Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Izabela Bąk-Marciniak (spr.) Sędziowie WSA Donata Starosta WSA Józef Maleszewski Protokolant st.sekr.sąd. Krystyna Pietrowska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 09 listopada 2016 r. sprawy ze skargi I. W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] maja 2016 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania zasiłku celowego oddala skargę w całości

Sygn. akt IV SA/Po [...]

Uzasadnienie

Decyzją z dnia 17 lutego 2016 r., nr [...] wydaną z upoważnienia Burmistrza Miasta i Gminy P. odmówiono przyznania I. W. świadczenia pieniężnego w formie zasiłku celowego na zakup okularów dla wnioskodawcy i małżonki, na zakup obuwia zimowego dla wnioskodawcy i małżonki, na zakup opału oraz na opłacenie rachunku za gospodarowanie odpadami komunalnymi.

W obszernym uzasadnieniu decyzji, organ pierwszej instancji podał, że w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku tj. w grudniu 2015r. rodzina nie posiadała dochodów własnych. Wnioskodawca mieszka i gospodaruje wspólnie z żoną. Zarówno on jak i małżonka są osobami nieaktywnymi zawodowo. Wnioskodawca przez okres 23 lat prowadził działalność gospodarczą w branży budowlanej, która została zawieszona w dniu 12.12.2014r. ze względu na pogarszający się stan zdrowia. W grudniu 2014r. I. W. starał się uzyskać prawo do pobierania świadczenia rehabilitacyjnego z ZUS, jednak decyzją z dnia 3.12.2014r. odmownie załatwiono wniosek Wnioskodawca w dniu 27.04.2015r. został uznany przez Powiatowy Zespół do spraw Orzekania o Niepełnosprawności za osobę niepełnosprawną w stopniu lekkim. Sprawa o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy została zawieszona, z uwagi na toczące się postępowanie w sprawie prawa do zasiłku chorobowego. Rodzina zamieszkuje w budynku wolnostojącym stanowiącym własność wnioskodawcy. W tej samej nieruchomości mieszka jeszcze córka wnioskodawcy i wnuczka, jednak prowadzą odrębne gospodarstwo, przy korzystaniu ze wspólnej kuchni. Wnioskodawca i jego żona ponoszą całość opłat.

Na podstawie art. 39 ust. 1 i 2 z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2015 r. poz. 163 z późn. zm.), zasiłek celowy może być przyznany w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej, w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu. Organ przyznał wnioskodawcy na wniosek z dnia 18.01.2016r. pomoc w formie zasiłków celowych na dofinansowanie do zakupu leków dla niego i małżonki w kwocie [...]zł; dofinansowanie do zakupu butli gazowej [...] zł; dofinansowanie do kosztów poboru energii elektrycznej w wysokości [...] zł; oraz zasiłek okresowy [...] zł od 1.01.2016 do 31.01.2016r. Odmówiono natomiast przyznania zasiłku celowego na zakup okularów dla wnioskodawcy i małżonki, na zakup obuwia zimowego dla wnioskodawcy i małżonki, na zakup opału oraz na opłacenie rachunku za zagospodarowanie odpadami komunalnymi biorąc pod uwagę, że organ przyznał wnioskodawcy zasiłek celowy na zakup opału na sezon grzewczy [...] w wysokości [...] zł. Wnioskodawca wraz z małżonką korzystał z szerokiego wachlarza wsparcia od stycznia 2015r. do grudnia 2015r. łącznie udzielono mu pomocy finansowej w wysokości [...] zł. co oznacza, że średnia miesięczna kwota świadczeń wyniosła [...] zł. Żona wnioskodawcy będąc bezrobotną zobowiązana jest do aktywnego poszukiwania pracy. W dniu 9.12.2015r. nie przyjęła propozycji zatrudnienia socjalnego. Nie wykorzystuje własnych możliwości w poprawie sytuacji ekonomicznej rodziny. Wnioskodawca przedłożył w dniu 29.01.2016r. zaświadczenie z PUP z P., że nie figuruje w rejestrze osób bezrobotnych. Posiadanie zaś niepełnosprawności w stopniu lekkim, czy zawieszenie działalności gospodarczej nie jest przeszkodą w zarejestrowaniu się jako bezrobotny. Zgodnie z intencją ustawodawcy, celem pomocy społecznej jest jedynie udzielenie wsparcia, a nie zastąpienie indywidualnych wysiłków w dążeniu do poprawy swej sytuacji bytowej.

W odwołaniu, złożonym od decyzji organu pierwszej instancji, I. W. domagał się jej uchylenia nie zgadzając się z jej treścią i czując się pokrzywdzony jej wydaniem.

