drukuj    zapisz    Powrót do listy

6271 Ochrona cudzoziemca, w tym nadawanie statusu uchodźcy, azyl, zezwolenie na pobyt tolerowany i ochrona czasowa, Cudzoziemcy Administracyjne postępowanie, Inne, Uchylono zaskarżoną decyzję, IV SA/Wa 1039/14 - Wyrok WSA w Warszawie z 2014-10-16, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

IV SA/Wa 1039/14 - Wyrok WSA w Warszawie

Data orzeczenia
2014-10-16 orzeczenie prawomocne
Data wpływu
2014-05-16
Sąd
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie
Sędziowie
Anna Szymańska /przewodniczący/
Beata Sobocha
Piotr Korzeniowski /sprawozdawca/
Symbol z opisem
6271 Ochrona cudzoziemca, w tym nadawanie statusu uchodźcy, azyl, zezwolenie na pobyt tolerowany i ochrona czasowa
Hasła tematyczne
Cudzoziemcy
Administracyjne postępowanie
Skarżony organ
Inne
Treść wyniku
Uchylono zaskarżoną decyzję
Powołane przepisy
Dz.U. 2013 poz 267 art. 7, art. 8, art. 11, art. 75 § 1, art. 77 § 1 i § 2, art. 78, art. 80, art. 107 § 1 i § 3, art. 136
Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego - tekst jednolity
Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Anna Szymańska, Sędziowie sędzia WSA Piotr Korzeniowski (spr.), sędzia WSA Beata Sobocha, Protokolant ref. staż. Paweł Smulski, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 października 2014 r. sprawy ze skargi Z. D. na decyzję Rady do Spraw Uchodźców z dnia [...] marca 2014 r. nr [...] w przedmiocie odmowy nadania statusu uchodźcy 1. uchyla zaskarżoną decyzję; 2. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu do czasu uprawomocnienia się niniejszego wyroku.

Uzasadnienie

W dniu 21 września 2010 r. Z. D. (zwana dalej "skarżącą") złożyła wniosek o nadanie statusu uchodźcy. Skarżąca urodziła się dnia [...] lipca 1942 r. i jest obywatelką [...], deklaruje narodowość [...]. W [...] mieszkała w G., w czasie [...] przebywała we wsi C., a w czasie [...] wyjechała wraz z rodziną do B. w [...]. Skarżąca twierdzi, że była prześladowana i była poddana przemocy, ponieważ jej siostrzeniec był dowódcą [...]. Skarżąca nie brała udziału w działaniach wojennych, nie była zatrzymana, aresztowana, ani sądzona, nie brała udziału w wojnie i nie pomagała [...]. Syn siostry skarżącej – A. B. był komendantem polowym i zginął w czasie [...]. Syn brata skarżącej – Z. S. został oskarżony i skazany na 10 lat pozbawienia wolności za ataki na [...] wojsko i działalność w ochronie osobistej B. Rodzony syn skarżącej R. D. również był w ochronie osobistej B., dlatego Z. S. poradził, by R. wyjechał z [...]. Przez ponad rok przed wyjazdem R. D. do Polski skarżąca była nachodzona przez ludzi, którzy pytali, gdzie znajduje się jej syn i chcieli by wrócił do domu. We wrześniu 2010 r. skarżąca również przyjechała do Polski wraz z bratanicą L. K. W Polsce przebywa także druga córka skarżącej R. D., u której skarżąca mieszka. Skarżąca nie widzi możliwości powrotu do [...] lub innego rejonu [...], ponieważ chce żyć blisko swoich dzieci i nie czuje się bezpiecznie ze względu na swój wiek.

W decyzji z dnia [...] czerwca 2012 r. Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców odmówił Z. D. nadania statusu uchodźcy. Po rozpatrzeniu odwołania skarżącej Rada do Spraw Uchodźców w decyzji z dnia [...] lipca 2012 r. uchyliła decyzję organu I instancji i przekazała mu sprawę do ponownego rozpatrzenia.

W decyzji z dnia [...] stycznia 2014 r. nr [...] Szef Urzędu odmówił Z. D. nadania statusu uchodźcy, udzielenia ochrony uzupełniającej oraz postanowił wydalić ją z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wobec stwierdzenia, że nie zachodzą okoliczności uzasadniające udzielenia zgody na pobyt tolerowany. Organ stwierdził, że pokrewieństwo z A. B. i innymi [...] z rodziny B. nie może stanowić wystarczającej podstawy do jednoznacznego stwierdzenia, że zachodziła uzasadniona obawa przed indywidualnymi prześladowaniami. Skarżąca nie była w kraju pochodzenia poddawana represjom, nie stosowano wobec niej przemocy.

