Zaskarżonym zarządzeniem z dnia 8 czerwca 2010 r., sygn. akt I SA/Gl 1842/05, Przewodniczący Wydziału I Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach zarządził przymusowe ściągnięcie od Przedsiębiorstwa Produkcyjno Handlowo Usługowego P. P. sp. z o.o. z siedzibą w Z. na rzecz Skarbu Państwa (reprezentowanego przez Sąd) kwoty 100 zł tytułem nieuiszczonej opłaty kancelaryjnej za odpis wyroku tego Sądu z dnia 16 listopada 2006 r. wraz z uzasadnieniem doręczony na skutek żądania zgłoszonego w terminie siedmiodniowym od ogłoszenia tego orzeczenia.
W uzasadnieniu wskazano, że na podstawie zarządzenia z dnia 21 listopada 2006 r. wezwano Stronę do uiszczenia tej opłaty kancelaryjnej, wskazując jednocześnie, że jeżeli opłata nie zostanie uiszczona w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania Przewodniczący zarządzi jej ściągnięcie. Po zakończeniu w niniejszej sprawie postępowań wpadkowych, w tym postępowania dotyczącego zażalenia na zarządzenie z dnia 21 listopada 2006 r. oraz wniosków Spółki o prawo pomocy, na podstawie zarządzenia Przewodniczącego Wydziału z dnia 20 kwietnia 2010 r. wezwano pełnomocnika Strony do wykonania prawomocnego zarządzenia wzywającego do uiszczenia opłaty kancelaryjnej za wyrok z uzasadnieniem. Opłata ta nie została uiszczona, a więc na podstawie art. 234 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U, nr 153, poz. 1270 ze zm.) - zwanej dalej p.p.s.a., zarządzono w dniu 8 czerwca 2010 r. jej przymusowe ściągnięcie.
W zażaleniu na zarządzenie z dnia 8 czerwca 2010 r. Spółka wniosła o jego uchylenie i zwolnienie jej od kosztów sądowych, przywrócenie terminu i przyjęcie skargi kasacyjnej zwracając uwagę na to, że działanie Sądu wojewódzkiego utrudnia jej dochodzenie swych praw ("chroni mafię skarbową"), a ponadto, że została zwolniona z kosztów w innych sprawach rozpatrywanych przez ten sam Sąd. W ocenie Strony, uzasadniony jest więc jej wniosek o przyznanie prawa pomocy, co powoduje konieczność uwzględnienia skargi kasacyjnej.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Badając prawidłowość zaskarżonego zarządzenia, podkreślić należy na wstępie, iż nie budzi wątpliwości okoliczność doręczenia Skarżącej odpisu wyroku Sądu wojewódzkiego z dnia 16 listopada 2006 r. wraz z uzasadnieniem (k. 172, 175 akt), na skutek jej stosownego wniosku (k. 121 akt).
W tej sytuacji zastosowanie w sprawie art. 234 § 2 p.p.s.a. nie powinno budzić wątpliwości. Zgodnie z tym przepisem, opłatę kancelaryjną za odpis orzeczenia z uzasadnieniem, doręczonego na skutek żądania zgłoszonego w terminie siedmiodniowym od ogłoszenia orzeczenia, pobiera się przy zgłoszeniu wniosku o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i jego doręczenie. Jeżeli opłata nie została uiszczona, przewodniczący zarządzi ściągnięcie jej od strony, która złożyła wniosek. Przepisów art. 220 i art. 221 nie stosuje się. Z przytoczonego unormowania jednoznacznie wynika, że w razie nieuiszczenia należnej od przedmiotowego wniosku opłaty, pobieranej co do zasady przy jego zgłoszeniu (w kwocie 100 zł, na podstawie art. 212 § 1, art. 234 § 1, art. 236 P.p.s.a. w zw. z § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości opłat kancelaryjnych pobieranych w sprawach sądowoadministracyjnych, Dz. U. nr 221, poz. 2192), przewodniczący (wydziału) zarządza jej ściągnięcie. Jedyną przesłanką do wydania zarządzenia we wskazanym przedmiocie jest nieopłacenie wniosku o doręczenie odpisu orzeczenia wraz z uzasadnieniem. Omawiany przepis nakazuje przewodniczącemu zarządzić ściągnięcie opłaty kancelaryjnej niezależnie od możliwości płatniczych strony, a zatem ta okoliczność - powołana przez Stronę w zażaleniu - nie ma, w świetle art. 234 § 2 p.p.s.a., żadnego znaczenia. Omawiane działanie Przewodniczącego Wydziału nie miało też względem Strony represyjnego czy dyskryminującego charakteru, a było jego obowiązkiem procesowym.
Odnosząc się natomiast do okoliczności i wniosków podnoszonych w rozpatrywanym zażaleniu podkreślić należy, iż w niniejszym postępowaniu zażaleniowym Sąd kasacyjny nie bada przesłanek uzasadniających przyznanie osobie prawnej prawa pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie od opłat sądowych (określonych w art. 246 § 2 pkt 2 p.p.s.a.). Te okoliczności analizowane były w odniesieniu do skarżącej Spółki w odrębnym postępowaniu wpadkowym (w przedmiocie prawa pomocy), prawomocnie zakończonym postanowieniem Sądu kasacyjnego z dnia 19 lutego 2008 r. (sygn. akt I FZ 625/07, k. 329 i n. akt). Tym samym nie można też uwzględnić wniosku Strony o zwolnienie jej od kosztów sądowych. Ramy przedmiotowego postępowania odwoławczego wyznacza bowiem zaskarżone zarządzenie Zastępcy Przewodniczącego Wydziału, skoro na ten akt prawny wniesiono zażalenie. Sąd odwoławczy kontroluje zatem obecnie, czy istniały przewidziane w ustawie procesowej (p.p.s.a.) przesłanki do ściągnięcia od Spółki opłaty kancelaryjnej, a nie czy ma ona możliwości finansowe do jej uiszczenia. Z tych względów zawartą w zażaleniu argumentację dotyczącą sytuacji materialnej strony skarżącej, a także wniosek Strony o "przywrócenie terminu, przyjęcie skargi kasacyjnej", należy uznać za pozostające bez związku z niniejszym rozstrzygnięciem.
Wobec wykazania bezzasadności zażalenia, Naczelny Sąd Administracyjny – na podstawie art. 184 w zw. z art. 197 i art. 198 p.p.s.a. – postanowił jak w sentencji.
