Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA - Jarosław Stopczyński, Sędzia WSA - Krystyna Madalińska-Urbaniak (spr.), Sędzia WSA - Bożena Zwolenik, Protokolant st. specjalista - Justyna Macewicz, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 grudnia 2019 r. sprawy ze skargi S. we W. na decyzję Prezesa Zarządu Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych z dnia [...] marca 2019 r. nr [...] w przedmiocie zwrotu środków przekazanych tytułem refundacji składek na ubezpieczenia społeczne do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz decyzję ją poprzedzającą z dnia [...] sierpnia 2018 r. i umarza postępowania administracyjne; 2. zasądza od Prezesa Zarządu Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych na rzecz S. we W. kwotę 4466 zł (cztery tysiące czterysta sześćdziesiąt sześć złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Przedmiotem skargi wniesionej przez S. we W.(dalej: "Skarżąca", "Spółka" lub "Strona") jest decyzja Prezesa Zarządu Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (dalej: "organ" lub "Prezes PFRON") z dnia [...] marca 2019 r. nr: [...] uchylająca własną decyzję z dnia [...] sierpnia 2018 r. nr [...], w części dotyczącej okresu sprawozdawczego czerwiec 2008 r. i w tym zakresie umarzająca postępowanie oraz utrzymująca w mocy ww. decyzję organu I instancji w części dotyczącej okresów sprawozdawczych kwiecień 2008 r., maj 2008 r., lipiec 2008 r., sierpień 2008 r., wrzesień 2008 r., październik 2008 r.

Zaskarżona decyzja wydana została w następującym stanie faktycznym.

W dniu [...] czerwca 2016 r. organ I instancji uzyskał informacje z Kompleksowego Systemu Informatycznego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych zwanego dalej "ZUS", iż strona nie opłaciła składek na ubezpieczenia społeczne w terminie wynikającym z art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1778 ze zm.) zwanej dalej: "ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych".

W celu wyjaśnienia sprawy organ I instancji zwrócił się pismem z dnia [...] lipca 2016 r. znak: L.dz. [...] do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych właściwego ze względu na siedzibę wnioskodawcy z prośbą o udzielenie informacji, czy strona opłaciła terminowo i w całości obowiązkowe składki na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne oraz FP i FGŚP m.in. za okresy: 04-10/2008. Poproszono o podanie dokładnego terminu opłacenia składek ZUS oraz przesłanie rozliczenia stanu konta płatnika za ww. okresy.

Pismem z dnia [...] lipca 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. poinformował, iż strona opłaciła składki za wyszczególnione przez ZUS miesiące w określonych w piśmie terminach, w szczególności za niektóre okresy nieterminowo.

W związku z powyższym, pismem z dnia 20 lipca 2016 r. Prezes PFRON zawiadomił Stronę o wszczęciu z urzędu postępowania administracyjnego w sprawie o zwrot środków PFRON wypłaconych stronie tytułem dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych za okresy sprawozdawcze: 04-10/2008. Poinformowano, iż wstępnie oszacowano kwotę zwrotu wypłaconych środków na 32.642,43 zł. Powyższa kwota została wyliczona na podstawie informacji przekazanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych o nieterminowym opłaceniu składek.

Pismem z dnia 21 września 2017 r. Prezes PFRON zwrócił się do właściwego ze względu na siedzibę wnioskodawcy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z prośbą o udzielnie informacji, czy płatnik opłacił (z uwzględnieniem rozliczeń konta płatnika) terminowo i w całości obowiązkowe składki na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, FP i FGŚP za okresy 05-11/2008 r. Dodatkowo poproszono o wskazanie, czy ewentualne wpłaty dokonane były w obowiązującym terminie (jeśli nie poproszono o wskazanie dat) i czy pokryły obowiązkowe składki deklarowane przez pracodawcę za ww. okresy za pracowników wymienionych w piśmie. W związku z powyższym poproszono o podanie dokładnego terminu opłacenia składek ZUS oraz przesłanie rozliczenia stanu konta płatnika za ww. okresy, zaś w przypadku wystąpienia nieprawidłowości poproszono o wskazanie dat, kiedy nastąpiły wpłaty do ZUS. tytułem składek za poszczególne fundusze.

