drukuj    zapisz    Powrót do listy

6110 Podatek od towarów i usług, Prawo pomocy, Dyrektor Izby Skarbowej, Oddalono zażalenie, I FZ 311/09 - Postanowienie NSA z 2009-10-27, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

I FZ 311/09 - Postanowienie NSA

Data orzeczenia
2009-10-27 orzeczenie prawomocne
Data wpływu
2009-07-27
Sąd
Naczelny Sąd Administracyjny
Sędziowie
Sylwester Marciniak /przewodniczący sprawozdawca/
Symbol z opisem
6110 Podatek od towarów i usług
Hasła tematyczne
Prawo pomocy
Sygn. powiązane
I FZ 377/08 - Postanowienie NSA z 2008-09-30
III SA/Gl 9/08 - Wyrok WSA w Gliwicach z 2009-03-06
I FSK 8/10 - Wyrok NSA z 2011-03-29
Skarżony organ
Dyrektor Izby Skarbowej
Treść wyniku
Oddalono zażalenie
Powołane przepisy
Dz.U. 2002 nr 153 poz 1270 art. 165, art. 255
Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Sędzia NSA Sylwester Marciniak po rozpoznaniu w dniu 27 października 2009 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej zażalenia K. G. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 18 czerwca 2009 r., sygn. akt III SA/Gl 9/08 w zakresie oddalenia wniosku o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych w sprawie ze skargi K. G. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia 15 października 2007 r. nr [...] w przedmiocie podatku od towarów i usług postanawia: oddalić zażalenie

Uzasadnienie

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 18 czerwca 2009 r., sygn. akt III SA/Gl 9/08, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach oddalił wniosek K. G. o przyznanie prawa pomocy poprzez zwolnienie z kosztów sądowych w sprawie z jej skargi na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia 15 października 2007 r. w przedmiocie podatku od towarów i usług. Jako podstawę prawną orzeczenia wskazano art. 260 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. nr 153, poz. 1270 ze zm., dalej jako p.p.s.a.).

Z przedstawionego przez Sąd I instancji stanu sprawy wynikało, że skarżąca uzasadniając swój wniosek podniosła, że nie osiągała żadnego dochodu, że jej majątek jest objęty bądź zabezpieczeniem hipotecznym, bądź zajęciem komorniczym oraz że nie może podjąć zatrudnienia z uwagi na konieczność stałej opieki nad nieuleczalnie chorą córką. Wyjaśniła nadto, że ma na utrzymaniu jeszcze jedną córkę i korzysta z pomocy finansowej małżonka, który mieszka osobno, nie pozostając z nią we wspólności majątkowej. Według wniosku na majątek skarżącej składały się dom w zabudowie szeregowej o pow. 170m2 w kredycie hipotecznym oraz 10% udziału w spółce z o. o. nieprowadzącej działalności.

Oddalając wniosek skarżącej Sąd I instancji stwierdził, że oświadczenie strony o jej stanie majątkowym było niedostateczne z punktu widzenia zwolnienia jej od kosztów sądowych. Sąd wskazał na wątpliwości, jakie powstały w wyniku konfrontacji jej oświadczeń z przedłożonymi przez nią dokumentami. W szczególności skarżąca nie wykazała, że nie może rozporządzać posiadanymi przez siebie udziałami w spółce kapitałowej czy w ogóle czerpać dochodów w związku z działalnością tej spółki, w której posiada wraz z małżonkiem całość udziałów, pełniąc zarazem funkcję członka zarządu spółki. Zauważono, że skarżąca nie dołączyła do wniosku dokumentów dotyczących aktualnej działalności spółki.

