Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Przemysław Żmich po rozpoznaniu w dniu 12 września 2014 r. na posiedzeniu niejawnym w trybie uproszczonym sprawy ze skargi Z. D. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] z dnia [...] maja 2014 r., nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz decyzję Wójta Gminy R. z dnia [...] stycznia 2014 r., nr [...]; 2. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...], decyzją z dnia [...] maja 2014 r., nr [...] utrzymało w mocy decyzję Wójta Gminy R. z dnia [...] stycznia 2014 r., nr [...] odmawiającą przyznania Z. D. świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej wnioskowanego na siostrę G. D.

W uzasadnieniu decyzji Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...] wskazało, że Wójt Gminy R. decyzją z dnia [...] stycznia 2014 r. odmówił ustalenia Z. D. prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu opieki na siostrą wskazując, że jego małżonka ma ustalone prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, w związku z tym, stosownie do art. 17 ust. 5 pkt 4 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006 r., Nr 139, poz. 992 ze zm.) świadczenie nie przysługuje.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył Z. D. zarzucając, że małżonka uzyskała prawo do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu opieki nad wnukiem, którego jest prawnym opiekunem. Skarżący ubiega się natomiast o świadczenie w związku z opieką nad siostrą, której jest prawnym opiekunem, a która jest osobą obcą dla jego małżonki.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...] rozpoznając sprawę stwierdziło, że decyzja organu pierwszej instancji jest prawidłowa. Organ podkreślił, że zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przysługuje: 1) matce albo ojcu, 2) opiekunowi faktycznemu dziecka, 3) osobie będącej rodziną zastępczą spokrewnioną w rozumieniu ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, 4) innym osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności - jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

W myśl art. 17 ust. 5 pkt 4 powołanej ustawy, świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli członek rodziny osoby sprawującej opiekę ma ustalone prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego, o którym mowa w art. 10, specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów.

Stosownie zaś do treści art. 3 pkt 16 tej ustawy, ilekroć w ustawie jest mowa o rodzinie - oznacza to odpowiednio następujących członków rodziny: małżonków, rodziców dzieci, opiekuna faktycznego dziecka oraz pozostające na utrzymaniu dzieci w wieku do ukończenia 25 roku życia, a także dziecko, które ukończyło 25 rok życia legitymujące się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, jeżeli w związku z tą niepełnosprawnością przysługuje świadczenie pielęgnacyjne lub specjalny zasiłek opiekuńczy; do członków rodziny nie zalicza się dziecka pozostającego pod opieką opiekuna prawnego, dziecka pozostającego w związku małżeńskim, a także pełnoletniego dziecka posiadającego własne dziecko.

Organ odwoławczy zaznaczył, że art. 17 ust. 5 pkt 4 nie przewiduje wyjątku od zasady, iż pobieranie świadczenia pielęgnacyjnego przez członka rodziny pozbawia prawa do świadczenia. Ustawodawca nie zastrzegł, że chodzi tu o pobieranie świadczenia na różne osoby wymagające opieki. Zatem fakt, że skarżący sprawuje opiekę nad siostrą, zaś jego małżonka pobiera świadczenie z tytułu opieki nad inną osobą, nie uzasadnia przyznania skarżącemu wnioskowanego świadczenia. Dla rozstrzygnięcia sprawy – zdaniem organu – nie ma również znaczenia, że siostra skarżącego nie jest członkiem rodziny jego małżonki, ponieważ wskazany przepis odnosi się do relacji między osobą sprawującą opiekę oraz członkiem jego rodziny.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...] podkreśliło, że w jego ocenie z art. 17 ust. 5 pkt 4 wynika, iż w jednej rodzinie może być pobierane tylko jedno świadczenie pielęgnacyjne także wówczas, gdy członkowie rodziny sprawują opiekę nad różnymi osobami. Organ powołał art. 7 Konstytucji RP oraz art. 6 kpa i zaznaczył, że przy ocenie wniosku o przyznane świadczenia, organy administracji związane są treścią przepisów prawa i nie mogą ustalić prawa do świadczenia wbrew przepisowi ustawy. Jednocześnie organy administracji nie mogą uwzględniać żadnych kryteriów, które nie zostały wyraźnie wskazane w przepisach. Ustawa o świadczeniach rodzinnych wyraźnie wyklucza prawo do świadczenia pielęgnacyjnego w sytuacji, gdy członek rodziny osoby sprawującej opiekę ma ustalone prawo do świadczenia pielęgnacyjnego.

