Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Anna Klotz Sędziowie: Sędzia WSA Joanna Brzezińska Sędzia WSA Renata Owczarzak (spr.) Protokolant Elżbieta Brandt po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 4 grudnia 2012 r. sprawy ze skargi Prokuratora Rejonowego Bydgoszcz-Północ na uchwałę Rady Powiatu Bydgoskiego z dnia 28 lutego 2012 r. nr 178/XVI/12 w części obejmującej § 1 pkt 1 i załącznik nr 1 do uchwały w przedmiocie zmiany uchwały w sprawie ustalenia rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych na terenie miasta 1. stwierdza nieważność § 1 pkt 1 uchwały wraz z załącznikiem nr 1 tj. w części objętej skargą, 2. stwierdza, że zaskarżona uchwała w części określonej w pkt 1 nie podlega wykonaniu.

Dnia 28 lutego 2012 r. Rada Powiatu[...], na postawie art. 94 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2008 r., Nr 45, poz. 271 z późn. zm.), podjęła uchwałę nr 178/XVI/12 zmieniającą uchwałę w sprawie ustalenia rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych na terenie miasta [...] (opublikowaną w Dzienniku Urzędowym Województwa Kujawsko - Pomorskiego 25 marca 2010 r., Nr 98, poz. 1228).

Przedmiotowym aktem Rada Powiatu wprowadziła zmiany w treści załączników nr 1 i 2 do dwukrotnie zmienianej uchwały Nr 254/XL/10 w sprawie ustalenia rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych na terenie miasta Koronowa.

W załączniku nr 1 Rada uchwaliła na terenie miasta [...] rozkład godzin pracy ogólnodostępnych aptek: "[...]- od poniedziałku do piątku i w niedzielę i święta maksymalnie do godz. 21 oraz w zakresie ustalenia dyżurów nocnych pełnionych na zasadzie "pogotowie pracy"- rotacyjnie przez okres tygodnia, od poniedziałku do piątku do godz. 24.00, w soboty, niedziele oraz święta (12 najważniejszych świąt w roku), w przypadku pilnej konieczności recepty w trybie "na ratunek" z podaniem numerów telefonów do wymienionych aptek.

W załączniku nr 2 ustalony został harmonogram tygodniowy minimalnego rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych na terenie miasta [...] (z wykluczeniem 12 najważniejszych świąt w roku) w dni powszednie od poniedziałku do piątku od 8.00 do 19.00, w soboty od 8.00 do 14.00, w niedziele od 10.00 do 12.00 oraz świadczenia gotowości realizacji recepty pilnej w dni powszednie od 19.00 do 24.00 tego samego dnia.

Pismem z dnia 7 września 2012 r., Prokurator Rejonowy [...] w [...] wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy skargę na powyższą uchwałę w części obejmującej załącznik nr 1, wnosząc o stwierdzenie jego nieważności. Zaskarżonej uchwale w zakresie załącznika nr 1 zarzucił naruszenie art. 94 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne (zwanej: "u.p.f.") poprzez brak wprowadzenia dyżurów nocnych aptek po godzinie 24.00 w dni powszednie od poniedziałku do piątku.

W ten sposób doszło do istotnego naruszenia art. 94 ust. 1 i 2 u.p.f., polegającego na nienależytym ustaleniu godzin pracy aptek ogólnodostępnych, przez brak należytego zapewnienia dostępności do świadczeń farmaceutycznych w porze nocnej po 24.00 do godzin rannych - otwarcia aptek w dni powszednie.

Jak podniósł skarżący, uchwała jest aktem prawa miejscowego, dla którego podstawę stanowi art. 94 Prawa farmaceutycznego. Stosownie do art. 94 ust. 1 w/w ustawy, "rozkład godzin pracy aptek ogólnodostępnych powinien być dostosowany do potrzeb ludności i zapewniać dostępność świadczeń również w porze nocnej, niedziele, święta i dni wolne od pracy".

