Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Sławomir Antoniuk (spr.) Sędziowie WSA Danuta Kania Eugeniusz Wasilewski Protokolant specjalista Elwira Sipak po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 lutego 2012 r. sprawy ze skargi S. K. na postanowienie Rektora Uniwersytetu [...] z dnia [...] lipca 2011 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przywrócenia terminu do złożenia odwołania oraz stwierdzenia uchybienia terminu do wniesienia odwołania 1. uchyla zaskarżone postanowienie, 2. stwierdza, że zaskarżone postanowienie nie podlega wykonaniu w całości, 3. zasądza od Rektora Uniwersytetu [...] na rzecz S. K. kwotę 200 (dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Rektor Uniwersytetu [...] (dalej Rektor U.) postanowieniem z dnia [...] lipca 2011 r. nr [...], wydanym na podstawie art. 58 § 1 i 2, art. 59 § 2 i art. 134 k.p.a. w zw. z art. 207 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365 ze zm.), odmówił S. K. przywrócenia terminu do złożenia odwołania od decyzji z dnia [...] czerwca 2008 r. kierownika studiów doktoranckich Wydziału [...] w sprawie odmowy przedłużenia wymienionemu studiów doktoranckich (w pkt 1) i stwierdził uchybienie terminu do wniesienia odwołania od ww. decyzji (pkt 2).

W uzasadnieniu powyższego postanowienia Rektor [...] podniósł, że we wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania od decyzji kierownika studiów doktoranckich Wydziału [...] z dnia [...] czerwca 2008 r. S. K. wskazał, iż nie został on poinformowany przez kierownika studiów doktoranckich o trybie odwołania od przedmiotowej decyzji. Po raz pierwszy dowiedział się o takiej możliwości z korespondencji toczonej z Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego, jednak potraktował te wskazówki jedynie jako luźne, nie wiążące informacje, mimo tego, iż Ministerstwo w piśmie z dnia [...] października 2008 r. nr [...] wskazało dokładny tryb odwołania, a w szczególności powołało się na Regulamin Studiów Doktoranckich w [...], zamieszczony na stronie internetowej. Stanowisko swoje powtórzyło w piśmie z dnia [...] stycznia 2009 r. nr [...].

Organ Uczelni wskazał, iż po raz kolejny skarżący został poinformowany o takim trybie w odpowiedzi na pozew z dnia [...] grudnia 2009 r. w sprawie wytoczonej przez skarżącego [...] przed Sądem Okręgowym [...] (sygn. akt [...]). Rektor [...] zarzucił wówczas S. K., iż nie skorzystał ze środków prawnych, umożliwiających mu odwołanie się od decyzji kierownika studiów doktoranckich, a następnie wniesienia skargi do sądu administracyjnego. Stwierdził również, iż ocena formalnoprawnej poprawności decyzji mogła zostać dokonana tylko w drodze postępowania administracyjnego i sądowoadministracyjnego, nie zaś w drodze procesu cywilnego wszczętego przez powoda. Ponadto o tym, że S.K. był świadomy możliwości odwołania się od decyzji do rektora wskazuje także protokół z rozprawy z dnia [...] marca 2010 r. w ww. sprawie przed Sądem Okręgowym. Podczas przesłuchania J. Z. - kierownika studiów doktoranckich, powód zadał świadkowi następujące pytanie: "czy powód składał środki odwoławcze od decyzji odmawiającej przedłużenie studiów", uzyskując odpowiedź: "nie, nie składał". Natomiast na ostatniej rozprawie w dniu [...] lipca 2011 r. powód przyznał, iż nigdy nie zapoznał się z Regulaminem Studiów Doktoranckich, a więc z aktem zawierającym podstawowe prawa i obowiązki doktorantów, w tym tryb odwołań od decyzji podejmowanych w sprawach doktorantów.