Skargę na powyższą decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie wniósł Z. D. zarzucając, że jest ona wadliwa, organ nieprawidłowo bowiem uznał, iż w związku z tym, że jego małżonka pobiera świadczenie z tytułu opieki nad wnukiem, nie przysługuje mu świadczenie pielęgnacyjne z tytułu opieki nad siostrą G. D. Zdaniem skarżącego w sprawie nie zachodzi negatywna przesłanka z art. 17 ust. 5 pkt 4 ustawy o świadczeniach rodzinnych, a interpretacja przepisu dokonana przez organy narusza prawo zwłaszcza, że spełnia on warunki określone art. 17 ust. 1 pkt 1 ustawy. Skarżący podkreślił, że jego siostra jest osobą obcą dla jego żony oraz że do końca czerwca 2013 r. pobierał on stosowne świadczenie pielęgnacyjne na siostrę. Pozbawienie go tego prawa nastąpiło na skutek wejścia w życie nowych przepisów o świadczeniach rodzinnych i obecnie pozostaje on bez środków do życia.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...] wniosło o jej oddalenie podtrzymując stanowisko wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Organ wniósł jednocześnie o rozpoznanie sprawy w trybie uproszczonym. Skarżący nie zażądał zaś przeprowadzenia rozprawy.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Na wstępie wskazać należy, że stosownie do treści art. 119 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) – zwanej dalej "Ppsa", sprawa może być rozpoznana w trybie uproszczonym na posiedzeniu niejawnym, jeżeli jedna ze stron zgłosi wniosek o skierowanie sprawy do rozpoznania w trybie uproszczonym, a pozostałe strony nie zażądają przeprowadzenia rozprawy w terminie 14 dni od zawiadomienia o złożeniu wniosku. Taka sytuacja ma miejsce w rozpoznawanej sprawie.

W ocenie Sądu skarga jest uzasadniona, bowiem zaskarżona decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] z dnia [...] maja 2014 r. jak i poprzedzająca ją decyzja organu pierwszej instancji naruszają prawo w stopniu uzasadniającym ich uchylenie.

W rozpoznawanej sprawie organy administracji publicznej, powołując przepis art. 17 ust. 5 pkt 4 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1456) – zwanej dalej "uśr" odmówiły przyznania Z. D. świadczenia pielęgnacyjnego wnioskowanego na siostrę G. D. podnosząc, że żona wnioskodawcy M. D. ma ustalone prawo do świadczenia pielęgnacyjnego na wnuka A. D. W ocenie organów pobieranie świadczenia pielęgnacyjnego przez żonę wnioskodawcy wyklucza możliwość przyznania mu świadczenia na siostrę. Z powołanego art. 17 ust. 5 pkt 4 uśr wynika bowiem, że w jednej rodzinie może być pobierane tylko jedno świadczenie pielęgnacyjne, także wówczas gdy członkowie rodziny sprawują opiekę nad różnymi osobami.

Zdaniem Sądu dokonana w niniejszej sprawie przez organy administracji publicznej wykładnia powołanego wyżej przepisu jest wadliwa.

Zauważyć trzeba, że powołany wyżej art. 17 ust. 5 pkt 4 uśr stanowi, iż świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli członek rodziny osoby sprawującej opiekę ma ustalone prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego, o którym mowa w art. 10, specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów.

W myśl zaś art. 3 pkt 16 uśr, ilekroć w ustawie jest mowa o rodzinie - oznacza to odpowiednio następujących członków rodziny: małżonków, rodziców dzieci, opiekuna faktycznego dziecka oraz pozostające na utrzymaniu dzieci w wieku do ukończenia 25 roku życia, a także dziecko, które ukończyło 25 rok życia legitymujące się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, jeżeli w związku z tą niepełnosprawnością przysługuje świadczenie pielęgnacyjne lub specjalny zasiłek opiekuńczy albo zasiłek dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów (Dz. U. poz. 567); do członków rodziny nie zalicza się dziecka pozostającego pod opieką opiekuna prawnego, dziecka pozostającego w związku małżeńskim, a także pełnoletniego dziecka posiadającego własne dziecko.

