Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Jerzy Drwal (sprawozdawca), Sędziowie Sędzia WSA Ewa Ibrom,, Sędzia WSA Jadwiga Pastusiak, Protokolant Asystent sędziego Radosław Stelmasiak, po rozpoznaniu w Wydziale III na rozprawie w dniu 31 marca 2015 r. sprawy ze skargi B. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] października 2014 r. nr [...] w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności decyzji w zakresie cofnięcia uprawnień do kierowania pojazdami oddala skargę.

Decyzją z dnia [...] r. znak: [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w L. utrzymało w mocy własną decyzję z dnia [...] r. odmawiającą stwierdzenia nieważności ostatecznej decyzji P. z dnia [...] r. znak: [...] cofającą K. uprawnienia do kierowania pojazdami silnikowymi w zakresie prawa jazdy kategorii B, dokument nr [...], druk E nr [...] wydany w dniu [...] r. przez Urząd Rejonowy w P..

W uzasadnieniu Kolegium wyjaśniło, że wniosek B. z dnia [...] r. o stwierdzenie nieważności decyzji P. z dnia [...] r. w przedmiocie cofnięcia uprawnienia do kierowania pojazdami silnikowymi nie zasługiwał na uwzględnienie. Zdaniem B., podstawą zatrzymania prawa jazdy było postanowienie Kolegium do Spraw Wykroczeń przy Sądzie Rejonowym w P. z dnia [...] r. W ocenie B., orzeczona kara o zatrzymaniu prawa jazdy na 2 lata została wykonana w dniu 2 września 1998 r. a to świadczy, że po upływie 5 lat w dniu 2 września 2003 r. nastąpiło zatarcie skazania z mocy samego prawa i tym samym w dniu [...] r. to jest w dacie wydania decyzji przez Starostę P. nie istniała podstawa do cofnięcia stronie uprawnień do kierowania pojazdami. Odnosząc się do tak określonego żądania Kolegium wyjaśniło, że ostatecznej decyzji administracyjnej przysługuje domniemanie prawidłowości, co oznacza, że decyzja taka może być uchylona wyłącznie w przypadkach określonych w przepisach powszechnie obowiązującego prawa. Stwierdzenie nieważności decyzji jest wyjątkiem od zasady trwałości decyzji wyrażonej w art. 16 K.p.a. i może nastąpić tylko wtedy, gdy decyzja jest dotknięta wadą wymienioną w art. 156 § 1 K.p.a. W sprawie niniejszej kwestionowana decyzja P. została wydana z powodu niewykazania się przez skarżącego wymaganymi kwalifikacjami podczas egzaminu kontrolnego - na podstawie obowiązującego wówczas art. 140 ust. 1 pkt 2 i art. 114 ust. 1 pkt 2 lit. a ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym. Powyższe przepisy upoważniały starostę do wydania decyzji o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdem silnikowym w razie utraty przez kierowcę wymaganych kwalifikacji oraz w przypadku uzyskania negatywnego wyniku egzaminu państwowego. Kontrolnemu sprawdzeniu kwalifikacji podlegała osoba ubiegająca się o zwrot zatrzymanego prawa jazdy, którego była pozbawiona na okres przekraczający rok. Kolegium argumentowało, że skarżący dwukrotnie nie uzyskał wyniku pozytywnego z teoretycznej części egzaminu na prawo jazdy kategorii B. Egzamin miał miejsce w dniu [...] i [...] r. W tych okolicznościach wystąpiły więc prawne podstawy do wydania decyzji cofającej stronie uprawnienia do kierowania pojazdami mechanicznymi w ramach kategorii B. Kolegium zauważyło dodatkowo, że skarżący ponownie przystąpił do egzaminu w dniu [...] i [...] r. i nie uzyskał zaliczenia. K. utracił uprawnienia do kierowania pojazdami na okres przekraczający jeden rok. Spełniona została hipoteza normy prawnej wynikającej z art. 114 ust. 1 pkt 2 lit. b Prawa o ruchu drogowym i skarżącego prawidłowo skierowano na egzamin sprawdzający kwalifikacje do prowadzenia pojazdów. Kolegium wyjaśniło, odnosząc się do kwestii zatarcia skazania, że okoliczność ta nie ma znaczenia w niniejszej sprawie.

