Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Joanna Skiba Sędziowie Sędzia WSA Dorota Apostolidis (spr.) Sędzia WSA Jolanta Dargas Protokolant referent stażysta Dorota Szczepek po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 listopada 2018 r. sprawy ze skarg [...] na decyzję Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia [...] stycznia 2018 r. nr [...] w przedmiocie reformy rolnej oddala skargi.

W dniu [...] grudnia 2009 r. Fundacja im. [...] przy Muzeum Narodowym w [...] z siedzibą w [...] (dalej jako Fundacja), [...] zwrócili się do Wojewody [...]

o stwierdzenie, w trybie § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z 1 marca 1945 r. w sprawie wykonania dekretu PKWN z 6 września 1944 r.

o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz.U. Nr 10, poz. 51; dalej jako rozporządzenie),

że nieruchomości opisane w księgach wieczystych KW nr [...] i KW nr [...], prowadzone przez Sąd Rejonowy w [...] oraz nieruchomość, na której znajduje się budynek kaplicy pałacowej wraz z aleją łączącą ją z zespołem pałacowym w [...], nie podlegały reformie rolnej.

Pismami z dnia [...] stycznia 2010 r. [...] cofnęły wniosek z [...] grudnia 2009 r. w zakresie, w jakim został złożony w ich imieniu. Decyzją z dnia [...] maja 2010 r. Wojewoda [...] umorzył postępowanie, wskazując, że żądanie dotyczy sprawy, która nie podlega rozstrzygnięciu przez organ administracji.

Następnie Wojewoda [...] wszczął z urzędu postępowanie w sprawie uchylenia decyzji Wojewody [...] z [...] maja 2010 r. o umorzeniu postępowania. Decyzją z [...] sierpnia 2011 r. Wojewoda [...] uchylił swoją decyzję z [...] maja 2010 r.

W dniu [...] stycznia 2012 r. Skarb Państwa - Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Nadleśnictwo [...] złożyło wniosek o wznowienie postępowania administracyjnego zakończonego ostateczną decyzją Wojewody [...]

z dnia [...] sierpnia 2011 r., na podstawie art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a. Postanowieniem z dnia [...] stycznia 2012 r. Wojewoda [...] wznowił postępowanie, a decyzją z dnia

[...] kwietnia 2012 r. odmówił uchylenia swojej decyzji z [...] sierpnia 2011 r.

W dniu [...] maja 2011 r. Fundacja zwróciła się z wnioskiem o stwierdzenie, że nie podlegały reformie rolnej następujące nieruchomości położone w obrębie ewidencyjnym Rogalin w gminie Mosina w powiecie poznańskim:

1) nieruchomości lub ich części będące we władaniu Agencji Nieruchomości Rolnych: działki nr [...];

2) nieruchomości pozostające we władaniu Skarbu Państwa - Starosty [...]: działki nr [...];

3) nieruchomości pozostające we władaniu Skarbu Państwa - Nadleśniczego Nadleśnictwa [...]: działki nr [...].

Następnie w dniu [...] stycznia 2013 r. Fundacja rozszerzyła żądanie

o stwierdzenie, że przejęciu na cele reformy rolnej nie podlegały także nieruchomości stanowiące działki geodezyjne nr [...], położone w obrębie [...].

Po rozpatrzeniu wniosku Fundacji Wojewoda [...], decyzją z [...] marca 2015 r.:

1) orzekł, że nieruchomości wchodzące w skład dawnego majątku [...], stanowiące obecne działki ewidencyjne nr [...], część dz. [...] (stanowiąca dawną parcelę katastralną [...], karta [...]),[...], część dz. [...] (stanowiąca dawną parcelę katastralną [...], karta [...]),[...], część dz. [...] (stanowiąca dawne parcele [...], karta [...]),[...], część dz. [...] (stanowiąca dawne parcele katastralne [...], karta [...]),[...], część dz. [...] (stanowiąca dawną parcelę katastralną [...], karta [...]), część dz. [...] (stanowiąca dawne parcele katastralne [...], karta [...]), część dz. [...] (stanowiąca dawne parcele katastralne [...], karta [...]),[...], część dz. [...] (stanowiąca dawne parcele katastralne [...], karta [...] oraz [...], karta [...]), część dz. [...] (stanowiąca dawne parcele katastralne [...], karta [...]), część dz. [...] (stanowiąca dawną parcelę katastralną [...], karta [...]), zlokalizowane w obrębie [...], gmina [...], powiat [...], zapisane w dawnej księdze wieczystej [...] - podlegały pod działanie art. 2 ust. 1 lit. e dekretu;

2) orzekł, że nieruchomości wchodzące w skład dawnego majątku [...], stanowiące obecne działki ewidencyjne nr [...], część dz. [...] (stanowiąca dawną parcelę katastralną [...], karta [...]),[...] (z wyłączeniem części stanowiącej dawną parcelę katastralną [...], karta [...]), [...], część dz. [...] (stanowiąca dawną parcelę katastralną [...], karta [...]), część dz. [...] (stanowiąca dawną parcelę katastralną [...], karta [...]), część dz. [...] (stanowiąca dawną parcelę katastralną [...], karta [...]),[...] (z wyłączeniem części stanowiącej dawne parcele katastralne [...], karta [...]),[...], część dz. [...] (stanowiąca dawną parcelę katastralną [...], karta [...]), część dz. [...] (stanowiące dawne parcele katastralne [...], karta [...]), część dz. [...] (stanowiąca dawne parcele katastralne [...], karta [...], oraz [...], karta [...]), część dz. [...] (stanowiąca dawne parcele katastralne [...], karta [...], oraz [...], karta [...]),[...], część dz. [...] (stanowiąca dawne parcele katastralne [...], karta [...]),[...], część dz. [...] (stanowiąca dawną parcelę katastralną [...], karta [...]),[...], zlokalizowane w obrębie [...], gmina [...], powiat [...], zapisane w dawnej księdze wieczystej [...] - nie podlegały pod działanie art. 2 ust. 1 lit. e dekretu;

3) umorzył postępowanie administracyjne w stosunku do działek ewidencyjnych

nr [...], części dz. [...] (stanowiącej dawną parcelę katastralną [...], karta [...]),[...], części dz. [...] (stanowiącej dawną parcelę katastralną [...], karta [...]), [...], części dz. [...] (stanowiącej dawne parcele katastralne [...], karta [...]),[...], części dz. [...] (stanowiącej dawną parcelę katastralną [...], karta [...]), części dz. [...] (stanowiącej dawne parcele katastralne [...], karta [...]), części dz. [...] (stanowiącej dawne parcele katastralne [...], karta [...]), części dz. [...] (stanowiącej dawną parcelę katastralną [...], karta [...]), części dz. [...] (stanowiącej dawną parcelę katastralną [...], karta [...]), zlokalizowanych w obrębie [...], gmina [...], powiat [...].

Wojewoda ustalił, że stronami postępowania oprócz Fundacji są także Agencja Nieruchomości Rolnych, Burmistrz Gminy [...], Muzeum Narodowe w [...], Państwowe Gospodarstwo Leśne-Nadleśnictwo [...], Parafia Rzymskokatolicka pw. [...], Starosta [...] oraz [...] Zarząd Dróg Wojewódzkich w [...], tj podmioty będące obecnymi właścicielami działek stanowiących przedmiot postępowania, bądź pełniące funkcje właścicielskie jako stationes fisci.

Wojewoda wskazał, że przedmiotem postępowania są nieruchomości odpowiadające siedemdziesięciu dziewięciu wskazanym we wniosku współczesnym działkom. Organ dokonał szczegółowego opisu każdej działki i wskazał, że łączna powierzchnia nieruchomości objętych roszczeniem wynosi [...].

Organ wojewódzki ustalił, że właścicielem nieruchomości zapisanych w dawnej księdze wieczystej [...] do momentu przejęcia na własność Skarbu Państwa był [...] (wpis do księgi wieczystej dnia [...] stycznia 1929 r.). Na podstawie wniosku Wojewódzkiego Urzędu Ziemskiego w [...] z dnia [...] marca 1946 r. w ww. księdze wieczystej jako właściciel wpisany został Skarb Państwa - Wojewódzki Urząd Ziemski w [...]. Stosownego wpisu dokonano dnia [...] listopada 1946 r. Obszar wymienionej nieruchomości na dzień nacjonalizacji na mocy wspomnianego dekretu wynosił [...] zgodnie z treścią Ewidencji nieruchomości ziemskich podlegających dekretowi z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (stan na dzień 1 stycznia 1949 r.) przygotowanej w Ministerstwie Rolnictwa i Reform Rolnych. Ponadto zgodnie z treścią zachowanego protokołu zdawczo-odbiorczego przekazania majątku z dnia [...] grudnia 1948 r. jego łączną powierzchnię oceniono na [...] (w tym [...] ziemi ornej, [...] łąk, [...] lasów oraz [...] nieużytków). W opracowaniu z 1929 r. "Opis gospodarstwa rolnego [...] " łączna powierzchnia majątku [...] została oceniona na [...], tj. ok. [...]. Także odpisy matrykuł katastralnych majątku [...] potwierdzają, iż powierzchnia użytków rolnych majątku zdecydowanie przekraczała [...].

