Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Dnia 30 września 2016 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi – Wydział III w składzie następującym: , Przewodnicząca: Sędzia WSA Ewa Cisowska-Sakrajda, Sędziowie: Sędzia NSA Irena Krzemieniewska, Sędzia WSA Krzysztof Szczygielski (spr.), , , Protokolant Specjalista Dominika Janicka, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 30 września 2016 roku sprawy ze skargi G. B. na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w S. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie ustalenia kosztów postępowania w sprawie o rozgraniczenie nieruchomości 1. oddala skargę; 2. przyznaje adwokat E. K.-D. prowadzącej Kancelarię Adwokacką w Ł. przy ul. P. , kwotę 590,40 (pięćset dziewięćdziesiąt i 40/100) złotych obejmującą podatek od towarów i usług, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu skarżącej G. B. i nakazuje wypłacić powyższą kwotę adwokat E.K.-D. z funduszu Skarbu Państwa - Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi.

Burmistrz [...] postanowieniem z dnia [...], znak: [...] wydanym na podstawie art. 264 § 1 w zw. z art. 262 § 1 i art. 263 § 1 k.p.a. oraz art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. –Prawo geodezyjne i kartograficzne (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r., poz. 520, z późn. zm.):

1. Ustalił wysokość kosztów postępowania rozgraniczeniowego zakończonego decyzją Burmistrza [...] z dnia [...], znak: [...] o umorzeniu postępowania administracyjnego w przedmiocie rozgraniczenia nieruchomości na kwotę 2.337 zł.,

2. Ustalił, że powyższe koszty postępowania ponoszą strony postępowania: G.B. w wysokości 1.168,50 zł., A.W. w wysokości 584,25 zł., Ax. Spółka Jawna z siedzibą w [...] w wysokości 584,25 zł.

3. Zobowiązał ww. osoby do uiszczenia powyższej kwoty w terminie 14 dni od dnia otrzymania niniejszego postanowienia.

Organ administracji publicznej I instancji w uzasadnieniu wydanego postanowienia wyjaśnił, że w dniu [...] wydał decyzję znak: [...] o umorzeniu postępowania administracyjnego w przedmiocie rozgraniczenia nieruchomości gruntowej położonej w obrębie J., gmina [...], oznaczonej ewidencyjnie, jako działka nr 144, stanowiącej własność G.B. z nieruchomościami gruntowymi przyległymi oznaczonymi ewidencyjnie, jako: działka nr 143/2,143/3 i 143/4, stanowiąca własność A.W. oraz działka nr 103/2 i 200, stanowiąca własność Gminy [...] (drogi gminne) i przekazaniu sprawy z urzędu do rozpatrzenia przez sąd.

Koszty postępowania rozgraniczeniowego (wynagrodzenie geodety) w wysokości 2.337 zł. zostały opłacone przez gminę.

Burmistrz wyjaśnił, że przedmiotowe postępowanie rozgraniczeniowe zostało wszczęte na wniosek G.B., a zatem istniał spór graniczny uzasadniający wszczęcie postępowania rozgraniczeniowego, mającego na celu ustalenie przebiegu granic między spornymi działkami, działką nr 144 stanowiącą własność wnioskodawczyni i działkami nr 143/2, 143/3 i 143/4 stanowiącymi własność A.W.

W związku z tym, że postępowanie rozgraniczeniowe zakończone zostało decyzją o umorzeniu postępowania i przekazaniu sprawy sądowi powszechnemu postanowieniem z dnia [...], znak: [...] ustalono koszty postępowania na kwotę 2337 zł. i obciążono ww. kosztami obie strony postępowania: G.B. i A.W. po połowie.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w S. postanowieniem z dnia [...], znak: [...] uwzględniając zażalenie A.W. na ww. postanowienie wskazało, że postanowienie organu administracji I instancji zostało wydane z naruszeniem art. 262 § 1 pkt 2 k.p.a. Pominięto bowiem w obciążaniu kosztami postępowania spółkę Ax., która nabyła działkę nr 143/3 podlegającą rozgraniczeniu. Tym samym prowadzone postępowanie dotyczyło również interesu prawnego tej spółki.

