Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Nie można czynić stronie postępowania administracyjnego zarzutu z tego powodu, że korzysta ona z przysługujących jej uprawnień procesowych czy materialnoprawnych i czyni to w sposób umiejętny lub skuteczny przy wykorzystaniu własnych umiejętności i wiedzy. Prowadziłoby to bowiem do uznania umiejętności korzystania przez stronę z przysługujących jej środków prawnych za brak współdziałania z organem pomocowym. Taka interpretacja pojęcia braku współdziałania jest niedopuszczalna.

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Mirosława Rozbicka-Ostrowska (spr.), Sędziowie Sędzia NSA Tadeusz Kuczyński, Sędzia WSA Małgorzata Masternak-Kubiak, Protokolant Agnieszka Figura, po rozpoznaniu w Wydziale IV na rozprawie w dniu 21 stycznia 2009 r. sprawy ze skargi J. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego we W. z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania zasiłku okresowego oddala skargę.

Przedmiotem skargi wniesionej przez J. K. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we W. jest decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego we W. z dnia 11 marca 2008 r. Nr[...], wydana z powołaniem się na przepisy art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a., art. 38 ust. 1 i ust. 2 w związku z art. 2 ust. 1, art. 4 i art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U., Nr 64 poz. 593 ze zm.) (zwaną dalej ustawą o pomocy społecznej), utrzymująca w mocy decyzję Kierownika Zespołu Terenowej Pracy Socjalnej Nr we W. z dnia 4 lutego 2008 r., Nr .[...], którą odmówiono J. K. przyznania zasiłku okresowego.

Postępowanie w sprawie wszczęte zostało wnioskiem J. K. z dnia 7 grudnia 2007 r., którym domagał się on przyznania świadczenia z pomocy społecznej w formie zasiłku okresowego w wysokości 418 zł miesięcznie co najmniej do 31 grudnia 2008 r., wnosząc jednocześnie o nadanie decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności, z uwagi na brak środków do życia.

Organ i instancji na podstawie przeprowadzonego wywiadu środowiskowego ustalił, że wnioskodawca zamieszkuje samotnie, nie uzyskuje żadnych dochodów z własnych źródeł, jest osobą bezrobotną bez prawa do zasiłku. Organ przywołał przepis brzmienie przepisu art. 2 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, zgodnie z którym pomoc społeczna ma na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są w stanie pokonać wykorzystując własne uprawnienia , zasoby i możliwości oraz przepisu art. 4 wymienionej ustawy, w myśl którego osoby i rodziny korzystające z pomocy społecznej zobowiązane są do współdziałania w rozwiązywaniu ich trudnej sytuacji życiowej. Wskazał, że brak takiego współdziałania z pracownikiem socjalnym w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej może być podstawą odmowy przyznania świadczenia z pomocy społecznej, o czym stanowi art. 11 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej. Według organu I instancji świadczenia przewidziane w ustawie adresowane są do osób, które wykorzystały własne możliwości, a mimo to znajdują się w trudnej sytuacji życiowej. Natomiast wykorzystywanie własnych zasób i możliwości to również osobista aktywność życiowa i gotowość do podejmowania samodzielnych prób rozwiązywania swojej trudnej sytuacji życiowej. Co za tym idzie samo pozostawanie: bez pracy, środków do życia nie jest wystarczająca podstawą do automatycznego przyznania świadczenia takiej osobie. Zdaniem organu wnioskodawca niewątpliwie ma możliwości, przy wykorzystaniu których, mógłby we własnym zakresie poprawić własną sytuację życiową, bowiem posiada atrakcyjne prawnicze wykształcenie, a co za tym może podjąć zatrudnienie, bądź co najmniej starać się o podjęcie zatrudnienia, czego jednak nie czyni. Natomiast postawa wnioskodawcy wskazuje na brak chęci do zmiany sytuacji życiowej, co potwierdza zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, w świetle którego oświadczenie o gotowości do podjęcia przez niego zatrudnienia jest gołosłowne. Potwierdzają to w szczególności: pismo z Powiatowego Urzędu Pracy z dnia 18 czerwca 2007 r. oraz pismo z Działu Analiz Programów i Szkoleń z dnia 2 lipca 2007 r. Organ wskazał, że podjął działania mające na celu określenie możliwości wykonywania przez stronę pracy w ramach prac społecznie użytecznych. W tym celu dokonał dla J. K. rezerwacji miejsca pracy w D. S. Pomocy Ofiarom Przestępstw "K.", na stanowisku pracownika administracyjno-biurowego. W tym zakresie organ pomocowy uznał, że J. K. jest zdolny do pracy w tym charakterze, bowiem z zaświadczenia lekarza medycyny pracy z dnia 7 sierpnia 2007 r. wynika, że w jego przypadku przeciwwskazania do pracy dotyczą pracy w charakterze pracownika porządkowo – gospodarczego, ciężkiej pracy fizycznej w pozycji stojącej i wymuszonej. Jednocześnie strona nie przedstawiła żadnej dokumentacji medycznej potwierdzającej zły stan zdrowia, na który powołuje się w wywiadzie środowiskowym. J. K. pomimo zaproszenia nie stawił w dniu 14 grudnia 2007 r. na spotkanie ze specjalistą pracy socjalnej do spraw bezrobocia , powołując się na brak środków finansowych na zakup biletów komunikacji miejskiej. Organ pomocowy ustalił że, wbrew twierdzeniom wnioskodawcy otrzymał on w miesiącu grudniu 2007 r. zasiłek okresowy w wysokości 418 zł, zasiłki celowe na zakup opału w wysokości 900 zł, oraz na zakup opału, odzieży i obuwia w kwocie 850 zł. Podkreślił, że wnioskodawca do dnia 31 grudnia 2007 r. nie zgłosił się po skierowanie do pracy na stanowisku pracownika administracyjno – biurowego. W ocenie organu w przypadku J. K. zachodzi brak współdziałania w rozwiązywaniu trudniej sytuacji życiowej, przejawiający się również na płaszczyźnie proceduralnej, bowiem jego postawa i zachowanie świadczy o zamierzonym utrudnianiu przeprowadzania czynności procesowych, w tym przeprowadzenia wywiadu środowiskowego. Ponadto strona nie jest w stanie udokumentować wydatków na określone cele, na które zostały jej przyznane środki w ramach pomocy społecznej.

W odwołaniu o decyzji pierwszo instancyjnej J. K. podniósł zarzut naruszenia przepisów ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej , a to:

* art.4 i art.11 ust.2 przez błędną wykładnię i nieuzasadnione zastosowanie,

* art.38 ust. 1 przez odmowę udzielenia zasiłku okresowego stronie, która spełniła warunki do jego przyznania,

* art.107 ust.1 przez spisanie protokołu rodzinnego wywiadu środowiskowego niezgodnie z informacjami udzielonymi przez stronę i okazanymi dokumentami.

Ponadto odwołujący zarzucił naruszenie przepisów postępowania, a to:

* art. 7 i art. 77 k. p.a. przez nierozpatrzenie w sposób wyczerpujący całego materiału dowodowego,

* art.75 § 1 i art.78 § 1 k.p.a. przez nieuwzględnienie wniosków dowodowych strony,

* art.80 k.p.a. przez nierozpatrzenie całokształtu materiału dowodowego,

* art.107 § 1 k.p.a przez nieoznaczenie organu administracji publicznej i powołanie podstawy prawnej niezgodnie z wymogami przepisu,

* art.107 § 2 k.p.a. przez nieuzasadnienie decyzji faktyczne w sposób wymagany przez ten przepis.

