Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Sędzia NSA Antoni Hanusz, , , po rozpoznaniu w dniu 24 września 2014 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej zażalenia "G." Sp. z o.o. w upadłości układowej z siedzibą w N. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 9 lipca 2014 r., sygn. akt I SA/Sz 86/14 odmawiającego przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie ze skargi "G." Sp. z o.o. z siedzibą w N. (obecnie: "G." Sp. z o.o. w upadłości układowej z siedzibą w N.) na decyzję Dyrektora Izby Celnej w Szczecinie z dnia 15 listopada 2013 r., nr [...] w przedmiocie podatku od gier za styczeń 2012 r. postanawia oddalić zażalenie.

1. Postanowieniem z dnia 9 lipca 2014 r., Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie odmówił "G." Sp. z o. o. w upadłości układowej z siedzibą w N. przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych. Sąd uznał, że analiza aktualnej sytuacji finansowej spółki nie daje podstaw do przyjęcia, że nie ma ona dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania. Zdaniem Sądu, konieczność opłacenia kosztów sądowych w niniejszych sprawach, nawet przy uwzględnieniu tego obowiązku jednocześnie we wszystkich sprawach zawisłych przed Sądem, nie wpłynie znacząco na działalność spółki. Wskazał, że pomimo deklarowanego znacznego obniżenia przychodów, spółka nadal prowadzi działalność na dużą skalę.

Następnie Sąd argumentował, że w rachunku zysków i strat przychody spółki wynoszą 4.679.943,05 zł. Spółka poniosła koszty o wartości 4.728.452,33 zł i stratę netto 44.659,33 zł. Podkreślił przy tym, że w przypadku przedsiębiorców miarodajną dla oceny zdolności płatniczych podmiotu nie jest kategoria dochodu czy straty, lecz wartość przychodu. Ta kategoria podatników, bowiem ma do dyspozycji legalne instrumenty podatkowe, które pozwalają na równoważenie kosztów i przychodów w taki sposób, aby w końcowym rozliczeniu minimalizować bądź w ogóle eliminować obciążenia podatkowe. Strata jest wyłącznie wynikiem bilansowym i nie stanowi automatycznie o braku środków finansowych. Jej powstanie nie oznacza, więc jeszcze utraty płynności finansowej. Zdaniem Sądu, kwoty, jakie spółka uzyskuje w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej i jakie wydatkuje, nie pozwalają przyjąć, że nie jest w stanie pozyskać środków na opłacenie kosztów sądowych w przedmiotowej sprawie. Mając na uwadze skalę, na jaką spółka prowadzi działalność gospodarczą nie do zaakceptowania jest wniosek, że uiszczenie kosztów sądowych wpłynie w jakikolwiek sposób na jej kondycję finansową. W ocenie Sądu, jeżeli spółka generuje comiesięczne koszty w zakresie samego zryczałtowanego podatku od gier w kwotach ponad 600.000 zł, to nie można uznać, że nie posiada niezbędnych funduszy na pokrycie wydatków związanych z postępowaniem sądowym.

Odnosząc się natomiast do faktu ogłoszenia upadłości spółki z możliwością zawarcia układu Sąd stwierdził, że ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu stwarza możliwość kontynuowania działalności i nie uzasadnia automatycznie priorytetu zobowiązań prywatnoprawnych względem danin publicznych. Nie powoduje również automatycznego zwolnienia spółki od ponoszenia kosztów sądowych.

2. W zażaleniu na powyższe postanowienie spółka wniosła o jego zmianę, poprzez przyznanie jej prawa pomocy w zakresie częściowym, względnie o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozstrzygnięcia. Zarzuciła naruszenie art. 246 § 2 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012r. poz. 270 ze zm., dalej "p.p.s.a.") w zw. z art. 10 i art. 11 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. 2012 poz. 1112, ze zm., dalej "p.u.i.n.") poprzez bezzasadne odmówienie zastosowania zwolnienia z obowiązku uiszczenia wpisu od skargi. Zdaniem pełnomocnika spółki, nie dysponuje ona kwotą wymaganą do jednoczesnej zapłaty wpisów sądowych w sprawach toczących się równolegle i w żadnym razie kwoty tej nie jest w stanie zgromadzić.

3. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznając zażalenie stwierdził, że nie jest ono zasadne. Zwrócić należy uwagę, że instytucja prawa pomocy stanowi wyjątek od zasady przewidzianej w art. 199 p.p.s.a., zgodnie, z którą strony samodzielnie ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Stosownie do art. 243 § 1 i art. 246 § 2 pkt 2 p.p.s.a. prawo pomocy w zakresie częściowym może zostać przyznane na wniosek strony, będącej osobą prawną, jeżeli wykaże ona, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania.

Celem instytucji prawa pomocy, która w istocie oznacza dofinansowanie strony postępowania przez Skarb Państwa, jest zagwarantowanie prawa do sądu osobom najuboższym (w tym również osobom prawnym oraz innym jednostkom organizacyjnym), znajdującym się w wyjątkowo złej sytuacji materialnej, które całkowicie nie są w stanie wygospodarować środków na pokrycie kosztów związanych z dochodzeniem swych praw przed sądem. Poza tego rodzaju wypadkami strony postępowania sądowoadministracyjnego muszą samodzielnie ponieść ciężar uiszczenia kosztów sądowych oraz ewentualnie wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika. Nie ulega wątpliwości, iż z brzmienia powołanych przepisów jednoznacznie wynika, że ciężar dowodu w zakresie przesłanek warunkujących zwolnienie od kosztów sądowych obciąża stronę, która powinna wykazać i wyczerpująco uzasadnić okoliczności stanowiące podstawę żądania.

Naczelny Sąd Administracyjny po przeanalizowaniu zarzutów spółki to jest art. 246 § 2 pkt 2 p.p.s.a. oraz art. 10 i art.11 p.u.i.n., zawartych w zażaleniu uznał je za bezzasadne.

Sąd pierwszej instancji dokonał wnikliwej i rzetelnej analizy wniosku o przyznanie prawa pomocy i zawartego w nim oświadczenia o majątku i dochodach, a także dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy i doszedł do słusznego przekonania, że spółka nie wykazała w świetle regulacji prawnej zawartej w art. 246 § 2 pkt 2 p.p.s.a., że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania. Słusznie Sąd pierwszej instancji zwrócił uwagę, że pomimo deklarowanego znacznego obniżenia przychodów, spółka nadal prowadzi działalność na dużą skalę. Wskazane w rachunku zysków i strat przychody spółki wynoszą 4.728.452,33 zł i stratę netto 44.659,33 zł. W ocenie Sądu, wykazana przez spółkę strata nie świadczy jeszcze o braku środków finansowych pozwalających uiścić należne koszty sądowe. Biorąc pod uwagę skalę prowadzonej przez spółkę działalności wskazana kwota stanowi zaledwie ułamek procentowy przychodu.

Naczelny Sąd Administracyjny nie zgadza się z twierdzeniem spółki, że Sąd pierwszej instancji błędnie ocenił okoliczność pozostawania przez spółkę w upadłości układowej na mocy postanowienia z dnia 11 lutego 2014 roku, a przez to naruszył art. 10 i art. 11 p.u.i.n. Sąd pierwszej instancji słusznie zauważył, że ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu powoduje, że spółka może dalej prowadzić działalność gospodarczą. Wydane, zatem postanowienie o ogłoszeniu upadłości nie zakończyło jej bytu prawnego. Podkreślić należy, że postępowanie układowe ma charakter pojednawczy. Sprawdzenie wierzytelności nie ma charakteru dochodzenia roszczeń wierzycieli od dłużnika. Ma ono na celu ustalenie istnienia wierzytelności, które są objęte postępowaniem układowym. Sprawdzone wierzytelności wpisywane są na listę wierzytelności. Od tego momentu wierzyciel otrzymuje prawo uczestniczenia w zgromadzeniu wierzycieli. Otwarcie postępowania układowego nie stanowi przeszkody w prowadzeniu postępowań sądowych na rzecz lub przeciwko dłużnikowi. Istnieje możliwość wszczęcia procesów w sprawach wierzytelności objętych postępowaniem układowym. Dłużnik ma możliwość dojścia z wierzycielami do porozumienia, a przez to kontynuowania swojej działalności, natomiast wierzyciele mają szansę odzyskania własnych należności bez ponoszenia kosztów.

W związku z powyższym zaskarżone postanowienie jest zgodne z prawem, a wniesione przez spółkę zażalenie podlega oddaleniu na podstawie art. 184 w zw. z art. 197 § 2 p.p.s.a.