Na postanowienie Burmistrza [...] z dnia [...]zażalenie wniosła G.B. podnosząc, że zgodnie z art. 152 k.c. kosztami postępowania należało w równym stopniu obciążyć wszystkich właścicieli sąsiadujących ze sobą nieruchomości. Koszty rozgraniczenia 2.337 zł. podzielone pomiędzy trzech właścicieli działek przylegających do siebie wynoszą kwotę 779 zł. Obciążenie skarżącej kwotą 1.168,50 zł. jest nieuzasadnione, gdyż firma Ax., cyt." otwarła na tym gruncie kopalnie kruszywa, które dostarcza pod obwodnicę [...] co wiąże się z ogromnym zyskiem, a pani W. była właścicielka tego gruntu otrzymała sowite wynagrodzenie". Strona wyjaśniła ponadto, że opiekuje się schorowanymi rodzicami i uważa, że obciążenie jej kwotą 1.168 zł. jest krzywdzące.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w S. postanowieniem z dnia 5 kwietnia 2016 r., nr [...] utrzymało w mocy zaskarżone postanowienie Burmistrza [...] z dnia [...]. Uzasadniając wydane orzeczenie wyjaśniło, że zasady rozdziału kosztów postępowania administracyjnego pomiędzy stronę a organ administracji określa art. 262 § 1 k.p.a. Zgodnie ze wskazanym przepisem stronę obciążają te koszty postępowania, które wynikły z jej winy lub zostały poniesione w interesie lub na żądanie strony, a nie wynikają z ustawowego obowiązku organów prowadzących postępowanie. Koszty postępowania obciążające stronę postępowania obejmują wynagrodzenie geodety, koszty sporządzenia map i innych niezbędnych dla rozgraniczenia nieruchomości dokumentów oraz znaków graficznych, a także wydatki związane z przeprowadzeniem dowodów w postępowaniu rozgraniczeniowym. Instytucja rozgraniczenia nieruchomości uregulowana została w dwóch aktach prawnych: ustawie z dnia 17 maja 1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne oraz w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny ( tekst jedn. Dz.U. z 2014 r., poz. 121 ze zm.). Jak wynika z treści uchwały 7 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 grudnia 2006 r., sygn. akt I OPS 5/06, organ administracji publicznej orzekając o kosztach postępowania rozgraniczeniowego, na podstawie art. 262 § 1 pkt 2 k.p.a., może obciążyć kosztami rozgraniczenia nieruchomości strony będące właścicielami sąsiadujących nieruchomości (art. 152 k.c.), a nie tylko stronę, która żądała wszczęcia postępowania. Należy więc przyjąć, że w postępowaniu administracyjnym ma również zastosowanie art. 152 k.c. stanowiący, że właściciele gruntów sąsiadujących obowiązani są do współdziałania przy rozgraniczeniu gruntów oraz przy utrzymywaniu stałych znaków granicznych; koszty rozgraniczenia oraz koszty urządzenia i utrzymywania stałych znaków granicznych ponoszą po połowie.

Odnosząc się do twierdzeń i zarzutów G.B. zawartych w zażaleniu

Kolegium stwierdziło, iż nie zasługują one na akceptację. Koszty postępowania rozgraniczeniowego zostały prawidłowo rozdzielone pomiędzy strony postępowania, które miały interes prawny w rozgraniczeniu. Decyzją z dnia [...], znak: [...] Burmistrz [...] umorzył postępowanie rozgraniczeniowe i przekazał sprawę do rozpoznania sądowi powszechnemu, w rzeczywistości w przedmiocie dwóch postępowań rozgraniczeniowych, tj.: postępowania rozgraniczeniowego pomiędzy nieruchomością obejmującą działkę nr 144 (stanowiącą własność G.B.), a nieruchomością sąsiednią - obejmującą działki nr 143/4 i 143/2 (stanowiącą własność A.W.) oraz postępowania rozgraniczeniowego pomiędzy nieruchomością obejmującą działkę nr 144 (stanowiącą własność G.B.), a nieruchomością sąsiednią - obejmującą działkę nr 143/3 (stanowiącą własność Ax. Spółka Jawna z siedzibą w [...]). Wynagrodzenie upoważnionego geodety stanowiące zgodnie z fakturą Vat nr [...] z dnia 23 listopada 2015 r. kwotę: 2.337,00 zł, rozdzielone na dwa w/w postępowania rozgraniczeniowe obciąża w częściach równych właścicieli nieruchomości rozgraniczanych nieruchomości w kwocie po 1.168,50 zł. W każdym z tych postępowań stroną zainteresowaną w rozgraniczeniu była wnioskodawczyni jako właścicielka działki nr 144. W związku z powyższym, G.B. zgodnie z zasadą wynikającą z art. 152 k.c., obciążona została kosztami w wysokości: 1.168,50 zł (tj. w kwocie po 584,25 zł za każde rozgraniczenie), zaś pozostali właściciele w kwotach po 584,25 zł.