Wojewoda ustalił również, że majątek był zarządzany przez rządców - dyrektorów dóbr [...], zwanych także generalnymi plenipotentami. Funkcje te sprawował od początku lat 20-tych do 1935 r. [...], a w latach 1936-1939 [...]. Informacje te wynikają bezpośrednio z pisma Powiatowego Konserwatora Zabytków w [...] z dnia [...] marca 2012 r., nr [...]. Także świadkowie zgodnie potwierdzali, że w majątku byli zatrudnieni rządcy. Jednym z przesłuchanych świadków była [...] - synowa dawnego zarządcy - [...]. Świadkowie oprócz samego potwierdzenia faktu zatrudnienia zarządców nie mieli także problemu z odnalezieniem na mapach budynku, w którym znajdowało się dawne mieszkanie i biuro rządców. Składający oświadczenia wskazywali budynek zlokalizowany obecnie na działce nr [...], przy ul. [...], położony w bezpośredniej bliskości dawnego folwarku [...]. Niezależnie od siebie o zbliżonym miejscu lokalizacji budynku wspominali [...]. W oparciu o zeznania świadków ustalono, że odrębną funkcję przełożonego służby pałacowej sprawował marszałek pałacu - [...]. O rozdzieleniu kompetencyjnym funkcji zarządcy majątku i zwierzchnika pracowników pałacowych wspominają niezależnie [...]. Marszałek pałacu zamieszkiwał w budynku jednego spośród czterech czworaków dworskich, usytuowanych na działkach [...].

Wyłącznym spadkobiercą byłego właściciela przedmiotowych nieruchomości - [...] zgodnie z treścią postanowienia Sądu Rejonowego [...] z dnia [...] listopada 1991 r., sygn. akt [...], był brat [...]. Na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego [...] z dnia [...] lutego 1997 r., sygn. akt [...], spadek po zmarłym [...] honorującego zapisy testamentu z dnia [...] maja 1969 r. nabyły córki: [...], po 1/3 części. Następnie na podstawie aktu notarialnego z dnia [...] kwietnia 2010 r. sporządzonego przez notariusza [...], Repertorium A numer [...], w drodze umowy darowizny przeniosły one skutecznie na rzecz Fundacji całość praw i roszczeń do majątku ziemskiego i kompleksu pałacowego w [...] oraz wszelkich rzeczy ruchomych, które przed 1 września 1939 r. znajdowały się w pałacu [...] oraz zabudowaniach majątku. Wojewoda podał, że właścicielami gruntów objętych wnioskiem są obecnie Skarb Państwa (reprezentowany odrębnie przez Agencję Nieruchomości Rolnych, przez PGL Lasy Państwowe Nadleśnictwo [...], przez Muzeum Narodowe w [...]), Gmina [...], Parafia Rzymskokatolicka pw. [...], Województwo [...] ([...] Zarząd Dróg Wojewódzkich) oraz osoby fizyczne. Organ I instancji podkreślił, że niewątpliwie [...] był właścicielem gruntów ziemskich, których łączny obszar przekraczał 100 ha powierzchni.

Wojewoda stwierdził, że obecne działki nr [...] utworzono z parcel, które w dniu przejęcia nieruchomości na Skarb Państwa z uwagi na klasę użytkową gruntu, dotychczasowy sposób wykorzystywania oraz wysoką i bezsporna użyteczność rolnicza podlegały pod działanie przepisu art. 2 ust. 1 lit, e dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej. Pod przepisy art. 2 ust. 1 lit. e dekretu podlegał także grunt odpowiadający obecnym działkom nr [...], które stanowiły małe obiekty leśne, niebędące zwartym kompleksem leśnym, otoczone ze wszystkich stron gruntami ornymi. Taką klasyfikację prawną potwierdza mapa przeglądowa siedlisk nadleśnictwa państwowego [...] okręgu lasów państwowych w [...] wg stanu na 01.01.1951 r., z której wynika, iż na omawianych terenach nie naniesiono użytków leśnych, które mogłyby być uznane za zwarte kompleksy leśne. Do kategorii lasów śródpolnych należy zaliczyć także las rozciągający się na działce nr [...]. Pełnił on funkcję rozgraniczającą duże użytki rolne i przez to był on z nimi funkcjonalnie związany.

Wojewoda uznał za użyteczne z punktu widzenia gospodarki rolnej działki

nr [...] oraz w części działek nr [...] położone na południe od założenia pałacowo-parkowego powstałe z użytków, które w 1944 r. stanowiły w dominującej części łąki i pastwiska - tereny tzw. [...]. Wskazał, że na terenie działki nr [...] zlokalizowany był budynek gorzelni, która ze swej natury zakład wytwórczy spirytusu surowego z wykorzystaniem płodów rolnych (surowców skrobiowych - głównie ziemniaków, bądź cukrowych - trzcina cukrowa lub owoce). Dlatego też stwierdził, że działki te, bądź ich części także podlegały pod działanie przepisu art. 2 ust. 1 lit. e dekretu.

Wojewoda ustalił, że nieruchomości, stanowiące działki nr [...] (dawna parcela [...], karta [...]),[...] (dawna parcela [...], karta [...]),[...] (dawna parcela [...], karta [...]).[...] (parcela [...], karta [...]),[...] (dawne parcele [...]),[...] (dawne parcele [...], karta [...] karta [...]),[...] (dawne parcele [...], karta [...], karta [...]).[...] (dawne parcele [...], karta [...]),[...] (dawna parcela [...], karta [...]),[...] stworzono z dawnych parceli, które nie stanowiły gruntów rolnych, lecz były zwartymi kompleksami leśnymi i nie mogły być wykorzystywane do prowadzenia działalności wytwórczej w zakresie produkcji roślinnej, zwierzęcej lub sadowniczej. Zatem, zdaniem Wojewody, ich przejęcie na własność Skarbu Państwa powinno odbyć się na mocy dekretu z dnia 12 grudnia 1944 r. o przejęciu niektórych lasów na własność Skarbu Państwa. Dlatego też Wojewoda stwierdził, że ww. działki bądź ich części (parcel) stanowiących lasy nie podlegały pod działanie art. 2 ust. 1 lit. e dekretu o reformie rolnej.

Wojewoda przyznał, że zgromadzone dowody wskazują jednoznacznie,

że założenie pałacowo-parkowe nie miało związku funkcjonalnego z częścią folwarczną majątku. Właściciel majątku - [...] nie zajmował się bieżącym zarządzaniem majątkiem, czynności te scedował na osobę specjalnie w tym celu zatrudnioną i osiedloną w budynku usytuowanym na terenie folwarku (rządcę zwanego także generalnym plenipotentem). Wobec istnienia w majątku [...] rządówki, tj. obiektu przeznaczonego do pełnienia funkcji centrum zarządzania majątkiem, pałac z parkiem były zbędne do prowadzenia gospodarstwa rolnego i spełniały funkcję rezydencji właściciela ziemskiego oraz służyły wyłącznie do celów mieszkalno-wypoczynkowych.

Organ wojewódzki zaznaczył, że przedmiotem postępowania nie jest ustalenie, kto jest obecnie właścicielem nieruchomości, ale jedynie ocena ich stanu prawnego na dzień 13 września 1944 r. i to wyłącznie z punktu widzenia zastosowania przepisu

art. 2 ust. 1 lit. e dekretu.

Wojewoda wskazał, że w stosunku do działek, które w części, bądź w całości odpowiadały gruntom nienależącym do [...] postępowanie należało umorzyć z uwagi na brak interesu prawnego wnioskodawcy. Dotyczyło to działek [...] (dawne parcele [...], karta [...]),[...], które stanowiły ówcześnie koryto rzeki [...], do dz. [...] (dawna parcela [...]. karta [...]),[...] (dawna parcela [...], karta [...]),[...] (dawne parcele [...], karta [...]), [...] (dawne parcele [...], karta [...]), [...] (dawna parcela [...]. karta [...]),[...] (dawna parcela [...], karta [...]) będących drogami publicznymi, bądź na których usytuowane były inne obiekty - dz. [...] (dawna parcela [...]. karta [...]).

Kwestionując powyższą decyzję Wojewody [...] odwołania wnieśli:

1) Skarb Państwa - Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Nadleśniczy Nadleśnictwa [...] - w części dotyczącej punktu 2 rozstrzygnięcia;

2) Agencja Nieruchomości Rolnych - w części dotyczącej punktu 2 rozstrzygnięcia,

w zakresie działek nr [...], części działki nr [...] i części działki nr [...];

3) Fundacja - w części dotyczącej punktu 1 rozstrzygnięcia.

Po rozpatrzeniu odwołań Minister decyzją z dnia [...] stycznia 2018 r.,

nr [...], uchylił zaskarżoną decyzję w części obejmującej pkt 1 i 2 i w tym zakresie umorzył postępowanie pierwszej instancji. W uzasadnieniu organ wyjaśnił, że nieruchomość zapisana w księdze wieczystej [...] była własnością [...], zamieszkałego w [...], na podstawie testamentu z [...] sierpnia 1921 r. (wpis z dnia [...] stycznia 1929 r.). W 1944 r. dokonano wpisu prawa własności na rzecz [...], który to wpis został wykreślony jako nieważny na podstawie art. 8 dekretu z dnia 6 czerwca 1945 r. o mocy obowiązującej orzeczeń sądowych, wydanych w okresie okupacji [...] na terenie Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 25, poz. 151). Następnie w miejsce [...] wpisano jako właściciela Skarb Państwa, na podstawie art. 2 ust. 1 dekretu z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz.U. z 1945 r. Nr 3, poz. 13, ze zm.).