Po rozpoznaniu wniosku B. o ponowne rozpatrzenie sprawy decyzją z dnia [...] r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało w mocy własną decyzję z dnia [...] r. Odnosząc się do zarzutów strony Kolegium wyjaśniło, że orzeczenie z dnia [...] r. o zakazie prowadzenia pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na okres 2 lat spowodowało, że na podstawie art. 114 ust. 1 pkt 2 lit. b Prawa o ruchu drogowym powstał obowiązek poddania się przez skarżącego kontrolnemu sprawdzeniu kwalifikacji. W dniach [...] i [...] r. skarżący nie uzyskał pozytywnej oceny z egzaminu teoretycznego na prawo jazdy, co uzasadniało wydanie przez Starostę P. decyzji z dnia [...] r. o cofnięciu skarżącemu uprawnień do kierowania pojazdami silnikowymi w zakresie prawa jazdy kategorii B. Nie ma więc prawnego znaczenia okoliczność, że nastąpiło zatarcie skazania.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w L. [...] zarzucił, że organ uchylił się od zbadania zagadnienia i ustalenia, czy dopuszczalne było wydanie przez Starostę P. decyzji z [...] r. po terminie zatarcia skazania w sytuacji, gdy wyłączną przyczyną postępowania administracyjnego w sprawie było orzeczenie Kolegium do Spraw Wykroczeń przy Sądzie Rejonowym w P.. Ponadto organ nie zbadał, czy unieważnienie prawa jazdy jako dokumentu stwierdzającego nabycie uprawnień kierowcy, potwierdzone egzaminem państwowym, może być dokonane przez organ administracji, a nie przez sąd.

W odpowiedzi na skargę organ podtrzymał argumentację wyrażoną w zaskarżonej decyzji wnosząc o oddalenie skargi.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w L. zważył, co następuje.

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż zaskarżona decyzja w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności decyzji P. z dnia [...] r. w sprawie cofnięcia uprawnień do kierowania pojazdami, nie narusza prawa.

Tytułem wstępu wskazać należy, że postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji jest samodzielnym postępowaniem administracyjnym, którego celem jest ustalenie, czy w świetle art. 156 § 1 pkt 1 – 7 K.p.a. dana decyzja dotknięta jest jedną z wad wymienionych w dyspozycji tego przepisu. W myśl art. 157 § 1 K.p.a. właściwy do stwierdzenia nieważności decyzji w przypadkach wymienionych w art. 156 jest organ wyższego stopnia, a gdy decyzja została wydana przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze – ten sam organ. Zgodnie z art. 157 § 2 K.p.a. postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu. Stosownie do art. 158 § 1 K.p.a. rozstrzygnięcie w sprawie nieważności decyzji następuje w drodze decyzji.

W rozpoznawanej sprawie skarżący żądał stwierdzenia nieważności decyzji P. z dnia [...] r. w sprawie cofnięcia uprawnień do kierowania pojazdami silnikowymi w zakresie prawa jazdy kategorii B. Skarżący podniósł we wniosku z dnia [...] r., że decyzja P. została wydana z rażącym naruszeniem prawa i w tej sytuacji na podstawie art. 156 § 1 pkt 2 K.p.a. należy stwierdzić nieważności tej decyzji.