Powołując się na wyrok WSA we Wrocławiu z 3 października 2006 r. III SA/Wr 185/06 skarżący wskazał, że prawo farmaceutyczne w art. 94 ust. 1 rozróżnia rozkład godzin pracy aptek ogólnodostępnych w zwykłych warunkach oraz w sytuacjach nadzwyczajnych. Do ustalania zwykłego rozkładu czasu pracy ustawodawca nakazuje radzie powiatu wziąć pod uwagę potrzeby ludności, tak by możliwe było zaspokojenie oczekiwań społeczności lokalnej. Z kolei do ustalenia rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych w tym drugim przypadku, gdy w grę wchodzą sytuację wyjątkowe, najistotniejsze kryterium stanowi zapewnienie dostępności świadczeń farmaceutycznych. Ustalanie rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych w porze nocnej i dni wolne od pracy nie dotyczy zwykłego, bezpośredniego zaspokajania potrzeb zaopatrzenia w leki. W tym wypadku chodzi o ustalenie takiego rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych, który będzie stwarzał możliwość jak najlepszego i najszybszego skorzystania z niezbędnej pomocy wówczas, gdy nie obowiązuje powszedni czas pracy aptek, a zaistnieje nadzwyczajna, trudna do przewidzenia potrzeba podania leku.

W odpowiedzi na skargę Rada Powiatu [...] wskazała, że nie ma realnego wpływu na wprowadzenie nocnych dyżurów aptek. Z żadnych przepisów (ustawy o samorządzie powiatowym ani ustawy prawo farmaceutyczne) nie wynika możliwość nakazania konkretnej aptece przez Radę Powiatu określonego czasu pracy np. w porze nocnej czy w dni świąteczne. Rada powiatu może co najwyżej zatwierdzić ramowy i ogólny czas otwarcia aptek. Żaden przepis prawny nie nakłada na aptekę (podmiot gospodarczy- prywatny) obowiązku pracy w porze nocnej lub w dni wolne od pracy.

Rada Powiatu podkreśliła, że przygotowując projekt uchwały wzięto pod uwagę kryterium rzeczywistych potrzeb ludności, które trzeba uwzględnić przy ustalaniu godzin pracy aptek, dążąc do optymalnego zaspokojenia oczekiwań społeczności lokalnej. Zgodnie z utrwalonym i od wielu lat przyjętym zwyczajem dyżury w nocy i w dni świąteczne oraz wolne od pracy pełnią apteki w [...]. Z miasta i gminy [...] do najbliższych dyżurnych aptek [...] mieszkańcy mają od 18 do 26 km. Takie usytuowanie gminy (i pozostałych 7 gmin) powiatu bydgoskiego w stosunku do Miasta [...] stanowi pozytywny aspekt starań w układzie metropolitalnym, o to by to była najkrótsza droga w uzyskaniu potrzebnego leku. Mieszkaniec [...] ma do przebycia po leki taką samą odległość jak mieszkaniec [...] - dzielnicy [...] do Centralnej apteki w [...][...]. Rozłożenie pełnienia obowiązku przez apteki stwarza pełną możliwość jak najlepszego i najszybszego skorzystania z niezbędnej pomocy, wówczas gdy zachodzi trudna do przewidzenia potrzeba podania leku. Zdaniem Rady Powiatu wywód Prokuratora jest również wadliwy co do czasookresu pracy aptek w godz. 6:00 do godz. 8:00 każdego dnia, bo w tym okresie zarówno mieszkańcy Gminy [...] jak i mieszkańcy [...] nie mają w ogóle dostępu do aptek.

Apteka stanowi szczególny rodzaj działalności gospodarczej, podlegającej silnej kontroli ze strony organów państwowych. Jeżeli organy powiatu mają obowiązek formułowania uchwały w sprawie rozkładu pracy aptek w taki sposób, by zapewnić swobodny dostęp przez całą dobę, to tym bardziej powinny dysponować możliwością wymuszenia na aptekach pracy w sytuacjach nadzwyczajnych a takiej nie mają. Zadaniem organów powiatowych jest organizowanie opieki farmaceutycznej na terenie powiatu. Według Rady Powiatu ustalanie rozkładu pracy aptek na terenie całego powiatu nie jest możliwe w drodze delegacji art. 94 Prawa farmaceutycznego. Wynika to z faktu, że przepisy porządkowe, mogą w szczególnych sytuacjach być wydawane przez organy wykonawcze, co w przypadku klęsk żywiołowych zdaje się być kwestią kluczową. Należy się więc zastanowić nad zmianami de lege ferenda regulującymi niniejsze zagadnienie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Na mocy zaś art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) sąd, rozstrzygając w granicach danej sprawy nie jest związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skarga zasługuje na uwzględnienie, albowiem uchwała Rady Powiatu w sprawie ustalenia rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych na terenie [...] jest niezgodna z prawem według powszechnie akceptowanej w orzecznictwie szerokiej interpretacji regulacji zawartej w ustawie Prawo farmaceutyczne.

