monika Wójcik po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 maja 2013 r. sprawy ze skargi J. K. – K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 23 lipca 2012 r. nr [...] w przedmiocie zasiłku specjalnego celowego skargę oddala.

Prezydent Miasta decyzją z dnia [...] 2012 r. znak: [...], wydaną na podstawie art. 104 i art. 107 kpa oraz art. 3 ust. 3 i 4, art. 4, art. 8, art. 14, art. 17 ust. 2 pkt 1, art. 41 pkt 1, art. 102, art. 106, art. 109 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. nr 175, poz. 1362 ze zm.) § 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 lipca 2009 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń z pieniężnych z pomocy społecznej (Dz. U. nr 127 poz. 1055), odmówił J. K. – K. przyznania świadczenia w formie zasiłku celowego specjalnego zwrotnego na pokrycie kosztów pobytu opiekuna w sanatorium - szpitalu uzdrowiskowym.

W uzasadnieniu organ I instancji podał, że J. K. – K. prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z mężem B. K. oraz dziećmi H. K. oraz Z. K. W odrębnym gospodarstwie domowym pozostaje zaś teściowa. Rodzina ta utrzymywała się z: zasiłków rodzinnych w kwocie 159,00 zł, zasiłku pielęgnacyjnego 153,00zł, renty męża 691,29 zł oraz świadczenia rehabilitacyjnego w kwocie 965,69 zł. Zgodnie z pisemną deklaracją B. K nie osiągnął on dochodu z prowadzonej działalności gospodarczej. Organ ustalił zatem, że łączny dochód rodziny w listopadzie 2012 r. wynosił 1.968,98zł, zaś kryterium dochodowe wynikające z ustawy o pomocy społecznej dla rodziny wynosi 1404,00 zł.

Organ I instancji wskazał, że J. K. – K. zwróciła się o przyznanie pomocy w formie zasiłku celowego zwrotnego na pokrycie kosztów pobytu opiekuna w sanatorium z dzieckiem. Do wniosku załączono pismo NFZ kierujące syna H. do leczenia uzdrowiskowego. Strona wskazała, że na wyjazd z synem pojedzie ojciec, a dzienny koszt pobytu dla rodzica w tym sanatorium wynosi 100 zł. Organ I instancji podkreślił, że w szpitalu uzdrowiskowym dla dzieci w wieku od 3 do 18 roku życia uzyskują prawo do bezpłatnego 27-dniowego pobytu, podczas którego mają zapewnioną m.in. całodobową opiekę lekarsko - pielęgnacyjną oraz wychowawczą, o czym poinformowano J. K. – K. w potwierdzeniu skierowania syna na leczenie uzdrowiskowe. Dlatego, w ocenie organu I instancji, nie zachodził szczególnie uzasadniony przypadek do przyznania wnioskowanego zasiłku, o którym mowa w art. 41 ustawy o pomocy społecznej. Ponadto, zdaniem organu I instancji, rodzina strony jest w stanie zaspokoić własne potrzeby życiowe przy wykorzystaniu uzyskiwanego dochodu oraz posiadanych zasobów, gdyż dysponuje samochodami o wartości 20,000 zł. Organ podkreślił też, że wnioskodawca nie deklarują gotowości do podjęcia samodzielnych działań zmierzających do rozwiązania swojej sytuacji, a rodzina pomniejszyła swoje zasoby poprzez nieodpłatne darowanie części nieruchomości rolnych osobom trzecim.

Odwołanie od decyzji Prezydenta Miasta wniosła J. K. – K., zarzucając, że organ nieprawidłowo obliczył dochód rodziny, a nadto, że zawiezienie i przywiezienie dziecka do uzdrowiska obciąża rodziców, co rodzi określone wydatki, a nadto że zasadnym i kosztownym jest bodaj parodniowy pobyt opiekuna z dzieckiem na czas aklimatyzacji dziecka w nowym miejscu.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z dnia 23 lipca 2012 r. znak: [...], wydaną na podstawie art. 2 ust. 1, art. 3 ust. 4 i art. 41 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej oraz art. 138 § 1 pkt 1 kpa, utrzymało zaskarżoną decyzję w mocy.