W uzasadnieniu odwołania J. K. wskazał, że organ pierwszej instancji, prowadząc postępowanie w sprawie jego wniosku o zasiłek okresowy niewłaściwie ocenił materiał dowodowy. W jego ocenie w toku postępowania niewłaściwie zawiadamiano go o terminie przeprowadzenia wywiadu środowiskowego. Odwołujący podniósł, że nie jest mu znana treść korespondencji z Powiatowym Urzędem Pracy i Działem Analiz, Programów i Szkoleń MOPS, albowiem akta sprawy udostępniono mu tylko na 1,5 godziny. Według strony z uwagi na jej wiek, posiada ona status osoby będącej w szczególnej sytuacji na rynku pracy i z tego względu przysługuje jej pomoc w podjęciu zatrudnienia, a w przypadku niemożności zapewnienia zatrudnienia - odpowiednie świadczenie pieniężne. Zdaniem odwołującego, stan zdrowia nie ma żadnego wpływu na uprawnienie do zasiłku okresowego z pomocy społecznej z tytułu bezrobocia. Przepis § 7 ust.1 rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej w sprawie rodzinnego wywiadu środowiskowego taksatywnie wymienia dokumenty, których pracownik socjalny może żądać od osoby ubiegającej się o udzielenie świadczenia z pomocy społecznej i wyszczególnia orzeczenia lekarskie, które mogą być wymagane w postępowaniu. Odwołujący wskazał, że na badania lekarskie skierował go organ właściwy do spraw zatrudnienia, na podstawie art. 2 ust.3 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Natomiast zarzuty dotyczące rzekomej odmowy podjęcia przez niego prac społecznie użytecznych oraz "rezerwacji" miejsca pracy są bezzasadne i pozbawione podstawy prawnej, gdyż do wykonywania takich prac może skierować bezrobotnego tylko Prezydent W.ia, zaś MOPS nie ma w tej mierze żadnych uprawnień. W tym zakresie w piśmie z dnia 21 grudnia 2007 r. Nr [...]Dyrektor MOPS we W. jednoznacznie wyjaśnił, że MOPS nie przejął do Powiatowego Urzędu Pracy we W. zadań w zakresie organizacji prac społecznie-użytecznych, a pracownicy MOPS nie kierują bezrobotnych bez prawa do zasiłku, korzystających ze świadczeń z pomocy społecznej, do wykonywania prac społecznie - użytecznych i nie posiadają do tego pełnomocnictw. Bezpodstawny jest również - zdaniem J. K. - zarzut niestawienia się na spotkanie ze specjalistą pracy socjalnej w sprawie podjęcia pracy, gdyż nie otrzymał on z MOPS biletów komunikacji miejskiej lub środków finansowych na przejazd. Jako bezzasadny oceniła strona zarzut niedokumentowania przez nią, w sposób niebudzący wątpliwości, wydatków dokonanych na określone cele. Podczas wywiadu środowiskowego przedłożył pracownikom socjalnym dowody potwierdzające zakup opału. Wskazał też, że pismami z dnia 31 stycznia 2008 r. wystąpił do organu pierwszej instancji o wyjaśnienie wątpliwości co do treści trzech decyzji z dnia 30 i 31 października 2007 r., przyznających zasiłki celowe, na które dotąd nie otrzymał odpowiedzi. Odwołujący zarzucił, że organ pierwszej instancji pozostawił bez rozpatrzenia jego oświadczenie z 31 stycznia 2008 r. co do dowodów i materiałów zebranych przez organ i nie wskazał powodów niedopuszczenia wnioskowanych przez niego dowodów. Natomiast sporządzony w dniu 11 stycznia 2008 r. wywiad środowiskowy, jest niezgodny z udzielonymi przez niego informacjami i przedłożonymi dokumentami, a przed jego sporządzeniem nie został uprzedzony o odpowiedzialności karnej za udzielanie nieprawdziwych informacji, wobec czego wywiad ten nie posiada mocy dowodowej. Zdaniem odwołującego zebrany w sprawie materiał dowodowy nie daje podstaw do zastosowania art. 11 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej i odmowy przyznania zasiłku okresowego. Konstytucja RP oraz Europejska Karta Społeczna gwarantują obywatelowi pozostającemu bez pracy nie z własnej woli i niemającemu innych środków utrzymania prawo do zabezpieczenia społecznego i sprawa ta nie podlega uznaniu administracyjnemu. Wobec tego organ pierwszej instancji bezpodstawnie odmówił przyznania zasiłku okresowego z pomocy społecznej.

Organ odwoławczy w motywach rozstrzygnięcia przywołał wynikającą z przepisu art. 2 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej zasadę subsydiarności, interpretując ją jako zakaz wyręczania jednostki z zadań, które może ona zrealizować samodzielnie, zaś pomoc społeczna powinna zostać udzielona dopiero wtedy, gdy jednostka w sytuacji kryzysowej przestaje być samowystarczalna. Państwo zatem powinno udzielać pomocy osobom potrzebującym niejako w ostatniej kolejności. Organ II instancji odwołał się również do art. 4 ustawy o pomocy społecznej osoby, w którym określony został kolejny cel pomocy społecznej, jakim jest aktywizacja świadczeniobiorców. Założeniem instytucji pomocy społecznej jest bowiem jej przejściowy charakter i wykształcenie odpowiednich postaw u osób z niej korzystających w celu pokonania życiowych trudności. Przy współpracy beneficjenta pomocy należy doprowadzić do powstania u niego poczucia odpowiedzialności i wskazać mu możliwości samodzielnego radzenia sobie z problemami. Organ odwoławczy przytoczył również brzmienie art. 11 ust. 2 i art. 38 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej stwierdzając, że sam fakt pozostawiania bez pracy nie stanowi samoistnej przesłanki do przyznania zasiłku okresowego i innych świadczeń z pomocy społecznej, przez okres kilku lat, jak to ma miejsce w przypadku J. K.. Na osobie wnioskującej o udzielenie pomocy ciąży obowiązek współdziałania z organem pomocy społecznej w zakresie rozwiązywania jej trudnej sytuacji życiowej, a zwłaszcza wykazania, że wykorzystała własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Samorządowe Kolegium Odwoławcze na podstawie spraw z odwołań J. K., począwszy od 2004 roku stwierdziło , że jego działania sprowadzają się głównie do wysuwania kolejnych roszczeń i kwestionowania prawidłowości prowadzonego przez organ pierwszej instancji postępowania administracyjnego i rozstrzygnięć tego organu oraz zaskarżania decyzji do sądu administracyjnego. Jako zasadne oceniło Kolegium działanie organu pierwszej instancji podjęte w celu wykorzystania umiejętności wnioskodawcy, a przy tym zmierzające do umożliwienia mu uzyskania zajęcia, w którym J. K. mógłby wykazać w pełni swoją wiedzę, umiejętności i zainteresowania, a przy tym udzielić pomocy ludziom potrzebującym wsparcia prawnego. Taka aktywność organu należy do uprawnień i zakresu działania organów pomocy społecznej. Zdaniem organu odwoławczego działalność Ośrodka Pomocy Społecznej nie ogranicza się wyłącznie do udzielania zasiłków pieniężnych. Jednostka ta uprawniona jest do podejmowania wszelkich działań zmierzających do udzielenia różnego rodzaju wsparcia i pomocy, m. in. również zatrudnienia, jeżeli tylko istnieją ku temu możliwości (art. 45 ustawy o pomocy społecznej). Możliwość powierzenia J. K. zajęcia w D. S. Pomocy Ofiarom Przemocy ".K" wynikła z kontaktów i współdziałania pracowników MOPS z Powiatowym Urzędem Pracy. Organ wskazał na możliwość poprawy sytuacji materialnej, poprzez podjęcie proponowanego zatrudnienia. Natomiast współpraca organu pomocy społecznej z powiatowym urzędem pracy w zakresie upowszechniania ofert pracy oraz informacji o wolnych miejscach pracy wynika z art. 17 ust. 2 pkt 5 ustawy o pomocy społecznej. W ramach tego współdziałania sprawy związane z koordynacją zadania polegającego na organizowaniu prac społecznie użytecznych na terenie W.ia powierzone zostały Miejskiemu Ośrodkowi Pomocy Społecznej. Organ poinformował o tym wyczerpująco J. K. w piśmie z dnia 21 grudnia 2007 r. Nr [...]. Zdaniem Kolegium fakt, że Dyrektor MOPS nie przejął uprawnień i obowiązków Powiatowego Urzędu Pracy we W., wobec czego nie może kierować osób bezrobotnych do prac społecznie użytecznych, nie może być argumentem uzasadniającym nieskorzystanie z propozycji przedstawionej przez Ośrodek Pomocy Społecznej. Organ odwoławczy zwrócił uwagę na to, że J. K. nie spróbował nawet skorzystać z przedstawionej mu oferty i nie przybył na zaaranżowane spotkanie w tej sprawie. Jako niewiarygodny ocenił podany przez wnioskodawcę powód w postaci braku środków na zakup biletów komunikacji miejskiej, gdyż z akt sprawy wynika, że wnioskodawca systematycznie korzysta z zasiłków pomocy społecznej w różnych formach, a ponadto mógł zwrócić się do MOPS o bilety na przejazd, lecz nie uczynił tego. Niezależnie od tego strona poinformowana została, że spotkanie ze specjalistą pracy socjalnej ds. osób bezrobotnych i doradcą zawodowym (wyznaczone na 14 grudnia 2007 r.) dotyczyło jej uczestnictwa w programie prac społeczno - użytecznych. Nieskorzystanie ze wskazanej propozycji jednoznacznie wskazuje na brak współdziałania J. K. z organem pomocy społecznej w przezwyciężeniu jego trudnej sytuacji życiowej. Jednocześnie organ II instancji stwierdził, że w rozpatrywanej sprawie nie ma znaczenia -przesłane jako dowód w sprawie - zaświadczenie Powiatowego Urzędu Pracy we W. z dnia 21 lutego 2008 r., gdyż powodem odmowy przyznania J. K. zasiłku okresowego nie jest odmowa podjęcia zaproponowanej pracy. W odniesieniu do pozostałych zarzutów odwołania Kolegium uznało, że argumenty dotyczące niezgodności zapisów wywiadu środowiskowego ze stanem faktycznym w zakresie wydatków mieszkaniowych strony, nie mają żadnego wpływu na rozstrzygnięcie w rozpatrywanej sprawie, podobnie jak niezawarcie w wywiadzie informacji, z jakich powodów J. K. nie korzysta z dodatku mieszkaniowego. Wskazało również, że osoba, z którą przeprowadzany jest wywiad środowiskowy, podpisuje ten wywiad na stronie 13. Natomiast strona 14 (i dalsze) zawierają ocenę i wnioski pracownika socjalnego, a nie osoby, z którą przeprowadzono wywiad. J. K. odniósł się do tych uwag i wniosków w oświadczeniu z dnia 31 stycznia 2008 r. Organ pomocy społecznej nie miał obowiązku udzielania oddzielnej odpowiedzi na uwagi J. K. dotyczące zebranych dowodów i materiałów w sprawie, odniósł się do nich i całości materiału dowodowego w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. W ocenie organu odwoławczego okoliczność, że organ pierwszej instancji nie odpowiedział stronie na wątpliwości wyrażone w pismach z 31 stycznia 2008 r. dotyczących przyznanych stronie zasiłków celowych, również nie ma żadnego związku z rozpatrywaną sprawą. Wskazane przez J. K. uchybienia dotyczące naruszenia art. 107 § 1 kodeksu postępowania administracyjnego nie miały wpływu na rozstrzygnięcie podjęte w rozpatrywanej sprawie. Zaskarżona decyzja wydana została bowiem przez osobę prawidłowo upoważnioną przez Prezydenta W., a w podstawach prawnych wskazano właściwe przepisy prawa materialnego. Kolegium za chybiony uznało również zarzut naruszenia Konstytucji RP, gdyż art. 67 ust. 2 ustawy zasadniczej odsyła do ustawodawstwa zwykłego , co oznacza , że zasiłek z pomocy społecznej przysługuje w warunkach i okolicznościach, o których stanowi ustawa o pomocy społecznej.