Spadek po [...], zmarłym [...] listopada 1945 r. w [...], na podstawie ustawy nabył jego brat [...] (prawomocne postanowienie Sądu Rejonowego [...] z dnia [...] listopada 1991 r., [...]).[...][...] grudnia 1990 r. ustanowił fundację, która przyjęła nazwę "Fundacja imienia [...] przy Muzeum Narodowym w [...] ". Oświadczeniem z [...] czerwca 1992 r. [...] przeniósł wszelkie prawa i roszczenia obecne i przyszłe związane z kompleksem nieruchomości ziemskich dawnego majątku [...] oraz folwarku [...], które odziedziczył po [...], na Fundację im. [...] przy Muzeum Narodowym w [...].[...] zmarł [...] lipca 1993 r. w [...], a spadek po nim na podstawie testamentu nabyły córki: [...] - po 1/3 części (prawomocne postanowienie Sądu Rejonowego [...] z dnia [...] lutego 1997 r., [...]). Aktem notarialnym z [...] kwietnia 2010 r., rep.A nr [...], zeznanym przed [...], notariuszem w [...],[...], działając w imieniu własnym oraz w imieniu i na rzecz swojej siostry [...], mając na celu zapewnienie wykonania woli swojego ojca, potwierdziły, że [...] skutecznie przeniósł na Fundację im. [...] przy Muzeum Narodowym w [...] wszystkie roszczenia i prawa do majątku ziemskiego i kompleksu pałacowego w [...], odziedziczone po swoim bracie, [...], tj. własność wszystkich nieruchomości, które przed 1 września 1939 r. wchodziły w skład majątku "[...] " i były objęte księgą wieczystą [...] i własność rzeczy ruchomych oraz prawa, ze szczególnym uwzględnieniem roszczeń. Strony (tj. spadkobierczynie [...] i Fundacja) oświadczyły ponadto, że w związku z powyższym wymienione rzeczy i prawa nie weszły w skład spadku po [...], a Fundacja im. [...] przy Muzeum Narodowym w [...] jest jego następcą prawnym pod tytułem szczególnym w odniesieniu do tych rzeczy i praw. Kolejnym aktem notarialnym z [...] kwietnia 2010 r., rep. A nr [...], zeznanym przed [...], notariuszem w [...],[...], działając w imieniu własnym oraz w imieniu i na rzecz swojej siostry [...], zawarły umowę darowizny w celu zapewnienia wypełnienia woli Fundatora, w sytuacji, w której miałoby się okazać, że dokonane przez [...] przeniesienie na Fundację im. [...] przy Muzeum Narodowym w [...] całości praw do majątku ziemskiego i kompleksu pałacowego w [...] oraz wszelkich rzeczy ruchomych, które przed 1 września 1939 r. znajdowały się w pałacu [...] oraz zabudowaniach majątku, z jakiejkolwiek przyczyny miałoby być w odniesieniu do części lub całości nieskuteczne. [...], działając w imieniu własnym oraz w imieniu i na rzecz swojej siostry [...], przeniosły tytułem darowizny na Fundację wszelkie prawa i roszczenia do majątku ziemskiego i kompleksu pałacowego w [...], w takim zakresie, w jakim nie przeszły one skutecznie do tej pory na Fundację, i w konsekwencji - w takim zakresie, w jakim odziedziczyły je po [...], tj. prawa i roszczenia do wszystkich nieruchomości, które przed dniem

1 września 1939 r. wchodziły w skład majątku "[...] " i były objęte księgą wieczystą [...] i własność rzeczy ruchomych oraz inne prawa, ze szczególnym uwzględnieniem roszczeń. Fundacja darowiznę tę przyjęła. Spadek po [...], zmarłej [...] lutego 2016 r. w [...], nabyli na podstawie testamentu notarialnego [...] po 1/3 części (prawomocne postanowienie Sądu Rejonowego [...] z dnia [...] czerwca 2017 r., [...]).

Minister, analizując wymienione czynności prawne, podkreślił, że oświadczenie [...] z [...] czerwca 1992 r. zostało złożone w [...], wobec tego, jeśli miałoby prowadzić do przeniesienia praw i roszczeń do nieruchomości w [...], powinno odpowiadać przepisom prawa polskiego (art. 24 § 1 i 2 oraz art. 25 § 2 ustawy z 12 listopada 1965 r. - Prawo prywatne międzynarodowe, Dz.U. Nr 46, poz. 290). Oświadczenie [...] jest jednostronną czynnością prawną, a przeniesienie praw i roszczeń na gruncie polskiego prawa mogłoby nastąpić jedynie w drodze umowy (umowa sprzedaży i darowizny, cesja wierzytelności, umowy co do spadku). Nie można uznać, zdaniem Ministra, aby ten brak był sanowany przez akt notarialny z [...] kwietnia 2010 r., rep. A nr [...], stanowiący arbitralną interpretację oświadczenia woli innej osoby. O przeniesieniu praw i roszczeń można mówić dopiero w przypadku aktu notarialnego z [...] kwietnia 2010 r., rep. A nr [...], na podstawie którego spadkobierczynie [...] darowały Fundacji określone prawa i roszczenia, a Fundacja darowiznę tę przyjęła.

Minister wyjaśnił, że kwestię następstwa prawnego w postępowaniu administracyjnym reguluje art. 30 § 4 k.p.a., zgodnie z którym w sprawach dotyczących praw zbywalnych lub dziedzicznych w razie zbycia prawa lub śmierci strony w toku postępowania na miejsce dotychczasowej strony wstępują jej następcy prawni. Przytoczony przepis pozwala na kontynuowanie i zakończenie wszczętego postępowania administracyjnego w sytuacji, gdy na skutek sprzedaży bądź dziedziczenia następuje zmiana podmiotu stosunku materialnoprawnego. Nie dotyczy on natomiast sytuacji przenoszenia praw bądź obowiązków o charakterze administracyjnoprawny pomiędzy różnymi podmiotami. (...) stosunek administracyjnoprawny będzie zawsze osobisty w tym sensie, że nie można wynikających z niego uprawnień i obowiązków bez zastrzeżeń uczynić przedmiotem obrotu cywilnoprawnego

stosunek administracyjnoprawny między następcą a organem administracji, zgodnie z zasadami ogólnymi, może bowiem powstać tylko z mocy samej ustawy lub w wyniku działań administracji (wyrok WSA w Gdańsku z 12.04.2012 r., II SA/Gd 942/11). Dopuszcza się więc jedynie przejście praw i obowiązków z zakresu prawa administracyjnego w przypadku zaistnienia sukcesji uniwersalnej. W odniesieniu do sukcesji singularnej sytuacja jest bardziej skomplikowana i transfer praw i obowiązków o charakterze administracyjnym uzależniony bywa od możliwości przypisania danemu prawu bądź obowiązkowi charakteru rzeczowego. Innymi słowy, nie każdy przypadek zaistnienia następstwa prawnego w sferze prawa cywilnego pociąga za sobą następstwo prawne w sferze prawa administracyjnego. Na gruncie prawa administracyjnego przyjmuje się powszechnie nieprzechodniość praw i obowiązków wynikających z aktów administracyjnych (por. wyrok WSA w Kielcach z 13.02.2014 r., II SA/Ke 1074/13). Minister podkreślił, że legitymację procesową do żądania wszczęcia postępowania administracyjnego w sprawie majątku w [...] mają spadkobiercy dawnego właściciela, którzy, jako następcy prawni pod tytułem ogólnym, w chwili otwarcia spadku weszli w prawa i obowiązki spadkodawcy, zyskując uprawnienie do złożenia wniosku o zbadanie legalności nacjonalizacji nieruchomości przejętej od poprzedników prawnych. Sukcesja ta wynika z powszechnie obowiązujących przepisów prawa materialnego (art. 922 i nast. k.c.) i z mocy art. 30 § 4 k.p.a. jest skuteczna na gruncie postępowania administracyjnego.

Natomiast w ocenie Ministra nie można przyjąć, aby podobną skuteczność miała umowa cywilnoprawna, na mocy której Fundacja nabyła wszelkie prawa i roszczenia do majątku ziemskiego i kompleksu pałacowego w [...]. Stosunek administracyjnoprawny opiera się na władztwie administracyjnym, jego strony nie są więc równorzędnymi podmiotami. W związku z tym nie można uznać, aby "podrzędna" strona tego stosunku mogła w drodze czynności cywilnoprawnych jednostronnie dokonywać przekształceń podmiotowych stosunku administracyjnoprawnego. Nie ma przepisu, który przewidywałby możliwość zbycia przymiotu strony w postępowaniu administracyjnym. Wprawdzie art. 30 § 4 k.p.a. stanowi o "zbyciu praw", chodzi tu jednak o sukcesję inter vivos, gdy następstwo proceduralne jest rezultatem czynności prawnej dotyczącej przedmiotu postępowania. Przedmiotem postępowania są określone nieruchomości w [...], jednakże interes prawny do wszczęcia postępowania nie wynika z obecnie przysługującego prawa własności, które współcześnie mogłoby być przedmiotem obrotu, lecz z prawa własności przysługującego dawnemu właścicielowi w przededniu wejścia w życie dekretu. Nie można potraktować umowy z [...] kwietnia 2010 r., rep. A [...], jako zbycia prawa własności do przedmiotu postępowania, ponieważ dotyczy ona bliżej nieokreślonych "praw i roszczeń", a zgodnie z zasadą nemo plus iuris in alium transferre potest quam ipse habet spadkobierca dawnego właściciela nie mógł zbyć prawa własności (ani innego prawa rzeczowego czy obligacyjnego), ponieważ własność została odjęta dawnemu właścicielowi w wyniku nacjonalizacji. Na gruncie postępowania prowadzonego na podstawie § 5 ust. 1 rozporządzenia sukcesja inter vivos (na skutek zbycia prawa) może zachodzić po stronie "obecnego właściciela",

tj. wówczas, gdy np. w wyniku komunalizacji nieruchomość stanie się własnością gminy, która wstąpi do postępowania w charakterze strony w miejsce Skarbu Państwa. Po stronie "dawnego właściciela" interes prawny przysługuje jedynie następcom pod tytułem ogólnym, tj. spadkobiercom, ewentualnie nabywcom spadku (nabycie spadku w rozumieniu art. 1053 k.c. również prowadzi do sukcesji uniwersalnej).