Decyzją z dnia 5 maja 2016r. nr [...] czerwca 2015 r. nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze, uchyliło i umorzyło postępowanie w części dotyczącej odmowy przyznania zasiłku celowego na zakup okularów i na zakup obuwia zimowego dla państwa Wojdylaków (pkt 1 decyzji), w pozostałej części utrzymało decyzję w mocy (pkt 2 decyzji).

W uzasadnieniu rozstrzygnięcia Kolegium wskazało, że decyzją z dnia 21 kwietnia 2016r. nr [...], SKO w P. uchyliło decyzję Burmistrza Miasta i Gminy P. z dnia 18 grudnia 2015r. nr [...], którą odmówiono przyznania wnioskodawcy pomocy finansowej w formie zasiłku celowego na zakup leków w wysokości [...] zł, okularów w wysokości [...] zł, opłacenie kosztów poboru energii elektrycznej w wysokości [...] zł, opłacenie podatku od nieruchomości, opłaty wobec GOAP, na napełnienie butli gazowej oraz na zakup obuwia dla wnioskodawcy i małżonki. W związku z tym, że organ I instancji na skutek uchylonej decyzji ponownie musi rozważyć sprawę odmowy przyznania wnioskodawcy i jego żonie pomocy finansowej na zakup okularów i obuwia zimowego, zaskarżona decyzja w tym przedmiocie stała się bezprzedmiotowa. W dalszej części Kolegium podzieliło ustalenia faktyczne organu pierwszej instancji. Organ wskazał, że przyznanie pomocy na opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi nie należy do niezbędnych potrzeb bytowych, na których zaspokojenie przyznawane są zasiłki celowe. Zasiłek taki może być przyznany na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków, leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów, napraw w mieszkaniu, kosztów pogrzebu. Natomiast w zakresie odmowy przyznania zasiłku celowego na zakup opału, to w tej sprawie została wydana decyzja organu I instancji z dnia 30 października 2015r. nr [...], którą przyznano wnioskodawcy zasiłek celowy na zakup opału na sezon grzewczy [...] w wysokości [...] zł. Nadto wnioskodawca wraz z małżonką korzystał z szerokiego wachlarza wsparcia ze strony ośrodka od 1.01.2015r. do 18.12.2015r., który przyznał łączną pomoc ze środków pomocy społecznej w kwocie [...]zł co oznacza, że średnia miesięczna kwota świadczeń wynosiła [...] zł.

Kolegium wyjaśniło ponadto, że potrzeby osób i rodzin korzystających z pomocy społecznej powinny zostać uwzględnione, jeżeli odpowiadają celom i mieszczą się w możliwościach pomocy społecznej. Zaznaczyło, że osoby wnioskujące o przyznanie pomocy zobligowane są w pierwszej kolejności do przezwyciężania we własnym zakresie swych problemów, a dopiero, gdy nie są w stanie tego dokonać, pomoc społeczna może zostać przyznana. Podkreśliło, że pomoc społeczna ma jedynie wspierać osoby znajdujące się w trudnej sytuacji życiowej i pomagać im w przezwyciężaniu ich trudności, a jej nie rolą jest pełne zaspokajanie wszystkich potrzeb i spełnianie wszystkich oczekiwań podopiecznych. Z uwagi na powyższe, Kolegium oceniło, że odmowa przyznania zasiłku celowego na pozostałe zgłoszone potrzeby, była prawidłowa i zgodna z przepisami ustawy o pomocy społecznej.

W ocenie Kolegium, zaskarżona decyzja spełniła wymagane przepisami ustawy o pomocy społecznej oraz ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2016 r. poz. 23), dalej powoływanej jako K.p.a., wymogi i nie narusza granic uznania administracyjnego. Organ pierwszej instancji, uzasadniając zaskarżoną decyzję, wskazał na sytuację finansową ośrodka i jego ograniczone możliwości, w tym podał dokładnie, jaka liczba podań o pomoc w formie zasiłków celowych wpłynęła w okresie wydawania decyzji, będącej przedmiotem odwołania, jaką kwotą ośrodek dysponował w tym miesiącu na pomoc w formie zasiłków celowych oraz w jakiej wysokości i komu w pierwszej kolejności pomoc ta została udzielona. Jednocześnie organ ten odniósł się do sytuacji rodzinnej i życiowej wnioskodawcy.

W skardze złożonej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, I. W. domagał się uchylenia krzywdzących dla niego decyzji szeroko uzasadniając swoje stanowisko.