Skarga na decyzję ostateczną oparta została na zarzucie naruszenie przepisów prawa materialnego, a to:

- art.38 ust.1 pkt 1 w związku z art.3 ust.4 i art.17 ust.1 pkt 4 ustawy o pomocy społecznej przez niewłaściwą wykładnię i zastosowanie,

- art.17 ust.2 pkt 5 i art.45 ustawy o pomocy społecznej przez niewłaściwą wykładnię,

- art.11 ust.2 ustawy o pomocy społecznej w związku z art.73a ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz.415) oraz art.39 i art.44 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego przez błędną wykładnię i nieuzasadnione zastosowanie;

Skarżący zarzucił również naruszenie przepisów postępowania , a to:

- art.107 ust.1 ustawy o pomocy społecznej, przez nieustalenie sytuacji strony w sposób i w zakresie wymaganym przez przepisy prawa,

- art.7 i art.77 § 1 kpa, przez niedokładne wyjaśnienie stanu faktycznego sprawy i nierozpatrzenie całego materiału dowodowego,

- art.80 kpa, przez nieocenienie na podstawie całokształtu materiału dowodowego, czy okoliczności, stanowiące podstawę rozstrzygnięcia sprawy, zostały udowodnione,

- art.107 § 3 kpa, przez niewskazanie w uzasadnieniu faktycznym decyzji przyczyn, z powodu których organ drugiej instancji odmówił wiarygodności i mocy dowodowej dowodom przedstawionym przez skarżącego,

- art. 104 § 1 i art.73 §1 kpa, przez uniemożliwienie korzystania w postępowaniu odwoławczym podmiotowych praw strony, przy braku okoliczności przewidzianych w art.10 § 2 i art.74 § 2 kpa,

- art.104 w związku z art.142 kpa, przez nierozstrzygnięcie w decyzji zaskarżonego postanowienia pierwszoinstancyjnego, na które nie służy zażalenie.

W uzasadnieniu skargi skarżący podniósł, że według regulacji przyjętej w ustawie o pomocy społecznej zasiłek okresowy jest świadczeniem z pomocy społecznej, które obligatoryjnie przysługuje osobie spełniającej wymogi ustawowe. Zdaniem skarżącego ze względu na wiek przedemerytalny i udokumentowany zaświadczeniem lekarskim zły stan zdrowia znajduje się w sytuacji, o której mowa w art.2 ust.1 ustawy. Potwierdził on status osoby bezrobotnej dwoma zaświadczeniami z dat 5 grudnia 2007 r. i 21 lutego 2008r., wydanymi przez właściwy organ administracji publicznej, które spełniają wymóg § 7 ust.1 pkt 13 rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 19 kwietnia 2005 r. w sprawie rodzinnego wywiadu środowiskowego. Skarżący wskazał, że Prezydent W, będący organem administracji publicznej właściwym w sprawach zatrudnienia należących do powiatu oraz w sprawach pomocy społecznej w zakresie zadań gminy i powiatu, na podstawie art.50 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy jest obowiązany, za pośrednictwem publicznej służby zatrudnienia, przedstawić osobie będącej w szczególnej sytuacji na rynku pracy oraz bezrobotnemu długotrwale pobierającemu świadczenia z pomocy społecznej, propozycję zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej albo formy aktywizacji zawodowej, odpowiednio w okresie do 6 miesięcy od dnia rejestracji (art.50 ust.1) albo w okresie 6 miesięcy od dnia utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych z powodu upływu okresu jego pobierania. W jego ocenie obowiązek udzielenia skutecznej pomocy w otrzymaniu zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej ciąży z mocy ustawy na właściwym organie administracji publicznej i powinien być wykonany w wyznaczonym przez ustawę terminie. Konsekwencją niemożności podjęcia zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej za pośrednictwem właściwego organu administracji publicznej oraz w wyniku własnych starań, jest obowiązek Prezydenta W.ia przyznania skarżącemu, za pośrednictwem upoważnione go pracownika pomocy społecznej, zasiłku okresowego. Według skarżącego w jego sprawie nie zachodzi żadna okoliczność, która mogłaby stanowić podstawę wydania rozstrzygnięcia o którym mowa w art. 11 ust. 2 ustawy o pomoc społecznej, a w szczególności nieuzasadniona odmowa wykonywania prac społecznie użytecznych oraz brak współdziałania z pracownikiem socjalnym w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej. Twierdzenie organów pomocowych, że odmówił wykonywania prac społecznie użytecznych w organizacji pozarządowej, na zarezerwowanym dla niego przez pracownika MOPS stanowisku i nie zgłosił się w wyznaczonym terminie do komórki organizacyjnej MOPS po odbiór skierowania pozostaje w rażącej sprzeczności z obowiązującym stanem prawnym i materiałem dowodowym. Skarżący wskazał na definicję prac społecznie użytecznych określoną w art.2 ust.1 pkt 23a ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy i zasady kierowania do prac społecznie użytecznych, właściwość organów oraz organizację tych prac uregulowane w przepisie art.73a powołanej ustawy oraz rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 25 października 2005 r. w sprawie trybu organizowania prac społecznie użytecznych (Dz.U. Nr 210, poz.1745). Podkreślił, że prace społecznie użyteczne nie stanowią zatrudnienia na podstawie umowy o pracę. Na podstawie art.73a ust.1 w związku z art.2 ust.1 pkt 36 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy wyłącznie Prezydent W. lub upoważniony przez ten organ pracownik Powiatowego Urzędu Pracy we W. może skierować bezrobotnego bez prawa do zasiłku, korzystającego ze świadczeń z pomocy społecznej, do wykonywania prac społecznie użytecznych. Na podstawie § 3 ust.3 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy w sprawie trybu organizowania prac społecznie użytecznych funkcja Dyrektora MOPS we W. w organizacji tych prac jest ograniczona do sporządzenia listy bezrobotnych bez prawa do zasiłku, którzy mogą zostać skierowani do wykonywania prac społecznie użytecznych na terenie Gminy W. i przesłania tej listy do Powiatowego Urzędu Pracy we W. Stosownie do wymogu § 5 ust.1 rozporządzenia Dyrektor Powiatowego Urzędu Pracy we W. w terminie do dnia 10 każdego miesiąca jest obowiązany przekazać Dyrektorowi MOPS we W. wykaz bezrobotnych bez prawa do zasiłku, którzy w poprzednim miesiącu zostali skierowani do wykonywania prac społecznie użytecznych lub odmówili przyjęcia propozycji ich wykonywania. Ponadto Dyrektor Powiatowego Urzędu Pracy we W. jest zobowiązany przez przepis § 5 ust.2 rozporządzenia do niezwłocznego zawiadamiania Dyrektora MOPS we W. o przypadkach niezgłoszenia się bezrobotnych do wykonywania prac społecznie użytecznych, do których zostali skierowani przez właściwy organ administracji publicznej, a także o innych przypadkach niestosowania się do skierowania, przewidzianych w powołanym przepisie. W ocenie skarżącego organ błędnie wywiódł z przepisów art. 17 ust. 2 pkt 5 i art. 45 ustawy o pomocy społecznej, że pracownicy MOPS we W. są uprawnieni do kierowania bezrobotnych do prac społecznie użytecznych w ustalonym przez organ i wskazanym bezrobotnemu podmiocie, albowiem MOPS we W. nie jest publiczną służbą zatrudnienia w rozumieniu art.6 ust. 2 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, a jego pracownicy nie są uprawnieni do realizacji praw i obowiązków przewidzianych ustawą dla tej służby. Na podstawie art.9 ust.7 w związku z art.2 ust.1 pkt 16 i art.73a ust.1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy Prezydent W.ia jest uprawniony do upoważnienia, w formie pisemnej, Dyrektora Powiatowego Urzędu Pracy we W. lub na jego wniosek innych pracowników tego Urzędu do kierowania w imieniu Prezydenta bezrobotnych bez prawa do zasiłku, korzystających ze świadczeń z pomocy społecznej, do wykonywania prac społecznie użytecznych. Koordynacja na którą powołał się organ drugiej instancji, ogranicza się wyłącznie do sporządzania list bezrobotnych bez prawa do zasiłku, którym decyzjami ostatecznymi zostały przyznane świadczenia z pomocy społecznej i przekazywania tych list do Powiatowego Urzędu Pracy we W., to jest do wykonywania czynności określonej w § 3 ust.3 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy w sprawie trybu organizowania prac społecznie użytecznych. Według skarżącego art.45 ustawy o pomocy społecznej, na który powołał się organ drugiej instancji, reguluje zasady wykonywania pracy socjalnej, której definicję określa art.6 pkt 12 ustawy. Praca socjalna nie ma żadnego związku z kierowaniem bezrobotnych bez prawa do zasiłku przez uprawniony organ zatrudnienia do prac społecznie użytecznych. Natomiast z art.17 ust.2 pkt 5 ustawy o pomocy społecznej wynika obowiązek współpracy MOPS z Powiatowym Urzędem Pracy we W. w zakresie upowszechniania ofert pracy oraz informacji o wolnych miejscach pracy, a także upowszechniania informacji o usługach poradnictwa zawodowego. Przepisowi temu odpowiada treść art. 9 ust.1 pkt 12 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Prace społecznie użyteczne nie są objęte pośrednictwem pracy prowadzonym na podstawie art.36 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, w związku z czym Powiatowy Urząd Pracy we W. nie podaje do wiadomości bezrobotnych, a także pracownikom MOPS wolnych miejsc pracy społecznie użytecznej. Na podstawie art. 33 ust. 4 pkt 3 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, w przypadku odmowy bez uzasadnionej przyczyny przez bezrobotnego, spełniającego warunki do skierowania do prac społecznie użytecznych, wykonywania tych prac, Prezydent W.ia obligatoryjnie pozbawia go statusu bezrobotnego na okres 90 dni. Skarżący powołał się na znajdujące się w aktach sprawy zaświadczenia Inspektora Powiatowego Urzędu Pracy we W. z dnia 5 grudnia 2007 r. oraz zaświadczenia Kierownika Działu Świadczeń Powiatowego Urzędu Pracy we W. z dnia 21 lutego 2008 r. potwierdzające, że w czasie kiedy posiadał status osoby bezrobotnej nie odmówił przyjęcia skierowania do prac społecznie użytecznych. Według skarżącego wskazane dokumenty są dokumentami urzędowymi i stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo stwierdzone, a organ odwoławczy nie przeprowadził przeciwko tym dokumentom dowodów w trybie art. 76 § k.p.a. Jego zdaniem z uzasadnienia zaskarżonej decyzji wynika, że powodem odmowy przyznania skarżącemu zasiłku okresowego było nieodebranie przez skarżącego skierowania do prac społecznie użytecznych, w organizacji pozarządowej, wystawionego przez nieokreślonego ze stanowiska, imienia i nazwiska pracownika MOPS, na uprzednio zarezerwowane miejsce pracy. Wskazał, że w dacie wydania zaskarżonej decyzji, a także w dacie jej doręczenia, nie pobierał żadnych świadczeń z pomocy społecznej, a organ właściwy do spraw zatrudnienia nie mógł go skierować do wykonywania prac społecznie użytecznych. Ponadto skarżący podniósł, że akta sprawy w postępowaniu pierwszoinstancynym nie zawierały żadnego dowodu potwierdzającego dokonanie z naruszeniem prawa rezerwacji miejsca pracy społecznie użytecznej. Nie zgodził się z poglądem organów administracji, że z własnej winy w dniu 14 grudnia 2007 r. nie stawił się w Dziale Analiz, Programów i Szkoleń MOPS, zaprzeczają temu dowody znajdujące się w aktach sprawy. Wskazał, że pismem z dnia 13 grudnia 2007 r., zawiadomił Kierownika Działu Analiz, Programów i Szkoleń MOPS o niemożności zgłoszenia się w wyznaczonym terminie, wskazując powód. Według skarżącego pismo Kierownika Działu Analiz, Programów i Szkoleń MOPS z dnia 23 listopada 2007 r. nr [...] nie stanowi wezwania w rozumieniu art.50 § 1 w związku z art.54 § 1 kpa i niezastosowanie się do niego nie powodowało żadnych skutków prawnych. Skarżący podniósł, że do odwołania od decyzji pierwszoinstancyjnej z dnia 21 lutego 2008 r. załączył odpisy odcinków dla odbiorcy trzech przekazów pocztowych, jako dowody na okoliczność, że w grudniu 2007 r. świadczenia z pomocy społecznej otrzymał po terminie wyznaczonym na zgłoszenie się do Działu Analiz, Programów i Szkoleń, a także ze znaczną zwłoką w stosunku do terminów wypłaty świadczeń ustalonych w decyzjach. Dwa świadczenia wypłacone w grudniu 2007 r. dotyczyły roku 2006. Dodatkowo wskazał na pismo Dyrektora MOPS z dnia 21 grudnia 2007 r. nr[...], z którego wynika, że wezwanie na dzień 14 grudnia 2007 r. w sprawie udziału w pracach społecznie użytecznych było bezpodstawne. W odniesieniu do braku współdziałania w przeprowadzeniu wywiadu środowiskowego podniósł, że zawiadomienie z dnia 12 grudnia 2007 r. nr [...] o terminie wywiadu środowiskowego zostało wysłane za pośrednictwem Poczty Polskiej w takim czasie, że zostało doręczone mu po wyznaczonym terminie. Skarżący wskazał na obowiązek skutecznego doręczenia pisma przez organ administracji publicznej, który ustalając termin w piśmie wysyłanym za pośrednictwem Poczty Polskiej, powinien uwzględnić termin odbioru pisma przewidziany w art.44 kpa. Wskazał również, że terminy przeprowadzenia wywiadu środowiskowego określa § 2 ust.1 i 2 rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 19 kwietnia 2005 r. w sprawie rodzinnego wywiadu środowiskowego (Dz. U. Nr 77, poz.672), które w zależności od okoliczności sprawy wynoszą odpowiednio 2 i 14 dni od daty złożenia podania. W ocenie skarżącego na tle przepisu art.39 ustawy o pomocy społecznej, błędny jest pogląd organu drugiej instancji, że mógł wystąpić do organu pomocy społecznej o wydanie biletów komunikacji miejskiej , albowiem bezpodstawne wezwanie do jednostki organizacyjnej MOPS nie stanowi niezbędnej potrzeby bytowej, na zaspokojenie której może być udzielony zasiłek celowy. Rozpatrzenie takiego wniosku wymagałoby wszczęcia i przeprowadzenia odrębnego postępowania administracyjnego. Zdaniem skarżącego organ administracji nie wyjaśnił, na czym polegało zarzucone mu nierozliczanie się z otrzymanych zasiłków celowych, uznane za brak współpracy z pracownikiem socjalnym w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej, a także nie wskazał żadnych dowodów potwierdzających ten fakt. W odniesieniu do zarzutów dotyczących naruszenia przepisów proceduralnych skarżący wskazał, że obie decyzje w sprawie zostały wydane bez ustalenia jego sytuacji życiowej w zakresie wymaganym art. 107 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej. Uwagi zgłoszone przez niego do protokołu wywiadu środowiskowego na zasadzie art. 68 § 1 k.p.a. powinny zostać odnotowane przez pracownika socjalnego. Skarżący zarzucił, że organ odwoławczy uniemożliwił mu wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań. W postępowaniu pierwszoinstancyjnym czas realizacji prawa do zapoznania się z aktami sprawy, został ograniczony do 1, 5 godziny. Wskazał, że zwrócił się do organu pierwszej instancji o włączenie do akt sprawy, w formie uwierzytelnionego odpisu, dokumentu z dnia 16 lutego 2007 r., który błędnie interpretując wniosek postanowieniem z dnia 4 lutego 2008 r. nr [...] odmówił wydania uwierzytelnionego odpisu wskazanego dokumentu. W odwołaniu z dnia 21 lutego 2008 r. od decyzji pierwszoinstancyjnej - na zasadzie art.142 k.p.a. - zaskarżył przedmiotowe postanowienie, gdyż w istocie było to postanowienie o odmowie dopuszczenia dowodu, na które w myśl art.141 § 1 k.p.a. nie służy zażalenie. Organ odwoławczy odrębnym od zaskarżonej decyzji postanowieniem z dnia 11 marca 2008 r. nr [...]stwierdził uchybienie terminu do wniesienia zażalenia, którego skarżący jak twierdzi nie wnosił.

