Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Wojciech Jakimowicz Sędziowie WSA Bożenna Blitek (spr.) WSA Dorota Dąbek Protokolant Monika Wójcik po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 stycznia 2015 r. sprawy ze skargi W. Ż. na czynność materialno-techniczną Prezydenta Miasta w przedmiocie wymiany prawa jazdy I. stwierdza bezskuteczność wpisu daty ważności uprawnienia w rubryce 11 dokumentu prawa jazdy, II. zasądza od Prezydenta Miasta na rzecz skarżącego kwotę 200 (dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

W dniu 16 maja 2014 r. W. Ż. złożył w Urzędzie Miasta Wydział Ewidencji Pojazdów i Kierowców - Referat Rejestracji Pojazdów IV wniosek o wydanie wtórnika prawa jazdy z powodu zmiany danych, a konkretnie z powodu zmiany adresu miejsca zamieszkania z K, ul. P m [...] na K, ul. B. Do wniosku dołączył fotografię o wymiarach 3,5 × 4,5 cm, dowód uiszczenia opłaty i kserokopie prawa jazdy, w którym w rubryce 9 wpisano, ze posiada prawo jazdy kategorii "B", w rubryce 10 wpisano datę "18.05.1992" jako datę wydania uprawnienia, a w rubryce 11 wpisano kreskę "-" zamiast daty ważności uprawnienia.

W dniu 29 maja 2014 r. W. Ż. odebrał nowy dokument prawa jazdy nr [...] zwracając oryginał poprzedniego, który został unieważniony przez obcięcie jednego z rogów dokumentu. W nowym dokumencie oprócz wpisania w rubryce 8 nowego adresu, o wpisanie którego się domagał, organ w rubryce 11 zamiast uprzednio wpisanej kreski "-" wpisał datę "20.05.29" jako datę ważności uprawnienia.

Pismem z dnia 30 maja 2014 r. W. Ż. skierował do Prezydenta Miasta wezwanie do usunięcia naruszenia prawa polegającego na wpisaniu w kolumnie 11 wydanego mu dokumentu prawa jazdy nr [...] daty ważności uprawnienia "20.05.29" poprzez usuniecie tej daty z kolumny 11 prawa jazdy i zastąpienie jej kreską "-" oznaczającą bezterminową ważność uprawnienia jak to miało miejsce w oryginalnym dokumencie. Na poparcie swego stanowiska W. Ż. przytoczył fragmenty uzasadnienia wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 grudnia 2013 r. sygn. akt K 5/13, z których wynika, że na blankiecie prawa jazdy ujawnieniu podlega zarówno data ważności prawa jazdy jako dokumentu, jak i data ważności uprawnienia, przy czym osoby, które nabyły pod rządami poprzednich przepisów bezterminowy charakter uprawnienia nie utracą go.

Pismem z dnia 16 czerwca 2014 r. Prezydent Miasta poinformował W. Ż., że istotnie data ważności prawa jazdy jest czym innym niż data ważności uprawnienia, która określona jest w orzeczeniu lekarskim dla przeprowadzenia ponownych badań lekarskich w zakresie określonej kategorii prawa jazdy lub 15 lat od daty wydania prawa jazdy w przypadku kategorii m.in. B. Organ ten zaznaczył, że "mając na uwadze aktualny stan prawny oraz system informatyczny KIEROWCA, nie ma możliwości zamówienia i wyprodukowania prawa jazdy tak, aby w rubryce 11 widniała kreska."

W. Ż. wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie skargę na czynność Prezydenta Miasta polegającą na ograniczeniu mu terminu ważności uprawnienia do kierowania pojazdami kategorii B poprzez wpisanie w kolumnie 11 dokumentu prawa jazdy terminu ważności uprawnienia podczas wydawania mu wtórnika prawa jazdy nr [...]. W skardze zarzucił naruszenie zasady ochrony praw nabytych wyrażonej w art. Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, błędną wykładnię rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 31 lipca 2012 r. w sprawie wydawania dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami oraz niewłaściwe zastosowanie rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie wzorów dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami. W konkluzji skarżący wniósł o zobligowanie Prezydenta Miasta do przywrócenia bezterminowego charakteru jego uprawnień do kierowania pojazdami kategorii B "poprzez wymianę dokumentu na koszt urzędu na prawo jazdy wolne od wad, tj. usunięcie daty ważności uprawnienia wpisanej w kolumnie 11 prawa jazdy nr [...] i zastąpienie jej kreską. W uzasadnieniu skargi W. Ż. podniósł argumenty zawarte w wezwaniu do usunięcia naruszenia prawa.