W zakresie pozostałych zarzutów podniesionych w zażaleniu, dotyczących sytuacji osobistej i materialnej strony, organ odwoławczy wyjaśnił, że nie mieszczą się one w przedmiocie sprawy o ustalenie kosztów postępowania rozgraniczeniowego. Jednakże na podstawie art. 267 k.p.a. organ administracji w razie niewątpliwej niemożności poniesienia opłat, kosztów i należności związanych z tokiem postępowania może zwolnić stronę, na jej wniosek, w całości lub w części od ponoszenia tych kosztów.

G.B. wniosła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi skargę na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego e S. z dnia [...] r., żądając jego uchylenia. Zarzuciła naruszenie przepisów art. 7, 8 i 77 k.p.a. Wyjaśniła, że z niewiadomych dla niej przyczyn kosztów rozgraniczenia nie podzielone na trzech właścicieli po 779 zł. Skarżąca zobowiązana została do zapłaty 1168,50 zł., a pozostali uczestnicy postępowania po 584,25 zł. Ku jej ogromnemu zdziwieniu dowiedziała się, ze bierze udział w dwóch postępowaniach rozgraniczeniowych i dlatego nastąpił powyższy podział kosztów. W ocenie skarżącej w sprawie występuje dwuznaczna sytuacja, w której burmistrz posiadał wiedzę na temat transakcji zawartej pomiędzy panią W. a właścicielami S.j. Ax.. Sytuacja ta wraz z całością działań organu I instancji w niniejszej sprawie oraz pobieżny sposób rozpatrzenia zażalenia przez organ odwoławczy stanowi naruszenie ogólnych zasad k.p.a., a w szczególności zasady prowadzenia postępowań w sposób budzący zaufanie jego uczestników do władzy publicznej, a także wynikających z niej innych zasad, które nie zostały wprost skodyfikowane w polskim ustawodawstwie, ale ich istnienie wynika z konstytucyjnej zasady demokratycznego państwa prawnego, m.in.: zasada przewidywalności rozstrzygnięć administracyjnych, zakaz nadużywania uprawnień, zasada proporcjonalności, zasada równości stron, zasada uczciwości.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w odpowiedzi na skargę wniosło o jej oddalenie, powołując się na argumentację przedstawioną w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 roku – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (tekst jedn. Dz.U z 2016 r., poz. 1066) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem.

Natomiast w myśl art. 145 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( tekst jedn. Dz.U. z 2016 r., poz. 718 – dalej: p.p.s.a ), sąd uwzględniając skargę na decyzję lub postanowienie:

1) uchyla decyzję lub postanowienie w całości lub w części, jeżeli stwierdzi:

a) naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy,

b) naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego,

c) inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy;

2) stwierdza nieważność decyzji lub postanowienia w całości lub w części, jeżeli zachodzą przyczyny określone w art. 156 Kodeksu postępowania administracyjnego lub w innych przepisach;

3) stwierdza wydanie decyzji lub postanowienia z naruszeniem prawa, jeżeli zachodzą przyczyny określone w Kodeksie postępowania administracyjnego lub w innych przepisach.

Z wymienionych przepisów wynika, iż sąd bada legalność zaskarżonej decyzji lub postanowienia pod kątem ich zgodności z prawem materialnym, określającym prawa i obowiązki stron oraz z prawem procesowym, regulującym postępowanie przed organami administracji publicznej.

Ponadto, co należy podkreślić, sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną - art.134 § 1 p.p.s.a.

Badając legalność zaskarżonego postanowienia sąd nie stwierdził naruszenia przez organy administracji przepisów prawa materialnego i procesowego w stopniu uzasadniającym jego uchylenie.

Organ odwoławczy prawidłowo wywiódł, odwołując się do uchwały Naczelnego Sądu administracyjnego w składzie siedmiu sędziów z dnia 11 grudnia 2006 r. sygn. akt I OPS 5/06, że organ administracji orzekając o kosztach rozgraniczenia uprawniony jest obciążyć nimi strony będące właścicielami gruntów sąsiadujących objętych rozgraniczeniem, na zasadach określonych w art. 152 kodeksu cywilnego. Naczelny Sąd Administracyjny w uzasadnieniu uchwały wyjaśnił, iż udział w postępowaniu administracyjnym w charakterze strony jest równoznaczny ze stwierdzeniem, że to postępowanie toczy się w interesie każdej ze stron postępowania. Interes prawny jest kategorią obiektywną. Twierdzenie, że posiada go jedynie strona, która żąda wszczęcia postępowania, że postępowanie toczy się w jej interesie, gdyż domaga się ona konkretyzacji swojego interesu prawnego w sprawie, pozostawałoby w sprzeczności z pojęciem legitymacji strony w postępowaniu administracyjnym. Ustalenie granic sąsiadujących nieruchomości leży w interesie prawnym wszystkich właścicieli, gdyż granice gruntów sąsiadujących stały się sporne. Ponadto należy zauważyć, że w interesie właścicieli wszystkich sąsiadujących nieruchomości jest ustalenie prawidłowej granicy między tymi nieruchomościami. Naczelny Sąd Administracyjny w powołanej uchwale stwierdził ponadto, że art. 152 kodeksu cywilnego stanowi podstawę materialnoprawną rozstrzygnięcia o kosztach rozgraniczenia również, gdy rozgraniczenie następuje w postępowaniu przed organem administracji publicznej. W postępowaniu tym ma także zastosowanie art. 262 § 1 pkt 2 k.p.a., stanowiący, że stronę obciążają te koszty postępowania rozgraniczeniowego, które zostały poniesione w interesie lub na żądanie strony, a nie wynikają z ustawowego obowiązku organów prowadzących postępowanie. Oznacza to, że koszty postępowania, których poniesienie nie jest ustawowym obowiązkiem organu, obciążają strony, w wypadku kosztów rozgraniczenia obciążają one strony będące właścicielami rozgraniczanych nieruchomości, według zasady wyrażonej w art. 152 k.c.

Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego, w myśl art. 269 p.p.s.a., posiada ogólną moc wiążącą inne składy sądów administracyjnych w sprawach, w których są stosowane interpretowane nią przepisy.

Zgodnie z art. 152 k.c. właściciele gruntów sąsiadujących koszty rozgraniczenia ponoszą po połowie.

Skarżąca w dniu 28 lipca 2015 r. wystąpiła z wnioskiem o rozgraniczenie będącej jej własnością nieruchomości (działka nr 144) z nieruchomością obejmującą działki nr 143/2 i 143/1, której właścicielką jest A.W.

Po złożeniu wniosku przez skarżącą granicząca z jej nieruchomością działka nr 143/1 uległa podziałowi, na działki oznaczone numerami 143/3 i 143/4.

Na podstawie zawartej w formie aktu notarialnego umowy z dnia 9 listopada 2015 r. A.W. sprzedała działkę nr 143/3 spółce jawnej Ax. Po nabyciu prawa własności działki ww. spółka stała się podmiotem, w którego interesie także prowadzono postępowanie rozgraniczeniowe. W konsekwencji spółka Ax. zobowiązana była ponieść część kosztów postępowania w sprawie o rozgraniczenie nieruchomości.

Skarżąca zarówno w momencie składania wniosku o rozgraniczenie, jak i w dniu [...], to jest w dacie wydania przez Burmistrza [...] decyzji o umorzeniu postępowania rozgraniczeniowego była właścicielką działki nr 144. Tym samym miała obowiązek ponieść połowę kosztów rozgraniczenia tej nieruchomości z sąsiednimi działkami nr 143/2 i 143/1 (ta ostatnia działka uległa podziałowi na działki nr 143/3 i 143/4).

W ocenie Sądu nie istniały podstawy do obciążania skarżącej kwotą 779 zł., stanowiącą jedynie 1/3 część kosztów postępowania rozgraniczeniowego. Organ administracji zasadnie obciążył stronę skarżąca połową tych kosztów, zaś drugą połowę podzielił między właścicieli działek sąsiadujących z działką nr 144.

Stwierdzić należy, iż koszty w wysokości 1168,50 zł., to jest połowy kosztów postępowania w sprawie o rozgraniczenie skarżąca ponosiłaby zarówno wówczas, gdyby granicząca z jej nieruchomością działka nr 143/1 uległa podziałowi na działki nr 143/3 i 143/4, jak i wtedy gdyby podział taki nie nastąpił.

Wszczęte wnioskiem skarżącej postępowanie rozgraniczeniowe zmierzało do ustalenia granicy jej działki z działkami sąsiadujących nieruchomości i dotyczyło całości przebiegu granicy należącej do niej działki nr 144 z działkami nr 143/2,143/3 i 143/4. Dlatego też, zgodnie z art. 152 k.c., ponosi ona połowę kosztów postępowania w sprawie o rozgraniczenie, zaś pozostałą część właściciele gruntów sąsiadujących z działką nr 144.

Biorąc pod uwagę ww. okoliczności Sąd uznał, iż nie zasługują na uwzględnienie zarzuty skargi dotyczące naruszenia zasad postępowania w zakresie przewidywalności rozstrzygnięć, równości stron, uczciwości postępowania i proporcjonalności.

Postępowanie zostało przeprowadzone w sposób rzetelny, zaś wydane przez organy obu instancji postanowienia odpowiadają prawu.

Zgodnie z powyższym należało, na podstawie art. 151 p.p.s.a, skargę oddalić.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 250 p.p.s.a.

D.Cz.