Pismem z dnia 18 października 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. poinformował, iż brak jest możliwości podania stanu konta płatnika z uwagi na nieprawidłowości występujące w dokumentach rozliczeniowych. Na koncie płatnika występują błędy w dokumentach rozliczeniowych i ubezpieczeniowych, w związku z czym brak jest możliwości rozliczenia konta i ustalenia prawidłowego salda w kontekście płatnika składek i wykazanych w załączniku ubezpieczonych.

W dniu 10 listopada 2017 r. Fundusz ponownie zwrócił się do właściwego ze względu na siedzibę wnioskodawcy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z prośbą o udzielnie informacji na temat opłacenia składek ZUS przez płatnika.

Pismem z dnia 11 grudnia 2017 r. ZUS Oddział w S. poinformował za jakie okresy rozliczeniowe Strona uregulowała składki częściowo po terminie oraz częściowo w terminie.

Strona przedstawiła wyjaśnienia oraz dokumenty w sprawie. Ponadto strona wniosła o przedłużenie terminu dla przedłożenia kolejnych wyjaśnień i dokumentów w sprawie.

Fundusz pismem z dnia 29 stycznia 2018 r. ponownie zwrócił się do właściwego ze względu na siedzibę wnioskodawcy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z prośbą o udzielnie informacji, czy płatnik opłacił (z uwzględnieniem rozliczeń konta płatnika) terminowo i w całości obowiązkowe składki na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, FP i FGŚP za okresy: 05-11/2008. Dodatkowo poproszono o wskazanie, czy ewentualne wpłaty dokonane były w obowiązującym terminie (jeśli nie poproszono o wskazanie dat) I czy pokryły obowiązkowe składki deklarowane przez pracodawcę za ww. okresy za pracowników wymienionych w piśmie Funduszu z dnia 10 listopada 2017 r. Ponadto w przypadku dokonania przez płatnika korekt deklaracji ZUS za ww. okresy poproszono o wskazanie dat wszystkich korekt deklaracji ZUS za ww. okres oraz podanie, czy ewentualne korekty deklaracji ZUS za ww. okresy dotyczyły pracowników niepełnosprawnych wymienionych w piśmie Funduszu z dnia 10 listopada 2017 r.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych przekazał informacje na temat opłacenia składek ZUS od wynagrodzeń za ww. okres rozliczeniowy w ZUS.

Decyzją z dnia [...] sierpnia 2018 r. Prezes Zarządu nakazał stronie zwrot w terminie 14 dni od dnia otrzymania decyzji, środków Funduszu przekazanych tytułem dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych za okresy sprawozdawcze w PFRON od kwietnia do października 2008 r. W podstawie prawnej decyzji powołano przepisy art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tj. Dz. U. z 2018 r., poz. 2096 ze zm.; dalej: "k.p.a.") w zw. z art. 45 ust. 3a, art. 25d ust. 1, art. 49e ust. 1 i 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tj. Dz. U. z 2018 r., poz. 511 ze zm.; dalej: "ustawa o rehabilitacji") oraz § 6 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 13 grudnia 2007 r. w sprawie refundacji składek na ubezpieczenia społeczne osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2007 r. nr 240, poz. 1754 ze zm.).

Od powyższej decyzji Skarżąca złożyła wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.

W toku postępowania odwoławczego organ II instancji skierował zapytanie do ZUS z prośbą o udzielenie informacji czy płatnik - Skarżąca opłaciła terminowo i w całości obowiązkowe składki na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, FP oraz FGŚP za okresy od maja do listopada 2008 r. Ponadto zawnioskowano o podanie informacji czy ewentualne wpłaty dokonane były w obowiązującym terminie i czy pokryły obowiązkowe składki deklarowane przez pracodawcę za ww. okresy za wymienionych pracowników: L. R., P. W., M. A., Z. A..