W piśmie z [...] listopada 2017 r. Fundacja dowodzi, że na podstawie umowy darowizny z [...] kwietnia 2010 r. nabyła prawo własności, a nie prawo do złożenia wniosku. Z treści umowy wynika, że intencją darczyńców było przeniesienie na Fundację prawa własności. Prawo własności jest "prawem", a więc było objęte tą umowa. Minister stwierdził, że stanowisko Fundacji opiera się na subiektywnym przekonaniu o wadliwości przejęcia nieruchomości. Jednakże na etapie oceny legitymacji procesowej wnioskodawcy nie można oceniać interesu prawnego przez pryzmat merytorycznego rozstrzygnięcia, i to jedynie takiego, które jest korzystne dla wnioskodawcy. Interes prawny powinien być aktualny i realny, a nie potencjalny i hipotetyczny. Nietrafny jest zarzut Fundacji, że odmówienie jej przymiotu strony jest aprioryczne i uniemożliwia ochronę jej prawa podmiotowego. Majątek w [...] przeszedł na własność Państwa, co organ administracji publicznej zobowiązany jest uwzględnić, w myśl art. 3 ust. 1 ustawy z 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz.U. z 2017 r. poz. 1007), statuującego domniemanie zgodności prawa jawnego z księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Oczywiście to domniemanie można obalić, i temu służy merytoryczne rozstrzygnięcie, jednak na etapie oceny interesu prawnego tego domniemania nie można pominąć. Wszczęcie postępowania na podstawie § 5 ust. 1 rozporządzenia nie zawiesza skutku w postaci przejścia prawa własności na cele reformy rolnej, które nastąpiło z mocy samego prawa. W tym kontekście trudno przyjąć, aby spadkobierczynie dawnego właściciela były uprawnione do rozporządzania prawem własności nieruchomości. Zresztą z treści aktu notarialnego nie wynika, że dotyczy ono prawa własności, obejmuje ono bliżej nieokreślone prawa i roszczenia. Okoliczność, że prawo własności należy do szerokiej kategorii "praw", nie oznacza że to właśnie prawo było przedmiotem tej umowy. Poza tym w polskim porządku prawnym przeniesienie własności nieruchomości nie może nastąpić pod warunkiem, a umowa darowizny z [...] kwietnia 2010 r. warunek taki zawiera ("w sytuacji, w której miałoby się okazać, że dokonane przez [...] przeniesienie na Fundację im. [...] przy Muzeum Narodowym w [...] całości praw (...) z jakiejkolwiek przyczyny miałoby być w odniesieniu do części lub całości nieskuteczne"). Minister stwierdził, że Fundacja jako wnioskodawca nie posiada interesu prawnego, a to oznacza, że postępowanie pozbawione jest elementu podmiotowego, tym samym nie może się dalej toczyć. Dlatego też podlega ono umorzeniu jako bezprzedmiotowe. Z uwagi na to, że bezprzedmiotowość wystąpiła już w chwili złożenia wniosku, na etapie postępowania przed Wojewodą [...], to uchylić należało zaskarżoną decyzję w zakresie punktów 1 i 2 oraz umorzyć w tym zakresie postępowanie pierwszej instancji.

Minister wyjaśnił, że objęcie rozstrzygnięciem punktów 1 i 2 podyktowane jest tym, że decyzja Wojewody została zaskarżona w tym właśnie zakresie. Fundacja im. [...] wniosła odwołanie w części dotyczącej punktu 1, Agencja Nieruchomości Rolnych - w części dotyczącej punktu 2 rozstrzygnięcia, w zakresie działek nr [...], części działki nr [...] i części działki nr [...], a Skarb Państwa - Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Nadleśnictwo [...] - w zakresie całego pkt 2. W toku postępowania odwoławczego Fundacja podnosiła, że Nadleśnictwo ma interes prawny, aby zaskarżyć decyzję jedynie w zakresie niektórych działek wymienionych w pkt 2 decyzji Wojewody (działek leśnych pozostających w zarządzie Lasów Państwowych). Wynik postępowania w odniesieniu do niektórych działek może mieć jednak wpływ na inne, ponieważ prawidłowość przejęcia części nieruchomości nie jest uwarunkowana wyłącznie cechami tej części, ale jest uzależniona także od łącznej powierzchni nieruchomości ziemskich stanowiących własność danej osoby, a poza tym uwzględniane są powiązania funkcjonalne pomiędzy różnymi częściami, także nieobjętymi danym postępowaniem.

Minister wyjaśnił również, że osobą prawną, w imieniu której odwołanie w odniesieniu do całego pkt 2 wniósł Nadleśniczy Nadleśnictwa [...] jest w istocie Skarb Państwa. Skarb Państwa jest podmiotem, na rzecz którego przejęto nieruchomości na podstawie art. 2 ust. 1 lit. e dekretu, ma więc interes prawny w postępowaniu służącym ocenie prawidłowości przejęcia całego majątku, niezależnie od tego, czyją własnością są obecnie poszczególne nieruchomości.

Minister, analizując przebieg, wskazał, że postępowanie wszczęte w dniu [...] grudnia 2009 r. na wniosek Fundacji i spadkobierców (wycofany kilka dni później

w części złożonej w imieniu spadkobierców) było prowadzone pod numerem

[...] i zakończyło się decyzją z dnia [...] maja 2010 r, (wyeliminowaną następnie z obrotu prawnego). Nowy wniosek został złożony przez Fundację w dniu

[...] maja 2011 r. i zarejestrowany pod numerem [...]. Z treści wniosku nie wynika, aby stanowił on uzupełnienie lub sprecyzowanie wniosku z 2009 r. Były to dwa odrębne wnioski o różnym zakresie przedmiotowym. Pełnomocnik Fundacji wyjaśniając różnice między oboma wnioskami w piśmie z [...] września 2011 r. nie wskazał, że wniosek z 2011 r. był uzupełnieniem lub sprecyzowaniem wcześniejszego wniosku. Zaskarżona decyzja Wojewody [...] została opatrzona numerem [...]. Z jej treści wynika, że wydano ją po rozpatrzeniu wniosku Fundacji z [...] maja 2011 r., opisanego jako wniosek z [...] maja 2011 r. (data wpływu), a część historyczna uzasadnienia w ogóle nie relacjonuje wcześniejszego postępowania. Wola spadkobierców nie może zmienić faktu, że przez cały czas trwania postępowania Fundacja działała jako wnioskodawca i była tak traktowana przez organy i to Fundacja złożyła odwołanie od decyzji organu pierwszej instancji. Odwołanie jest oparte na zasadzie skargowości, co oznacza, że nie jest obojętne, kto wnosi ten środek zaskarżenia. Nie kwestionując możliwości odwołania oświadczenia o cofnięciu wniosku, podkreślić trzeba, że nie może to prowadzić do odmiennej oceny dotychczasowych czynności procesowych, w tym władczych form działania administracji publicznej, które podejmowane były w określonym układzie podmiotowym - z udziałem Fundacji, a nie spadkobierców. Odwołanie oświadczenia o cofnięciu wniosku oznacza, że wniosek spadkobierców pozostaje do rozpoznania przez Wojewodę Wielkopolskiego, co nastąpić powinno poprzez wydanie nowej decyzji administracyjnej.

Na powyższą decyzję Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi odrębne skargi wnieśli Fundacja im. [...] przy Muzeum Narodowym w [...] (zarejestrowana pod sygn. I SA/Wa 513/18) oraz [...] (zarejestrowana pod sygn. I SA/Wa 514/18).

Fundacja zarzuciła zaskarżonej decyzji naruszenie:

1. przepisów postępowania administracyjnego, tj.:

a) naruszenie art. 16 § 1 k.p.a. w zw. z art. 156 § 1 pkt 3 k.p.a. poprzez ich niezastosowanie i uchylenie decyzji ostatecznej, tj. uchylenie decyzji Wojewody [...] w części w jakiej dotyczyła działek: [...] (z wyjątkiem dawnej parceli katastralnej [...], karta [...]) i [...], podczas gdy w tym zakresie sprawa w znaczeniu materialnoprawnym była już zakończona;

b) naruszenie art. 138 § 1 pkt 2 k.p.a. poprzez jego zastosowanie oraz art. 134 k.p.a. w zw. z art. 28 k.p.a., art. 6 k.p.a. i art. 7 k.p.a. poprzez ich niezastosowanie, polegające na uchyleniu decyzji Wojewody [...] w zakresie całego pkt 2, podczas gdy Minister powinien był wydać postanowienie o stwierdzeniu niedopuszczalności odwołania Skarbu Państwa Nadleśniczego Nadleśnictwa [...] w zakresie, w jakim odnosiło się do wymienionych w pkt 2 decyzji Wojewody działek: [...] (z wyjątkiem dawnej parceli katastralnej [...], karta [...]) i [...] oraz (objętych odwołaniem wniesionym przez ANR, obecnie: KOWR) działek [...], części działki nr [...] i części działki nr [...], gdyż odwołanie w tym zakresie zostało wniesione przez podmiot nieposiadąjący legitymacji, a nadto decyzja Wojewody [...] jest decyzją ostateczną przynajmniej w zakresie, w jakim dotyczy wymienionych w pkt 2 decyzji Wojewody działek: [...] (z wyjątkiem dawnej parceli katastralnej [...], karta [...]) oraz [...];