Istotne znaczenie miał również w ocenie Sądu I instancji fakt, że w chwili obecnej, inaczej niż było to w połowie ubiegłego roku, od małżonka skarżącej można było wymagać nie tylko pokrycia stosunkowo wysokich kosztów utrzymania rodziny, w tym leczenia córki, lecz również zapewnienia środków finansowych celem opłacenia kosztów sądowych. Sytuacja jego przedsiębiorstwa uległa bowiem poprawie, gdyż działalność gospodarcza przyniosła dochody (co ustalono w sprawie III SA/Gl 1408/08). Sytuacja ta cechuje się stabilnością, co ilustrowały deklaracje dla podatku od towarów i usług, dowodzące stałego i wysokiego poziomu obrotów, oraz znaczne wartości przychodów i wydatków utrzymujące się w przeciągu całego ubiegłego roku. Wartości te niewspółmiernie przewyższają sumę kosztów sądowych, których uiszczenie może wchodzić w rachubę we wszystkich postępowaniach skarżącej.

Sąd I instancji wyraził też pogląd, że małżonek skarżącej w myśl art. 23 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59 ze zm.) jest do omawianego rodzaju wsparcia finansowego zobowiązany, i to pomimo rozdzielności majątkowej. Ponadto skarżącą łączą wciąż z małżonkiem ścisłe więzy ekonomiczne, polegające nie tylko na opłacaniu przez małżonka kosztów utrzymania rodziny, ale i w szczególności na wspólnym pełnieniu funkcji zarządu spółki i dysponowaniu łącznie całością jej udziałów.

Sąd I instancji podkreślił, że przyznanie stronie zwolnienia od kosztów sądowych uzależnione jest od wykazania, że jej efektywne aktywa nie wystarczają na pokrycie tych kosztów. W przedmiotowej sprawie skarżąca nie wykazał, zgodnie z ciążącym na niej obowiązkiem, że nie ma dostatecznych środków na koszty sądowe.

W zażaleniu na powyższe postanowienie strona wniosła o jego uchylenie w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu zażalenia skarżąca podniosła, że od czasu poprzednio składanego w sprawie wniosku minął rok, a sytuacja finansowa strony nie uległa polepszeniu, a wręcz przeciwnie. Niezmiennie od trzech lat strona nie posiada dochodów, nie ma też widoków na zmianę w tym zakresie, a ze względu na ustanowioną na nieruchomości hipotekę nie może spieniężyć majątku.

W ocenie strony Wojewódzki Sąd Administracyjny naruszył art. 255 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, bowiem powinnością Sądu było wezwanie strony do złożenia dodatkowych wyjaśnień, skoro stwierdził, że oświadczenia złożone są niedostateczne oraz wystąpiły wątpliwości pomiędzy złożonymi przez stronę oświadczeniami i przedłożonymi dokumentami.

Niesłuszne są również wniosku, do których doszedł Wojewódzki Sąd Administracyjny. Brak dochodów z działalności spółki, której skarżąca jest udziałowcem, wynika z deklaracji podatkowych o wysokości osiągniętego dochodu. W razie wątpliwości w tym zakresie Sąd powinien był wezwać stronę do złożenia wyjaśnień.

Nie jest również kwestionowane, że strona pozostaje w ustroju rozdzielności majątkowej z mężem. Nie istnieją zatem jakiekolwiek podstawy prawne pozwalające wnioskować, że brak wpłat ze strony męża skarżącej na koszty postępowania, do których uiszczenia mąż skarżącej nie jest zobowiązany, skutkuje odmową zwolnienia z kosztów sądowych. Obowiązek alimentacyjny odnosi się do środków utrzymania rodziny, a trudno za takie uznać koszty postępowania w sprawie. Skoro strona nie uzyskuje jakichkolwiek dochodów, to nie ma możliwości przeznaczenia swoich środków pieniężnych na koszty postępowania. Strona nie wie, na jakie postępowanie (III SA/Gl 1408/08) powołuje się Sąd I instancji. Skarżąca nie pełni i nie pełniła funkcji w zarządzie spółki i nie wie na podstawie jakich dokumentów Wojewódzki Sąd Administracyjny ustalił tą okoliczność.

Niesłuszny jest też pogląd Sądu I instancji, iż podatnik powinien aż do upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego gromadzić środki, bowiem rozliczenie może zostać zakwestionowane przez organy podatkowe. Przy takim założeniu można również zasadnie przyjąć, że podatnik powinien zakładać nieprawidłowe prowadzenie rozliczeń z organami podatkowymi.