W odpowiedzi nadesłanej przez ZUS w piśmie z dnia 5 listopada 2018 r. wynikało, że spółka składki na ubezpieczenia społeczne za okresy rozliczeniowe w ZUS:

maj 2008 r. (co odpowiada okresowi sprawozdawczemu w PFRON kwiecień 2008 r.) uregulowała ostatecznie w dniu 6 grudnia 2017 r.,

czerwiec 2008 r. (co odpowiada okresowi sprawozdawczemu w PFRON maj 2008 r.) uregulowała ostatecznie w dniu 6 grudnia 2017 r.,

lipiec 2008 r. (co odpowiada okresowi sprawozdawczemu w PFRON czerwiec 2008 r.) uregulowała w dniu 13 sierpnia 2008 r.,

sierpień 2008 r. (co odpowiada okresowi sprawozdawczemu w PFRON lipiec 2008 r.) uregulowała ostatecznie w dniu 15 grudnia 2014 r.,

wrzesień 2008 r. (co odpowiada okresowi sprawozdawczemu w PFRON sierpień 2008 r.) uregulowała ostatecznie w dniu 15 stycznia 2009 r.,

październik 2008 r. (co odpowiada okresowi sprawozdawczemu w PFRON wrzesień 2008 r.) uregulowała ostatecznie w dniu 15 lipca 2015 r.,

- listopad 2008 r. (co odpowiada okresowi sprawozdawczemu w PFRON październik 2008 r.) uregulowała ostatecznie w dniu 16 listopada 2015 r., a obowiązującym płatnika terminem płatności składek według deklaracji i stosownie do art. 47 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jest termin do 15-go każdego miesiąca za miesiąc ubiegły.

Decyzją z dnia [...] marca 2019 r. Prezes Zarządu PFRON uchylił własną decyzję z dnia [...] sierpnia 2018 r. w części dotyczącej okresu sprawozdawczego czerwiec 2008 r. i w tym zakresie umorzył postępowanie oraz utrzymał w mocy ww. decyzję w części dotyczącej okresów sprawozdawczych kwiecień 2008 r., maj 2008 r., lipiec 2008 r., sierpień 2008 r., wrzesień 2008 r., październik 2008 r.

Organ odwoławczy zaznaczył, iż weryfikacja informacji przekazanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w piśmie z dnia 5 listopada 2018 r. potwierdziła fakt, że strona nie spełniła przesłanki wynikającej z art. 25 a ust. 4, umożliwiającej wypłatę refundacji składek na ubezpieczenia społeczne osób niepełnosprawnych. Organ zebrał materiał dowodowy sprawy, z którego jednoznacznie wynika, że strona opłaciła składki ZUS za okresy sprawozdawcze w PFRON kwiecień 2008 r., maj 2008 r., lipiec 2008 r., sierpień 2008 r., wrzesień 2008 r., październik 2008 r. po ustawowym terminie płatności. Strona dokonując opłaty składek w całości, ale z uchybieniem terminu wynikającego z ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, nie spełniła warunku koniecznego do uzyskania pomocy ze środków PFRON w formie refundacji składek na ubezpieczenia społeczne. Organ wskazał jednocześnie, że przedstawione przez stronę w toku postępowania potwierdzenia wypłaty wynagrodzeń pracownikom za okresy od kwietnia do października 2008 r., przedstawione listy płac, pierwsze deklaracje ZUS DRA za okresy rozliczeniowe od maja do listopada 2008 r. wskazujące na terminowe poniesienie kosztów wynagrodzenia netto i złożenia deklaracji ZUS DRA w terminie, nie mogą mieć wpływu na treść rozstrzygnięcia, wobec jednoznacznych ustaleń co do braku spełnienia przesłanki wynikającej z art. 25 a ust. 4.

Następnie organ wskazał, że z informacji uzyskanej z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (pismo z dnia 5 listopada 2018 r.) wynika, że składki na ubezpieczenie społeczne za okres sprawozdawczy w PFRON czerwiec 2008 r. (okres rozliczeniowy w ZUS lipiec 2008 r.) zostały opłacone w terminie oraz w pełnej wysokości. W związku z powyższym w rozpoznawanej sprawie nie budzi wątpliwości organu, że strona spełniła przesłankę z art. 25a ust. 4 ustawy o rehabilitacji w brzmieniu obowiązującym w 2008 r., terminowo opłacając składki na ubezpieczenie społeczne za zatrudnionych pracowników. Wobec powyższego postępowanie należało umorzyć w stosunku do okresu sprawozdawczego czerwiec 2008 r.