Na rozprawie przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w dniu 12 listopada 2008 r. skarżący dodatkowo podniósł, ze między decyzjami obu instancji doszło do rozbieżności w zakresie ustaleń, bowiem organ I instancji ustalił, że skarżący nie zgłosił się do dnia 31 grudnia 2007 r. po odbiór skierowania do pracy społecznie użytecznej, natomiast organ II instancji ustalił, że nie przyjął propozycji pracy społecznie użytecznej. Wskazał, że w odpowiedzi na pismo z dnia 7 grudnia 2007 r. dotyczące skierowania do prac społecznie użytecznych poinformowano go, że MOPS nie wydaje tego typu skierowań, z uwagi na co uznał sprawę za zamkniętą. Podniósł także , że strona przeciwna powołuje się na pismo Kierownika Ośrodka Terenowego Zespołu Pracy Socjalnej z dnia 7 kwietnia 2008 r., a tymczasem zaskarżona decyzja wydana została w dniu 11 marca 2008 r. Na rozprawie skarżący złożył wniosek dowodowy o włączenie do akt sprawy kserokopii pism MOPS we W. z dnia 21 grudnia 2007 r. nr [...], 14 lipca 2008 r. Nr [...] oraz kserokopię pisma z Powiatowego Urzędu Pracy we W. z dnia 3 czerwca 2008 r. Nr [...] na poparcie jego twierdzeń.