W odpowiedzi na skargę, organ odwoławczy wniósł o jej oddalenie jako niezasadnej i podtrzymał swoje stanowisko w sprawie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2014 r., poz. 1646), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym w świetle § 2 powołanego wyżej artykułu, kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Stosownie zaś do art. 134 § 1 w zw. z art. 145 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2015 r. poz. 658) – powoływanej dalej jako: "p.p.s.a.", sąd administracyjny, dokonując kontroli zaskarżonego aktu pod względem zgodności z prawem, nie jest związany zarzutami i wnioskami skargi. Wzruszenie zaskarżonego rozstrzygnięcia może nastąpić między innymi w sytuacji, gdy przedmiotowa kontrola wykaże naruszenie przepisów prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy lub przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Oznacza to, że sąd administracyjny nie ocenia decyzji organu pod kątem jej słuszności, czy też celowości, jak również nie rozpatruje sprawy kierując się zasadami współżycia społecznego, ale w zakresie dokonywanej kontroli sąd zobowiązany jest zbadać, czy organy administracji, orzekając w sprawie, nie naruszyły przepisów prawa.

Przeprowadzona przez Sąd kontrola legalności zaskarżonej decyzji według wskazanych wyżej kryteriów wykazała, że nie narusza ona przepisów prawa i skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Organy orzekające, w sposób precyzyjny i wyczerpujący wskazały, jakie są warunki i zasady przyznawania świadczeń z pomocy społecznej, w tym zasiłku celowego. W szczególności, wyjaśniono sprawę w stopniu umożliwiającym jej rozstrzygnięcie. Organy dokonały prawidłowych ustaleń faktycznych i prawnych w świetle powołanych przepisów, stanowiących podstawę prawną rozstrzygnięcia. Ocenie materiału dowodowego nie można postawić zarzutu dowolności. Uzasadnienie zaskarżonego orzeczenia nie pozostawia wątpliwości co do jego zgodności z art. 107 § 3 K.p.a. Argumentacja, podnoszona przez organ I instancji, jak i Samorządowe Kolegium Odwoławcze jest prawidłowa i przekonująca.

Ustawodawca precyzyjnie określił warunki przyznawania pomocy społecznej w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r. poz. 182 z późn. zm.). W myśl art. 39 ust. 1 i 2 ustawy o pomocy społecznej, zasiłek celowy może być przyznany w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej, w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu.

W przytoczonych przepisach ustawodawca unika wyraźnej kategoryzacji prawa do pomocy społecznej, ustanawiając zasady przyznawania tej pomocy. Zgodnie z art. 3 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej, potrzeby osób i rodzin korzystających z pomocy powinny zostać uwzględnione, jeżeli odpowiadają celom i mieszczą się w możliwościach pomocy społecznej. Z treścią tego przepisu koresponduje art. 7 K.p.a., w świetle którego, organ administracji publicznej działający na podstawie przepisów prawa materialnego, przewidujących uznaniowy charakter rozstrzygnięcia, obowiązany jest załatwić sprawę w sposób zgodny ze słusznym interesem obywatela, jeśli nie stoi temu na przeszkodzie interes społeczny, ani nie przekracza to możliwości organu wynikających z przyznanych mu uprawnień i środków (zob. wyrok NSA z 11 czerwca 1981 r., sygn. akt SA 820/81, ONSA 1981, nr 1, poz. 57). Z regulacji tej wynika zatem domniemanie pozytywnego załatwienia sprawy, od którego można odstąpić dopiero wówczas, gdy w uzasadnieniu decyzji wykaże się, że takie załatwienie sprawy kolidowałoby z interesem społecznym lub przekraczałoby możliwości organu (por. wyrok NSA z 19 stycznia 2006 r., sygn. akt I OSK 777/05, LEX nr 194414).