c) naruszenie art. 6 k.p.a. w zw. z art. 7 k.p.a., w zw. z art. 28 k.p.a., w zw. z art. 17a ust. 1 uchylonej ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa (Dz.U. z 1996 r. Nr 106, poz. 493, z późn. zm.,

t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 154 z późn. zm.) oraz w zw. z art. 11 ust. 1 u.g.n., poprzez ich niezastosowanie, prowadzące do błędnego uznania, że Skarb Państwa - Nadleśniczy Nadleśnictwa [...] skutecznie wniósł odwołanie w stosunku do wymienionych w pkt 2 decyzji Wojewody działek: [...] (z wyjątkiem dawnej parceli katastralnej [...], karta [...]) oraz [...] oraz (objętych odwołaniem wniesionym przez ANR) działek [...], części działki nr [...] i części działki nr [...], podczas gdy jednostka organizacyjna Skarbu Państwa może skutecznie wnieść odwołanie tylko co do tych działek, których dotyczą jej ustawowe zadania;

d) naruszenie art. 138 § 1 pkt 2 k.p.a. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, polegające na uchyleniu decyzji Wojewody [...] w zakresie pkt 2 oraz umorzeniu postępowania pierwszoinstancyjnego w zakresie pkt 1 i 2 tej decyzji, mimo że przedmiotowe postępowanie toczy się nieprzerwanie od 2009 r. z wniosku m.in. spadkobierców [...], których legitymacji Minister nie podważa;

e) naruszenie art. 61 § 1 k.p.a. w zw. z art. 7 k.p.a. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie, polegające na uznaniu, że przedmiotowe postępowanie zostało wszczęte dopiero w 2011 r., a czynności zapoczątkowane wnioskiem spadkobierców [...] i Fundacji z [...] grudnia 2009 r. stanowiły odrębne postępowanie, podczas gdy przedmiotowe postępowanie należy uznać za postępowanie toczące się od [...] grudnia 2009 r. z udziałem spadkobierców i Fundacji;

f) naruszenie art. 10 § 1 k.p.a. oraz art. 109 § 1 k.p.a. w zw. z art. 140 k.p.a. poprzez ich niezastosowanie, polegające na uniemożliwieniu spadkobiercom [...] czynnego udziału w postępowaniu, w tym poprzez niedoręczenie im - w przeświadczeniu Ministra - decyzji, a w zasadzie - jak określił to Minister - "przekazanie do wiadomości", pomimo iż k.p.a. nie zna takiego sposobu doręczania decyzji ani komunikacji ze stroną postępowania;

g) naruszenie art. 28 k.p.a. poprzez jego błędną wykładnię, bez przywoływania wprost tego przepisu, polegającą na uznaniu, że "na etapie oceny legitymacji procesowej wnioskodawcy nie można oceniać interesu prawnego przez pryzmat merytorycznego rozstrzygnięcia, i to jedynie takiego, które jest korzystne dla wnioskodawcy podczas gdy ocenę legitymacji można dokonać właśnie jedynie badając, czy uwzględnienie wniosku miałoby korzystny wpływ na sytuację prawną wnioskodawcy;

h) naruszenie art. 30 § 4 k.p.a. poprzez jego błędną wykładnię, polegającą na przyjęciu, że nie jest nabyciem prawa rozumieniu tego przepisu nabycie w drodze czynności prawnej inter vivos prawa własności nieruchomości, wobec której zastosowano de facto przepisy dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej, podczas gdy przepis ten nie ustanawia żadnych ograniczeń, jeśli chodzi o możliwość zbycia prawa, którego dotyczy postępowanie;

i) naruszenie art 12 § 1 k.p.a. poprzez jego niezastosowanie, polegające na sztucznym kreowaniu spraw administracyjnych na skutek kontrfaktycznego uznania, że sprawa rozpoznawana przez Wojewodę [...] pod sygn. [...] oraz sprawa rozpoznawana przez Wojewodę pod sygn. [...] są różnymi postępowaniami administracyjnymi, podczas gdy w istocie od złożenia przez Fundację i spadkobierców [...] wniosku

z [...] grudnia 2009 r. toczy się jedno postępowanie, prowadzone przez Wojewodę

i Ministra pod kilkoma sygnaturami (sygn. Wojewody: [...], poprzednio: [...]; sygn. Ministra: [...]), dotyczące wielu spraw w sensie materialnym (statusu wielu działek i parcel katastralnych) z jednoczesnym udziałem wielu stron jako współuczestników formalnych; j) naruszenie art. 62 k.p.a. w zw. z art. 8 k.p.a. oraz w zw. z art. 12 § 1 k.p.a. poprzez ich niezastosowanie, polegające na uznaniu, że brak jest podstaw do prowadzenia łącznie postępowania z wniosku Fundacji i spadkobierców [...], podczas gdy w istocie podmioty te są współuczestnikami formalnymi postępowania, albowiem ich status wynika z jednego zdarzenia - braku objęcia majątku [...] reformą rolną.

2. prawa materialnego, tj.:

a) naruszenie § 5 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia

1 marca 1945 r. w sprawie wykonania dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r, o przeprowadzeniu reformy rolnej ("Rozporządzenie"), poprzez jego błędną wykładnię, polegającą na przyjęciu,

że legitymowanym do złożenia wniosku o ustalenie, że nieruchomość nie podlegała reformie rolnej, jest jedynie osoba będąca właścicielem nieruchomości w chwili wejścia w życie wspomnianego dekretu, jej spadkobiercy oraz nabywcy spadku, podczas gdy

w istocie wspomniany przepis nie stwarza żadnych ograniczeń podmiotowych,

co oznacza, że legitymację do złożenia wniosku ma każdy, kto posiada interes prawny, w tym następca prawny nieruchomości od spadkobiercy pod tytułem szczególnym;

b) naruszenie art. 2 ust. 1 lit. e dekretu z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej ("Dekret"), poprzez jego błędną wykładnię, polegającą na przyjęciu,

że Skarb Państwa nabywał własność wskutek reformy rolnej niezależnie od tego, czy zachodzą przesłanki ustawowe, podczas gdy w świetle dominującej interpretacji tego przepisu Skarb Państwa nie nabywał własności każdej nieruchomości ani każdej nieruchomości rolnej, ale wyłącznie takiej nieruchomości, która spełniała ustawowe kryteria;

c) naruszenie art. 3 ust. 1 u.k.w.h. poprzez:

- jego błędną wykładnię, polegającą na uznaniu, że Minister jest związany wynikającym stąd domniemaniem prawnym zgodności prawa wpisanego z rzeczywistym stanem prawnym w ten sposób, że Minister nie powinien uznać za legitymowanego do udziału w przedmiotowym postępowaniu osoby chcącej obalić to domniemanie, podczas gdy z założenia wzruszalne domniemanie prawne nie może powodować uznania za nielegitymowaną osoby pragnącej obalić domniemanie, gdyż w przeciwnym wypadku obalenie domniemania nigdy nie byłoby możliwe;

- jego niewłaściwe zastosowanie, polegające na zastosowaniu tego przepisu, mimo że konieczną przesłanką zastosowania tego domniemania jest prowadzenie dla nieruchomości księgi wieczystej, Minister nie ustalił treści żadnych ksiąg wieczystych, a ponadto w przypadku szeregu działek księgi wieczyste nic są prowadzone lub właścicielem tabularnym jest [...],

d) naruszeniu art. 65 § 2 k.c. poprzez jego niezastosowanie przy ocenie woli stron umowy darowizny z dnia [...] kwietnia 2010 r. i w konsekwencji uznanie, że umowa nie obejmowała prawa własności, podczas gdy strony tej umowy wyraźnie podkreślały, że ich wolą było przeniesienie prawa własności, a nadto Minister przyznał, że prawo własności również jest "prawem";

e) naruszenie art. 89 k.c. w zw. z art. 65 § 2 k.c. poprzez ich niezastosowanie prowadzące do uznania, że darowizna dokonana aktem notarialnym z dnia [...] kwietnia 2010 r. stanowiła czynność prawną dokonaną pod warunkiem, podczas gdy brak jest przesłanek do takiej oceny.

W obszernym uzasadnieniu skargi przedstawiono argumenty na poparcie sformułowanych zarzutów.

