drukuj    zapisz    Powrót do listy

6032 Inne z zakresu prawa o ruchu drogowym, Ruch drogowy, Samorządowe Kolegium Odwoławcze, *Uchylono decyzję I i II instancji, III SA/Wr 67/19 - Wyrok WSA we Wrocławiu z 2019-05-23, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

III SA/Wr 67/19 - Wyrok WSA we Wrocławiu

Data orzeczenia
2019-05-23 orzeczenie prawomocne
Data wpływu
2019-02-18
Sąd
Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu
Sędziowie
Anetta Chołuj /przewodniczący/
Anna Moskała
Tomasz Świetlikowski /sprawozdawca/
Symbol z opisem
6032 Inne z zakresu prawa o ruchu drogowym
Hasła tematyczne
Ruch drogowy
Sygn. powiązane
I OSK 2158/19 - Wyrok NSA z 2020-06-24
Skarżony organ
Samorządowe Kolegium Odwoławcze
Treść wyniku
*Uchylono decyzję I i II instancji
Powołane przepisy
Dz.U. 2017 poz 1260 art. 130a ust. 10, 10e, 10h i 10i
Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym - tekst jednoloty
Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Anetta Chołuj, Sędziowie Sędzia NSA Sędzia WSA Anna Moskała, Tomasz Świetlikowski (sprawozdawca), Protokolant Katarzyna Kiermacka, po rozpoznaniu w Wydziale III na rozprawie w dniu 23 maja 2019 r. sprawy ze skargi M. O. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w J. z dnia [...] grudnia 2018 r. nr [...] w przedmiocie obciążenia kosztami usunięcia i przechowywania pojazdu I. uchyla zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję Starosty K. z dnia [...] sierpnia 2018 r. nr [...]; II. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w J. na rzecz strony skarżącej kwotę 2.203 (dwa tysiące dwieście trzy) złote tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Uzasadnienie

Przystępując do rozstrzygania, Sąd przyjął stan faktyczny i prawny sprawy j/n.

Skarżoną decyzją - po rozpatrzeniu odwołania M. O. (dalej: skarżący) - Samorządowe Kolegium Odwoławcze w J. (dalej: SKO, Kolegium) utrzymało w mocy decyzję Starosty K. (dalej: Starosta), mocą której na skarżącego nałożono obowiązek zapłaty kwoty 9.638 zł, tytułem obciążenia go kosztami usunięcia i przechowywania pojazdu marki Ford Fiesta (dalej: pojazd). Jako podstawę prawną decyzji podało art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2017 r., poz. 1257 ze zm. - dalej: K.p.a.) oraz art. 130a ust. 10h i 10j ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2017 r., poz. 1260 ze zm. - dalej: u.P.r.d.).

Z akt sprawy wynika, że [...] sierpnia 2017 r. - na podstawie wydanej przez Policję dyspozycji - w/w pojazd usunięto z drogi i przewieziono na parking strzeżony. Według ustaleń Starosty, pojazd - w dacie wydania dyspozycji usunięcia - stanowił własność skarżącego. Starosta wezwał skarżącego do odebrania pojazdu oraz poinformował o skutkach jego nieodebrania. Wskazał, że termin ustawowy, tj. 3 miesiące od daty usunięcia pojazdu z drogi, upłynie [...] listopada 2017 r. Dalej, Starosta wystąpił do Sądu Rejonowego (dalej: SR) z wnioskiem o orzeczenie przepadku pojazdu na rzecz Powiatu. Postanowieniem z [...] maja 2018 r., SR orzekł o przepadku pojazdu na rzecz Powiatu, które to postanowienie stało się prawomocne [...] września 2018 r. Następnie dokonano likwidacji ruchomości, przekazując ją do stacji demontażu pojazdów. Starosta wyliczył, że koszty usunięcia i przechowywania pojazdu wynoszą 9.638 zł. Powyższe usankcjonował w skierowanej do skarżącego decyzji.

W odwołaniu skarżący zarzucił naruszenie art. 130a ust. 2 u.P.r.d. przez nałożenie na niego obowiązku zapłaty, w sytuacji, kiedy [...] sierpnia 2017 r. nie był on już właścicielem pojazdu.

Po rozpatrzeniu sprawy w trybie odwoławczym, SKO utrzymało decyzję Starosty w mocy.