Biorąc pod uwagę wyżej przedstawiony stan faktyczny, organ odwoławczy stwierdził brak podstaw do przywrócenia skarżącemu terminu do wniesienia odwołania. W ocenie organu odwoławczego, przyjmując nawet za prawdziwe twierdzenie skarżącego, iż nie został prawidłowo poinformowany o trybie odwołania od decyzji, to wniosek o przywrócenie terminu został złożony po upływie siedmiodniowego terminu od ustania przyczyny uchybienia terminu. Z przeanalizowanego materiału dowodowego wynika bowiem bezsprzecznie, iż najwcześniejszą datą, od której należy liczyć siedmiodniowy termin do wniesienia wniosku o przywrócenie terminu, o którym mowa w art. 58 § 2 k.p.a., jest dzień otrzymania przez skarżącego pisma z Ministerstwa, noszącego datę [...] października 2008 r. Dzień doręczenia musiał więc przypadać na przełom października i listopada 2008 r. W piśmie tym Ministerstwo wskazało tryb odwołania i adres internetowy, pod którym z trybem tym można się dokładnie zapoznać, czego do dnia orzekania skarżący nie uczynił. W związku z tym, brak jest podstaw do przychylenia się do stanowiska strony, iż informacje te można było potraktować jako luźne, nie wiążące, skoro pochodziły od naczelnego organu administracji. Niepodjęcie przez skarżącego przez 2,5 roku żadnych czynności we właściwym trybie, zmierzających do zmiany niekorzystnego dla niego rozstrzygnięcia, należy zakwalifikować jako niedołożenie staranności wymaganej od człowieka dbającego we właściwy sposób o własne sprawy. S. K. we wniosku o przywrócenie terminu nie wyjaśnił, kiedy jego zdaniem, ustały przyczyny uchybienia terminu i na skutek jakich okoliczności, a więc brak jest podstaw do uznania przez organ odwoławczy innej daty, niż październik 2008 r.

Wobec odmowy przywrócenia terminu do wniesienia odwołania, zgodnie z art. 134 k.p.a., należało stwierdzić uchybienie terminu do wniesienia odwołania.

Rektor [...] wyjaśnił, iż w niniejszej sprawie przepisy k.p.a. zastosowano w związku z treścią art. 207 Prawa o szkolnictwie wyższym, na mocy którego do decyzji podjętych przez organy uczelni w indywidualnych sprawach studentów i doktorantów stosuje się przepisy k.p.a. oraz przepisy o zaskarżaniu decyzji do sądu administracyjnego.

Postanowienie Rektora [...] z dna [...] lipca 2011 r. stało się przedmiotem skargi, wniesionej przez S. K. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.

W uzasadnieniu skargi S. K. podniósł, iż kwestionowana przez stronę decyzja kierownika studiów doktoranckich Wydziału [...] z dnia [...] czerwca 2008 r. nie została wydana w formie pisemnej, a ponadto organ Uczelni I instancji nie pouczył skarżącego o możliwość wniesienia odwołania od tej decyzji. Od władz Uczelni skarżący nie otrzymał jednoznacznej odpowiedzi, w jaki sposób należy zaskarżyć niekorzystną dla niego decyzję. Przeciwnie, został on wprowadzony w błąd, otrzymując informację, że na wniesienie odwołania jest już za późno w sytuacji, gdy zainteresowany otrzymał już świadectwo ukończenia studiów doktoranckich.

W celu wykazania prawdziwości powyższych twierdzeń, skarżący wniósł o dopuszczenie dowodu z przesłuchania świadka - kierownika studiów doktoranckich J. Z.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem. Oznacza to, że w zakresie dokonywanej kontroli Sąd bada, czy organ administracji orzekając w sprawie nie naruszył prawa w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik sprawy. Zgodnie z treścią art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.), Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skarga zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie należy zwrócić uwagę na przepis art. 106 § 3 powołanej ustawy. Z jego treści wynika, iż przed sądem administracyjnym możliwe jest jedynie uzupełniające postępowanie dowodowe, ograniczone do możliwości przeprowadzenia dowodu z dokumentu, zarówno urzędowego, jak i prywatnego, co oznacza, iż sąd ten nie jest uprawniony do przeprowadzenia dowodu z innych środków dowodowych, np. dowodu z opinii biegłego sądowego, czy przesłuchania świadka. Z tego też powodu wniosek dowodowy strony zawarty w skardze nie mógł zostać uwzględniony.