Przedmiotowa decyzja została zaskarżona w części dotyczącej żądania zwrotu środków wypłaconych za okresy: kwiecień, maj, lipiec, sierpień, wrzesień oraz październik 2008 r. przez Skarżącą, która zarzuciła naruszenie przez organ:

1. przepisów prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy:

- art. 25a ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych w brzmieniu obowiązującym w 2008 r. (dalej ustawa o rehabilitacji z 2008 r.), art. 25a ust. 3 ustawy o rehabilitacji w brzmieniu z 2008 r., art. 2 pkt 4a ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych w brzmieniu obecnym (dalej ustawa o rehabilitacji w brzmieniu obecnym) oraz art. 26a ust. 1 (2) ustawy o rehabilitacji w brzmieniu obecnym w zw. z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (dalej Konstytucja RP), art. 7 Konstytucji RP, art. 10 ust. 1 Konstytucji RP, art. 32 Konstytucji RP oraz art. 69 Konstytucji RP w zw. art. 6 ustawy z dnia z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (dalej kpa), przez jego błędną/niepełną wykładnię (z pominięciem wykładni prokonstytucyjnej normy prawnej zobowiązującej Skarżącą do ewentualnego zwrotu wypłaconej pomocy publicznej w formie refundacji składek na FUS) i ograniczającą się wyłącznie do odczytania przez PFRON literalnego brzmienia przepisów ustawy o rehabilitacji z 2008 r. z zupełnym pominięciem wykładni systemowej i celowościowej przepisów ustawy o rehabilitacji w brzmieniu obecnym, a dotyczących analogicznych instytucji prawnych co refundacja składek na FUS (dofinansowania do wynagrodzeń dla pracowników niepełnosprawnych, którego częścią składową jest refundacja składek na FUS), a które z uwagi na zasadę bezpośredniego działania nowej ustawy począwszy od 1 stycznia 2019 r. (zasada retrospektywności prawa), winny mieć zastosowanie w niniejszej sprawie. W ocenie Skarżącej na dzień 8 marca 2019 r. PFRON rekonstruując normę prawa materialnego mającą za zadanie ocenę czy wobec Skarżącej ziściły się przesłanki uznania, że pomoc publiczna w formie refundacji składek za sporne okresy sprawozdawcze uznać należy jako nienależną, winien ocenić czy rzekome nieterminowe uiszczenie składek na fundusz FUS (element kosztów płac określonych brzmieniem art. 2 pkt. 4a ustawy o rehabilitacji w brzmieniu obecnym), przekraczało wartość kwantyfikatora wskazanego w art. 26a ust. 1a (2) ustawy o rehabilitacji w brzmieniu obecnym (zastosowanie wykładni prokonstytucyjnej uwzględniającej czynniki aksjologiczne również przy uwzględnieniu reguł wykładni funkcjonalnej i celowościowej, a nie odniesienie się jedynie do reguł wykładni językowej);

- alternatywny/dodatkowy zarzut naruszenia art. 25a ust. 3 ustawy o rehabilitacji w brzmieniu z 2008 r., przez przyjęcie błędnej/rozszerzonej wykładni, że warunkiem wypłaty (oceny zasadności prawidłowości jej wypłaty) refundacji składek na FUS jest terminowe opłacenie przez Skarżącą wszelkich składek na FUS do ZUS, choćby dotyczyły innych ubezpieczonych niż pracownicy niepełnosprawni, za których złożono wniosek Wn- U. Powyższe sprawiło, że PFRON przy wykładni ww. normy prawnej w zupełności pominął elementy wykładni celowościowej i funkcjonalnej ustawy o rehabilitacji określonej brzmieniem art. 1 tj. "ustawa dotyczy osób, których niepełnosprawność została potwierdzona orzeczeniem", zatem okoliczności, że weryfikacja terminowości poniesienia przez Skarżącą kosztów płac w postaci składek na FUS powinna dotyczyć jedynie pracowników niepełnosprawnych, na których uzyskano wsparcie z PFRON (w odniesieniu do konkretnych osób, a nie zbiorczo), a nie ogółu ubezpieczonych zgłoszonych w spornych okresach rozliczeniowych do ZUS;

b) prawa procesowego mające wpływ na wynik sprawy, mianowicie:

- art. 138 § 1 kpa w zw. z art. 6 kpa, art. 8 § 1 kpa w zw. z art. 66 ustawy o rehabilitacji w obecnym brzmieniu, przez wydanie decyzji administracyjnej utrzymującej w mocy decyzję PFRON z dnia [...] sierpnia 2018 r., w sytuacji gdy przy zastosowaniu prawidłowej wykładni prawa materialnego stanowiącego podstawę do prowadzenia postępowania administracyjnego, PFRON w oparciu o art. 105 § 1 kpa oraz art. 138 § 1 pkt 2 kpa w zw. z art. 26a ust. la (2) ustawy o rehabilitacji w obecnym brzmieniu zobligowany był wydania decyzji administracyjnej ją uchylającą i umarzającej postępowanie administracyjne w całości z uwagi na jego bezprzedmiotowość (brak przekroczenia przez Skarżącą kwantyfikatora procentowego 2% rzekomego poniesienia składek na FUS (element kosztów płac określonych brzmieniem art. 2 pkt. 4a ustawy o rehabilitacji w brzmieniu obecnym));

- alternatywny/dodatkowy zarzut art. 80 kpa w zw. z art. 7 kpa oraz art. 77 § 1 kpa oraz w zw. z art. 81a § 1 a kpa, przez przekroczenie swobodnej oceny dowodów, nieuwzględnienie niedających się usunąć wątpliwości stanu faktycznego na korzyść Skarżącej (w aspekcie treści odpowiedzi w pismach ZUS, że brak jest możliwości wskazania terminów wpłat składek FUS na indywidualne konta pracowników niepełnosprawnych) oraz brak zebrania przez PFRON wyczerpującego materiału dowodowego, który wskazywałby w jakim zakresie rzekome późniejsze wpłaty do ZUS na FUS dotyczyły pracowników niepełnosprawnych, na których Skarżąca otrzymała pomoc publiczną w formie refundacji składek. Postępowanie przez PFRON w obu instancjach nie wyjaśniło czy i ewentualnie, w jakim zakresie, rzekoma późniejsza wpłata w znikomej kwocie dotyczyła pracowników niepełnosprawnych. Co istotniejsze PFRON w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji wskazał, że mimo wielokrotnego zwracania się do ZUS z zapytaniem, którego ubezpieczonego dotyczyła ww. późniejsza wpłata korekta, na dzień wydania merytorycznego rozstrzygnięcia nie uzyskał takiej informacji (z uwagi na rzekomą techniczną niemożliwość wygenerowania danych przez ZUS ).

W odpowiedzi na skargę Prezes Zarządu PFRON wniósł o oddalenie skargi.

Pismem procesowym z dnia 18 czerwca 2019 r. Skarżąca, podtrzymując dotychczasową argumentację podniesioną w sprawie podniosła, że organ powinien zastosować w przedmiotowej sprawie art. 26a ust. 1a (1) pkt 3 ustawy o rehabilitacji w obecnym brzmieniu w zw. z art. 26a ust. 1a (2) tej ustawy.

W kolejnym piśmie z dnia 4 grudnia 2019 r. Skarżąca rozszerzyła zakres zaskarżenia wskazany w skardze o dodatkowe zarzuty naruszenia przez PFRON prawa materialnego, jak również prawa procesowego.

Strona skarżąca wskazała m.in. na naruszenie przez Prezesa PFRON art. 105 § 1 k.p.a., art. 6 k.p.a., art. 45 ust. 3a ustawy o rehabilitacji, art. 66 ustawy o rehabilitacji, przez brak umorzenia prowadzonego postępowania administracyjnego w całości wobec jego bezprzedmiotowości z uwagi na wygaśnięcie z mocy prawa hipotetyczne roszczenie PFRON względem Skarżącej z uwagi na upływ okresu przedawnienia z dniem 1 stycznia 2015 r.

