Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Izabela Dobosz Sędziowie WSA: Małgorzata Brachel-Ziaja WSA: Wojciech Jakimowicz (spr.) Protokolant Teresa Jamróz po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 maja 2008 r. sprawy ze skargi M. P. na decyzję Wojewody z dnia [...] nr [...] w przedmiocie odmowy ustalenia odszkodowania skargę oddala.

Wojewoda [...] decyzja z dnia [...] r., znak: [...] działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2000 r., Nr 98, poz. 1071. z późn. zm.), po rozpatrzeniu odwołania M. P. od decyzji Starosty [...] z dnia [...] r., nr [...] o odmowie ustalenia odszkodowania za nieruchomość oznaczoną dz. nr [...] położoną w [...] obręb [...], zajętą zdaniem wnioskodawczyni pod drogę publiczną, w trybie art. 73 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. - Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną, utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję Starosty [...] z dnia [...] r., nr [...].

W uzasadnieniu decyzji wskazano, że decyzją z dnia [...] r. nr [...] Starosta [...] orzekł o odmowie ustalenia odszkodowania za nieruchomość oznaczoną dz. nr [...] położoną w [...] obręb [...], zajętą zdaniem wnioskodawczyni pod drogę publiczną w trybie art. 73 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną. Organ I instancji podał, że w dniu [...] r. do Starosty [...] wpłynął wniosek M. P., zam. [...] oś. [...], w sprawie ustalenia odszkodowania za nieruchomość oznaczoną dz. nr [...]. położoną w [...] obręb [...], zajętą zdaniem wnioskodawczyni, pod drogę publiczną. Rozpatrując złożony wniosek w oparciu o stan faktyczny i prawny, organ I instancji stwierdził, że zgodnie z przepisami art. 73 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. - Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz. U. Nr 133, poz. 872 ze zm.), nieruchomości pozostające w dniu 31 grudnia 1998 r. we władaniu Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, nie stanowiące ich własności, a zajęte pod drogi publiczne, z dniem 1 stycznia 1999 r. stają się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa łub właściwych jednostek samorządu terytorialnego za odszkodowaniem. Odszkodowanie ustalane jest i wypłacane według zasad i trybu określonych w przepisach o odszkodowaniach za wywłaszczone nieruchomości, na wniosek właściciela nieruchomości złożony w okresie od dnia 1 stycznia 2001 r. do dnia 31 grudnia 2005 r. Po upływie tego okresu roszczenie wygasa.

Wskazano, że w wyniku badania ksiąg wieczystych stwierdzono, że ani w [...] gdzie pierwotnie figurowała dz. nr [...]. ani w nowo założonych księgach wieczystych, gdzie przeniesiono działki powstałe w wyniku podziału dz. nr [...] (działka nr [...] zmieniła oznaczenie na [...]), nie figuruje ostrzeżenie o wszczęciu postępowania wywłaszczeniowego.

Do protokołu z przyjęcia strony, spisanego w dniu [...] r. M. P. oświadczyła, że wcześniej działka nr [...] nie została przejęta na rzecz Skarbu Państwa decyzją administracyjną ani też w drodze umowy cywilnoprawnej, chociaż w latach [...]. XX wieku otrzymywała korespondencję dotyczącą nabycia nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa, na dowód czego przedłożyła pisma Dyrekcji Okręgowej Dróg Publicznych w [...] z dnia [...] r. Nr [...] i z dnia [...] r. Nr [...]

Podniesiono także, że w celu właściwego rozstrzygnięcia sprawy, Starosta [...] zasięgnął opinii radcy prawnego, co do możliwości przyjęcia, w związku z przedłożoną przez M. P. korespondencją, że wniosek o ustalenie odszkodowania wpłynął w terminie. Z opinii radcy prawnego z dnia [...] r. wynika, że w świetle obowiązujących przepisów prawa, nie można uznać wniosku M. P., za złożony w ustawowym terminie.

W dniu [...] r. organ I instancji przeprowadził rozprawę administracyjną, na której M. P. oświadczyła, że "mimo przedstawionych argumentów, podtrzymuje wniosek o ustalenie i wypłatę odszkodowania i uważa, że jej wystąpienia z lat [...]. XX wieku o odszkodowanie z tytułu zajęcia działki pod drogę publiczną winny być uwzględnione w prowadzonym obecnie postępowaniu odszkodowawczym".

Dnia [...] r. do Starostwa Powiatowego w [...] wpłynęło odwołanie M. P., od decyzji Starosty [...] z dnia [...] r. nr [...], w którym skarżąca zwróciła się do Wojewody [...] o ponownie rozpatrzenie sprawy i orzeczenie na jej korzyść, powołując się na podeszły wiek oraz nieznajomość prawa.

Wojewoda [...], rozpatrując odwołanie stwierdził, że zgodnie z art. 73 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. - Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną nieruchomości pozostające w dniu 31 grudnia 1998 r. we władaniu Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, nie stanowiące ich własności, a zajęte pod drogi publiczne, z dniem 1 stycznia 1999 r. stają się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa lub właściwych jednostek samorządu terytorialnego. Właścicielom takich nieruchomości przysługuje odszkodowanie ustalane i wypłacane według zasad i trybu określonych w przepisach o odszkodowaniach za wywłaszczone nieruchomości, na ich wniosek złożony w okresie od dnia 1 stycznia 2001 r. do dnia 31 grudnia 2005 r.

Podkreślono, że z przepisu art. 73 wynika, iż ustalenie i wypłata odszkodowania następuje przy spełnieniu następujących przesłanek:

- dana nieruchomość musi być zajęta pod pas drogi publicznej,

- nieruchomość taka nie stanowiła w dniu 31 grudnia 1998 r. własności Skarbu Państwa czy jednostki samorządu terytorialnego,

- z wnioskiem o ustalenie odszkodowania występuje właściciel nieruchomości w terminie od dnia 1 stycznia 2001 r. do dnia 31 grudnia 2005 r., przy czym wszystkie te przesłanki muszą być spełnione łącznie.