Fundacja wniosła o:

1. stwierdzenie nieważności decyzji w części, w jakiej dotyczy wymienionych w pkt 2 decyzji Wojewody działek: [...] (z wyjątkiem dawnej parceli katastralnej [...], karta [...]) i [...] (czyli spraw w sensie materialnoprawnym, w odniesieniu do których decyzja Wojewody z dnia [...] marca 2015 r. stała się ostateczna);

2. uchylenie decyzji w pozostałej części oraz nakazanie Ministrowi, na podstawie

art. 145a § 1 p.p.s.a.:

a) wydania, w terminie 14 dni od przekazania Ministrowi akt przedmiotowej sprawy przez Sąd, postanowienia o stwierdzeniu niedopuszczalności odwołania Skarbu Państwa-Nadleśniczego Nadleśnictwa [...], w zakresie, w jakim odwołanie to odnosiło się do (objętych odwołaniem wniesionym przez ANR) działek [...], części działki nr [...] i części działki nr [...],

b) rozpoznania przez Ministra odwołań stron w pozostałym zakresie, w terminie 90 dni od daty przekazania akt przedmiotowej sprawy,

c) zawarcie, w ramach wskazań, o których mowa w art. 153 p.p.s.a., nakazu uwzględnienia przez Ministra w szczególności, czy tereny wymienione w pkt 1 decyzji Wojewody [...] stanowiły część założenia pałacowo- parkowego jako elementy całości kompozycyjnej o charakterze bukolicznym;

3. w przypadku stwierdzenia przez Sąd braku podstaw do wydania rozstrzygnięcia wymienionego w pkt 1 i pkt 2 powyżej, o uchylenie decyzji w całości (w odniesieniu do wszystkich spraw w sensie materialnoprawnym nią objętych);

4. zasądzenie zwrotu kosztów postępowania, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych;

5. przeprowadzenia uzupełniających dowodów z następujących dokumentów, na okoliczność faktu, że dla nieruchomości objętych niżej wymienionymi księgami wieczystymi Naczelnik Nadleśnictwa [...] nie jest statio fisci reprezentującym Skarb Państwa, a ponadto dla szeregu działek księgi wieczyste w ogóle nie są prowadzone bądź też jako właściciel wpisany jest [...]:

a) odpis księgi wieczystej [...], prowadzonej dla działek nr [...], gdzie w dziale II wskazany jest Skarb Państwa - Starosta [...],

b) odpis księgi wieczystej [...], prowadzonej dla działki nr [...], gdzie w dziale II wskazana jest parafia katolicka,

c) wypis uproszczony z rejestru gruntów dla działek [...], wskazujące jako władającego Skarb Państwa - ANR (przy czym, przy części z tych działek omyłkowo wskazano, że prowadzona jest dla nich księga wieczysta [...], podczas gdy, jak wynika z niżej wymienionego odpisu, księga ta prowadzona jest tylko dla działki nr [...]),

d) wypis uproszczony z rejestru gruntów dla działek [...], wskazujący jako władającego Skarb Państwa - ANR,

e) odpis księgi wieczystej [...], prowadzonej dla działki [...] (obok działek [...]), gdzie w dziale II wskazano Skarb Państwa,

f) odpis księgi wieczystej [...], prowadzonej dla działki [...],

g) odpis z księgi wieczystej [...], prowadzonej dla działki nr [...], gdzie w dziale II wskazano [...], oraz wypis z rejestru gruntów (w treści wypisu wskazano numer księgi wieczystej);

6. przeprowadzenie uzupełniającego dowodu z dokumentu w postaci wypisu z aktu notarialnego z dnia [...] kwietnia 2010 r., sporządzonego przez [...] - notariusza w [...] (Rep. A nr [...]), załączonego do pisma Fundacji z dnia [...] grudnia 2011 r., dokumentującego umowę darowizny nieruchomości, dokonaną przez córki [...] na rzecz Fundacji, na okoliczność faktu, że: (i) przedmiotem umowy było prawo własności nieruchomości objętych przedmiotowym postępowaniem, (ii) fragment umowy cytowany na s. 10 Decyzji jest wyjaśnieniem motywacji darczyńców, nie zaś warunkiem rozumianym jako zdarzenie przyszłe i niepewne;

7. zwrócenie się, jeżeli dokumenty takie nie znajdują się w aktach administracyjnych otrzymanych przez Sąd od Ministra, przez Sąd do Wojewody [...] o przedłożenie oryginałów tej części akt postępowania administracyjnego, którą Wojewoda oznaczył sygn. [...] oraz o zwrócenie się przez Sąd do Ministra o przedłożenie (otrzymanych prawdopodobnie w toku postępowania administracyjnego przez Ministra od Wojewody [...]) odpisów tych dokumentów (wniosek o zwrócenie się do obydwu tych podmiotów jest uzasadniony dążeniem do otrzymania przez Sąd kompletu dokumentów).

Z kolei skarżący [...] zarzucili zaskarżonej decyzji naruszenie przepisów postępowania, tj.:

a) art 16 § 1 k.p.a. w zw. z art. 156 § 1 pkt 3 k.p.a. poprzez ich niezastosowanie i uchylenie decyzji ostatecznej, tj. uchylenie decyzji Wojewody [...] w części w jakiej dotyczyła działek: [...] (z wyjątkiem dawnej parceli katastralnej [...], karta [...]) i [...], podczas gdy w tym zakresie sprawa w znaczeniu materialnoprawnym była już zakończona;

b) art. 138 § 1 pkt 2 k.p.a. poprzez jego zastosowanie oraz art 134 k.p.a. w zw. z art. 28 k.p.a., art. 6 k.p.a. i art. 7 k.p.a. poprzez ich niezastosowanie, polegające na uchyleniu decyzji Wojewody [...] w zakresie całego jej pkt 2, podczas gdy Minister powinien był wydać postanowienie o stwierdzeniu niedopuszczalności odwołania Skarbu Państwa - Nadleśniczego Nadleśnictwa [...] w zakresie, w jakim odnosiło się do wymienionych w pkt 2 decyzji Wojewody działek: [...] (z wyjątkiem dawnej parceli katastralnej [...], karta [...]) i [...] oraz (objętych odwołaniem wniesionym przez ANR) działek [...], części działki nr [...] i części działki nr [...], gdyż odwołanie w tym zakresie zostało wniesione przez podmiot nieposiadający legitymacji, a nadto decyzja Wojewody jest decyzją ostateczną przynajmniej w zakresie, w jakim dotyczy wymienionych w pkt 2 decyzji Wojewody działek: [...] (z wyjątkiem dawnej parceli katastralnej [...], karta [...]) oraz [...];

c) art. 6 k.p.a. w zw. z art. 7 k.p.a., w zw. z art. 28 k.p.a., w zw. z art. 17a ust. 1 uchylonej ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa (Dz.U. z 1996 r. Nr 106, poz. 493, z późn. zm.,

t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 154 z późn. zm.) oraz w zw. z art. 11 ust. 1 u.g.n., poprzez ich niezastosowanie, prowadzące do błędnego uznania, źe Skarb Państwa - Nadleśniczy Nadleśnictwa [...] skutecznie wniósł odwołanie w stosunku do wymienionych w pkt 2 decyzji Wojewody działek: [...] (z wyjątkiem dawnej parceli katastralnej [...], karta [...]) oraz [...] oraz (objętych odwołaniem wniesionym przez ANR, obecnie: KOWR) działek [...], części działki nr [...] i części działki nr [...], podczas gdy jednostka organizacyjna Skarbu Państwa może skutecznie wnieść odwołanie tylko co do tych działek, których dotyczą jej ustawowe zadania;

d) art. 138 § 1 pkt 2 k.p.a. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, polegające na uchyleniu decyzji Wojewody w zakresie jej pkt 2 oraz umorzeniu postępowania pierwszoinstancyjnego w zakresie pkt 1 i 2 tej decyzji, mimo że: (i) przedmiotowe postępowanie toczy się nieprzerwanie od 2009 r. z wniosku m.in. spadkobierców [...] (spadkobierców), których legitymacji Minister w żaden sposób nie podważa; (ii) spadkobiercy pozostają stronami postępowania administracyjnego; (iii) nawet jeśli przyjąć, że spadkobiercy cofnęli złożony przez siebie wniosek o wszczęcie postępowania, to pisma cofające wniosek nie wywarły skutków prawnych w postaci zakończenia na ich podstawie postępowania administracyjnego, a nadto pisma cofające zostały następnie odwołane (odwołanie cofnięcia wniosku wszczynającego postępowanie), zaś czynność taka nie była w żaden sposób w postępowaniu kwestionowana, a wręcz została przez Ministra potwierdzona; (iv) spadkobiercy uprzednio, tj. przed wydaniem przez Ministra decyzji kończącej postępowanie administracyjne, pismem z dnia [...] listopada 2017r. potwierdzili swój udział w postępowaniu, nadto oświadczając, że brak jest konieczności powtarzania jakichkolwiek czynności w postępowaniu dokonanych przed [...] listopada 2017 r.; (v) spadkobiercy poparli oraz przyłączyli się do wszystkich działań Fundacji i wystąpili z merytorycznie analogicznym stanowiskiem i żądaniem jak Fundacja; (vi) w toku postępowania odwoławczego Minister prowadził ze spadkobiercami korespondencję merytoryczną, pomimo iż należało uchylić decyzję Wojewody z dnia [...] marca 2015 r. w zakresie jej pkt 1 i w wyniku merytorycznego rozpoznania sprawy stwierdzić, że nieruchomości wymienione w pkt 1 tej decyzji nie podlegały reformie rolnej oraz utrzymać w mocy tę decyzję w zakresie jej pkt 2;

e) art. 61 § 1 k.p.a. w zw. z art 7 k.p.a. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie, polegające na uznaniu, że przedmiotowe postępowanie zostało wszczęte dopiero

w 2011 r., a czynności zapoczątkowane wnioskiem spadkobierców i Fundacji

z 31 grudnia 2009 r. stanowiły odrębne postępowanie, podczas gdy przedmiotowe postępowanie należy uznać za postępowanie toczące się jednolicie od 31 grudnia

2009 r. z udziałem Spadkobierców i Fundacji;

f) art. 10 § 1 k.p.a. oraz art. 109 § 1 k.p.a. w zw. z art. 140 k.p.a. poprzez ich niezastosowanie, polegające na uniemożliwieniu Spadkobiercom [...] czynnego udziału w postępowaniu poprzez - w przeświadczeniu Ministra - niedoręczenie im decyzji, a w zasadzie - jak określił to Minister - "przekazanie do wiadomości", pomimo iż k.p.a. nie zna takiego sposobu doręczania decyzji ani komunikacji ze stroną postępowania;

g) art. 12 § 1 k.p.a. poprzez jego niezastosowanie, polegające na sztucznym kreowaniu spraw administracyjnych na skutek kontrfaktycznego uznania, że sprawa rozpoznawana przez Wojewodę [...] pod sygn. [...] oraz sprawa rozpoznawana przez Wojewodę pod sygn. [...] są różnymi postępowaniami administracyjnymi, podczas gdy w istocie od złożenia przez Fundację i spadkobierców [...] wniosku z [...] grudnia 2009 r. toczy się jedno postępowanie, prowadzone przez Wojewodę i Ministra pod kilkoma sygnaturami (sygn. Wojewody: [...], poprzednio: [...]; sygn. Ministra: [...]), dotyczące wielu spraw w sensie materialnym (statusu wielu działek i parcel katastralnych) z jednoczesnym udziałem wielu stron jako współuczestników formalnych;

h) art. 62 k.p.a. w zw. z art 8 k.p.a. oraz w zw. z art. 12 § 1 k.p.a. poprzez ich niezastosowanie, polegające na uznaniu, że brak jest podstaw do prowadzenia łącznie postępowania z wniosku Fundacji i spadkobierców [...], podczas gdy w istocie podmioty te są współuczestnikami formalnymi postępowania, albowiem ich status wynika z jednego zdarzenia - braku objęcia majątku [...] reformą rolną.