W odpowiedzi na skargę strona przeciwna wniosła o jej oddalenie podtrzymując stanowisko zajęte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Wskazała, że głównym powodem rozstrzygnięcia utrzymującego w mocy decyzję organu pierwszej instancji o odmowie przyznania J. K. zasiłku okresowego, było nieskorzystanie przez skarżącego z przedstawionej przez MOPS propozycji pracy w D. S. P. Ofiarom Przemocy ".K.". Zdaniem strony przeciwnej skarżący celowo unikał skorzystania z przedstawionej propozycji zatrudnienia, a winą za zaistniałą sytuację stara się obarczyć organ pomocy społecznej, aby w dalszym ciągu korzystać z zasiłków okresowych i celowych. W ocenie organu administracji pomoc społeczna powinna być ostatecznością i działaniem uzupełniającym własne starania osób, zmierzające do przezwyciężenia trudnej sytuacji życiowej. I wbrew poglądowi skarżącego, ośrodek pomocy społecznej nie "powinien zapewnić" i nie "jest zobligowany" , lecz ma pomagać i to dopiero w przypadku, gdy jednostka znajduje się w sytuacji kryzysowej i przestaje być samowystarczalna. Temu celowi służy zapis art. 4 ustawy o pomocy społecznej wskazujący na to , że osoby i rodziny korzystające z pomocy społecznej są obowiązane do współdziałania z ośrodkiem pomocy społecznej w rozwiązywaniu ich trudnej sytuacji życiowej. Zdaniem Kolegium, postawa J. K. świadczy o braku chęci współdziałania z Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej we W., co między innymi wyraziło się nieskorzystaniem z propozycji zatrudnienia. Strona przeciwna wyjaśniła, że J. K. nie skierowano do prac społecznie użytecznych, lecz przedstawiono mu propozycję takiej pracy. Wobec czego nie został też podniesiony zarzut odmowy przez skarżącego przyjęcia skierowania do prac społecznie użytecznych . Strona przeciwna nie zgodziła się również poglądem skarżącego, według którego art. 45 ustawy o pomocy społecznej nie znajduje zastosowania w niniejszej sprawie. Zdaniem strony przeciwnej definicja pracy socjalnej jest pojęciem bardzo ogólnym. Powołany przepis stanowi, że praca socjalna świadczona jest na rzecz poprawy funkcjonowania osób i rodzin w ich środowisku społecznym. Praca socjalna prowadzona jest: z osobami i rodzinami w celu rozwinięcia lub wzmocnienia ich aktywności i samodzielności życiowej; ze społecznością lokalną w celu zapewnienia współpracy i koordynacji działań instytucji i organizacji istotnych dla zaspokajania potrzeb członków społeczności. Zdaniem Kolegium, praca socjalna, o której mowa w przepisie art. 45 ustawy o pomocy społecznej, dotyczy wszystkich sfer działania ośrodka pomocy społecznej zmierzających do realizacji jego ustawowych zadań w kontaktach z podopiecznymi. Zatem w jego ocenie propozycja, z którą wystąpił MOPS do J. K., mieści się w ramach pracy socjalnej i zmierza do osiągnięcia przez niego samodzielności życiowej. Kolegium stwierdziło, że rozważając sprawę skarżącego dysponowało bogatym materiałem dowodowym, z którym zapoznał się on szczegółowo w siedzibie organu pierwszej instancji, natomiast organ odwoławczy nie gromadził żadnych nowych dowodów, tylko wnikliwie ocenił zebrany w sprawie materiał. W tym zakresie wskazał na przepis art. 73 § 1 k.p.a., który wskazuje na uprawnienia strony postępowania w zakresie dostępu do akt sprawy w każdym stadium postępowania, bez osobnego wzywania strony do przeglądania akt sprawy. Odnosząc się do zarzutów dotyczących wniosku o wydanie z akt sprawy dokumentu, który został - zdaniem skarżącego - błędnie zrozumiany przez organ pierwszej instancji, w wyniku czego wydano postanowienie z dnia 4 lutego 2008 r. nr [...] , strona przeciwna stwierdziła, że we wskazanym postanowieniu przedmiot sprawy był wyraźnie określony, a skarżący nie zakwestionował w tym zakresie postanowienia, lecz wniósł zażalenie. Zażalenie wniesione zostało po upływie ustawowego terminu zaskarżenia i postanowieniem z dnia 11 marca 2008 r. Nr [...] Kolegium stwierdziło uchybienie terminu do wniesienia zażalenia. Obecnie skarżący zmienił zdanie i uważa, że było to zażalenie na odmowę dopuszczenia dowodu, do którego należało odnieść się w uzasadnieniu decyzji. Natomiast w ocenie Kolegium dokument ten nie miał żadnego znaczenia dla rozpatrywanej sprawy.

W piśmie procesowym z dnia 21 listopada 2008 r. strona przeciwna dodatkowo stwierdziła, że działania podejmowane przez pracowników ośrodka pomocy społecznej w ramach pracy socjalnej nie mają charakteru czynności podejmowanych na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2008 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach runku pracy, a przede wszystkim nie kierują swoich podopiecznych do prac społecznie użytecznych. Podtrzymała stanowisko, ze skoro J. K. nie skorzystał z przedłożonej przez pracownika socjalnego propozycji podjęcia pracy, to spełniona została przesłanka, o której mowa w art. 11 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej. Wyjaśniła, że tak zwana "rezerwacja" miejsca pracy polegała na wyszukaniu odpowiedniej dla J. K. oferty zatrudnienia i do takich działań upoważniają pracowników socjalnych przepisy ustawy o pomocy społecznej.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Na wstępie przypomnieć jedynie należy, że granicę sądowo-administracyjnej kontroli decyzji administracyjnej wyznacza wyłącznie kryterium legalności rozumianej jako zgodność z powszechnie obowiązującym prawem, o czym stanowi art.1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ) i tylko naruszenie tego prawa w procesie wydawania zaskarżonej decyzji uzasadnia jej uchylenie, czyli wycofanie z obrotu prawnego( art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi -Dz. U. Nr 153, poz. 1270).Oceniając zatem pod tym względem decyzję będącą przedmiotem skargi, Wojewódzki Sąd Administracyjny nie stwierdził takiego naruszenia prawa , które kwalifikowałoby decyzję do wycofania z obrotu prawnego, wydano ją bowiem w poprawnie przeprowadzonym postępowaniu administracyjnym i zastosowano przepisy prawa materialnego zgodnie z przedmiotem sprawy. Z uwagi na fakt, że kluczowe znaczenie dla prawidłowego rozpoznania sprawy mają ustalenia faktyczne w pierwszej kolejności odnieść się należy do zarzutów skargi dotyczących naruszenia prawa procesowego, tylko bowiem przy prawidłowo ustalonym stanie faktycznym zgodnym z rzeczywistym określić można prawa i obowiązki strony. W ocenie Sądu podniesione zarzuty naruszenia przepisów proceduralnych, a w szczególności z zakresu postępowania dowodowego są nieuzasadnione. W myśl art. 7 k.p.a statuującego zasadę prawdy obiektywnej i art. 77 k.p.a. konkretyzującego i rozwijającego tę zasadę - na organach administracji spoczywa obowiązek podjęcia niezbędnych działań zmierzających do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego i załatwienia sprawy. To przede wszystkim na organie administracji ciąży obowiązek określenia , jakie dowody są niezbędne dla ustalenia administracyjno-prawnego stanu faktycznego oraz przeprowadzenia z urzędu niezbędnych dowodów i rozpatrzenia materiału dowodowego w całości. W rozpatrywanej sprawie organ administracji w toku prowadzonego postępowania spełnił wymogi wynikające z powołanych wyżej przepisów i poczynił ustalenia faktyczne w oparciu o wszystkie dowody i dokumenty będące w jego posiadaniu i zaoferowane przez stronę. Wbrew zarzutom skargi w sprawie nie ma podstaw do uznania , że organy naruszyły obowiązek zebrania wyczerpującego materiału dowodowego. Organy dopełniły obowiązku wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy w stopniu koniecznym do rozstrzygnięcia i ustaliły wszystkie istotne dla sprawy okoliczności .Nie sposób również przyjąć , by istniały braki w materiale dowodowym sprawy. W szczególności wbrew twierdzeniom strony skarżącej nie zachodziła potrzeba ustalenia na jakiej podstawie prawnej wystosowano do niej pismo z dnia 23 .11.2007r. Nr [...] zapraszające na spotkanie ze specjalistą pracy socjalnej ds. osób bezrobotnych oraz koordynatorem programu prac społecznie użytecznych w celu omówienia ewentualnego uczestnictwa w programie prac społecznie użytecznych .Przepisy ustawy o pomocy społecznej wyraźnie wskazują na to, że pomoc społeczna jest obowiązana wkraczać tam , gdzie rodzina lub osoba nie jest w stanie poradzić sobie sama , a nie tam , gdzie osoba taka za wygodniejszą czy korzystniejszą dla siebie uważa interwencję organów pomocy społecznej. Nakładają też na osoby korzystające z pomocy społecznej obowiązek współdziałania z organami administracji w celu rozwiązywania swoich problemów, a zatem winny one brać pod uwagę sugestie tych organów na temat sposobu rozwiązywania tych problemów. Wbrew zarzutom skargi w prowadzonym postępowaniu organy obu instancji nie kwestionowały wykazywanej przez stronę jej sytuacji życiowej , materialnej i dochodowej . Organ w zakresie więc wystarczającym dla merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy zebrał materiał dowodowy , który następnie poddał całościowej analizie , wyciągając logicznie poprawne i merytorycznie uzasadnione wnioski . W każdym bądź razie zgromadzony w niniejszej sprawie przez organ materiał dowodowy daje dostateczną podstawę do udzielenia odpowiedzi na pytanie czy zachowanie strony świadczy o tym , że dąży ona do rozwiązania swojego , trwającego już od kilku lat problemu bezrobotności. Okoliczność jednak ,że ocena ta jest dla skarżącego niekorzystna , nie jest równoznaczna z naruszeniem jakiegokolwiek przepisu proceduralnego. Skoro organ administracji jest gospodarzem prowadzonego postępowania i na nim spoczywa zakreślenie ram tegoż postępowania poprzez ustalenie faktów umożliwiających podjęcie prawidłowego rozstrzygnięcia, to w ramach tego procesu przyznano mu instrument w postaci swobodnej oceny tych dowodów. Jeśli zatem organ na podstawie art.80 k.p.a. korzystający z prawa do swobodnej oceny dowodów , własne ustalenia uczynił podstawą rozstrzygnięcia , a twierdzeniom strony w zakresie przyczyn , dla których nie przybyła ona na wyznaczone spotkanie z pracownikiem socjalnym w celu omówienia wyszukanej dla niego przez organ pomocowy propozycji pracy , odmówił waloru mocy dowodowej , to uczynił to zgodnie z prawem , zaś ocena tych dowodów nie budzi zastrzeżeń. Organy dokonały oceny znaczenia i wartości dowodów dla toczącej się sprawy, a uzasadnienie decyzji spełnia wymogi, o jakich mowa w art. 107 § 3 k.p.a. Sporządzone uzasadnienie decyzji jest wyczerpujące , organy wskazały na jakich faktach oparły swoje rozstrzygnięcie, a także jakie motywy zadecydowały o wydaniu decyzji o takiej treści.