W odwołaniu od decyzji z dnia [...] stycznia 2014 r. Z. D. podniosła, że organ nie wziął pod uwagę, że jej krewny Z. S. został skazany za działalność przeciwko siłom republikańskim i federalnym w [...], podobne zarzuty są stawiane synowi skarżącej, co w konsekwencji może grozić represjami wobec samej skarżącej ze względu na pokrewieństwo z rodziną B. Decyzja z dnia [...] stycznia 2014 r. narusza również prawo skarżącej do życia rodzinnego, w którym chronioną wartością jest relacja dziecko – starzejący się i wymagający opieki rodzic. Organ nie uwzględnił okoliczności, że dzieci skarżącej: córka R. D., której udzielono ochrony uzupełniającej oraz syn R. D., wobec którego toczy się postępowanie uchodźcze, a także bratanica L. K., wobec której toczy się postępowanie uchodźcze łączą więzy pokrewieństwa. Skarżąca wniosła dodatkowo o dopuszczenie dowodu z przesłuchania świadków przebywających w [...] oraz z akt spraw osób, które otrzymały ochronę międzynarodową w [...].

Rada do Spraw Uchodźców w decyzji z dnia [...] marca 2014 r. nr [...] utrzymała w mocy decyzję z dnia [...] stycznia 2014 r. W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, że zarówno w złożonym wniosku o nadanie statusu uchodźcy, jak i podczas przeprowadzonego wywiadu skarżąca nie przytoczyła takich okoliczności, które mogłyby świadczyć o jej prześladowaniu lub uzasadniałyby obawę przed prześladowaniem z powodu rasy, religii, przynależności do określonej grupy społecznej lub przekonań politycznych. Opisane przez Z. D. okoliczności wyjazdu z [...] świadczą o tym, że nie była ona przedmiotem zainteresowania władz [...]. Uzasadnienie odwołania jest w istocie polemiką z uzasadnieniem decyzji organu I instancji. W uzasadnieniu przywołano ogólnie znane informacje dotyczące sytuacji w [...], niemające bezpośredniego związku ze sprawą. Organ odwoławczy nie uwzględnił także wniosku dowodowego zgłoszonego w uzupełnieniu do odwołania. W ocenie organu wniosek ten został zgłoszony po zamknięciu postępowania dowodowego i dowodzić miał okoliczności już stwierdzonych innymi dowodami. Organ odmówił także uwzględnienia wniosku o przesłuchanie czterech świadków przebywających w [...] oraz zapoznanie się z aktami postepowania o nadanie statusu uchodźcy postepowania w stosunku do tych osób prowadzonego przez [...] organy imigracyjne. Okoliczności, które te czynności miałyby udowodnić nie miały w ocenie organu znaczenia dla stanu faktycznego.

Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie na decyzję z dnia [...] marca 2014 r. złożyła Z. D. W skardze zarzuciła naruszenie:

- przepisów postępowania administracyjnego tj. art. 7, art. 8, art. 11, art. 75 § 1, art. 77 § 1 i § 2, art. 78, art. 80, art. 107 § 1 i § 3 oraz art. 136 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r., poz. 267 ze zm.) zwanej dalej "k.p.a.", poprzez niezebranie całego materiału dowodowego w sprawie i niedostateczne uzasadnienie decyzji wynikające z faktu nieuwzględnienia wniosku dowodowego o przesłuchanie świadków oraz dołączone do materiału dowodowego akt spraw w procedurze o nadanie ochrony międzynarodowej wskazanych świadków,

- przepisów prawa materialnego art. 13 ust. 1 i art. 15 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2012 r., poz. 680 ze zm.) poprzez stwierdzenie, że w przedmiotowej sprawie nie zostały spełnione przesłanki do nadania mi statusu uchodźcy lub udzielenia ochrony uzupełniającej oraz art. 97 ust. 1 tej ustawy poprzez stwierdzenie, że w przedmiotowej sprawie nie zostały spełnione przesłanki do udzielenia zgody na pobyt tolerowany w sytuacji, gdy w Polsce przebywa trójka dzieci skarżącej i wnuki.