W odpowiedzi na skargę Prezydent Miasta wniósł o jej odrzucenie ewentualnie o jej oddalenie. Organ przytoczył treść przepisów ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz. U. z 2014 r., poz. 600), a konkretnie art. 13 ust. 1 i art. 124, a nadto przytoczył definicje "daty ważności prawa jazdy" i "daty ważności uprawnienia" określone w rozporządzeniu Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej w sprawie wydawania dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami (Dz. U. z 2012 r., poz. 1005 z późn. zm.). Organ zaznaczył, że podziela stanowisko zawarte w uzasadnieniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 grudnia 2013 r. sygn. akt K 5/13 i przytoczył fragment uzasadnienia tego wyroku w zakresie, w jakim Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że z treści art. 124 ust. 6 ustawy o kierujących pojazdami "jednoznacznie wynika, że dokument prawa jazdy po upływie terminu wyznaczonego na jego wymianę utraci ważność, co nie będzie jednak wpływało na dalsze istnienie uprawnień do kierowania pojazdami po stronie osoby, która dokument ten posiadała". W konkluzji przedstawionych przepisów i uzasadnienia wyroku Prezydent Miasta stwierdził, że "obowiązujące przepisy nie przewidują możliwości wydania dokumentu prawa jazdy z wpisaną w kolumnie 11 "- " oznaczająca bezterminową ważność uprawnienia".

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie zważył co następuje:

Wojewódzki Sąd Administracyjny zgodnie z art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 z późn. zm.) – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (p.p.s.a.) sprawuje kontrolę działalności administracji publicznej i bada legalność zaskarżonego aktu administracyjnego stosownie do przepisu art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 z późn. zm.) nie będąc w sprawowaniu tej kontroli związany granicami skargi – zarzutami, wnioskami oraz powołaną podstawą prawną (art. 134 § 1 p.p.s.a.). W ramach tej kognicji Sąd bada, czy przy wydaniu zaskarżonego aktu administracyjnego nie naruszono przepisów prawa materialnego i przepisów postępowania.

Zdaniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, skarga W. Ż. w pełni zasługuje na uwzględnienie.

W chwili składania wniosku przez W. Ż. (16 maja 2014 r.) o zmianę danych – adresu miejsca zamieszkania - w dokumencie prawa jazdy, jak i w chwili wydania nowego dokumentu prawa jazdy (20.05.2014 r.), podstawę prawną wydania nowego dokumentu prawa jazdy ujawniającego zmianę danych stanowiły przepisy ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz. U. z 2014 r., poz. 600), które w art. 4 ust. 1 pkt 1 lit. a stwierdza:

"Art. 4. 1. Dokumentem stwierdzającym posiadanie uprawnienia do kierowania motorowerem, pojazdem silnikowym lub zespołem pojazdów składającym się z pojazdu silnikowego i przyczepy lub naczepy jest:

1) wydane w kraju:

a) prawo jazdy,"

Z powyższego wynika, że prawo jazdy jest jedynie dokumentem, który ujawnia uprawnienie do kierowania pojazdami.

Pozostaje poza sporem, że skarżący W. Ż. posiada uprawnienie do kierowania pojazdami ważne bezterminowo. Zdaniem Sądu, każdy wydany mu dokument prawa jazdy powinien ujawniać bezterminową ważność tego uprawnienia, o ile nie zostanie ono ograniczone w sposób prawem przewidziany – przykładowo w wyniku choroby powodującej konieczność stosownych badań lekarskich i orzeczeń lekarskich.