W obszernym uzasadnieniu skargi przedstawiono uzasadnienie zarzutów skargi.

Skarżący wnieśli o:

1. stwierdzenie nieważności decyzji w części, w jakiej dotyczy wymienionych w pkt 2 decyzji Wojewody działek: [...] (z wyjątkiem dawnej parceli katastralnej [...], karta [...]) i [...] (czyli spraw w sensie materiał no prawnym, w odniesieniu do których decyzja Wojewody z dnia [...] marca 2015 r. stała się ostateczna);

2. uchylenie decyzji w pozostałej części oraz nakazanie Ministrowi, na podstawie

art. 145a § 1 p.p.s.a.:

a) wydania, w terminie 14 dni od przekazania Ministrowi akt przedmiotowej sprawy przez Sąd, postanowienia o stwierdzeniu niedopuszczalności odwołania Skarbu Państwa-Nadleśniczego Nadleśnictwa [...], w zakresie, w jakim odwołanie to odnosiło się do (objętych odwołaniem wniesionym przez ANR) działek [...], części działki nr [...] i części działki nr [...],

b) rozpoznania przez Ministra odwołań stron w pozostałym zakresie, w terminie 90 dni od daty przekazania akt przedmiotowej sprawy,

c) zawarcie, w ramach wskazań, o których mowa w art. 153 p.p.s.a., nakazu uwzględnienia przez Ministra w szczególności, czy tereny wymienione w pkt 1 decyzji Wojewody [...], stanowiły część założenia pałacowo- parkowego jako elementy całości kompozycyjnej o charakterze bukolicznym,

3. w przypadku stwierdzenia przez sąd braku podstaw do wydania rozstrzygnięcia wymienionego w pkt 1 i pkt 2 powyżej, o uchylenie decyzji w całości (w odniesieniu do wszystkich spraw w sensie materialnoprawnym nią objętych);

4. zasądzenie solidarnie zwrotu kosztów postępowania, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych;

5. zwrócenie się, jeżeli dokumenty takie nie znajdują się w aktach administracyjnych otrzymanych przez Sąd od Ministra, przez Sąd do Wojewody [...] o przedłożenie oryginałów tej części akt postępowania administracyjnego, którą Wojewoda oznaczył sygn. [...] oraz o zwrócenie się przez Sąd do Ministra o przedłożenie (otrzymanych prawdopodobnie w toku postępowania administracyjnego przez Ministra od Wojewody [...]) odpisów tych dokumentów (wniosek o zwrócenie się do obydwu tych podmiotów jest uzasadniony dążeniem do otrzymania przez Sąd kompletu dokumentów).

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o skarg.

Postanowieniem z dnia 8 sierpnia 2018 r. sprawy połączono do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia oraz prowadzenia ich pod sygn. I SA/Wa 513/18.

W piśmie procesowym pełnomocnik Fundacji wniósł o przeprowadzenie dowodów uzupełniających z dokumentów w postaci:

a) nagrania wypowiedzi Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej [...] wraz z transkrypcją fragmentu wypowiedzi (ok. 28:40 do ok. 40 minuty), na okoliczność intencji powołania Fundacji (w tym braku interesu rodzinnego lub osobistego), zakresu nieruchomości, którymi uposażył Fundację oraz celu ich przeznaczenia,

b) opracowania Narodowego Instytutu Dziedzictwa, w przedmiocie historii [...]

i Fundacji,

na okoliczność faktu, że nabycie przez Fundację praw do majątku [...] jest przejawem realizacji celów zgodnych z interesem publicznym oraz nie stanowi przejawu tzw. handlu roszczeniami.

Na rozprawie w dniu 23 listopada 2018 r. Sąd postanowił dopuścić wnioski dowodowe zawarte w skargach i piśmie z dnia [...] listopada 2018 r.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje.

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2018 r., poz. 2107 ze zm.) sąd administracyjny sprawuje wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę pod względem zgodności z prawem zaskarżonego aktu administracyjnego. Oznacza to, że kontrola ta sprowadza się do zbadania, czy organ administracji wydając zaskarżony akt nie naruszył prawa w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik sprawy. Powyższa ocena dokonywana jest według stanu faktycznego i prawnego na dzień wydania aktu, na podstawie materiału dowodowego zebranego w toku postępowania administracyjnego. Natomiast zgodnie

z art. 134 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi

(Dz. U. z 2018 r., poz. 1302 ze zm., dalej p.p.s.a.), Sąd badając legalność zaskarżonego aktu nie jest związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Rozpoznając sprawę w ramach wskazanych kryteriów Sąd uznał, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie, albowiem zaskarżona decyzja Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi odpowiada prawu.

Przedmiotem kontroli Sądu w niniejszej sprawie była decyzja Ministra Rolnictwa

i Rozwoju Wsi z [...] stycznia 2018 r., którą organ odwoławczy uchylił decyzję Wojewody [...] z [...] marca 2015 r. i umorzył w całości jako bezprzedmiotowe postępowanie pierwszej instancji, w przedmiocie wydania decyzji na podstawie

§ 5 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 1 marca 1945 r.

w sprawie wykonania dekretu PKWN z 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz. U. z 1945, Nr 10, poz. 51, ze zm., dalej również jako rozporządzenie). Powodem umorzenia postępowania było uznanie przez Ministra, że skarżąca Fundacja Imienia [...] przy Muzeum Narodowym w [...] nie ma interesu prawnego, który pozwoliłby na przypisanie jej przymiotu strony postępowania o wydanie decyzji na podstawie § 5 ww. rozporządzenia z 1 marca 1945 r..

W ocenie Sądu stanowisko organu, co do zaistnienia w rozpatrywanej sprawie przesłanki umorzenia postępowania, jest prawidłowe.

Na wstępie rozważań Sąd podkreśla, że przedmiotowe postępowanie mogło toczyć się jedynie na wniosek. Postępowanie zakończone zaskarżoną decyzją wszczęte zostało wnioskiem Fundacji z dnia [...] maja 2011 r.. Okoliczność, że wcześniej, w dniu [...] grudnia 2009 r. tak Fundacja jak i spadkobierczynie [...] złożyły wniosek w trybie § 5 rozporządzenia, nie ma zasadniczego znaczenia dla rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie. Spadkobierczynie wniosek cofnęły w dniu [...] stycznia 2010 r., a następnie dopiero w roku 2017 złożyły oświadczenie o cofnięciu wcześniejszego oświadczenia. Rację ma zatem organ, że wniosek spadkobierczyń [...] pozostaje do rozpoznania. Wojewoda bowiem umarzając postępowanie wywołane ww. wnioskami, decyzją z [...] maja 2010 r. - w ślad za postanowieniem Trybunału Konstytucyjnego z 1 marca 2010 r. przyjął, że § 5 rozporządzenia utracił moc obowiązującą, a następnie z urzędu uchylił tę decyzję w trybie art.154 §1 k.p.a.. Podkreślić wypada, że Wojewoda [...] nie pominął spadkobierczyń [...] w swoim rozstrzygnięciu, bowiem na etapie wydawania decyzji przez ten organ, ich wniosek był cofnięty, mimo, że Wojewoda nie umorzył wywołanego nim postępowania.

Skarżąca Fundacja składając kolejny, szerszy zakresowo wniosek w roku 2011 swojej legitymacji upatrywała w skutku umowy cywilno-prawnej sporządzonej w formie aktu notarialnego z dnia [...] kwietnia 2010 r., mocą której jej zdaniem nastąpiło darowanie jej prawa własności do przedmiotu postępowania. Z akt sprawy wynika,

że skarżąca Fundacja domagała się wszczęcia postępowania administracyjnego

o wydanie decyzji na podstawie § 5 rozporządzenia. W myśl art. 2 ww. dekretu,

z dniem jego wejścia w życie, wszystkie nieruchomości ziemskie nim objęte przeszły

z mocy prawa, bez żadnego wynagrodzenia, w całości na własność Skarbu Państwa. W konsekwencji z dniem 6 września 1944 roku dekret wywołał skutki rzeczowe,

w postaci przejścia wymienionych w nim nieruchomości z mocy prawa, na własność państwa.