W uzasadnieniu skargi Z. D. podniosła, że organ nie dopuścił dowodu z przesłuchania świadków M. M., M. M., I. M. i A. M., którzy są jej krewnymi. Ich zeznania miały udowodnić, że skarżąca była prześladowana ze względu na pokrewieństwo z A. B., M. B., A. B., R. K. i L. K.. W aktach spraw wymienionych świadków, którym udzielono ochrony międzynarodowej w [...], znajdują się dowody na okoliczność przynależności do rodziny [...], co stanowiło przesłankę udzielenia ochrony.

W odpowiedzi na skargę organ podtrzymał stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji i wniósł o oddalenie skargi.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Skargę należało uwzględnić.

Zgodnie z art. 7 oraz 77 § 1 k.p.a. organy administracji publicznej są zobowiązane do podejmowania wszelkich niezbędnych kroków w celu wyczerpującego zebrania i rozpatrzenia całego materiału dowodowego pozwalającego na ustalenie stanu faktycznego sprawy zgodnego z rzeczywistością. W szczególności, organ administracji publicznej prowadzący postępowanie administracyjne jest zobowiązany dokonać wszechstronnej oceny okoliczności konkretnego przypadku na podstawie analizy całego materiału dowodowego, a swoje stanowisko winien uzasadnić w sposób przewidziany w przepisach k.p.a. (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 28 marca 2013 r. I SA/Wa 1980/12).

Zasada prawdy obiektywnej ustanowiona w art. 7 k.p.a., zobowiązuje organy administracji publicznej do podejmowania wszelkich kroków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy. Zasadę tę rozwija następnie art. 77 § 1 k.p.a., nakładając na organ administracji obowiązek zebrania i rozpatrzenia całego materiału dowodowego. W treści tych przepisów zawarta jest podstawowa cecha postępowania administracyjnego, wskazująca obowiązek organu administracji zachowania aktywnej postawy podczas całego postępowania wyjaśniającego. Aktywność ta winna być rozumiana jako obowiązek organu wykorzystania w sprawie wszystkich dowodów znanych mu z urzędu, poszukiwania innych dowodów na potwierdzenie określonych faktów z wykorzystaniem dostępnych źródeł dowodowych, a także dopuszczenia wszystkich środków dowodowych zgłaszanych przez stronę lub innych uczestników postępowania, o ile mają one istotne znaczenie dla sprawy. Z tego też względu w trakcie postępowania dowodowego fundamentalne znaczenie ma także zasada czynnego udziału strony w postępowaniu, udzielania informacji stronom, przekonywania, pisemności, a także szybkości i prostoty. Z przepisów art. 7 i 77 § 1 k.p.a. wynika zatem jednoznacznie, że postępowanie dowodowe jest oparte na zasadzie oficjalności, co oznacza, że organ administracyjny jest obowiązany z urzędu przeprowadzić dowody służące ustaleniu stanu faktycznego sprawy. Zgodnie zaś z art. 75 § 1 k.p.a. jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 4 lipca 2013 r. II SA/Kr 455/13).

Obawa przed prześladowaniem lub zagrożeniem prześladowania jest odczuciem subiektywnym, bezpośrednio nierozpoznawalnym. Dlatego, gdy cudzoziemiec twierdzi, że taką obawę odczuwa, to oczywiście na nim spoczywa ciężar wykazania istnienia tej obawy. Wykazanie istnienia obawy możliwe jest przede wszystkim przez przeprowadzenie dowodów wskazywanych przez niego na tę okoliczność. Organ odwoławczy jest uprawniony w świetle art. 136 k.p.a. do poprowadzenia uzupełniającego postępowania dowodowego. Ponieważ art. 7 i 77 k.p.a. zobowiązuje do wszechstronnego wyjaśnienia sprawy, zważywszy na specyfikę postępowania w sprawach uchodźców przeprowadzenie wskazanego dowodu jawi się jako konieczność (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 13 grudnia 2005 r. V SA/Wa 1719/05).