Na zarzut przedawnienia Skarżąca powołała się również w piśmie z dnia 10 grudnia 2019 r. stanowiącym załącznik do protokołu rozprawy. Jednocześnie Skarżąca zmodyfikowała skargę i wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości wraz z decyzją wydaną w I instancji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Skarga zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2017 r., poz. 2188 z p. zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem. Natomiast, w myśl art. 145 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2018 r. poz. 1302 z p. zm. - dalej: "p.p.s.a."), sąd uwzględniając skargę na decyzję lub postanowienie:

1) uchyla decyzję lub postanowienie w całości lub w części, jeżeli stwierdzi:

a/ naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy,

b/ naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego,

c/ inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy;

2) stwierdza nieważność decyzji lub postanowienia w całości lub w części, jeżeli zachodzą przyczyny określone w art. 156 Kodeksu postępowania administracyjnego lub w innych przepisach;

3) stwierdza wydanie decyzji lub postanowienia z naruszeniem prawa, jeżeli zachodzą przyczyny określone w Kodeksie postępowania administracyjnego lub innych przepisach.

Z wymienionych przepisów wynika, iż sąd bada legalność zaskarżonego aktu administracyjnego pod kątem zgodności z prawem materialnym, określającym prawa i obowiązki stron oraz z prawem procesowym, regulującym postępowanie przed organami administracji publicznej.

Jednocześnie, zgodnie z przepisem art. 134 § 1 p.p.s.a., sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Oznacza to między innymi, że sąd administracyjny nie musi w ocenie legalności zaskarżonego postanowienia ograniczać się tylko do zarzutów sformułowanych w skardze, ale może wadliwości kontrolowanego aktu podnosić z urzędu (patrz: T. Woś - Postępowanie sądowo-administracyjne, Warszawa 1996 r., str. 224). W tym celu Sąd stosuje przewidziane ustawą środki w celu usunięcia naruszeń prawa w stosunku do aktów i czynności wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach sprawy, której dotyczy skarga, jeżeli jest to niezbędne do końcowego jej załatwienia (art. 135 p.p.s.a.).

W rozpoznawanej sprawie Sąd uznał, iż organy administracji publicznej naruszyły przepisy prawa materialnego w sposób, które miał wpływ na wynik sprawy, jak również przepisy postępowania w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy, zatem skarga jako zasadna podlega uwzględnieniu w oparciu o przepis art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c p.p.s.a.

Na wstępie wyjaśnić należy, ze zgodnie z art. 45 ust. 1 ustawy o rehabilitacji Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych jest państwowym funduszem celowym, w rozumieniu przepisów o finansach publicznych.

Z treści art. 60 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2009 r., poz. 869, dalej jako: "u.f.p."), w brzmieniu mającym zastosowanie w niniejszej sprawie, a nadanym mu ustawą z dnia 10 lutego 2017 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych Dz. U. z 2017 r., poz. 659) wynika natomiast, że ma on zastosowanie również do przychodów państwowych funduszy celowych.

W pkt 1-8 art. 60 u.f.p. wskazano przykładowo, co stanowi niepodatkowe należności budżetowe i tak, środkami publicznymi stanowiącymi niepodatkowe należności budżetowe o charakterze publicznoprawnym są w szczególności następujące dochody budżetu państwa, dochody budżetu jednostki samorządu terytorialnego albo przychody państwowych funduszy celowych:

1) kwoty dotacji podlegające zwrotowi w przypadkach określonych w niniejszej ustawie;

2) należności z tytułu gwarancji i poręczeń udzielonych przez Skarb Państwa i jednostki samorządu terytorialnego;

3) wpłaty nadwyżek środków obrotowych samorządowych zakładów budżetowych;

4) wpłaty nadwyżek środków finansowych agencji wykonawczych;

5) wpłaty środków z tytułu rozliczeń realizacji programów przedakcesyjnych;

6) należności z tytułu zwrotu środków przeznaczonych na realizację programów finansowanych z udziałem środków europejskich oraz inne należności związane z realizacją projektów finansowanych z udziałem tych środków, a także odsetki od tych środków i od tych należności;

6a) należności z tytułu grzywien nałożonych w drodze mandatu karnego w postępowaniu w sprawach o wykroczenia oraz w postępowaniu w sprawach o wykroczenia skarbowe;

7) dochody pobierane przez państwowe i samorządowe jednostki budżetowe na podstawie odrębnych ustaw;

8) pobrane przez jednostkę samorządu terytorialnego dochody związane z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego odrębnymi ustawami i nieodprowadzone na rachunek dochodów budżetu państwa.