Kolegium uznało za prawidłowe ustalenia organu I instancji w zakresie dochodów rodziny odwołującej się, który wyniósł 1.968,98 zł, a na który złożyły się zasiłki rodzinne w kwocie 159 zł, zasiłek pielęgnacyjny w kwocie 153 zł, renta męża w kwocie 691,29 zł oraz świadczenie rehabilitacyjne w kwocie 965,69 zł. Kolegium stwierdziło, że odwołująca się zakwestionowała obliczenie wysokości dochodu, lecz nie podała, na czym błąd organu I instancji polegał. Kolegium podkreśliło, że wniosek o przyznanie zasiłku strona złożyła w marcu 2012r., a więc należało przyjąć dochód rodziny z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku, a więc z lutego 2012r. Kolegium stwierdziło też, że wysokość dochodu została ustalona podczas wywiadu środowiskowego, którego wyniki zostały podpisane przez stronę. Kolegium podzieliło stanowisko organu l instancji, że w sprawie nie zachodzi szczególnie uzasadniony przypadek, uzasadniający przyznanie zasiłku, a oczekiwana przez stronę pomoc jest nadmierna przy uwzględnieniu możliwości ośrodka pomocy społecznej oraz mnogości potrzeb osób oczekujących wsparcia i spełniających kryterium dochodowe. Zdaniem Kolegium sfinansowanie pobytu opiekuna dziecka w uzdrowisku, biorąc także pod uwagę, że rodzina przekracza kryterium dochodowe, a nadto dysponuje własnymi zasobami, nie może zostać uznane za szczególny przypadek uzasadniający przyznanie pomocy w trybie art. 41 ustawy o pomocy społecznej.

Skargę na decyzję SKO wniosła J. K. – K., która zakwestionowała ustalenie organu dotyczące wysokości dochodu jej rodziny. Skarżąca zarzuciła, że dochód z działalności gospodarczej męża obciążony jest składkami na ubezpieczenie społecznie i zdrowotne, których organy nie odliczyły od dochodu, co jest sprzeczne z art. 8 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej. Ponadto skarżąca wskazała na narastające zadłużenie czynszowe u właściciela kamienicy po przejęciu jej od Gminy. Skarżąca zarzuciła też naruszenie art.107 § 3 kpa.

W odpowiedzi na skargę SKO wniosło o jej oddalenie, podtrzymując w całości stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Stosownie do art. 1 ustawy z 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012r. poz. 270 ze zm.), zwanej dalej w skrócie "ppsa", sądy administracyjne powołane są do kontroli zgodności z prawem działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. W ramach swej kognicji sąd bada, czy przy wydaniu zaskarżonego aktu nie doszło do naruszenia prawa materialnego i przepisów postępowania administracyjnego, nie będąc przy tym związanym granicami skargi, stosownie do treści art. 134 § 1 ppsa. Orzekanie - w myśl art. 135 ppsa - następuje w granicach sprawy będącej przedmiotem kontrolowanego postępowania, w której został wydany zaskarżony akt lub czynność i odbywa się z uwzględnieniem wówczas obowiązujących przepisów prawa.

Sąd, uwzględniając skargę na decyzję, uchyla decyzję w całości albo w części, jeżeli stwierdzi naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego lub inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy, co wynika z art. 145 § 1 pkt 1 ppsa.

Stosownie do powyższych zasad skarga jest niezasadna i podlega oddaleniu.

Dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie kluczową kwestią jest definicja zasiłku celowego specjalnego, czyli świadczenia z pomocy społecznej, o którego przyznanie ubiegała się skarżąca w kontrolowanym postępowaniu administracyjnym. Ustawa z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej w art. 36 wymienia pieniężne i niepieniężne świadczenia z pomocy społecznej. Wśród tych pierwszych znajduje się zasiłek celowy i specjalny zasiłek celowy (art. 36 pkt 1 lit. "c"). Sprecyzowanie pojęcia zasiłku celowego następuje w art. 39 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, który to przepis stanowi, że zasiłek celowy może być przyznany "w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej". Podkreślić trzeba zatem, że z samej definicji zasiłku celowego wynika, że może być on przyznany tylko na cel, który zakwalifikowany jako "niezbędna potrzeba bytowa". Pojęcie "niezbędnej potrzeby bytowej" jest prawnie niedookreślone. Dlatego jego interpretacja i ocena należą do organu rozstrzygającego indywidualny przypadek. Skoro zaś zasiłek celowy jest świadczeniem z pomocy społecznej, to niewątpliwie ocena, czy cel, na który ma on być przeznaczony, mieści się w ramach pojęcia "niezbędnej potrzeby bytowej", powinna być dokonana z uwzględnieniem celów, jakie ustawodawca postawił przed pomocą społeczną.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Z drugiej strony z treści art. 3 ustawy wynika, że pomoc społeczna nie ma służyć pełnemu zaspokajaniu potrzeb podopiecznych, lecz jedynie wspierać osoby w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwiać im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka. Zadaniem pomocy społecznej jest zapobieganie sytuacjom, o których mowa w art. 2 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, przez podejmowanie działań zmierzających do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem. Rodzaj, forma i rozmiar świadczenia powinny być odpowiednie do okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy. Potrzeby zaś osób i rodzin korzystających z pomocy winny zostać uwzględnione, o ile odpowiadają celom i mieszczą się w możliwościach pomocy społecznej.