W rozpatrywanej sprawie skarżąca podjęła działania mające na celu ochronę swoich interesów i wskazała istotne dla sprawy okoliczności podważające ustalenia poczynione przez organ I instancji, to powinnością organu odwoławczego było wyjaśnienie - w oparciu o uzupełniające postępowanie dowodowe - powstałych wątpliwości co do stanu faktycznego. Możliwość przeprowadzenia dowodu jest podstawową gwarancją procesową. W orzecznictwie sądowoadministracyjnym i literaturze przedmiotu ugruntowało się stanowisko, podzielane przez skład orzekający w niniejszej sprawie, zgodnie z którym zaniechanie przez organ administracyjny podjęcia czynności procesowych zmierzających do zebrania pełnego materiału dowodowego, zwłaszcza gdy strona powołuje się na określone i ważne dla niej okoliczności, jest uchybieniem przepisom postępowania administracyjnego, skutkującym wadliwością decyzji. Stosownie bowiem do przepisów art. 7 k.p.a. i art. 77 § 1 k.p.a., podstawą niewadliwej decyzji w każdej sprawie może być tylko ocena zgromadzonego przez organ administracyjny pełnego materiału dowodowego, pozwalającego na ustalenie zgodnego bądź zbliżonego do rzeczywistości stanu faktycznego sprawy.

Organ powinien zatem ustalić, czy pomiędzy skarżącą, a członkami rodziny B. istnieją więzy pokrewieństwa i czy może to stanowić przyczynę prześladowania skarżącej w kraju pochodzenia, a także czy powiązania syna skarżącej R. D. mogą mieć dla skarżącej skutki prawnie kwalifikowane jako przesłanki nadania statusu uchodźcy. Członkowie rodziny uchodźcy mogą stanowić grupę społeczną w rozumieniu art. 1A Konwencji dotyczącej statusu uchodźców, sporządzonej w Genewie dnia 21 lipca 1951 r. (Dz. U. z 1991 r., Nr 119, poz. 515) i z faktu pokrewieństwa z uchodźcą może wynikać także ryzyko prześladowania, które uzasadnia nadanie statusu uchodźcy (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 12 marca 2008 r. II OSK 126/07). Ustalenia tego rodzaju mogą zostać przeprowadzone poprzez przesłuchanie świadków wskazanych przez skarżącą lub dołączenie do materiału dowodowego akt spraw, w których w [...] udzielono ochrony międzynarodowej M. M., M. M., I. M. i A. M.

Brak tych ustaleń stwarza wątpliwości co do rzeczywistej indywidualnej sytuacji skarżącej, co sprawia, że wydając decyzję utrzymującą w mocy decyzję organu I instancji, organ odwoławczy naruszył przepisy postępowania, tj. art. 7, art. 75, art. 77 § 1 i art. 80 k.p.a. Dopiero po ustaleniu tych okoliczności organ zobowiązany będzie ocenić przesłanki nadania statusu uchodźcy lub przyznania innych form ochrony międzynarodowej. Z tego względu Sąd na tym etapie postępowania nie uznał za zasadne odnosić się do zarzutów naruszenia prawa materialnego, tj. art. 13 ust. 1, art. 15, art. 97 ust. 1 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Należy podzielić stanowisko skarżącej, która podnosi, że organ naruszył także art. 78 k.p.a., ponieważ niezasadnie uznał, że podniesione w uzupełnieniu odwołania okoliczności oraz wnioski dowodowe zostały zgłoszone po zamknięciu postępowania dowodowego i dowodzić miały okoliczności już stwierdzonych innymi dowodami. Pismo skarżącej zostało złożone w terminie przewidzianym przez organ do wypowiedzenia się przez skarżącą co do zebranego materiału dowodowego, dlatego trudno podzielić argumentację organu, jakoby czynności skarżącej w postępowaniu zostały dokonane po tym terminie. Wypowiedzenie się co do zebranego materiału dowodowego nie oznacza, że strona nie może od momentu zawiadomienia podnosić nowych okoliczności.