W niniejszej sprawie przedmiotem skargi jest postanowienie o odmowie przywrócenia terminu do wniesienia odwodnia od decyzji kierownika studiów doktoranckich Wydziału [...] z dnia [...] czerwca 2008 r. w sprawie odmowy przedłużenia studiów doktoranckich.

W dacie wydania ww. decyzji obowiązywał przepis art. 207 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365 ze zm.) w brzmieniu: "Do decyzji, o których mowa w art. 169 ust. 7 i 8, decyzji podjętych przez organy uczelni w indywidualnych sprawach studentów i doktorantów, a także w sprawach nadzoru nad działalnością uczelnianych organizacji studenckich oraz samorządu studenckiego, stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, z późn. zm.) oraz przepisy o zaskarżaniu decyzji do sądu administracyjnego".

Odpowiednie stosowanie przepisów k.p.a. oznacza, że jedne przepisy Kodeksu będą stosowane wprost, bez żadnych modyfikacji, a niektóre – z dostosowaniem do charakteru rozpoznawanej sprawy. Ustawodawca, odsyłając do odpowiedniego stosowania k.p.a., zwraca uwagę, że decyzje organów uczelni nie są takimi samymi aktami, jak decyzje podejmowane przez organy administracji publicznej. Nakaz odpowiedniego stosowania k.p.a. należy rozumieć w ten sposób, iż wszystkie gwarancje, jakie przysługują adresatowi decyzji administracyjnej na podstawie Kodeksu, winny mieć także zastosowanie do decyzji organu uczelni, chyba że szczególne cechy sprawy wprost to uniemożliwiają - patrz wyrok NSA z dnia 6 sierpnia 2010 r., sygn. akt I OSK 673/10 (publik. LEX nr 612172).

W powołanym powyżej wyroku NSA wskazał, iż wprawdzie cytowany przepis nie wymienia expressis verbis zdarzeń, które - jako indywidualne sprawy studentów - winny być załatwiane w drodze decyzji administracyjnych, do których należy odpowiednio stosować k.p.a., niemniej jednak niewątpliwie chodzi w nim o takie sytuacje, kiedy rozstrzygnięcie organu uczelni dotyczy sfery praw i obowiązków studenta i - co ważne - wywiera bezpośredni skutek na zewnątrz. Do takich orzecznictwo sądów administracyjnych prawidłowo zalicza w szczególności: decyzje odmawiające przyjęcia na studia wyższe, decyzje o skreśleniu z listy studentów, rozstrzygnięcia w kwestii zwolnienia od opłaty za studia, rozstrzygnięcia stwierdzające złożenie egzaminu magisterskiego i postanawiające o nadaniu tytułu magistra (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 12 czerwca 2001 r. o sygn. akt I SA 2521/00, LEX 54756 i wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 30 kwietnia 2009 r. o sygn. akt III SA/Lu 462/08, LEX 554846). W tym wyroku NSA stwierdził, iż nawet sprawa zaliczenia semestru studiów przez dziekana ma charakter indywidualnej sprawy studenta, która załatwiana jest w drodze decyzji administracyjnej, przy odpowiednim stosowaniu k.p.a.

W świetle powyższych rozważań należy stwierdzić, iż sprawa odmowy przedłużenia studiów doktoranckich należy do rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnej, podlegającej reżimowi k.p.a. Zatem wydając taką decyzję organ Uczelni powinien respektować podstawowe gwarancje jakie przyznaje stronie ten Kodeks.

Zgodnie z art. 109 § 1 k.p.a., decyzję doręcza się stronom na piśmie. W przypadkach wymienionych w art. 14 § 2 decyzja może być stronom ogłoszona ustnie (§ 2 powołanego art.). W świetle ar. 14 § 2 k.p.a., sprawy mogą być załatwiane ustnie, gdy przemawia za tym interes strony, a przepis prawa nie stoi temu na przeszkodzie. Treść oraz istotne motywy takiego załatwienia powinny być utrwalone w aktach w formie protokołu lub podpisanej przez stronę adnotacji.