Zgodzić się trzeba z organami administracji publicznej rozpoznającymi niniejszą sprawę, że powołany wyżej art. 17 ust. 5 pkt 4 określa negatywną przesłankę prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Sąd rozpoznający niniejszą sprawę nie podziela jednakże poglądu, że przepis ten wyklucza możliwość przyznania skarżącemu świadczenia pielęgnacyjnego wnioskowanego na siostrę. Podkreślić trzeba, że ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego istotnie wynika, iż żona Z. D. ma ustalone prawo do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością opieki nad wnukiem A. D. Oczywiste przy tym jest, że żona, zgodnie z art. 3 pkt 16 uśr, jest członkiem rodziny. Zauważyć jednak należy, że Z. D. wystąpił o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego na siostrę i nie przysługuje mu prawo do świadczenia pielęgnacyjnego na jakąkolwiek inną osobę wymagającą opieki, a zdaniem Sądu, w takiej sytuacji miałby zastosowanie powołany wyżej art. 17 ust. 5 pkt 4 uśr. Faktem jest, że założeniem ustawodawcy było wprowadzenie zasady, iż w rodzinie może być pobierane tylko jedno świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z opieką nad osobą wymagającą opieki. Jednakże - w ocenie Sądu - powołany przepis ustawy o świadczeniach rodzinnych dotyczy sytuacji, gdy dana osoba wnioskuje o przyznanie świadczenia na osobę wymagającą opieki, na którą ustalone już zostało prawo do świadczenia pielęgnacyjnego na rzecz innego członka rodziny, ewentualnie sytuacji gdy wnioskodawca ma już ustalone prawo do świadczenia pielęgnacyjnego na rzecz innej osoby wymagającej opieki. Innymi słowy jeżeli osoba w rodzinie ma już ustalone prawo do świadczenia pielęgnacyjnego na daną osobą wymagającą opieki, to inny członek rodziny nie może uzyskać świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad tą samą osobą. Uprawnionemu do opieki może ponadto przysługiwać jedynie jedno świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, niezależnie od liczby osób, nad którymi sprawuje on opiekę. Żadna z przedstawionych sytuacji nie ma miejsca w rozpoznawanej sprawie. Jak wyżej wskazano żona skarżącego pobiera świadczenie pielęgnacyjne w związku ze sprawowaniem opieki nad wnukiem. Z. D. wystąpił zaś o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu opieki nad niepełnosprawną, dorosłą siostrą. Zdaniem Sądu, w rozpoznawanej sprawie przesłanka z art. 17 ust. 5 pkt 4 uśr nie została więc spełniona. Interpretacja przepisu dokonana przez organy administracji publicznej jest wadliwa. Przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego związane jest bowiem z realną potrzebą opieki w relacji opiekun – podopieczny, gdy ten pierwszy opiekuje się krewnym lub małżonkiem i nie może zarobkować. Przyznawaniem świadczeń nie rządzi natomiast zasada: kto pierwszy ten lepszy. To zatem, że w rodzinie skarżącego małżonka skarżącego jako pierwsza otrzymała świadczenie pielęgnacyjne na innego krewnego nie mogło stanowić przeszkody do przyznania świadczenia dla Z. D.

W świetle powyższego stwierdzić należało, że wydane w sprawie decyzje organów obu instancji naruszają przepis art. 17 ust. 5 pkt 4 uśr, w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy, co uzasadniało ich uchylenie.

Rozpatrując ponownie sprawę organ pierwszej instancji uwzględni zaprezentowaną w niniejszym wyroku ocenę prawną. Organ oceni, czy skarżący spełnia inne wymogi od których zależy przyznanie wnioskowanego świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu opieki nad siostrą.

Mając powyższe na uwadze Sąd, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a, art. 119 pkt 2 oraz art. 152 Ppsa orzekł, jak w sentencji.