W ocenie Sądu, organ odwoławczy dokonał wszechstronnej analizy okoliczności faktycznych w niniejszej sprawie, a jej wyniki zawarł w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji i nie budzą one zastrzeżeń. Zaskarżonej decyzji nie można zarzucić przekroczenia granic uznania administracyjnego, gdyż organ szczegółowo wskazał, czym kierował się przy podejmowaniu rozstrzygnięcia i argumentacja ta zasługuje na akceptację. Organ dokonał prawidłowej analizy sytuacji materialnej, rodzinnej i zdrowotnej strony, jak również możliwości finansowych OPS w P., w tym przede wszystkim ilości środków pieniężnych przeznaczonych na zaspokojenie potrzeb w rozdziale dotyczących zasiłków celowych i specjalnych. Jeśli zatem organ pomocy społecznej ocenił z jednej strony sytuację materialną oraz potrzeby strony, a z drugiej własne możliwości finansowe, i uznał, że nie istnieje możliwość przyznania stronie zasiłku celowego w większym rozmiarze, to decyzji takiej nie można zarzucić naruszenia prawa. Dodać należy, że spełnienie kryteriów przez osobę ubiegającą się o taki zasiłek nie oznacza, że istnieje po jej stronie roszczenie o przyznanie tego świadczenia w wysokości, którą sama określi. Wprost przeciwnie - zainteresowany musi liczyć się z tym, że organ odmówi przyznania mu tego świadczenia lub jego wysokość będzie inna niż ta, którą określił w złożonym wniosku. Wysokość, jak i samo przyznanie świadczenia uzależnione są bowiem od możliwości finansowych organu przyznającego pomoc oraz ilości innych osób potrzebujących i zamieszkujących na terenie danej gminy. Ponadto organ, oceniając sytuację materialną danej osoby, może wybrać sposób i formę pomocy najbardziej adekwatną, zważając na ograniczone możliwości pomocy społecznej jako instytucji (por. wyrok WSA w Poznaniu z dnia 20 czerwca 2012 r., sygn. II SA/Po 393/12, dostępny w CBOSA). Jednocześnie organ musi uwzględniać wysokość przyznanych już świadczeń i dokonywać stosownego rozdziału środków tak, aby z pomocy społecznej skorzystała jak największa liczba potrzebujących, gdyż tylko takie postępowanie jest zgodne z zasadami sprawiedliwości społecznej oraz zasadami wynikającymi z art. 3 ust. 3 i 4 ustawy o pomocy społecznej. Nie może zatem swojej pomocy skoncentrować na finansowaniu potrzeb tylko jednej osoby, choćby jej sytuacja materialna czy też zdrowotna była najtrudniejsza (zob. wyrok WSA w Olsztynie z dnia 19 lutego 2013 r., sygn. II SA/Ol 42/13, dostępny w CBOSA).

Jednocześnie Sąd akceptuje ocenę Kolegium, że nie wszystkie żądania skarżącego, wyszczególnione w uzasadnieniu skarżonej decyzji, należało zakwalifikować do niezbędnej pomocy bytowej, jak opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Natomiast w zakresie pomocy na zakup opału, została wydana decyzja organu I instancji z dnia 30 października 2015r. [...], którą przyznano wnioskodawcy zasiłek na zakup opału na sezon grzewczy [...] w wysokości [...] zł. Dalej słusznie organ II instancji uchylił i umorzył postępowanie w części dotyczącej odmowy przyznania zasiłku celowego na zakup okularów i obuwia zimowego dla małżonków W., bowiem decyzją z dnia 21 kwietnia 2016r. nr [...], SKO w P. uchyliło decyzję Burmistrza Miasta i Gminy P. z dnia 18 grudnia 2015r. nr [...], którą odmówiono przyznania wnioskodawcy pomocy finansowej w formie zasiłku celowego na zakup leków w wysokości [...] zł, okularów w wysokości [...] zł, opłacenie kosztów poboru energii elektrycznej w wysokości [...] zł, opłacenie podatku od nieruchomości, opłaty wobec GOAP, na napełnienie butli gazowej oraz na zakup obuwia dla wnioskodawcy i małżonki. W związku z tym, że organ I instancji na skutek uchylonej decyzji ponownie musi rozważyć sprawę odmowy przyznania wnioskodawcy i jego żonie pomocy finansowej na zakup okularów i obuwia zimowego, zaskarżona decyzja w tym przedmiocie stała się bezprzedmiotowa. Skoro więc wnioskowana potrzeba (pomoc finansowa na zakup okularów i obuwia) jest przedmiotem postępowania przed organem administracyjnym I instancji, ponowne merytoryczne rozstrzygnięcie skutkowałoby naruszeniem przepisów postępowania administracyjnego, a w konsekwencji stwierdzeniem nieważności decyzji ( art.156 § 1 pkt 3 kpa). Słusznie zatem organ na podstawie art.105 kpa postępowanie w tym zakresie umorzył jako bezprzedmiotowe.

W ocenie Sądu, organ dokonały wszechstronnej analizy okoliczności faktycznych w rozpoznawanej sprawie, a jej wyniki zawarły w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji organu pierwszej instancji i nie budzą one zastrzeżeń.

Reasumując wydając zaskarżoną decyzję, Kolegium prawidłowo oceniło zebrany w sprawie materiał dowodowy, uznając iż organ pierwszej instancji w dysponowaniu środkami na realizację zasiłków celowych musi uwzględniać nie tylko interes skarżącego, który na bieżąco jest uwzględniany, ale także inne osoby oczekujące wsparcia, a znajdujące się także w trudnej sytuacji materialnej i życiowej oraz własne możliwości finansowe.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 151 p.p.s.a., orzeczono jak w sentencji.