Analiza powyższych przepisów prowadzi do wniosku, iż zasadą, którą organy rozstrzygające sprawę administracyjną powinny stosować, jest wydawanie decyzji pisemnej. Organ administracji publicznej może ogłosić decyzję ustnie tylko wówczas, gdy stwierdzi istnienie przesłanek określonych w art. 14 § 2 k.p.a. Już w uchwale składu pięciu sędziów NSA z dnia 13 października 1997 r., sygn. akt FPK 13/97 (publik. ONSA 1998, nr 1, poz. 7) stwierdzono, że: "1. Ogłoszenie ustne decyzji administracyjnej, jako wyjątek od zasady pisemności, wymaga utrwalenia tej czynności na piśmie w drodze sporządzenia protokołu (art. 67 § 2 pkt 5 k.p.a.), który powinien odpowiadać wymaganiom art. 68 i 107 k.p.a. w zakresie koniecznych elementów decyzji. 2. Jeśli bowiem to, co znajduje się w aktach, jest jedynie odpisem decyzji (wydrukiem z komputera), to nie można stwierdzić, by doręczenie tego wydruku czyniło zadość obowiązkowi organu wynikającemu z art. 109 § 1 k.p.a.". W doktrynie i orzecznictwie zgodnie przyjmuje się, że gdy strona wnosi o doręczenie decyzji na piśmie, organ nie może ogłosić decyzji ustnie. Organ nie jest uprawniony do ustnego wydania decyzji, gdy sprzeciwiają się temu przepisy szczególne lub wynika to z natury rozpatrywanej sprawy (patrz wyrok SN, sygn. akt III ARN 26/95, publik. OSNAPiUS 1996, nr 5, poz. 71).

W ocenie Sądu, w niniejszej sprawie za wydaniem decyzji ustnej nie przemawia interes strony. Z twierdzeń skarżącego wynika jednoznacznie, iż dążył on do uzyskania rozstrzygnięcia spełniającego wymagania k.p.a., zawierającego m.in. pouczenie o sposobie zaskarżenia decyzji. Poza tym, z akt sprawy nie wynika, aby podjętą ustnie decyzję utrwalono w przewidzianej prawem procesowym formie (art. 14 § 2 zdanie drugie k.p.a.). Skoro zatem stronie nie doręczono decyzji kierownika studiów doktoranckich na piśmie i nie ogłoszono jej ustnie (brak adnotacji w protokole lub adnotacji podpisanej przez stronę), to nie można twierdzić, że kwestionowana przez skarżącego decyzja weszła do obrotu prawnego. Nie została ona stronie doręczona, czy ogłoszona. Skarżącego poinformowano jedynie o podjęciu takiej decyzji, a nie jest to równoznaczne z jej ogłoszeniem, czy doręczeniem.

Przepis z art. 58 § 1 i 2 k.p.a. stanowi, iż w razie uchybienia terminu należy przywrócić termin na prośbę zainteresowanego, jeżeli uprawdopodobni, że uchybienie nastąpiło bez jego winy. Prośbę o przywrócenie terminu należy wnieść w ciągu siedmiu dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu i jednocześnie należy dopełnić czynności, dla której określony był termin.

Zatem na organie odwoławczym Uczelni spoczywał obowiązek zbadania wniosku o przywrócenie terminu skarżącego, zgodnie z zasadami procedury administracyjnej. Fundamentalną zaś kwestią dla rozpoznania wniosku o przywrócenie terminu stało się ustalenie, czy w ogóle doszło do jego uchybienia. Tego zaś Rektor [...] nie badał, a tym samym nie ustalił należycie stanu faktycznego sprawy. Odmówił stronie przywrócenia terminu do wniesienia odwołania od decyzji, która nie weszła do obrotu prawnego.

Wobec powyższego, zaskarżone postanowienie należało uchylić, jako wydane z naruszeniem art. 7 oraz art. 58 § 1 k.p.a. Naruszenie zaś tych przepisów miało wpływ na prawidłowe rozpatrzenie sprawy.

W zaistniałej sytuacji, kierownik studiów doktoranckich Wydziału [...] będzie obowiązany doręczyć skarżącemu pisemną decyzję rozstrzygającą jego wniosek o przedłużenie studiów doktoranckich.

Mając powyższe na uwadze, Sąd na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) oraz art. 152 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, orzekł jak w sentencji. W przedmiocie zwrotu kosztów sąd orzekł na podstawie art. 200, art. 205 § 1 i art. 209 tej ustawy.