Organ nie mógł także przyjąć z założenia, że dowody wskazane przez skarżącą we wnioskach dowodzić miały okoliczności już stwierdzonych innymi dowodami. Zdaniem Sądu, aby można było stwierdzić, że nie mają one znaczenia w rozpoznawanej sprawie, właśnie należy dokonać ich oceny i wnioski z dokonanej analizy zawrzeć w uzasadnieniu decyzji. Bowiem efekt przeprowadzonego przez organ odwoławczy postępowania a mianowicie: wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej oraz wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji, z przytoczeniem przepisów prawa, zgodnie z art. 107 § 3 k.p.a., powinien znaleźć odzwierciedlenie w uzasadnieniu faktycznym i prawnym decyzji. Prawidłowo zredagowane pod względem merytorycznym i prawnym uzasadnienie decyzji administracyjnej, a więc uzasadnienie odpowiadające swojej treści wymogom określonym w art. 107 § 3 k.p.a., ma zaś podstawowe znaczenie dla stosowania zasady przekonywania wyrażonej w art. 11 k.p.a., mocą której organ jest zobowiązany do wyjaśnienia stronom zasadności przesłanek, którymi kierował się przy załatwieniu sprawy. Takie uzasadnienie daje również rękojmię, że organ dołożył należytej staranności przy podejmowaniu rozstrzygnięcia. Uzasadnienie decyzji winno być elementem decydującym o przekonaniu strony, co do trafności rozstrzygnięcia. Motywy rozstrzygnięcia muszą być tak ujęte, aby strona zainteresowana mogła zrozumieć i w miarę możliwości zaakceptować zasadność przesłanek faktycznych i prawnych, którymi kierował się organ przy jej wydaniu (zob. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego Ośrodek Zamiejscowy w Gdańsku z dnia 6 maja 1999 r., sygn. akt II SA/Gd 134/97, Lex nr 44166). W rozpatrywanej sprawie, jak już wyżej wskazano, organ nie uzasadnił w sposób przekonujący motywów rozstrzygnięcia, tym samym naruszył art. 107 § 3 k.p.a.

Zasadne są jednak również zarzuty naruszenia art. 107 § 1 i § 3 k.p.a., ponieważ organ administracji nie wyjaśnił w decyzji, dlaczego nie wziął pod uwagę sytuacji rodzinnej skarżącej, mimo że z urzędu był w posiadaniu informacji co do stanu postępowań w procedurze uchodźczej, których stronami są krewni skarżącej: córka R. D., syn R. D., a także bratanica L. K. (według oświadczenia skarżącej przez nią przysposobiona i wychowywana). Zgodnie z art. 8 ust. 1 konwencji o ochronie prawa człowieka i podstawowych wolności sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (Dz. U. z dnia 10 lipca 1993 r.) każdy ma prawo do poszanowania swojego życia prywatnego i rodzinnego, swojego mieszkania i swojej korespondencji. Co do zasady przyjmuje się, że podstawową wartością chronioną są stosunki rodziców z małoletnimi dziećmi. Stosunków między dorosłymi dziećmi, a rodzicami nie uważa się jednak w zasadzie za przejaw życia rodzinnego. Jednakże w sprawie X. przeciwko Wielkiej Brytanii Komisja podkreśliła, że o życiu rodzinnym między matką i dorosłym synem można mówić tylko w razie wzajemnej zależności wykraczającej poza zwykłe więzi emocjonalne (Decyzja Komisji S. i S. v. Wielka Brytania z 10 grudnia 1984 r., skarga nr 10375/83, DR 40/196). Z tego względu organ powinien zbadać, czy w przedmiotowej sprawie takie więzi mogły zaistnieć ze względu na podeszły wiek i stan zdrowia skarżącej, która wedle oświadczenia zamieszkuje z córką R. D.

Z kolei z zasady wyrażonej w art. 8 k.p.a. wynika wymóg praworządnego i sprawiedliwego prowadzenia postępowania i rozstrzygnięcia sprawy przez organ administracji publicznej, co jest zasadniczą treścią zasady praworządności. Tylko postępowanie odpowiadające takim wymogom i decyzje wydane w wyniku postępowania tak ukształtowanego mogą wzbudzać zaufanie obywateli do organów administracji publicznej nawet wtedy, gdy decyzje administracyjne nie uwzględniają ich żądań. Zasadom tym nie odpowiada takie prowadzenie postępowania administracyjnego, w którym organ nie odnosi się w decyzji w sposób wyczerpujący i przekonywujący do wszystkich argumentów strony podnoszonych w toku postępowania. Na gruncie rozpatrywanej sprawy doszło do naruszenia zasady zaufania obywateli do organów administracji publicznej, ponieważ organ swymi działaniami podważył pewność stron postępowania, że ich interes w postępowaniu rozgraniczeniowym zostanie oceniony całościowo.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) należało orzec jak w punkcie pierwszym sentencji.

O punkcie drugim sentencji orzeczono na postawie art. 152 tej ustawy.



Powered by SoftProdukt