Zgodnie z tym, co zostało wskazane wyżej, wyliczenie to ma charakter przykładowy, o czym świadczy termin "w szczególności" i dlatego też w ocenie Sądu także środki przekazane stronie na mocy art. 25a ust. 1 pkt 1 ustawy o rehabilitacji (w brzmieniu mającym zastosowanie w przedmiotowej sprawie) i których następnie zwrotu zażądał Prezes Zarządu PFRON, na mocy art. 49e ust. 1 ustawy o rehabilitacji także stanowią środki publiczne stanowiące niepodatkowe należności budżetowe o charakterze publicznoprawnym.

W konsekwencji w sprawie zastosowanie znajduje również art. 67 ust. 1 u.f.p. zgodnie z którym: do spraw dotyczących należności, o których mowa w art. 60, nieuregulowanych niniejszą ustawą stosuje się przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2018 r. poz. 2096 oraz z 2019 r. poz. 60) i odpowiednio przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r. poz. 800, z późn. zm., dalej jako: "O.p").

Tym samym, w zakresie ustalenia terminu przedawnienia przedmiotowych należności, należy odpowiednio zastosować znajdujący się w dziale III Ordynacji podatkowej art. 70 § 1, zgodnie z którym zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Przy tym nie ulega wątpliwości, że z przepisu art. 70 § 1 O.p. wynika, że zobowiązanie przedawnia się, jeżeli termin przewidziany w tym przepisie upłynął przed wydaniem decyzji organu odwoławczego (por. uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 6 października, sygn. akt FPS 8/03, ONSA 2004/1/7).

W niniejszej sprawie uznać należało, iż odpowiednie stosowanie art. 70 § 1 O.p. polega na przyjęciu, że początkiem biegu 5-letniego okresu przedawnienia jest koniec roku kalendarzowego, w którym strona nabyła prawo do refundacji składki za konkretny miesiąc.

Przypomnieć trzeba, że zasadniczy spór w sprawie dotyczy refundacji składek na ubezpieczenia społeczne za kwiecień, maj, lipiec, sierpień, wrzesień i październik 2008 r. (okresy rozliczeniowe w ZUS – odpowiednio: maj, czerwiec, sierpień, wrzesień, październik i listopad 2008 r.)

Znaczny upływ czasu pomiędzy terminem w zakresie refundacji składki, a chwilą wydania decyzji nakazującej zwrot wypłaconego dofinansowania wymaga zawsze rozważenia przez organ wydający ww. decyzję, czy termin przedawnienia dochodzenia roszczenia w zakresie refundacji składki nie wygasł na skutek przedawnienia. Prezes PFRON powinien zawsze wyjaśnić z urzędu tę okoliczność, niezależnie od treści podnoszonych przez stronę zarzutów. Przedawnienie jest bowiem okolicznością obiektywną, zachodzącą na skutek upływu czasu, niezależną od woli stron i powodującą bezprzedmiotowość wydania decyzji nakazującej zwrot wypłaconego dofinansowania.

Sąd podziela stanowisko UOKiK zawarte w przedstawionym w toku postępowania sądowego przez Skarżącą piśmie z dnia 6 sierpnia 2019 r., iż przepisy rozporządzenia Rady (UE) 2015/1589 z dnia 13 lipca 2015 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania art. 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej określają, że pomoc uznana w decyzji Komisji Europejskiej za niezgodną z prawem podlega zwrotowi, wraz z odsetkami od dnia jej udzielenia, a uprawnienia Komisji w zakresie windykacji pomocy podlegają 10-letniemu okresowi przedawnienia. Innymi słowy, Komisja może dochodzić zwrotu niezgodnie z prawem przyznanej pomocy w terminie 10 lat od jej udzielenia. Przepisy te dotyczą jednak tylko zwrotu pomocy nakazanego przez Komisję Europejską.

