Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Paweł Miładowski, , , po rozpoznaniu w dniu 9 października 2012 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia J. J. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 3 września 2012 r., sygn. akt III SA/Gd 116/12 o odmowie przyznania prawa pomocy w sprawie ze skargi J. J. na decyzję Wojewody Pomorskiego z dnia [...] stycznia 2012 r., nr [...] w przedmiocie udostępnienia danych osobowych ze zbiorów meldunkowych postanawia: uchylić zaskarżone postanowienie.

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 3 września 2012 r. sygn. akt III SA/Gd 116/12 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku, odmówił przyznania J. J. prawa pomocy w sprawie z jego skargi na decyzję Wojewody Pomorskiego z dnia [...] stycznia 2012 r., nr [...] w przedmiocie udostępnienia danych osobowych ze zbiorów meldunkowych.

W uzasadnieniu postanowienia Sąd pierwszej instancji wskazał, że wnioskodawca został wezwany do przedstawienia stosownego oświadczenia, które umożliwiłoby pełną ocenę jego rzeczywistego stanu majątkowego. Oświadczenie jakie złożył wnioskodawca na skutek wezwania jest zdaniem Wojewódzkiego Sadu Administracyjnego w Gdańsku niewiarygodne z uwagi na informacje jakie Sąd pierwszej instancji posiada z urzędu, a dotyczące prowadzonych postępowań sądowych o zapłatę z powództwa J. J., który utrzymuje, że jest inicjatorem ponad 6 tysięcy spraw sądowych.

Zażalenie na powyższe postanowienie złożył J. J. wnosząc o jego zmianę i udzielenie mu prawa pomocy w żądanym zakresie. Podniósł, że informacja o prowadzeniu 6 tysięcy spraw sądowych wynikała z oczywistej omyłki pisarskiej albowiem "jak sam człowiek może prowadzić tyle spraw".

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie zasługuje na uwzględnienie.

Prawo pomocy polega na tym, że strona zostaje zwolniona przez sąd od kosztów sądowych oraz uzyskuje uprawnienie do udzielenia pełnomocnictwa wyznaczonemu przez sąd adwokatowi, radcy prawnemu, doradcy podatkowemu lub rzecznikowi patentowemu bez ponoszenia jego wynagrodzenia i wydatków (art. 244 § 1 i 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnym (Dz.U. Nr 153, poz. 1270, ze zm., zwanej dalej p.p.s.a.)). Przewidziana możliwość przyznania prawa pomocy może być udzielona w zakresie całkowitym lub częściowym (art. 245 p.p.s.a.). Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata. Prawo to przyznaje się, jeżeli osoba fizyczna wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania (art. 246 § 1 pkt 1 p.p.s.a.). Prawo pomocy w zakresie częściowym polega natomiast na zwolnieniu tylko od opłat sądowych w całości lub części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego względnie rzecznika patentowego.

Z przytoczonych przepisów wynika, że ubiegającego się o to prawo obciąża obowiązek wykazania, iż znajduje się w określonej sytuacji materialnej uprawniającej do przyznania mu prawa pomocy w zakresie całkowitym bądź częściowym.

Istotnym jest, że w sytuacji gdy oświadczenie strony zawarte we wniosku o przyznanie prawa pomocy okaże się niewystarczające do oceny jej rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych oraz stanu rodzinnego lub budzi poważne wątpliwości, strona jest obowiązana złożyć na wezwanie, w zakreślonym terminie, dodatkowe oświadczenie lub przedłożyć dokumenty źródłowe dotyczące jej stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego (art. 255 p.p.s.a.).

W niniejszej sprawie Sąd pierwszej instancji podjął czynności o których mowa w art. 255 p.p.s.a. i zarządzeniem z dnia 10 lipca 2012 r. wezwał wnioskodawcę do przedłożenia dodatkowego oświadczenia, czy wnosił do sadu pozwy o zapłatę, bądź odszkodowanie przeciwko osobom fizycznym, Skarbowi Państwa lub innym osobom prawnym. Jednocześnie w przypadku odpowiedzi twierdzącej sąd zobowiązał wnioskodawcę do wskazania sądów, które pozwy te rozpoznały w okresie ostatnich 3 lat, dat i sygnatur wydanych orzeczeń sądowych ora podania informacji o treści zapadłych rozstrzygnięć.

W odpowiedzi na powyższe wnioskodawca pismem datowanym na dzień 19 lipca 2012 r. wyjaśnił, że w okresie ostatnich trzech lat "nie składał pozwów przeciwko Skarbowi Państwa i innym".

Sąd pierwszej instancji ocenił, że takie oświadczenie wnioskodawcy jest rozbieżne z jego wcześniejszym oświadczeniem które zostało złożone w innej sprawie toczącej się przed tym sądem (sygn. akt III SA/Gd 437/11) co skutkowało uznaniem, iż nie wywiązał się on z obowiązku przedstawienia dodatkowych danych w trybie art. 255 p.p.s.a. w konsekwencji czego nie było podstaw do uznania przesłanek z art. 246 § 1 p.p.s.a. a uprawdopodobnione.

Z takim stanowiskiem Sądu pierwszej instancji przy braku należytego jego uzasadnienia nie sposób się zgodzić. Wnioskodawca wykonał bowiem wezwanie sądu pierwszej instancji, oświadczając, że w okresie ostatnich 3 lat nie składał pozwów przeciwko Skarbowi Państwa i innym. Jeżeli Sąd pierwszej instancji, posiada z urzędu informacje, iż postępowania takie w istocie toczyły się, winien w sposób enumeratywny wskazać je w uzasadnieniu wyroku, uzasadniając jednocześnie wpływ prowadzenia takich postępowań na sytuację materialną wnioskodawcy. W przeciwnym przypadku można by odnieść wrażenie, iż zwrócenie się do strony z wyżej wskazywanym wezwaniem było bezcelowe.

Dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy nie jest obojętny fakt przebywania wnioskodawcy w zakładzie karnym i brak jakichkolwiek dochodów. Okoliczności te w połączeniu z brakiem oszczędności mogą bowiem rodzić przesłankę do przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym, jeżeli strona wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania. Zwrócić jednocześnie należy uwagę na to, że pobyt w zakładzie karnym może ograniczać stronie w sposób istotny możliwość uzyskania pewnych dokumentów, na co sąd rozpoznający wniosek o przyznanie prawa pomocy winien również zwrócić uwagę.

Reasumując, Sąd pierwszej instancji ponownie rozpoznający sprawę i oceniając sytuację majątkową i rodzinną skarżącego w postępowaniu o przyznanie prawa pomocy winien w sposób jak najbardziej kompleksowy ocenić możliwości finansowe skarżącego a wynik swojej oceny należycie uzasadnić.

Mając powyższe na uwadze Naczelny Sąd Administracyjny w oparciu o art. 185 § 1 w związku z art. 197 § 2 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi postanowił uchylić zaskarżone postanowienie.