Uchwała została podjęta na podstawie art. 94 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2008 r., Nr 45, poz. 271 z późn. zm.), po zasięgnięciu opinii Burmistrza [...] oraz [...] Okręgowej Izby Aptekarskiej w[...].

Stosownie do art. 94 ust. 1 i 2 u.p.f., rozkład godzin pracy aptek ogólnodostępnych powinien być dostosowany do potrzeb ludności i zapewniać dostępność świadczeń również w porze nocnej, w niedzielę, święta i inne dni wolne od pracy.

Zapewnienie dostępu społeczności lokalnej do świadczeń farmaceutycznych mieści się w pojęciu promocji i ochrony zdrowia, która, zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst jedn. Dz. U. z 2001 r., Nr 142, poz. 1592 z późn. zm.), jest obowiązkiem każdego powiatu jako jednostki samorządu terytorialnego. Z obowiązku tego nie mogą zwolnić możliwości i szczególne warunki pracy konkretnej apteki.

Fakt ustalenia godzin pracy aptek przez zarząd powiatu w żadnym stopniu nie ma na celu ograniczenia ich działalności. Jednocześnie z przepisów nie wynika możliwość nakazania przez radę powiatu konkretnej aptece konkretnego czasu pracy. Dają one jedynie możliwość ustalania ramowego i ogólnego czasu pracy tak, by mieszkańcy bez przeszkód mogli zaspokoić swoje faktyczne potrzeby z zakresu usług farmaceutycznych (M. Krekora, E. Trapie, M. Świerczyński, Prawo farmaceutyczne, Warszawa 2008, s. 371).

Praca ta oznacza świadczenie usług poza normalnym rozkładem godzin pracy również w porze nocnej, niedzielę, święta i inne dni wolne od pracy.

Przy interpretacji art. 94 ust. 1 u.p.f. pojawia się jednak szereg wątpliwości prawnych. Apteki to stosownie do art. 86 ust. 1 u.p.f. placówki ochrony zdrowia, świadczące m.in. usługi farmaceutyczne. Wplatają się one w system ochrony zdrowia, stanowiący zadanie publiczne o charakterze ponadgminnym, zastrzeżone dla realizacji zadań powiatu (art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy o samorządzie powiatowym). Będąc jednak jednym z ogniw systemu ochrony zdrowia i działalności leczniczej apteki nie są zakładami opieki zdrowotnej i nie udzielają świadczeń zdrowotnych (art. 1 pkt 1, pkt 3 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej, finansowanych ze środków publicznych Dz. U. z 2008 r., Nr 164, poz. 1027). Dystynkcja między świadczeniami zdrowotnymi a promocją zdrowia wynika też z art. 3 ust. 1 i 2 pkt 1 ustawy z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. Nr 112, poz. 654)

W tak określonym zakresie funkcjonowania w strukturze ochrony zdrowia przychodzi rozważyć znaczenie i treść art. 94 ust. 2 u.p.f.

Rozkład godzin pracy aptek ogólnodostępnych na danym terenie ustala rada powiatu po zasięgnięciu opinii wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) gmin z terenu powiatu i samorządu aptekarskiego. Ustawa Prawo farmaceutyczne nie zawiera zapisu, z którego można wywieść prawo rady powiatu do terytorialnego ograniczenia regulacji do skonkretyzowania godzin pracy aptek ogólnodostępnych tak, jak uczyniła to Rada Powiatu w zaskarżonej uchwale do obszaru jednej gminy.

Przekazanie kompetencji do stanowienia uchwały organowi szczebla powiatowego oznacza konieczność zapewnienia właściwej koordynacji świadczeń usług farmaceutycznych w ramach szeroko pojętej ochrony zdrowia publicznego dla wyznaczonej jednostki terytorialnej. Ustanowienie aktu dla terytorium tylko jednej gminy ogranicza możliwość kontroli realizacji celu, jaki wyznaczył ustawodawca w delegacji ustawowej. W tej sytuacji niewątpliwe jest, że uchwała jako akt prawa miejscowego w zaskarżonej części narusza art. 94 ust. 2 u.p.f, gdyż ograniczyła regulację do terenu miasta Koronowa.

Ustawa prawo farmaceutyczne zawiera wyraźne upoważnienie dla rady powiatu do określenia rozkładu godzin pracy aptek. Warunkiem należytego wyznaczenia rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych jest zapewnienie mieszkańcom dostępności świadczeń również w porze nocnej, w niedzielę, święta i inne dni wolne od pracy.