Natomiast analiza materiału aktowego badanej sprawy wskazuje na to, że organ odwoławczy uchybił obowiązkowi przestrzegania zasady czynnego udziału strony w postępowania. Z zasady tej wynikają dla organu administracji określone obowiązki , a mianowicie zagwarantowanie stronie czynnego udziału w każdym stadium postępowania oraz zagwarantowanie stronie przed wydaniem decyzji możliwości wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań. Z zasady tej wynika więc prawo strony "do ostatniego słowa" i respektowania jej uprawnienia określanego sloganem "nic o stronie bez strony" . Przepis art.140 k.p.a. nakazuje odpowiednie zastosowanie w postępowaniu odwoławczym , w sprawach nie uregulowanych w art.136-139 k.p.a. , przepisów o postępowaniu przez organami pierwszej instancji. Jak podkreśla się w doktrynie stosowanie odpowiednie przepisów oznacza , że należy uwzględniać specyfikę konkretnej sytuacji , a więc może to być stosowanie wprost , z dostosowującym do okoliczności zmodyfikowaniem , a nawet wyłączenie dopuszczalności stosowania określonych przepisów ze względu na odmienne cechy danego przypadku. W rozważanym przypadku mamy do czynienia z tą pierwszą sytuacją. Na podstawie odesłania zawartego w art. 140 k.p.a. w postępowaniu odwoławczym ma zastosowanie m.in. przepis art. 10 § 1 k.p.a. i powinien być on stosowany wprost , gdyż specyfika postępowania odwoławczego nie wymaga modyfikacji tego przepisu. Organ odwoławczy rozpatrując ponownie sprawę nie może ograniczyć się tylko do kontroli decyzji organu I instancji, bądź też wyłącznie kontroli zasadności argumentów podniesionych w stosunku do orzeczenia organu I instancji, lecz ma obowiązek zbadać zasadność merytoryczną odwołania i ponownie rozstrzygnąć tę samą sprawę. Obowiązek ponownego rozpatrzenia sprawy przez organ II instancji obejmuje więc między innymi obowiązek ponownego ustalenia podstawy faktycznej rozstrzygnięcia. Wobec tego strona powinna mieć możliwość ustosunkowania się do tych ustaleń i wypowiedzenia się w sprawie całego materiału dowodowego zgromadzonego w określonej sprawie administracyjnej , niezależnie od tego , w jakiej fazie jej załatwiania oraz przez który organ administracji , pierwszej czy drugiej instancji , został on zebrany. Strona bowiem powinna mieć możność wypowiedzenia się nie tylko co do przeprowadzonych i zebranych dowodów , ale również co do zupełności postępowania dowodowego i kompletności zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. W związku z tym nie ma znaczenia fakt na jakim etapie postępowania zgromadzono dowody, lecz istotny jest fakt , że ma nastąpić wydanie decyzji , które w każdym przypadku powinno być poprzedzone wyznaczeniem stronie terminu do wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego, niezależnie od tego , czy we wcześniejszych fazach postępowania strona mogła skorzystać z tego uprawnienia. Natomiast wbrew twierdzeniom organu odwoławczego , bez znaczenia dla oceny przestrzegania przez organ administracji zasady czynnego udziału strony w postępowaniu odwoławczym ,pozostaje fakt czy organ II instancji przeprowadził uzupełniające postępowanie dowodowe . Stanowisko Kolegium , według którego obowiązek nałożony na organ administracji tym przepisem może być zrealizowany jedynie wówczas, gdy w toku postępowania przed tym organem doszło do zebrania jakiegokolwiek materiału dowodowego, jest - w ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego orzekającego w niniejszej sprawie- nieuprawnione. Takiej przesłanki nie formułuje zarówno przepis art.10 k.p.a jak i przepisy rozdziału 10 Działu II K.p.a. regulującego postępowanie odwoławcze . Po pierwsze, z treści przepisu art. 10 § 1 k.p.a. w związku z art.136 k.p.a. nie wynika wcale, że przedmiotem wypowiedzenia się strony – w zastosowaniu do postępowania odwoławczego – miałby być tylko materiał zebrany w postępowaniu odwoławczym. Jest więc nieuzasadnione stosowanie wykładni zwężającej i przyjmowanie, że prawo strony dotyczy tylko tej instancji, w której zebrano określone dowody. Postępowanie obejmuje określoną sprawę administracyjną, w której ma nastąpić wydanie decyzji jako całość i w tym aspekcie podstawowe znaczenie ma zachowanie jednego z najistotniejszych uprawnień strony : prawa do zajęcia stanowiska w postępowaniu dowodowym i wypowiedzenia się bezpośrednio przed rozstrzygnięciem sprawy. Ograniczenie tego uprawnienia może wynikać jedynie z wyraźnego wskazania ustawodawcy wyrażonego w przepisie, a taki, poza wyjątkami wyliczonymi w § 2 art.10 k. p. a nie istnieje. W oparciu o wykładnię systemową należy wnioskować, że wprowadzone wyjątki od reguły stosowania § 1 art.10 k.p.a. mają charakter wyczerpujący i wykluczają ich rozszerzanie. Po drugie zaś, sięgając do wykładni funkcjonalnej przepisu art. 10 § 1 k.p.a. w związku z art.140 k.p.a należy zauważyć, że celem tego unormowania nie jest umożliwienie wypowiedzenia się stronie jedynie co do dowodów, które przeprowadził organ odwoławczy, lecz umożliwienie ostatecznego wypowiedzenia się bezpośrednio przed wydaniem decyzji odnośnie do całości zebranego w toku całego postępowania administracyjnego materiału dowodowego. Przede wszystkim owo wypowiedzenie się dotyczyć może- o czym była już wyżej mowa- zupełności postępowania dowodowego i umożliwić stronie podjęcie próby obrony swoich racji w ostatniej fazie postępowania tuż przed wydaniem decyzji. Zaprezentowany przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze pogląd, wedle którego przepis art. 10 § 1 k.p.a. każe realizować obowiązek nim nałożony tylko wówczas, gdy w toku postępowania odwoławczego został zebrany jakikolwiek materiał dowodowy nie zasługuje więc na aprobatę. Zauważyć bowiem należy, że interpretacji komentowanego przepisu nie sposób dokonywać w oderwaniu od zasad ogólnych sformułowanych w Kodeksie postępowania administracyjnego . Wykładnia , którą posłużył się organ odwoławczy , doprowadziła do pozbawienia strony prawa do "ostatniego słowa", co stanowi naruszenie ogólnej zasady czynnego udziału stron w postępowaniu administracyjnym. Sytuacja, w której strona po wniesieniu odwołania od decyzji pierwszo-instancyjnej i zgłoszeniu na tym etapie nowego wniosku dowodowego ( pismo z dnia 6.03.2008r.) zostaje zaskoczona wydaniem decyzji ostatecznej, bez umożliwienia jej wypowiedzenia się odnośnie całości materiału dowodowego, niezależnie od tego czy i w jakim zakresie został on uzupełniony w postępowaniu odwoławczym, jest sytuacją naganną i godzi w podstawowe prawo strony do czynnego udziału w toczącym się postępowaniu. Wymaga też podkreślenia ,że wypływające z zasady ogólnej czynnego udziału strony w postępowaniu prawo obejmuje nie tylko prawo wypowiadania się co do zebranych dowodów i materiałów , ale również zgłoszonych żądań . Przy czym istotny jest jedynie fakt, że ma nastąpić wydanie decyzji, które -stosownie do art.10§1 w związku z art.140 k.p.a. - w każdym przypadku powinno być poprzedzone wyznaczeniem stronie terminu do wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego. Powyższa zasada została również wyartykułowana w uchwalonym w dniu 6 września 2001r. przez Parlament Europejski , Europejskim Kodeksie Dobrej Administracji (KDA), którego przepis art.16 normujący prawo wysłuchania i złożenia oświadczeń , w ustępie 2 ustanawia zasadę , wedle której " w przypadkach, w których może zostać wydana decyzja dotycząca praw lub interesów jednostki, ma ona prawo przed podjęciem decyzji przedstawić swoje uwagi na piśmie i w razie potrzeby przedstawić swoje spostrzeżenia". Powyższe zalecenia KDA mogą stanowić wskazówkę przy interpretowaniu obowiązujących przepisów, zważywszy, że wskazania tegoż kodeksu współbrzmią w wielu miejscach z przepisami polskich postępowań administracyjnych .Zbliżone gwarancje dla uprawnień stron w polskim postępowaniu administracyjnym przewiduje Kodeks postępowania administracyjnego w przepisie art.10 §1 . Tymczasem z akt badanej sprawy wynika, że dopiero z treści decyzji ostatecznej strona powzięła informację o tym, że Samorządowe kolegium Odwoławcze nie przeprowadziło żadnego dodatkowego postępowania wyjaśniającego. Wobec tego należało przyjąć , że organ II instancji nie umożliwił stronie inicjującej postępowanie odwoławcze wypowiedzenie się przed wydaniem decyzji w zakresie zebranego materiału dowodowego. Jednakże to niewątpliwe uchybienie w omawianym zakresie nie miało- zdaniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego - wpływu na wynik sprawy, albowiem na etapie postępowania sądowo-administracyjnego skarżący nie wykazał , aby z powodu uchybienia przez organ II instancji obowiązkowi wynikającemu z art.10 k.p.a. nie przedstawił on na etapie postępowania odwoławczego takich dowodów, z których wynikałaby odmienna teza, niż tą którą przyjęły organy w zakresie uznania braku przejawów współdziałania strony z organem pomocowym .W każdym bądź razie zaoferowane przez skarżącego w toku postępowania sądowo-administracyjnego dowody z dokumentów nie pozwalają na poczynienie odmiennych niż to przyjęły organy ustaleń. W konsekwencji Wojewódzki Sąd Administracyjny uznał, że niezastosowanie przez organ odwoławczy przepisu art. 10 § 1 k.p.a jest uchybieniem proceduralnym , ale nie miało ono wpływu na wynik sprawy i tym samym nie pociąga za sobą konieczności uchylenia decyzji wydanej w wyniku postępowania obarczonego tą wadą.