Stanowisko skarżącego nie zasługuje na akceptację. Zgodnie z powołanym wyżej przepisem, organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa. W orzecznictwie sądów administracyjnych podnosi się między innymi, że rażące naruszenie prawa, o którym mowa w art. 156 § 1 pkt 2 stanowi podstawę stwierdzenia nieważności decyzji, w sytuacji gdy treść decyzji pozostaje z wyraźnej sprzeczności z przepisami prawa (zob. wyrok NSA z dnia 20 października 2011 r. sygn. akt II GSK 1056/10, publ. LEX nr 1070197). Wskazuje się również, że podstawą stwierdzenia nieważności decyzji z powodu rażącego naruszenia prawa jest stwierdzenie, że decyzja ta pozostaje w oczywistej sprzeczności z treścią przepisu niebudzącego wątpliwości interpretacyjnych, a nadto, że skutkiem tego naruszenia jest powstanie sytuacji niemożliwej do zaakceptowania w praworządnym państwie (zob. wyrok NSA z dnia 8 marca 2012 r. sygn. akt I OSK 363/11, publ. LEX nr 1145109). W innym wyroku z dnia 2 marca 2011 r. sygn. akt II OSK 2226/10 (publ. LEX nr 824448) Naczelny Sąd Administracyjny wyjaśnił, że naruszenie prawa ma charakter rażący, gdy akt administracyjny został wydany wbrew nakazowi lub zakazowi ustanowionemu w przepisie prawnym.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, że podstawę prawną decyzji P. z dnia [...] r. stanowił art. 140 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 ze zm.).W świetle tego przepisu decyzję o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdem silnikowym wydaje starosta w razie utraty przez kierowcę kwalifikacji, co stwierdza się na podstawie wyniku egzaminu państwowego. Z akt sprawy wynika, że skarżący nie posiadał wymaganych kwalifikacji, czego dowodem były wyniki egzaminu w dniu [...] 2008 r. oraz [...] r. (k. 25 akt adm.). Skarżący spełniał warunki do poddania się kontrolnemu sprawdzeniu kwalifikacji w trybie art. 114 ust. 1 pkt 2 lit. b/ cyt. ustawy, co potwierdzało zaświadczenie P. nr 50/01 (k. 24 akt adm.). Powyższy przepis określał, że kontrolnemu sprawdzeniu kwalifikacji podlega: osoba ubiegająca się o zwrot zatrzymanego prawa jazdy lub pozwolenia do kierowania tramwajem, którego była pozbawiona na okres przekraczający 1 rok. Postanowieniem z dnia 3 października 1996 r. Kolegium ds. Wykroczeń w P. zatrzymało skarżącemu prawo jazdy w związku ze skierowanym przez Policję wnioskiem o ukaranie skarżącego za wykroczenie zagrożone karą zakazu prowadzenia pojazdów. Orzeczeniem Kolegium ds. Wykroczeń w P. z dnia [...] r. uznano skarżącego za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu. Wymierzono skarżącemu karę grzywny oraz orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym przez okres dwóch lat. O zwrot zatrzymanego prawa jazdy skarżący wystąpił we wniosku z dnia [...] r.

W tych okolicznościach skarżący nie może skutecznie zarzucać, jak to czyni w uzasadnieniu wniosku z dnia [...] r. (k. 6 akt adm.), że decyzja P. z dnia [...] r. została wydana z rażącym naruszeniem prawa i w tej sytuacji na podstawie art. 156 § 1 pkt 2 K.p.a. należy stwierdzić nieważności tej decyzji. Jak wyżej wykazano istniała w dniu wydania tej decyzji podstawa prawna do cofnięcia skarżącemu uprawnień. Obowiązujący wówczas przepis art. 140 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym przewidywał wyraźnie, że decyzję o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdem silnikowym wydaje starosta w razie utraty przez kierowcę kwalifikacji. To, że skarżący nie posiadał wymaganych kwalifikacji (utracił je) organ stwierdził na podstawie wyniku egzaminu państwowego z dnia [...] r. oraz [...] r. Podnoszona we wniosku z dnia [...] r. okoliczność, że nastąpiło zatarcie skazania z mocy samego prawa kary orzeczonej przez Kolegium ds. Wykroczeń w P. nie ma znaczenia dla oceny legalności decyzji P.. Zagadnienie to Samorządowe Kolegium Odwoławcze w L. prawidłowo wyjaśniło w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji z dnia [...] r.

Ubocznie należy podnieść, że kolejny wniosek skarżącego z dnia 2 października 2008 r. dotyczył przywrócenia cofniętego uprawnienia (k. 29 akt adm.). Zaświadczenie P. z dnia [...] r. (k. 28 akt adm.) potwierdzało, że skarżący spełniał warunki do podania się kontrolnemu sprawdzeniu kwalifikacji w trybie przepisu art. 114 ust. 1 pkt 2 lit. a/ ustawy określającego, że kontrolnemu sprawdzeniu kwalifikacji podlega: osoba ubiegająca się o przywrócenie uprawnienia do kierowania pojazdem cofniętego na okres przekraczający 1 rok lub w związku z utratą kwalifikacji. Z adnotacji zawartych w tym wniosku wynikało, że w dniu [...] 2009 r. skarżący nie zdał egzaminu z części teoretycznej. Egzaminu tego skarżący nie zaliczył również w dniu [...] r.