Art. 94 stanowi, że rozkład godzin pracy aptek ogólnodostępnych powinien być dostosowany do potrzeb ludności i zapewniać dostępność świadczeń również w porze nocnej, w niedzielę, święta i inne dni wolne od pracy.

Już sam początek cytowanego przepisu wprowadza nieprecyzyjny i niefortunny zwrot "rozkład godzin pracy aptek". "Rozkład godzin pracy", czyli harmonogram pracy może dotyczyć podmiotu świadczącego pracę. Apteka nie ma odrębnej podmiotowości prawnej i jako taka nie świadczy pracy. Świadczeniem usług farmaceutycznych zajmują się uprawnione podmioty, którymi są sami przedsiębiorcy mający odpowiednie kwalifikacje lub zatrudniający osoby posiadające stosowne uprawnienia i kwalifikacje. Literalne brzmienie przepisu jest więc wyabstrahowane od możliwości zapewnienia realizacji praw i możliwości nałożenia obowiązku, by osiągnąć postawione w tym przepisie cele. Ponadto rozkład godzin pracy ma być dostosowany do potrzeb ludzi i zapewnić dostępność świadczeń. O ile rozkład godzin może być dostosowany do potrzeb, to rozkład nie może zapewnić dostępności świadczeń, gdyż świadczyć i zapewnić świadczenia może podmiot a nie przedmiot. W tym wypadku koniunkcja celów odbywa się na dwóch różnych poziomach znaczeniowych. Powstaje zatem pytanie jaką treść normatywną należy przypisać cytowanemu przepisowi. Celem przepisu jest stworzenie warunków zapewnienia świadczeń farmaceutycznych, uwzględniających potrzeby ludności i zapewnienie dostępności świadczeń także w porze nocnej, w niedzielę i święta, tj. w czasie, gdy normalnie nie świadczy się pracy ani usług.

Stanowiąc akt prawa miejscowego a do takiego należy zaliczyć uchwałę w sprawie określenia rozkładu godzin pracy aptek, nie można tracić z pola widzenia faktu, że wpływa on bezpośrednio na prawa i obowiązki podmiotów prowadzących apteki. Źródłem tych praw i obowiązków są m.in. przepisy ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, czy przepisy Kodeksu pracy. Nieprzekraczalną granicą swobody uchwałodawczej organu stanowiącego, oprócz zakresu upoważnienia ustawowego jest zatem naruszenie innych norm bezwzględnie obowiązujących a także wolności i gwarancji konstytucyjnych danych podmiotów. Wypełniając delegację ustawową z jednej strony organ stanowiący jest zobowiązany do wypełnienia treścią zakresu upoważnienia a z drugiej do respektowania i nieprzekraczania granic innych regulacji w obowiązującym systemie prawnym.

Ustanowienie zatem aktu prawa miejscowego wiąże się z ryzykiem naruszenia innych przepisów prawa, na które oddziałują skutki ustanowionego aktu, zwłaszcza gdy organ ograniczył zasięg terytorialny do obszaru jednej gminy.

W orzecznictwie sądów administracyjnych ukształtowało się stanowisko odnośnie rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych. W rozumieniu art. 94 ust. 1 ustawy rozkład godzin pracy aptek powinien być dostosowany do potrzeb ludności i zarazem zapewniać dostępność świadczeń również w porze nocnej, w niedzielę, święta i inne dni wolne od pracy. W wyroku z dnia 9 grudnia 2011 r., sygn. akt II GSK 1338/10 NSA stwierdził, że z redakcji art. 94 ust. 1 Prawa farmaceutycznego wynika, że rozkład godzin pracy aptek ogólnodostępnych powinien "być dostosowany do potrzeb ludności" oraz "zapewniać dostępność świadczeń również w porze nocnej, w niedzielę, święta i inne dni wolne od pracy". W wyroku powyższym powołano się na orzeczenia sądów administracyjnych podzielających powyższy pogląd (por. wyrok WSA we Wrocławiu z 3 października 2006 r., sygn. akt III SA/Wr 185/06, wyrok WSA w Kielcach z 30 września 2008 r., sygn. akt II SA/Ke 388/08, wyrok WSA w Gdańsku z 9 września 2010 r., sygn. akt III SA/Gd 254/10, wyrok WSA we Wrocławiu z 20 kwietnia 2011 r., sygn. akt IV SA/Wr 342/10 – Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych, www. orzeczenia.nsa.gov.pl).