Z kolei odnosząc się do zarzutów nakierowanych na materialne elementy rozstrzygnięcia należy w pierwszej kolejności odwołać się do zasad ogólnych zawartych w ustawie ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej ( Dz. U. Nr 64, poz. 593 z poz. zm.) - zwanej dalej ustawą o pomocy społecznej, w tym przede wszystkim do ustawowej definicji pomocy społecznej określonej w przepisie art. 2 ust. 1 ustawy, według którego pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Z przywołanej definicji jednoznacznie wynika, że pomoc społeczna ma na celu wspieranie osób i rodzin w ich wysiłkach do zaspokojenia niezbędnych potrzeb, do życiowego usamodzielnienia i integracji społecznej, udzielane zaś świadczenia mają być adekwatne do sytuacji korzystających z pomocy, od których z kolei wymaga się współdziałania w rozwiązywaniu ich trudnej sytuacji życiowej. Ma rację organ odwoławczy , kiedy wywodzi , że pomoc społeczna spełnia jedynie subsydiarną funkcję, wymagając współdziałania adresata i beneficjenta pomocy. Zgodnie z art. 36 ustawy o pomocy społecznej pomoc społeczna może przybrać postać świadczenia pieniężnego , a jednym z nich jest określony w art. 38 ustawy o pomocy społecznej zasiłek okresowy. Natomiast kryteria uprawniające do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej zostały określone w art. 8 ustawy o pomocy społecznej. Przepis ten ogranicza krąg potencjalnych odbiorców świadczeń pieniężnych tylko do osób spełniających ustawowe kryterium dochodowe, przy dodatkowym wystąpieniu jednej z okoliczności wymienionych w art. 7 ustawy o pomocy społecznej - w tym między innymi: bezdomności, ubóstwa, bezrobocia. Zgodzić się również należy z Samorządowym Kolegium Odwoławczym, że spełnienie powyższych przesłanek nie jest wystarczającym uzasadnieniem i jednocześnie gwarancją dla wnioskodawcy do uzyskania świadczenia, albowiem dodatkowo w ustawie określono przesłankę obowiązku współdziałania w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej. Powyższy obowiązek został przez ustawodawcę wyartykułowany wprost w przepisie art. 4 ustawy o pomocy społecznej, wedle którego każda osoba ma obowiązek pełnego wykorzystania własnych uprawnień, zasobów i możliwości w celu pokonania trudnej sytuacji życiowej, a jeżeli nie wykonuje takiego obowiązku, nie występuje podstawowa przesłanka udzielenia pomocy społecznej. Jednym z podstawowych celów określonych w ustawie o pomocy społecznej, o którym mowa w art. 4 wymienionej ustawy jest aktywizacja świadczeniobiorców, w tym również aktywizacja zawodowa. Pomoc przyznawana na gruncie ustawy o pomocy społecznej - bez względu na jej rodzaj - ma charakter przejściowy i zakłada wykształcenie odpowiednich podstaw u osób z niej korzystających, w celu pokonania życiowych trudności. Obowiązek współdziałania świadczeniobiorców z jednostkami i pracownikami pomocy społecznej zastał wielokrotnie zaakcentowany w ustawie, niemniej przepisy dokładnie nie wskazują sposobu jego realizacji, co przesądza o pozostawieniu kwestii oceny postawy wnioskodawców w tym zakresie organom pomocowym. Jednocześnie przez współdziałanie osoby ubiegającej się o pomoc należy rozumieć gotowość do podjęcia współpracy z pracownikiem socjalnym oraz skorzystanie z uzasadnionych i rozsądnych propozycji pracownika socjalnego pomagających osobie przezwyciężyć trudne sytuacje życiowe. (por. I. Sierpowska , Ustawa o pomocy społecznej. Komentarz , Warszawa 2007 r. s. 38 ). W ocenie Sądu egzekucja od beneficjenta, bądź potencjalnego beneficjenta pomocy społecznej obowiązku współdziałania jest istotna z tego punktu widzenia, że pomoc ta nie może się sprowadzać do prostego rozdawnictwa świadczeń. W związku z tym bierna bądź roszczeniowa postawa podmiotów objętych pomocą może spowodować odmowę przyznania świadczenia bądź wstrzymania wypłaty świadczenia , o czym mowa w przepisach art. 11 i art.106 ustawy o pomocy społecznej. W myśl przepisu art. 11 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej brak współdziałania osoby lub rodziny z pracownikiem socjalnym w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej, odmowa zawarcia kontraktu socjalnego, niedotrzymywanie jego postanowień, nieuzasadniona odmowa podjęcia zatrudnienia, innej pracy zarobkowej przez osobę bezrobotną lub wykonywania prac społecznie użytecznych, o których mowa w przepisach o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, lub nieuzasadniona odmowa podjęcia leczenia odwykowego w zakładzie lecznictwa odwykowego przez osobę uzależnioną mogą stanowić podstawę do odmowy przyznania świadczenia, uchylenia decyzji o przyznaniu świadczenia lub wstrzymania świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej. Z przepisu tego wynika, że odmowa przyznania świadczenia jest jedną z możliwych reakcji organu na ustalenie w toku postępowania, że potencjalny beneficjent świadczenia nie wypełnia obowiązku, o którym mowa w art. 4 ustawy o pomocy społecznej i zarazem leży w sferze uznania administracyjnego . Oznacza to ,że organy pomocowe zobligowane są do wszechstronnej analizy i oceny postawy beneficjenta pomocy społecznej pod kątem istnienia woli współdziałania w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej, a także pozostałych przesłanek wymienionych w cytowanym przepisie, których wystąpienie pozwala na odmowę przyznania bądź wstrzymanie świadczeń. Wobec tego na organach obu instancji spoczywa obowiązek przeanalizowania również w tym aspekcie postępowania osoby domagającej się świadczenia na podstawie ustawy o pomocy społecznej . Zdaniem Sądu powyższemu obowiązkowi organy obu instancji w rozpatrywanej sprawie zadość uczyniły.