Poza sporem pozostaje także okoliczność, że skarżący W. Ż. zwrócił się o wymianę posiadanego dokumentu ze względu na zmianę danych ujawnionych w dokumencie, a konkretnie z uwagi na zmianę adresu miejsca zamieszkania.

Należy zauważyć, że adres miejsca zamieszkania kierowcy jest ujawniony w prawie jazdy na podstawie rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie wzorów dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami (Dz. U. poz. 973 z późn. zm.) wydanego w oparciu o art. 20 ust. 1 ustawy o kierujących pojazdami. Załącznik nr 1 do tego rozporządzenia określa wzór prawa jazdy wydawanego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a w szczególności stanowi m.in. w poz. 2.0:

"2.0. Prawo jazdy ma dwie strony.

2.1 Na pierwszej stronie umieszcza się:

(...)

2.1.4 cyfry i dane, które oznaczają:

1 - nazwisko posiadacza prawa jazdy,

2 - imię (imiona) posiadacza prawa jazdy,

3 - datę i miejsce urodzenia posiadacza prawa jazdy,

4a - datę wydania prawa jazdy,

4b - datę ważności prawa jazdy,

4c - organ wydający,

4d - numer PESEL posiadacza prawa jazdy,

5 - numer prawa jazdy,

6 - fotografię posiadacza prawa jazdy,

7 - podpis posiadacza prawa jazdy,

8 - adres posiadacza prawa jazdy,

9 - kategorię (kategorie) prawa jazdy posiadaną(e) przez osobę;

(...)

2.2. Na drugiej stronie umieszcza się:

(...)

2.2.3 z prawej strony, wzdłuż krótszego boku - objaśnienia numerowanych pozycji, które pojawiają się na awersie i rewersie prawa jazdy:

1 - nazwisko,

2 - imię (imiona),

3 - data i miejsce urodzenia,

4a - data wydania prawa jazdy,

4b - data ważności prawa jazdy,

4c - organ wydający,

5 - numer prawa jazdy,

10 - ważne od,

11 - ważne do,

12 - ograniczenia;

2.2.4 tabelę zawierającą 19 wierszy podzielonych na cztery kolumny oznaczone cyframi:

9 - kategorie prawa jazdy,

10 - data wydania uprawnienia określonej kategorii po raz pierwszy,

11 - data ważności uprawnienia,

12 - ograniczenia.

W polach kolumny oznaczonej cyfrą 9 umieszcza się literowe oznaczenia kategorii prawa jazdy oraz ustalone dla nich symbole graficzne.

W polach kolumny oznaczonej liczbą 12 umieszcza się liczbowe oznaczenia kodów i subkodów, które określają następujące ograniczenia w korzystaniu z uprawnień lub informacje dodatkowe: (...)"

Z powyższego wynika, że adres posiadacza prawa jazdy stanowi dane ujawnione w dokumencie prawa jazdy. Obowiązek zawiadomienia organu wydającego prawa jazdy – starosty wynika z art. 18 ust. 1 omawianej ustawy o kierujących pojazdami, który to przepis stanowi:

"Art. 18. 1. Osoba posiadająca prawo jazdy lub pozwolenie na kierowanie tramwajem jest obowiązana zawiadomić starostę o utracie tego dokumentu, jego zniszczeniu w stopniu powodującym nieczytelność, a także o zmianie stanu faktycznego wymagającego zmiany danych w nim zawartych, w terminie 30 dni od dnia zaistnienia tego zdarzenia."

Mając więc wniosek skarżącego o zmianę danych w zakresie zmiany adresu miejsca zamieszkania skarżącego organ powinien załatwić wniosek w zakresie tego żądania. Bez znaczenia w niniejszej sprawie, zdaniem Sądu, jest to, że wniosek został sformułowany jako wniosek o wydanie wtórnika, który wydaje się w przypadku utraty dokumentu lub jego zniszczeniu w stopniu powodującym nieczytelność, a nie wniosek o wydanie nowego dokumentu wobec zmiany danych - jak wskazują to wprost przepisy art. 18 ust. 2 ustawy o kierujących pojazdami, które stanowią:

"Art. 18. (...)