Rozkład godzin pracy powinien być dostosowany do bieżących, codziennych potrzeb ludności na powszechne usługi, świadczone w zwykłych warunkach jak i uwzględniać sytuacje nadzwyczajne, których częstotliwości występowania nie sposób przewidzieć. Chodzi tu o nagłe zdarzenia, wymagające zapewnienia usługi farmaceutycznej, które powstaną w porze nocnej czy w dni wolne od pracy, gdy nie działają apteki w normalnych godzinach ustalonych w dni powszednie. Stosownie do zakresu delegacji ustawowej rozkład powinien uwzględniać także takie przypadki szczególne, niezwiązane bezpośrednio z zaspokajaniem zwykłych, codziennych potrzeb w zakresie zaopatrzenia w leki, w tym zapewniać jak najlepszą dostępność świadczeń aptecznych w porze nocnej, w niedzielę, święta i inne dni wolne od pracy, gdy nie funkcjonują ogólnodostępne apteki. W tym znaczeniu w sposób niedostateczny zapewniono spełnienie kryterium dostępności świadczeń w porze nocnej, gdyż zaskarżony akt nie zapewnia nałożenia na apteki obowiązku pełnienia dyżurów nocnych od poniedziałku do niedzieli, po 24:00.

Na gruncie rozpoznawanej sprawy zasadnicze znaczenie ma realizacja zapewnienia dostępności usług w porze nocnej.

Powstaje dwoista możliwość interpretacji cyt. przepisu:

1. w znaczeniu przedmiotowym - rozkład godzin pracy jako ukierunkowany na dostosowanie go do potrzeb ludności z wykluczeniem zapewnienia dostępności świadczeń w porze nocnej, gdyż rozkład godzin pracy sam w sobie nie zapewni dostępności. W takim też literalnym zakresie ustawodawca formułuje zakres upoważnienia ustawowego, gdyż ogranicza się tylko do pierwszej części zdania,

2. w znaczeniu podmiotowym - świadczenia pracy i usług farmaceutycznych, przez uprawnione podmioty uwzględniający potrzeby ludności i zapewnienie świadczeń również w porze nocnej, w niedzielę i święta, zawierający potrzebę rozumienia zawartych tu pojęć w kontekście przepisów kodeksu pracy.

Analiza przepisu przez pryzmat praw i obowiązków osób mogących świadczyć usługi wykracza poza zakres "funkcjonowania apteki w strukturze ochrony zdrowia jako placówki ochrony zdrowia," gdyż jako taka nie jest podmiotem świadczącym usługi, bo usługi świadczy przedsiębiorca z jego pracownikami. Ponadto odwołanie się do świadczeń pracy wymagałoby przejścia na grunt przepisów prawa pracy i interpretacji pojęć na takim właśnie tle, gdyż u.p.f. nie definiuje wielu użytych sformułowań np.: pojęcie "pory nocnej", nie zostało zdefiniowane w ustawie Prawo farmaceutyczne. Definicję tego pojęcia zawiera ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 Nr 21, poz.94), który reguluje pracę w porze nocnej. W art. 1517 § 1 tej ustawy pora nocna obejmuje 8 godzin między godzinami 21:00, a 7:00. Natomiast pracownik, którego rozkład czasu pracy obejmuje w każdej dobie co najmniej 3 godziny pracy w porze nocnej lub którego co najmniej 1/4 czasu pracy w okresie rozliczeniowym przypada na porę nocną, jest pracującym w nocy. W Prawie farmaceutycznym zatem dość niefortunnie w art. 94 użyto sformułowania rozkład godzin pracy aptek. Apteka jest placówką ochrony zdrowia publicznego i nie jest podmiotem świadczącym pracę jednak ustalenie godzin "pracy aptek" wprost oddziałuje na sferę praw i obowiązków podmiotów świadczących pracę i usługi. W tych warunkach należałoby odczytać ustalenie godzin pracy apteki jako ustalenie godzin pracy osób świadczących pracę. To zaś w powiązaniu z definicją pracy w porze nocnej oznacza zapewnienie dostępności usług w porze nocnej, ale jednocześnie wykracza poza zakres literalnego brzmienia przepisu i upoważnienia ustawowego. Należy zatem poprzestać na podejściu przedmiotowym, choć to wobec celu jaki zamierzał osiągnąć ustawodawca jest też niezmiernie ułomne. Postulat zatem zmiany cyt. przepisu de lege ferenda wydaje się jak najbardziej uzasadniony.