Zaznaczyć trzeba też, że osoba, która ubiega się o zasiłek celowy na podstawie art. 41 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej nie tylko powinna spełniać kryteria, o jakich stanowi przepis art. 39 ust. 1 ustawy, lecz także winno to dotyczyć sytuacji drastycznych, niecodziennych nie tylko nadzwyczajnych, lecz także wykraczających poza możliwości ludzkiej zapobiegliwości.

Odnosząc powyższe zasady do kontrolowanego postępowania, wskazać trzeba, że zadaniem organów administracji było ustalenie, czy wskazany przez skarżącą cel, na który miał być przeznaczony zasiłek celowy (pokrycie kosztów pobytu opiekuna syna skarżącej w sanatorium - szpitalu uzdrowiskowym), mieści się w pojęciu "niezbędnej potrzeby bytowej". Jeżeli bowiem wskazany przez skarżącą cel nie stanowi niezbędnej potrzeby życiowej, brak jest możliwości przyznania na niego zasiłku celowego i to zarówno na podstawie art. 39 ustawy o pomocy społecznej (dla osób i rodzin spełniających kryterium dochodowe), jak na podstawie art. 41 pkt 1 tej ustawy, czyli niezależnie od dochodu.

W ocenie Sądu wskazany przez skarżącą cel, na który miał być przeznaczony wnioskowany zasiłek, nie mieści się w zakresie pojęcia "niezbędnej potrzeby życiowej", przez którą rozumieć należy potrzebę, bez zaspokojenia której osoba nie może egzystować, zagrożone są warunki jej istnienia, a w szczególności życia lub zdrowia (tak Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 16 lutego 2011 r. sygn. akt I OSK 1770/10 - orzeczenie dostępne w internetowej Centralnej Bazie Orzeczeń i Informacji o Sprawach pod adresem www.orzeczenia.nsa.gov.pl). Ze znajdującej się w aktach administracyjnych "Informacji dla świadczeniobiorcy" (k. 917) wynika, że podczas pobytu w szpitalu uzdrowiskowym syn skarżącej będzie miał zapewnioną całodobową opiekę lekarsko – pielęgniarską i wychowawczą. Nie można zatem przyjąć, że przebywanie ojca z synem w okresie korzystania przez syna z leczenia uzdrowiskowego stanowi "niezbędną potrzebę życiową". Jeśli zaś cel, na który skarżąca zamierzała przeznaczyć wnioskowany zasiłek (opłacenie pobytu w szpitalu uzdrowiskowym męża jako opiekuna syna) nie jest "niezbędną potrzebą życiową", to zasadnie organy pomocy społecznej odmówiły skarżącej przyznania wnioskowanego zasiłku celowego specjalnego. W takiej sytuacji nawet błędne obliczenie dochodu rodziny skarżącej (brak odliczenia uiszczonych przez męża skarżącej składek na ubezpieczenie społecznie i zdrowotne, czyli naruszenie art. 8 ust. 3 pkt 2 ustawy o pomocy społecznej) nie mogło skutkować uchyleniem zaskarżonej decyzji, ponieważ art. 145 § 1 pkt 1 lit. "a" i "c" ppsa dla uchylenia zaskarżonej decyzji wymagają stwierdzenia choćby potencjalnego wpływu naruszenia prawa na wynik sprawy. Tymczasem w kontrolowanym postępowaniu wnioskowany przez skarżącą zasiłek specjalny nie mógł być przyznany bez względu na wysokość dochodu rodziny skarżącej, ponieważ cel, na który skarżąca zamierzała przeznaczyć przyznany zasiłek, nie mieścił się w pojęciu "niezbędnej potrzeby życiowej.

W ocenie Sądu nie jest zasadny również zarzut naruszenia art. 107 § 3 kpa, ponieważ uzasadnienie zaskarżonej decyzji pozwala zapoznać się dokonanymi przez organ ustaleniami faktycznymi, mającymi zastosowanie przepisami prawa, a także motywami podjętego przez organ rozstrzygnięcia.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, Sąd uznał, że w kontrolowanym postępowaniu nie miały miejsca naruszenia przepisów postępowania ani prawa materialnego, które miałyby choćby potencjalny wpływ na wynik sprawy. Dlatego należało oddalić skargę na podstawie art. 151 ppsa.