W badanej sprawie pozostaje poza sporem ,że skarżący spełnia kryterium dochodowe określone w przepisie art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej, jak również dotyczą go pozostałe okoliczności, których wystąpienie uprawnia korzystania ze świadczeń pieniężnych jak i niepieniężnych regulowanych ustawą o pomocy społecznej. Tego nie kwestionują oba organy orzekające w sprawie jak również skarżący nie kontestuje poczynionych w tym zakresie ustaleń. Z materiału aktowego badanej sprawy wynika , że skarżący -posiadając wykształcenie prawnicze – jest zarejestrowany jako bezrobotny od 02.12.2002r., a od 10.06.2003r. nie posiada prawa do zasiłku dla bezrobotnych. Od czerwca 2004r. strona systematycznie korzysta ze świadczeń pomocy społecznej w różnych formach. Z zaświadczenia wydanego przez Poradnię Medycyny Pracy z dnia 07.08.2007r. wynika ,że strona jest zdolna do podjęcia pracy w zawodzie pracownika administracyjno-biurowego z obsługą komputera . Z wywiadu środowiskowego przeprowadzonego na użytek toczącego się postępowania , wszczętego przedmiotowym wnioskiem wynika , że 2 .10 .2007r. pracownik socjalny przekazał stronie ankietę uczestnictwa w pracach społecznie użytecznych celem jej wypełnienia i złożenia u specjalisty pracy socjalnej ds. osób bezrobotnych J. W. wraz z podaniem dni i godzin jej pracy . Jednocześnie dokonano "rezerwacji" miejsca pracy na stanowisku pracownika administracyjno-biurowego w D. S. Pomocy Ofiarom Przestępstw ".K." , którego przedmiotem działalności są przed wszystkim porady i pomoc prawna. Niezależnie od tego strona została zaproszona na spotkanie w dniu 14 .12.2007r. celem omówienia jej uczestnictwa w programie prac społeczno-użytecznych, na które nie stawiła się z powodu – jak twierdzi – braku środków na zakup biletów komunikacji miejskiej. Z uzasadnienia zaskarżonej decyzji wynika jednoznacznie, że podstawą zastosowania przepisu art. 11 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej była postawa skarżącego przejawiająca się nieskorzystaniu przez niego z zaproponowanej i skoordynowanej przez organy pomocowe propozycji zatrudnienia w D. S. Pomocy Ofiarom Przemocy ".K", co zastało potraktowane przez organy jako brak współdziałania w rozwiązywaniu przez niego trudnej sytuacji życiowej. W tym miejscu zauważyć należy, że zawarta w wymienionym przepisie przesłanka braku współdziałania nie została przez ustawodawcę zdefiniowana. Zdaniem Sądu należy rozumieć przez nią całokształt zachowań podopiecznego organów pomocowych i nie chodzi tylko o zachowania związane z formalno - proceduralną stroną przyznawania świadczeń z pomocy społecznej, ale również zachowania beneficjenta odnoszące się do zachowań życia codziennego. Wymienienie w przepisie art. 11 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej szczególnych przypadków braku współdziałania, jakimi mogą być odmowa zawarcia kontraktu socjalnego, niedotrzymanie jego postanowień, odmowa podjęcia zatrudnienia lub leczenia odwykowego, nie zmienia faktu, że organ pomocowy ma obowiązek dokonać szczegółowej oceny zachowania skarżącego, która to ocena musi znajdować oparcie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, czego wyraz organ musi dać w uzasadnieniu decyzji wydanej w tym przedmiocie. W tym zakresie nie budzi wątpliwości Sądu zgromadzony w sprawie materiał dowodowy i dokonana przez organy administracji jego ocena, która uzasadnia sformułowaną przez organy tezę, że zachowanie skarżącego ma cechy braku współdziałania z organem pomocowym . Z akt sprawy – na co zasadnie zwracają uwagę organy – niezbicie wynika, że skarżący nie wykazał jakiegokolwiek zainteresowania przedstawioną przez organy pomocowe propozycją zatrudnienia, ograniczając się jedynie do lapidarnego wyjaśnienia swojego niestawiennictwa na spotkaniu dotyczącym potencjalnego zatrudnienia, z którego wynika, że powodem niestawiennictwa był brak środków na przejazdy komunikacją miejską. Postawa skarżącego, na co trafnie wskazują organy jest bardzo roszczeniowa, a z akt sprawy wynika, że działanie organu nakierowane na wyjście skarżącego z trudnej sytuacji życiowej- kilkuletniego bezrobocia- nacechowane było większym zaangażowaniem w tym zakresie niż działania samego skarżącego, który to przed wszystkim powinien być głównym zainteresowanym w kwestii poprawy własnej sytuacji życiowej. W tym zakresie stwierdzić należy, że w świetle ujawnionych okoliczności sprawy organy pomocowe dokonały właściwej interpretacji obowiązku współdziałania , uwzględniając zasady i cele pomocy społecznej, dostosowując tę interpretację do konkretnej sytuacji w jakiej znajduje się skarżący. Trafnie bowiem zauważyły organy obu instancji, że skarżący umiejętnie wykorzystuje swoje wykształcenie prawnicze i doświadczenie zawodowe dla skutecznej ochrony przysługujących mu uprawnień. Dowodzi tego nie tylko obszerny materiał aktowy badanej sprawy , ale również akta sądowo-administracyjne innych spraw skarżącego , zawisłych przed tutejszym Sądem , o czym Sądowi wiadomo z urzędu . Z analizy tych akt wynika, że skarżący w sposób profesjonalny broni swoich racji zarówno w postępowaniu administracyjnym jak i sądowo – administracyjnym oraz posiada odpowiednie wykształcenie, które niewątpliwie predestynowało go do podjęcia pracy na zaproponowanym przez organy pomocowe stanowisku, czemu nie sprzeciwia się jego stan zdrowia , pozwalający na zatrudnieni w tym charakterze. Na ocenę postawy skarżącego rzutuje również niewątpliwie fakt utrudniania przez niego przeprowadzania wywiadu środowiskowego, który z uwagi na jego zachowanie przeprowadzany był w obecności funkcjonariuszy policji.

Jednakże nie można się zgodzić z organami pomocowymi, że skarżący utrudnia przeprowadzanie czynności procesowych, albowiem pozostaje w stałym kontakcie z organem pomocowym oraz skrupulatnie stosuje się do wymogów procedury administracyjnej. W tym zakresie argument, że fakt dwukrotnego awizowania pisma informującego o terminie przeprowadzenia wywiadu środowiskowego świadczy o zachowaniu mającym na celu przewlekanie postępowania, nie znajduje w ocenie Sądu żadnego uzasadnienia. Wprawdzie argument dotyczący kwalifikacji skarżącego w zakresie znajomości prawa i jego orientacji w procedurze administracyjnej może znaleźć odpowiedni wyraz w ocenie jego zachowania przy interpretacji przesłanki braku współdziałania, w konkretnej sytuacji życiowej. To jednak nie można stronie czynić zarzutu z tego powodu ,że korzysta ona z przysługujących jej uprawnień procesowych czy materialno-prawnych i czyni to w sposób umiejętny lub skuteczny przy wykorzystaniu własnych umiejętności i wiedzy. Prowadziłoby to bowiem do uznania umiejętności korzystania przez stronę z przysługujących jej środków prawnych za brak współdziałania z organem pomocowym. Taka interpretacja pojęcia braku współdziałania jest niedopuszczalna.

Natomiast nie ma racji skarżący kiedy wywodzi ,że konsekwencją niemożności podjęcia przez niego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej za pośrednictwem właściwego organu administracji publicznej oraz w wyniku własnych starań, jest obowiązek przyznania mu zasiłku okresowego. Nie działa w takim przypadku zasada automatyzmu w przyznawaniu świadczenia , o czym była już mowa wyżej , lecz na organie pomocowym spoczywa obowiązek przeanalizowania przesłanki obowiązku współdziałania przyszłego beneficjenta z organem. W tym miejscu wypada przypomnieć stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego wyrażone w wyroku z dnia 15 kwietnia 1999 r. sygn. akt I SA 2078/98, w którym zaprezentowano pogląd – podzielany w całości przez skład orzekający w niniejszej sprawie – zgodnie z którym odmowa podjęcia zatrudnienia przez beneficjenta pomocy społecznej , posiadającego wyuczony zawód i możliwość zatrudnienia, uzasadnia odmowę przyznania świadczeń, bowiem istotą pomocy społecznej, oprócz zaspokajania niezbędnych potrzeb życiowych, jest także doprowadzenie do życiowego usamodzielnienia się osób korzystającej z pomocy. W realiach analizowanej sprawy nie ulega wątpliwości , że staraniem organu pomocowego stworzono skarżącemu możliwość wykonywania pracy zarobkowej . Z tej szansy skarżący - bez uzasadnionych powodów -nie skorzystał . Nie skontaktował się bowiem z organem pomocowym nie tylko w wyznaczonym terminie 14.12.2007r., ale również w terminie późniejszym , kiedy to -jeszcze w grudniu 2007r.- uzyskał świadczenia pieniężne z pomocy społecznej. Na pełną aprobatę zasługuje również pogląd zaprezentowany w wyroku tutejszego Sądu z dnia 31 grudnia 2008 r. sygn. akt IV SA/Wr 380/08, wedle którego długoletnia praktyka niesienia pomocy przez organ pomocy społecznej może wykształcić w osobie (rodzinie) przekonanie, że jest to obowiązek organu. Taka okoliczność może stanowić kolejny wzgląd uzasadniający odmowę przyznania świadczenia z opieki społecznej.

Nie mogą również odnieść zamierzonego skutku prawnego zarzuty skargi ukierunkowane na podważenie kompetencji organów pomocowych do podejmowania działań mających na celu zorganizowanie stanowiska pracy dla podopiecznych opieki społecznej . Wskazane w skardze przepisy, których naruszenia rzekomo dopuściły się organy , w tym – art. 73 a ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, wedle którego na wniosek gminy starosta może skierować bezrobotnego bez prawa do zasiłku korzystającego ze świadczeń z pomocy społecznej do wykonywania prac społecznie użytecznych na terenie gminy, w której bezrobotny zamieszkuje lub przebywa {...}, nie obejmują swym zakresem regulacji takich sytuacji, z jaką mamy do czynienia w niniejszej sprawie. Istotnie jak wskazano już powyżej za szczególny przypadek braku współdziałania ustawodawca uznał odmowę podjęcia zatrudnienia, o którym mowa w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, do których kierują właściwe powiatowe urzędy pracy, jednakże z takim przypadkiem nie mamy do czynienia w niniejszej sprawie. Zgodzić się należy z organem, że skarżącego nie skierowano do prac społecznie użytecznych w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, lecz w ramach nałożonego na organ pomocowy obowiązku aktywizacji podopiecznych , przedstawiono mu propozycję pracy w ramach pracy socjalnej, Wymaga wyjaśnienia, że pomoc społeczna nie ogranicza się wyłącznie do udzielania osobom i rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej świadczeń pieniężnych czy też rzeczowych, ale polega również na pracy socjalnej, która jest formą faktycznego działania, zmierzającą do aktywizacji zawodowej beneficjentów tej pomocy . Co prawda ustawa o pomocy społecznej nie określa tego świadczenia, ale z przepisu art. 23 ustawy o pomocy społecznej oraz przepisów o pracownikach socjalnych – art. 49-54 ustawy o pomocy społecznej – można wywieść sens i cel tego pojęcia. Praca socjalna polega przede wszystkim na specjalistycznym poradnictwie i pomocy w załatwianiu spraw w celu wykorzystaniu własnych środków i uprawnień, a więc celu określonego w przepisie art. 2 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej. W tym zakresie nie może być skutecznie wyartykułowany pod adresem organu pomocowego zarzut aktywność tego organu , zmierzającej do wykorzystania możliwości i predyspozycji skarżącego, poprzez umożliwienie mu podjęcie zatrudnienia.

W tym stanie rzeczy, skoro przy wydaniu zaskarżonej decyzji i decyzji ją poprzedzającej nie doszło do naruszenia przepisów postępowania , mającego wpływ na wynik sprawy oraz nie stwierdzono naruszenia przepisów prawa materialnego na podstawie art. 151 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, skargę należało oddalić.