Zdaniem skarżącej utrzymujący się brak dochodów i niemożliwość spieniężenia majątku to wystarczające przesłanki wykazujące brak możliwości poniesienia kosztów sądowych w sprawie. Podkreślono, że zmiana okoliczności stanowiąca przesłankę do zmiany postanowienia o odmowie przyznania prawa pomocy polega na tym, że w kolejnym roku podatkowym strona nie osiągnęła dochodów, co nie było przedmiotem badania w poprzednim postępowaniu.

Nadto Wojewódzki Sąd Administracyjny błędnie wskazał na art. 260 p.p.s.a. jako podstawę rozstrzygnięcia, bowiem zaskarżone postanowienie nie zostało wydane w następstwie wniesienia sprzeciwu od orzeczenia referendarza.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zauważyć należy, że w przedmiotowej sprawie doszło już do oceny spełnienia przez skarżącą przesłanek przyznania prawa pomocy. Postanowieniem z dnia 14 lipca 2008 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny odmówił skarżącej przyznania prawa pomocy we wnioskowanym przez nią zakresie, zaś Naczelny Sąd Administracyjny postanowieniem z dnia 30 września 2008 r., sygn. akt I FZ 377/08, oddalił zażalenie strony na to postanowienie. W związku z powyższym ponowny wniosek strony o przyznanie prawa pomocy powinien być rozpoznany w świetle unormowań zawartych w art. 165 p.p.s.a. i oceniony pod kątem zmiany okoliczności, jakie zaszły od czasu rozpoznania pierwszego wniosku, czego w zaskarżonym orzeczeniu nie uczyniono. Jednakże wydane przez Sąd I instancji rozstrzygnięcie odpowiada prawu.

Oceniając ponowny wniosek strony, w świetle unormowań art. 165 p.p.s.a. należy przyjąć, że stanowił on zasadniczo powtórzenie argumentacji, jaką zawierał wniosek wcześniejszy. Ta jednak, jak wyżej wspomniano, została już oceniona, zaś ocena zweryfikowana w toku postępowania sądowoadministracyjnego.

Fakt pozostawania skarżącej bez pracy przez kolejny rok nie jest zmianą okoliczności sprawy, lecz podtrzymaniem dotychczasowego status quo. Również okoliczność choroby córek była już wzięta pod uwagę przez Sąd I instancji w poprzednim postępowaniu w zakresie przyznania prawa pomocy. Do tego trzeba podkreślić, że skarżąca sama przyznała, że koszt utrzymania dzieci ponosi jej mąż, a więc także ponosi koszty związane z leczeniem. Naczelny Sąd Administracyjny nie podziela stanowiska strony o naruszeniu przez Sąd I instancji art. 255 p.p.s.a. Wynika to z dwóch okoliczności: po pierwsze niniejsze postępowanie toczy się na zasadzie wyrażonej w art. 165 p.p.s.a., a więc jeśli Sąd nie stwierdził zmiany istotnych okoliczności sprawy, nie miał obowiązku wyjaśniania okoliczności mniej istotnych. Po drugie zaś, art. 255 P.p.s.a. zobowiązuje Sąd do wezwania strony do złożenia dodatkowego oświadczenia jedynie wtedy, gdy informacje zawarte we wniosku nie są wystarczające do oceny jej stanu majątkowego i możliwości płatniczych. W niniejszej sprawie sytuacja taka nie miała miejsca. Jeśli strona uznała, że okoliczność ta jest dla sprawy istotna, winna była zgodnie z obowiązkiem wynikającym z art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. wykazać tę okoliczność jako uzasadniającą przyznanie prawa pomocy.

W świetle braku zmiany okoliczności sprawy w rozumieniu art. 165 p.p.s.a. bez istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia pozostają okoliczności i argumentacja przywołana przez Sąd I instancji, z którymi strona się nie zgadza i które kwestionuje w zażaleniu.

Z tych wszystkich względów Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 w zw. z art. 197 § 2 p.p.s.a. orzekł jak w sentencji.



Powered by SoftProdukt