Pierwotnie, Kolegium powołało podstawę prawną decyzji, tj. art. 130a ust. 2, 4, 5c, 5f, 6, 7, 10, 10a, 10e, 10h, 10i, 10j i 10k u.P.r.d. Następnie stwierdziło, że w sprawie zaistniały faktyczno-prawne podstawy do obciążenia skarżącego kosztami usunięcia

i przechowywania pojazdu. Uznało, że - w chwili wydania dyspozycji usunięcia pojazdu z drogi publicznej - właścicielem pojazdu był skarżący, który nie odebrał pojazdu

w terminie 3 miesięcy, w konsekwencji czego doszło ostatecznie do wydania orzeczenia o przepadku pojazdu na rzecz Powiatu. Kontynuowało, że - orzekając o przepadku pojazdu - SR przyjął, że usunięcie pojazdu z drogi było zasadne i że spełniono wszystkie warunki do orzeczenia przepadku. Podkreśliło, że organy administracji nie są uprawnione do kwestionowania ustaleń Sądu.

Jako bezzasadne, oceniło SKO zarzuty odwołania. Podało, że - w postępowaniu w przedmiocie przepadku pojazdu - SR badał kwestię własności pojazdu i czy zostały spełnione wszystkie przesłanki niezbędne do orzeczenia przepadku, w szczególności, czy usunięcie pojazdu było zasadne, czy w poszukiwaniu osoby uprawnionej do jego odbioru dołożono należytej staranności i czy orzeczenie przepadku nie będzie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Motywowało, że uprawomocnienie się postanowienia Sądu o przepadku pojazdu oznacza, że zostały dochowane reguły procesowe związane z czynnościami Policji i właściwego Starosty, prowadzącymi do usunięcia i przechowywania pojazdu - także w zakresie własności pojazdu. Podkreśliło, że - zgodnie z art. 365 § 1 K.p.c. - orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby (postanowienie o przepadku pojazdu ma charakter prejudycjalny dla sprawy własności pojazdu). Dodało, że inne sądy, organy państwowe i organy administracji publicznej, rozstrzygające w sprawach innych niż karne (§ 2), są związane prejudycjalnie, czyli nie mogą dokonać odmiennej oceny prawnej (także odmiennych ustaleń faktycznych) roszczenia niż zawarta w prejudykacie. Na poparcie swoich racji SKO powołało stanowisko Sądu Najwyższego.

Zdaniem SKO, jeżeli - orzekając przepadek pojazdu - SR ustalił, że jego właścicielem jest skarżący, to orzekające w sprawie organy administracji nie mogą zanegować tych ustaleń sądu powszechnego, albowiem stanowiłoby to naruszenie art. 365 K.p.c. SKO zaznaczyło, że skarżący był uczestnikiem postępowania w przedmiocie przepadku pojazdu i na żadnym etapie tego postępowania przed sądem powszechnym nie zgłosił zarzutów odnośnie prawa własności pojazdu. Nadto, zgodnie z art. 78 u.P.r.d., jako właściciel pojazdu zarejestrowanego, był obowiązany zawiadomić

- w terminie nieprzekraczającym 30 dni - Starostę o fakcie zbycia pojazdu, którego to obowiązku nie dopełnił. W opinii SKO, przedłożona przez skarżącego kserokopia umowy sprzedaży pojazdu stanowi dokument prywatny i nie może podważyć ustaleń sądu powszechnego, zawartych w prawomocnym orzeczeniu.

W skardze, skarżący zaskarżył decyzję SKO w całości. Zarzucił naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

1) art. 80 K.p.a. w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a., przez dokonanie dowolnej oceny zgromadzonych dowodów, dotyczących ustalenia właściciela pojazdu na dzień wydania decyzji o obowiązku zapłaty w/w kwoty i przyjęcie, że z dowodów tych wynika, że właścicielem tym był skarżący, kiedy wnikliwa analiza całości materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że właścicielem pojazdu (na podstawie umowy kupna - sprzedaży z [...] lutego 2017 r.) była A. O.;

2) art. 80 K.p.a. w zw. z art. 365 § 1 K.p.c. w zw. z art. 7 w zw. z art. 77 K.p.a.