2. Na wniosek osoby uprawnionej w przypadkach, o których mowa w ust. 1, starosta wydaje, za opłatą, o której mowa w art. 10 ust. 1 lub w art. 16 ust. 1, oraz po uiszczeniu opłaty ewidencyjnej:

1) wtórnik dokumentu pod warunkiem:

a) złożenia oświadczenia o utracie dokumentu, pod rygorem odpowiedzialności karnej wynikającej z art. 233 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.), zwanej dalej "Kodeksem karnym", albo

b) zwrotu zniszczonego dokumentu;

2) nowy dokument pod warunkiem zwrotu dokumentu wymagającego zmiany danych."

Poza sporem, zdaniem Sądu, jest to, że skarżący chciał jedynie uaktualnić dane zawarte w jego dokumencie prawa jazdy, a w szczególności ujawnić nowy adres zamieszkania.

Sąd zwraca uwagę na to, że Prezydent Miasta zarówno w odpowiedzi na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa jak i w odpowiedzi na skargę wykazał się tym, że rozróżnia pojęcia "daty ważności prawa jazdy" i "daty ważności uprawnienia", jednakże z okoliczności tej nie wywiódł właściwych wniosków.

W tym miejscu Sąd zauważa, że z treści przytoczonego wyżej Załącznika nr 1 do rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie wzorów dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami wynika, że na pierwszej stronie dokumentu prawa jazdy umieszcza się cyfry i dane, które oznaczają m.in. w pozycji 4b "datę ważności prawa jazdy", a na drugiej stronie dokumentu, w tabeli pod cyfrą 11 umieszcza się "datę ważności uprawnienia". Zdaniem Sądu, organ nie zauważył, że po pierwsze: przytoczony przez organ art. 124 zawarty jest w Rozdziale 19 ustawy zatytułowanym "Wymiana praw jazdy" i dotyczy dokumentów praw jazdy wydanych do dnia 18 stycznia 2013 r., które podlegają wymianie w okresie od dnia 19 stycznia 2028 r. do dnia 18 stycznia 2033 r. w terminach określonych przez ministra właściwego do spraw transportu lub w terminie wcześniejszym na wniosek posiadacza prawa jazdy, a co do której to wymiany przepisy wykonawcze nie zostały jeszcze wydane, a po drugie wytłuszczone przez organ przepis art. 124 ust. 1 i ust. 6 dotyczą tylko i wyłącznie dokumentów praw jazdy, o czym mówią wprost – np. w ust. 6 – "pod rygorem utraty ważności dokumentu".

Tak więc, zdaniem Sądu, organ dokonując w nowym dokumencie prawa jazdy skarżącego wpisu daty ważności uprawnienia do kierowania pojazdami zamiast dotychczasowej kreski oznaczającej bezterminowa ważność tego uprawnienia dokonał tego bez jakiejkolwiek podstawy prawnej.

O ile rzeczywiście istniejący system informatyczny nie pozwala na wydrukowanie dokumentu prawa jazdy bez wpisania w kolumnie 11 jakiejkolwiek "daty ważności uprawnienia", jak wskazuje to wprost organ w odpowiedzi na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, to – zdaniem Sądu – nie tylko żaden obywatel nie powinien ponieść konsekwencji wprowadzenia złego systemu informatycznego, ale osoby odpowiedzialne za wprowadzenie w życie utrudniającego życie obywatelom, złego systemu informatycznego powinny ponieść stosowne konsekwencje.

Przy ponownym rozpatrzeniu sprawy organy uwzględnią przedstawioną powyżej ocenę sprawy dokonaną przez Sąd i przyjętą wykładnię przepisów.

Mając powyższe na uwadze, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie stwierdził bezskuteczność wpisu daty ważności uprawnienia w rubryce 11 dokumentu prawa jazdy orzekając w tym zakresie na podstawie art. 146 § 1 p.p.s.a. – jak w pkt I wyroku.

O kosztach orzeczono zgodnie z art. 200 p.p.s.a. – jak w pkt II wyroku.