Jednocześnie w § 5 rozporządzenia z 1 marca 1945 r. przewidziano możliwość wystąpienia z wnioskiem o ustalenie, czy dana nieruchomość podpadała pod działanie dekretu o reformie rolnej. W orzecznictwie sądów administracyjnych utrwalił się pogląd, że tryb przewidziany w § 5 ww. rozporządzenia był i jest uruchamiany w przypadkach spornych, gdy właściciel nieruchomości (bądź jego spadkobierca) uważał, że jego nieruchomość, z takich czy innych względów, nie spełnia warunków określonych

w art. 2 ust. 1 lit. e dekretu i powinna zostać wyłączona spod działania tego przepisu - czyli nie podlegała przejęciu na cele reformy rolnej w części, bądź w całości. Przepis ten stanowi podstawę żądania przez właścicieli nieruchomości lub ich spadkobierców ustalenia w formie decyzji administracyjnej, czy dana nieruchomość objęta była działaniem przepisów tego dekretu. Dopuszczalność orzekania przez właściwe organy administracji publicznej w drodze decyzji administracyjnej, w opisanym wyżej zakresie, służy zatem ochronie prawa własności właścicieli nieruchomości (ich spadkobierców), które przejęte zostały przez państwo, na podstawie dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej (por. wyrok NSA z 5 stycznia 2011 r., sygn. akt I OSK 302/10). Powołany pogląd, Sąd w składzie orzekającym w całości podziela.

W stanie faktycznym rozpoznawanej sprawy wszczęcia postępowania i wydania decyzji w trybie § 5 rozporządzenia, nie domaga się na podstawie wniosku z dnia

31 maja 2011 r. dawny właściciel znacjonalizowanej nieruchomości lub jego spadkobierca, lecz Fundacja, która na podstawie umowy darowizny, którą to spadkobierczynie [...] darowały jej określone prawa i roszczenia. Sąd podziela stanowisko wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, że umowa cywilna, mocą której spadkobierczynie dawnego właściciela nieruchomości darowały skarżącej przysługujące im prawa nie uprawnia Fundacji do występowania w postępowaniu o wydanie decyzji w trybie § 5 rozporządzenia. Podkreślenia wymaga fakt, że zbycie statusu strony dla potrzeb postępowania administracyjnego nie jest możliwe, gdyż przysługujące stronie uprawnienie do występowania z wnioskiem o ocenę legalności orzeczenia administracyjnego należy do grupy praw i obowiązków o charakterze publicznoprawnym, które z uwagi na swój podmiotowy charakter nie mogą być przeniesione w drodze czynności cywilnoprawnej na inne podmioty. Prawa spadkowe po [...], zmarłym [...] lipca 1993 r. stwierdzone zostały postanowieniem Sądu Rejonowego [...] z [...] lutego 1997 r. w sprawie sygn. akt [...] i w ich skład nie wchodziło prawo własności przedmiotu niniejszego postępowania, tym samym jego spadkobierczynie nie mogły darować na rzecz Fundacji praw, których same nie posiadały. Sąd podkreśla, że od następstwa prawnego stron należy odróżnić sukcesję decyzji administracyjnej jako wejście w prawa i obowiązki, co może nastąpić jedynie z mocy wyraźnego przepisu prawa, a w żadnym razie z woli stron czy postanowień statutu Fundacji czy umowy cywilnej. (vide wyrok z dnia 17 kwietnia 2002 r., sygn. akt IV SA 1478/00).

Podnieść zatem należy, że w dacie zawarcia umowy darowizny z [...] kwietnia 2010 r. spadkobiercom dawnego właściciela znacjonalizowanej nieruchomości nie przysługiwało prawo własności, ponieważ prawo to zostało dawnemu właścicielowi odjęte w wyniku nacjonalizacji. W tej dacie spadkobiercom dawnego właściciela przysługiwało jedynie - wynikające ze spadkobrania - uprawnienie do złożenia wniosku o kontrolę legalności nacjonalizacji nieruchomości, przejętej od jego poprzednika prawnego. Sukcesja ta wynika z powszechnie obowiązujących przepisów prawa materialnego (art. 922 i nast. Kodeksu cywilnego) i z mocy wyraźnego brzmienia art. 30 § 4 k.p.a. jest skuteczna na gruncie prawa administracyjnego. Innymi słowy stwierdzić należy, że status byłego właściciela gruntu objętego działaniem dekretu nie jest sam

w sobie prawem zbywalnym. Takiego skutku nie może wywołać umowa cywilnoprawna, co wynika z tego, że strony stosunku administracyjnego nie są równorzędnymi podmiotami. W konsekwencji, powołana umowa darowizny, w dacie jej zawarcia mogłaby wywołać skutek jedynie w postaci przeniesienia uprawnień do udziału w postępowaniu administracyjnym o stwierdzenie, że dana nieruchomość podpada bądź nie podpada pod przepisy dekretu o reformie rolnej. Jak zaś trafnie wywiódł organ odwoławczy, powołując się na przepisy prawa i orzecznictwo sądów administracyjnych, nie jest to na gruncie prawa administracyjnego dopuszczalne. Analizowana umowa darowizny, sporządzona w formie aktu notarialnego nie przeniosła na nabywcę tytułu "osoby pozbawionej własności" lub jej spadkobiercy. Dekret odnosił się jedynie do właścicieli majątków – nieruchomości ziemskich, którego nabycie na podstawie umowy z 2010r. nie nastąpiło, bowiem w skład spadku [...] taki majątek nie wchodził jako odjęty bratu [...] w wyniku nacjonalizacji.

Skoro przeniesienie roszczeń o stwierdzenie, że nieruchomość nie podpadała pod działanie dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej nie jest dopuszczalne, to zasadnym było umorzenie postępowania - w związku z brakiem istnienia przymiotu strony u skarżącej Fundacji. Podniesiony zatem w skardze zarzut naruszenia art. 138

§ 2 k.p.a. uznać należy za nieuzasadniony. Organ odwoławczy w wyniku wniesienia odwołania od rozstrzygnięcia organu I instancji rozstrzyga i rozpoznaje sprawę w tym samym zakresie co organ I instancji. Zgodnie z treścią art 134 k.p.a. organ odwoławczy na etapie postępowania wstępnego rozstrzyga o dopuszczalności odwołania i jeżeli stwierdzi, że odwołujący się nie ma w danej sprawie indywidualnego interesu prawnego lub obowiązku – czyli nie jest stroną – postępowanie umarza. Organ odwoławczy swoje rozważania w powyższym zakresie odnosi do całego postępowania pierwszoinstancyjnego. (vide uchwała NSA sygn. akt OPS 16/98).

Wobec faktu, że Minister prawidłowo w ocenie Sądu umorzył postępowanie wobec braku interesu prawnego odwołującego się (wnioskodawcy), tym samym merytoryczne rozważania są przedwczesne. Tym niemniej rację należy przyznać temu argumentowi skarg, które podnoszą brak legitymacji Nadleśnictwa [...] do wniesienia odwołania w zakresie, w jakim nie przysługuje mu prawo do reprezentowania Skarbu Państwa. Nadal jednak stwierdzić należy, że choć jest to słuszny argument, to wobec braku legitymacji po stronie Fundacji nie mający wpływu na rozstrzygnięcie sprawy.

Za nietrafne Sąd uznał pozostałe zarzuty skarg, a podsumowując Sąd uznał, że Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi wnikliwie, wszechstronnie i rzetelnie rozpatrzył stan faktyczny sprawy oraz szczegółowo wyjaśnił motywy, jakimi się kierował przy jej rozstrzyganiu. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi uzasadnił przekonująco swoje stanowisko zyskując całkowitą aprobatę Sądu.

Jedynie na marginesie Sąd podnosi, że Sąd Najwyższy w wyroku z 17 grudnia 2015 r., sygn. akt I CSK 1033/14 wyraził pogląd stanowiący nawiązanie do ratio legis zastosowanych w niniejszej sprawie przepisów. Trybunał Konstytucyjny

w postanowieniu z dnia 1 marca 2010 r., sygn. P 107/08 wskazał, że konieczność uzyskania decyzji administracyjnej na podstawie § 5 rozporządzenia z 1945 r., uznawana jest w większości wypadków za wymóg prejudycjalny dla dochodzenia przed sądami powszechnymi ochrony praw rzeczowych osób, których nieruchomości przejęto w sposób wadliwy. Trybunał stwierdził nadto, że nieuprawnione jest przyznawanie § 5 rozporządzenia z 1945 r. szerszego zakresu zastosowania niż przeprowadzenie reformy rolnej, przepis ten regulował wyłącznie postępowanie w ramach działań nacjonalizacyjnych, jakimi było przeprowadzenie reformy rolnej. Zatem nawiązując do dekretu PKWN z dnia 6 września 1944 r. podkreślić należy, że posługuje się on jedynie instytucją własności i współwłasnością osób fizycznych lub prawnych, stwierdzając, że wszystkie nieruchomości ziemskie przechodzą bezzwłocznie, beż żadnego wynagrodzenia, w całości na własność Skarbu Państwa. Innymi słowy nie jest uprawnione przyznanie § 5 rozporządzenia z 1945 r. szerszego zakresu zastosowania, niż wskazane w dekrecie o przeprowadzeniu reformy rolnej – tj. w przepisie art. 2 ust.1 lit. e dekretu, dotyczącego jedynie własności. Sąd orzekający w niniejszej sprawie podziela przy tym pogląd wielokrotnie podnoszony w orzecznictwie, że w przypadku wadliwego przejęcia nieruchomości mogą powstać roszczenia, które winny służyć naprawieniu dziejowych krzywd poniesionych przez przed dekretowych właścicieli.

Mając powyższe na uwadze, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie na podstawie art. 151 p.p.s.a, orzekł jak w sentencji wyroku.