Analizując wyżej opisane przesłanki art. 73 w świetle przedstawionego stanu faktycznego sprawy, organ odwoławczy stwierdził, że wniosek M. P. z dnia [...] 2007 r. (data wpływu do Starostwa Powiatowego w [...]) złożony został z uchybieniem terminu określonego w tym przepisie.

Podniesiono, że termin na składanie wniosków o ustalenie i wypłatę odszkodowania wyznaczony przez ustawodawcę jest terminem zawitym tzn. nie może zostać przywrócony przez organ administracji publicznej. Niezależnie od powyższego stwierdzono, że faktu uchybienia terminu nie usprawiedliwia okoliczność braku wiedzy, tj. znajomości przepisów obowiązujących oraz ustawowych terminów wnoszenia żądań dotyczących wypłaty odszkodowania. Argumentacja taka nie znajduje uzasadnienia prawnego i czyni te zarzuty wobec decyzji organu I instancji bezzasadnymi.

W opinii organu II instancji również korespondencja M. P. z Dyrekcją Okręgową Dróg Publicznych w [...] nie może być uznana za złożenie wniosku o ustalenie i wypłatę odszkodowania za nieruchomość zajęta pod drogę publiczną. Pisma te pochodzą bowiem z [...] r., a zatem nie mieszczą się w wyznaczonym przez ustawodawcę terminie do składania w/w wniosków, tj. w okresie od 1 stycznia 2001 r. do 31 grudnia 2005 r.

Organ odwoławczy podkreślił, że dochowanie terminu do złożenia wniosku o odszkodowanie jest jedną z przesłanek, od zaistnienia (łącznie) których zależy pozytywne rozstrzygnięcie sprawy przez organ. W tej sytuacji brak spełnienia choćby jednej z przesłanek powoduje niemożność ustalenia i wypłacenia odszkodowania. Skoro zatem stwierdzono uchybienie, co do terminu złożenia wniosku o ustalenie i wypłatę odszkodowania, należało orzec o odmowie jego ustalenia i wypłaty za wyżej opisaną nieruchomość, bez konieczności badania pozostałych przesłanek.

Skargę na decyzję Wojewody [...] z dnia [...] r., znak: [...] złożyła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie M. P. wnosząc o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o odszkodowanie w trybie art. 73 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. - Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz. U. Nr 133, poz. 872 ze zm.).

W odpowiedzi na skargę organ odwoławczy podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko wraz z jego argumentacją i wniósł o oddalenie skargi.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie zważył, co następuje:

Podstawowa zasada polskiego sądownictwa administracyjnego została określona w art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. nr 153, poz.1269), zgodnie z którym sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę legalności działalności administracji publicznej oraz rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego, samorządowymi kolegiami odwoławczymi i między tymi organami a organami administracji rządowej. Zasada, iż sądy administracyjne dokonują kontroli działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie, została również wyartykułowana w art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. nr 153, poz. 1270 z późn. zm.).

Zgodnie z treścią art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Podkreślić należy, że w świetle art. 134 § 1 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, sąd nie ma obowiązku, nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną, do badania tych zarzutów i wniosków, które nie mają znaczenia dla oceny legalności zaskarżonego aktu (tak NSA w wyroku z dnia 11 października 2005 r., sygn. akt: FSK 2326/04).

Zaskarżona decyzja zapadła w postępowaniu administracyjnym wszczętym na wniosek M. P. z dnia [...] r.

Zgodnie z art. 73 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. - Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz. U. Nr 133, poz. 872 ze zm.), nieruchomości pozostające w dniu 31 grudnia 1998 r. we władaniu Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, nie stanowiące ich własności, a zajęte pod drogi publiczne, z dniem 1 stycznia 1999 r. stają się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa lub właściwych jednostek samorządu terytorialnego za odszkodowaniem. Art. 73 ust. 4 cyt. ustawy stanowi, że odszkodowanie, o którym mowa w ust. 1 i 2, będzie ustalane i wypłacane według zasad i trybu określonych w przepisach o odszkodowaniach za wywłaszczone nieruchomości, na wniosek właściciela nieruchomości złożony w okresie od dnia 1 stycznia 2001 r. do dnia 31 grudnia 2005 r. Po upływie tego okresu roszczenie wygasa. Z regulacji tej wynika, że powyższy termin do zgłoszenia roszczenia odszkodowawczego ma charakter materialnoprawny, a jako taki nie podlega przywróceniu.

Z akt sprawy, w tym również z twierdzeń samej skarżącej składanych w toku postępowania administracyjnego wynika, że w okresie od dnia 1 stycznia 2001 r. do dnia 31 grudnia 2005 r. nie został przez skarżącą złożony wniosek o odszkodowanie za nieruchomość oznaczoną dz. nr [...] położoną w [...] obręb [...], zajętą pod drogę publiczną. Korespondencja z organami administracji, na którą powołuje się skarżąca pochodzi z lat [...] tych XX wieku. Oznacza to, że roszczenie o odszkodowanie wygasło.

W tym stanie rzeczy organy administracyjne obydwu instancji zasadnie odmówiły ustalenia odszkodowania za nieruchomość oznaczoną dz. nr [...] położoną w [...] obręb [...]. Wobec powyższego skargę M. P. na decyzję Wojewody [...] z dnia [...] r., znak: [...] należało oddalić mając na uwadze treść art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2002 r., Nr 153, poz. 1270), zgodnie z którym w razie nieuwzględnienia skargi sąd skargę oddala.