w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a., przez dokonanie dowolnej oceny dowodu

w postaci postanowienia SR z [...] maja 2018 r. ([...]) w przedmiocie przepadku pojazdu i przyjęcie, że orzeczenie to wiąże organy administracji w zakresie ustalenia osoby właściciela pojazdu - w konsekwencji zaniechanie czynienia własnych ustaleń

w tym zakresie, kiedy prawidłowa ocena tego orzeczenia nie pozwala na stwierdzenie, że orzeczenie to ustala prawo własności; zatem - w świetle art. 365 § 1 K.p.c. - organy administracji nie były związane ustaleniem osoby właściciela a jedynie faktu przepadku pojazdu i powinny wyczerpująco wyjaśnić sporną okoliczność własności, zaś sąd administracyjny - na mocy zasady niezawisłości sędziowskiej - winien błędy organów administracji skorygować;

3) art. 7 w zw. z art. 77 K.p.a. w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a., przez zaniechanie dogłębnego zbadania, komu przysługiwało prawo własności w dniu wydania decyzji

o ustaleniu obowiązku zapłaty w/w kwoty, mimo że zgormadzony materiał dowodowy nie pozwalał na bezsporne ustalenie osoby właściciela na dzień wydania tej decyzji, kiedy obowiązkiem organu było dalsze poszukiwanie dowodów na tę okoliczność. Tak stawiając zarzuty, skarżący wniósł o uchylenie - w całości - obu wydanych

w sprawie decyzji i zasądzenie kosztów. Uzasadnił także swoje stanowisko w sprawie. W odpowiedzi na skargę, SKO wniosło o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu zważył, co następuje.

Skarga okazała się uzasadniona.

Zgodnie z art. 130a ust. 2 i 2a u.P.r.d., pojazd może być usunięty z drogi na koszt właściciela, jeżeli nie ma możliwości zabezpieczenia go w inny sposób,

w przypadku gdy:

1) kierowała nim osoba:

a) znajdująca się w stanie nietrzeźwości lub w stanie po użyciu alkoholu albo środka działającego podobnie do alkoholu;

b) nieposiadająca przy sobie dokumentów uprawniających do kierowania lub używania pojazdu;

2) jego stan techniczny zagraża bezpieczeństwu ruchu drogowego, powoduje uszkodzenie drogi albo narusza wymagania ochrony środowiska.

Od usunięcia pojazdu odstępuje się, jeżeli przed wydaniem dyspozycji usunięcia pojazdu lub w trakcie usuwania pojazdu ustaną przyczyny jego usunięcia. Jeżeli wydanie dyspozycji usunięcia pojazdu w przypadkach, o których mowa w ust. 1-2, spowodowało powstanie kosztów, do ich pokrycia jest obowiązany właściciel pojazdu. Przepis ust. 10i stosuje się odpowiednio

Wedle ust. 4 pkt 1, w sytuacjach, o których mowa w ust. 1-3, dyspozycję przemieszczenia lub usunięcia pojazdu z drogi wydaje policjant.

Stosownie do ust. 5c, pojazd usunięty z drogi w przypadkach określonych m.in.

w ust. 1-2 umieszcza się na wyznaczonym przez starostę parkingu strzeżonym do czasu uiszczenia opłaty za jego usunięcie i parkowanie, z uwzględnieniem ust. 7.

W myśl ust. 10 i 10a, starosta w stosunku do pojazdu usuniętego z drogi,

w przypadkach określonych w ust. 1 lub 2, występuje do sądu z wnioskiem o orzeczenie jego przepadku na rzecz powiatu, jeżeli prawidłowo powiadomiony właściciel lub osoba uprawniona nie odebrała pojazdu w terminie 3 miesięcy od dnia jego usunięcia. Powiadomienie zawiera pouczenie o skutkach nieodebrania pojazdu. Starosta występuje z wnioskiem, o którym mowa w ust. 10, nie wcześniej niż przed upływem 30 dni od dnia powiadomienia.

Przepis ust. 10e stanowi, że w sprawach o przepadek pojazdu sąd stwierdza, czy zostały spełnione wszystkie przesłanki niezbędne do orzeczenia przepadku,

w szczególności, czy usunięcie pojazdu było zasadne i czy w poszukiwaniu osoby uprawnionej do jego odbioru dołożono należytej staranności oraz czy orzeczenie przepadku nie będzie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Do wykonania orzeczenia sądu o przepadku pojazdu jest obowiązany starosta. Wykonanie orzeczenia następuje w trybie i na zasadach określonych w ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r.

o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, z uwzględnieniem przepisów niniejszej ustawy (ust. 10e).