Nie są zasadne zarzuty skargi, że organ uchylił się od zbadania zagadnienia, czy dopuszczalne było wydanie przez Starostę P. decyzji w sytuacji, kiedy nastąpiło "zatarcie skazania". Pojęcie to użyte przez skarżącego wskazuje, że nawiązuje on do uregulowanej w art. 46 § 1 Kodeksu wykroczeń, instytucji zatarcia ukarania będącej odpowiednikiem zatarcia skazania z Kodeksu karnego. Wymaga zatem wyjaśnienia, że konstrukcja zatarcia ukarania stanowi fikcję prawną, że sprawca wykroczenia nie był nigdy karany. W tej materii Samorządowe Kolegium Odwoławcze w L. prawidłowo ustosunkowało się do zarzutu skarżącego, że wszelkie działania administracyjne "po terminie zatarcia kary" stały się bezprzedmiotowe wyjaśniając, że wykonanie orzeczenia Kolegium ds. Wykroczeń w P. spowodowało obowiązek poddania się przez skarżącego kontrolnemu sprawdzeniu kwalifikacji do kierowania pojazdami silnikowymi. W tym miejscu należy zauważyć, że wbrew zarzutom skargi "wyłączną przyczyną postępowania administracyjnego w sprawie" nie było postanowienie Kolegium d/s Wykroczeń w P. z dnia 3 października 1996 r. o zatrzymaniu prawa jazdy. Skarżący zdaje się nie pamiętać, że jego wniosek datowany [...] r. zawierał żądanie zwrotu zatrzymanego prawa jazdy i obowiązkiem skarżącego było poddać się w tej sytuacji kontrolnemu sprawdzeniu kwalifikacji w trybie art. 114 ust. 1 pkt 2 lit. b/ ustawy – Prawo o ruchu drogowym. O tym obowiązku skarżący wiedział dużo wcześniej, skoro pismem z dnia 12 lipca 2001 r. (k. 20 akt adm.) skarżącego poinformowano o konieczności przystąpienia do egzaminu sprawdzającego. Rzeczą P. było – po uzyskaniu informacji o negatywnym wyniku tego egzaminu - cofnąć skarżącemu uprawnienia do kierowania pojazdami na mocy art. 140 ust. 1 pkt 2 cyt. ustawy. Bezpodstawny jest zarzut skargi, że Samorządowe Kolegium Odwoławcze nie zbadało, czy unieważnienie prawa jazdy jako dokumentu stwierdzającego nabycie uprawnień kierowcy, potwierdzone egzaminem państwowym, może być dokonane przez organ administracji, czy też przez sąd.

W badanej sprawie spór nie dotyczył unieważnienia prawa jazdy kategorii B, jako dokumentu (nr [...], druk E nr [...]) wydanego w dniu [...] r. przez Urząd Rejonowy w P., ale stwierdzenia nieważności decyzji P. o cofnięciu skarżącemu uprawnień do kierowania pojazdami. Zgodnie z art. 88 ust. 1 ustawy – Prawo o ruchu drogowym (w wersji obowiązującej w dacie orzekania przez Starostę P.), prawo jazdy stanowiło dokument stwierdzający uprawnienie do kierowania pojazdami silnikowymi. Przepis ten oznaczał, że kierowca miał prawo prowadzić pojazd dopiero wówczas, kiedy był w fizycznym posiadaniu takiego dokumentu. Starosta P. obowiązany był działać na podstawie i w granicach prawa (zgodnie z art. 7 Konstytucji RP) i mógł władczo ukształtować sytuację prawną skarżącego w świetle omawianego wyżej przepisu art. 140 ust. 1 pkt 2 ustawy – Prawo o ruchu drogowym.

Mając powyższe na uwadze skarga podlegała oddaleniu na podstawie art. 151 p.p.s.a.