W rozpoznawanej sprawie nie zapewniono dostępności usług w porze nocnej po 24, co czyni zarzut skarżącego uprawnionym, w świetle szerokiej wykładni art. 94 przyjętej w orzecznictwie sądowym.

Cel, który zamierzał odnieść ustawodawca poprzez regulację art. 94 ust. 1 omawianej ustawy, należy w świetle przywołanego orzecznictwa postrzegać jako zapewnienie dostępności przez cały czas, a więc całodobowo. Tylko wówczas, powstanie stan najlepszego i najszybszego skorzystania z niezbędnej pomocy, gdy nie obowiązuje powszedni czas pracy aptek, a zaistnieje nadzwyczajna, trudna do przewidzenia potrzeba podania leku.

Nie ma też znaczenia zainteresowanie ludności funkcjonowaniem apteki w powiecie w porze nocnej czy w dni wolne od pracy, gdyż tu ustawodawca wymaga zapewnienia dostępności,

Regulacje zaskarżonej uchwały stanowią naruszenie ustawowego obowiązku zapewnienia dostępności świadczeń również w porze nocnej.

Z realizacji ustawowego obowiązku zapewnienia dostępności świadczeń farmaceutycznych w porze nocnej nie mogą zwalniać warunki pracy konkretnej apteki, w tym trudności w organizacji pracy w porze nocnej i dni wolne od pracy. Ustawodawca, nakładając na apteki ogólnodostępne, będące placówkami ochrony zdrowia publicznego, obowiązek świadczenia usług farmaceutycznych przez uprawnione osoby (farmaceutów), w tym zaopatrywanie ludności w produkty lecznicze, leki apteczne, leki recepturowe, wyroby medyczne i inne artykuły, o których mowa w art. 86 ust. 8 Prawa farmaceutycznego oraz wykonywania czynności określonych w art. 86 ust. 1 i 2 Prawa farmaceutycznego, nie uzależnił wykonywania tych obowiązków od indywidualnych warunków funkcjonowania danej placówki, czy też liczby zatrudnionych w niej pracowników. Zobowiązał natomiast kierownika apteki ogólnodostępnej do takiej organizacji pracy w aptece (art. 88 ust. 1 w związku z ust. 5 Prawa farmaceutycznego), by ta placówka ochrony zdrowia publicznego mogła wykonywać usługi farmaceutyczne, o których mowa w art. 86 ust. 2 Prawa farmaceutycznego. Przyjęcie odpowiednich rozwiązań, zapewniających właściwą realizację ustawowych obowiązków, jest warunkiem prowadzenia działalności gospodarczej w sposób zgodny z prawem. Prowadzenie działalności gospodarczej zazwyczaj wiąże się z ponoszeniem kosztów, co powinno, ale nie musi mieć związku z uzyskiwaniem zysku.

W wyżej przytaczanym już wyroku, II GSK 1338/10 NSA stwierdził, że ustalenie rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych, w drodze uchwały rady powiatu, niewątpliwie stanowi ograniczenie swobody prowadzenia działalności gospodarczej. Przedsiębiorca prowadzący aptekę ogólnodostępną nie może bowiem samodzielnie wyznaczać ram czasowych jej funkcjonowania. Podkreślenia jednak wymaga, że prowadzenie apteki ogólnodostępnej, będącej placówką ochrony zdrowia publicznego, z istoty rzeczy związane jest z pewnymi ograniczeniami. Wspomniane ograniczenia, dotyczące określenia rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych, ustanowione zostały w drodze ustawy (art. 94 ust. 1 Prawa farmaceutycznego) i były konieczne dla ochrony zdrowia publicznego. Jak przyjmuje się w orzecznictwie zapewnienie dostępności świadczenia usług farmaceutycznych, w tym także w porze nocnej i dni wolne od pracy mieści się w pojęciu ochrony zdrowia publicznego. Ograniczenie swobody działalności gospodarczej polegające na ustaleniu harmonogramu godzin pracy apteki ogólnodostępnej nie narusza istoty tej wolności. Podmiot prowadzący taką aptekę w godzinach określonych w rozkładzie uchwalonym przez radę powiatu nie jest pozbawiony możliwości prowadzenia działalności gospodarczej, a jedynie dotykają go pewne ograniczenia w zakresie czasu funkcjonowania apteki.

W świetle powyższego na podstawie art. 147 § 1 p.p.s.a. Sąd uwzględniając skargę na uchwałę stwierdził nieważność tej uchwały w zaskarżonej części.