W stosunku do postępowań dotyczących zwrotu pomocy, prowadzonych przed organami krajowymi, obowiązują przepisy prawa polskiego, tj. okres przedawnienia w omawianym przypadku należy liczyć zgodnie z art. 70 Ordynacji podatkowej. Natomiast dziesięcioletni okres przedawnienia odnosi się wyłącznie do okresu, w jakim Komisja może nakazać zwrot pomocy udzielonej niezgodnie z prawem, stosownie do procedury określonej w rozporządzeniu Rady (UE) 2015/1589. Z ustalenia dziesięcioletniego okresu przedawnienia wynika obowiązek przechowywania przez państwa członkowskie (podmioty udzielające pomocy) dokumentów związanych z udzieleniem pomocy przez okres 10 lat, na wypadek kontroli Komisji.

Natomiast stanowisko UOKiK wyrażone w piśmie z dnia 31 sierpnia 2012 r. (DDO-52-298(4)/12/AH), które to pismo Prezes PFRON - co należy podkreślić -przytaczał wielokrotnie w podobnych do rozpatrywanej sprawach - dotyczyło sytuacji, w których Komisja wydała decyzję o windykacji pomocy, a upłynął już (krótszy) termin przedawnienia z prawa krajowego.

Sąd zauważa również, że pogląd UOKiK jest zbieżny ze stanowiskiem tutejszego sądu zaprezentowanym w sprawach o sygn. akt: V SA/Wa 1540/18, wyrok z dnia 26 marca 2019 r. oraz V SA/Wa 376/19, wyrok z dnia 10 lipca 2019 r., gdzie zaznaczono, że wyrok TSUE z dnia 5 marca 2019 r. (Wielka Izba) w sprawie C-349/17 Eesti Pagar potwierdza, iż w zakresie terminu przedawnienia żądanych należności należy stosować termin przewidziany przez właściwe prawo krajowe, a do kwestii przedawnienia należności nie ma zastosowania przepis prawa unijnego tj. art. 15 Rozporządzenia Rady (WE) nr 659/1999 z dnia 22 marca 1999 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania art. 93 Traktatu WE.

Podobne stanowisko zajęły składy orzekające w orzeczeniach z dnia 30 sierpnia 2019 r. w sprawach o sygn. akt V SA/Wa 349/19 oraz V SA/Wa 508/19.

Strona skarżąca podnosi, iż wygasło z mocy prawa hipotetyczne roszczenie PFRON względem Skarżącej z uwagi na upływ okresu przedawnienia (upływ okresu przedawnienia nastąpił w dniu 1 stycznia 2015 r.).

Do tych kwestii w żaden sposób nie ustosunkował się organ II instancji w zaskarżonej decyzji.

Jednocześnie należy wskazać, że w aktach sprawy brak jest dowodu wskazującego na zaistnienie okoliczności skutkujących zawieszeniem lub przerwaniem biegu przedawnienia. Na takie okoliczności organ nie powołuje się, zaś z akt sprawy wynika, że pierwszą informację o istniejących zaległościach w opłacaniu należności wobec ZUS organ uzyskał w w dniu 29 czerwca 2016 r. Wobec powyższego należy uznać, że z okoliczności sprawy w sposób nie budzący wątpliwości wynika, że nie zaszła żadna z okoliczności powodujących zawieszenie biegu przedawnienia wymienionych w art. 70 § 3-8 O.p. Organ wszczął więc i prowadził postępowanie w stosunku do należności już przedawnionych, a więc postępowanie to nie powinno być w ogóle wszczęte, zaś wszczęte winno być umorzone jako bezprzedmiotowe na podstawie art. 105 § 1 k.p.a.

W tym stanie rzeczy, na zasadzie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) , art. 145 § 3 oraz art. 200 p.p.s.a., orzekł jak w sentencji.