Koszty związane z usuwaniem, przechowywaniem, oszacowaniem, sprzedażą lub zniszczeniem pojazdu, powstałe od momentu wydania dyspozycji jego usunięcia do zakończenia postępowania, ponosi osoba będąca właścicielem tego pojazdu w dniu wydania dyspozycji usunięcia pojazdu, z zastrzeżeniem ust. 10d i 10i. Decyzję

o zapłacie tych kosztów wydaje starosta (ust. 10h).

Jeżeli w chwili usunięcia pojazd znajdował się we władaniu osoby dysponującej nim na podstawie innego niż własność tytułu prawnego, osoba ta jest zobowiązana solidarnie do pokrycia kosztów, o których mowa w ust. 10h (ust. 10i).

Termin płatności należności ustalonych decyzją, o której mowa w ust. 10h, wynosi 30 dni od dnia, w którym decyzja ta stała się ostateczna. Odsetki ustawowe za opóźnienie nalicza się od dnia następującego po upływie terminu płatności. Należności te wraz z odsetkami podlegają egzekucji w trybie i na zasadach określonych w ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (ust. 10j).

Sąd w składzie orzekającym w sprawie stwierdził, że prawomocne - z dniem [...] września 2018 r. - postanowienie SR, mocą którego orzeczono o przepadku pojazdu na rzecz Powiatu i w sentencji którego wskazano, że ów przepadek obejmuje pojazd stanowiący własność skarżącego (zarazem strony postępowania, na którą nałożono obowiązek poniesienia kosztów usunięcia i przechowywania pojazdu), nie przesądza ostatecznie, kto - w dacie wydania dyspozycji usunięcia tego pojazdu z drogi publicznej - był jego właścicielem.

Za Naczelnym Sądem Administracyjnym (wyrok I OSK 2348/16, z 7 sierpnia 2018 r., dostępny: CBOSA), Sąd przyjął zatem, że nie jest uzasadniony pogląd, iż w/w postanowienie SR jest wiążące - zgodnie z art. 365 K.p.c. - w takim zakresie, że przesądza, iż właścicielem pojazdu - w chwili wydania dyspozycji o jego usunięciu

z drogi - był skarżący.

Sąd uznał, że prawomocność materialna sentencji postanowienia SR (jej przedmiot) dotyczy jedynie ostatecznego rezultatu rozstrzygnięcia a nie przesłanek, które do niego doprowadziły (tak: WSA w Poznaniu w wyroku z 2 czerwca 2016 r.,

III SA/Po 388/15, dostępny: j/w). Walor prawomocnego rozstrzygnięcia, zawartego

w postanowieniu SR, dotyczyły przepadku rzeczy (pojazdu). Nie miało ono zatem charakteru ustalającego. Postanowienie o orzeczeniu przepadku dotyczy faktu przejścia własności rzeczy na rzecz powiatu. Celem takiego orzeczenia nie było natomiast wiążące ustalenie pozostałych kwestii właścicielskich - tym bardziej, że - zgodnie z art. 130a ust. 10d u.P.r.d. - możliwe jest orzeczenie przepadku także pojazdu, w stosunku do którego nie ustalono właściciela, ani osoby uprawnionej. Takie rozwiązanie jest możliwe dlatego, że nabycie prawa własności przez powiat, które następuje na podstawie konstytutywnego orzeczenia sądu o przepadku, jest nabyciem pierwotnym

a nie pochodnym (tak: wyrok NSA z 20 kwietnia 2016 r., I OSK 544/16, dostępny: j/w). Przepis art. 130a ust. 10e u.p.r.d. określa granice kognicji Sądu w sprawach

o przepadek pojazdu. W tych sprawach Sąd stwierdza, czy zostały spełnione wszystkie przesłanki niezbędne do orzeczenia przepadku, w szczególności, czy usunięcie pojazdu było zasadne i czy w poszukiwaniu osoby uprawnionej do jego odbioru dołożono należytej staranności oraz czy orzeczenie przepadku nie będzie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Inne są więc przesłanki rozstrzygania w sprawie przepadku pojazdu, inne zaś w sprawie ponoszenia kosztów usunięcia, przechowywania, oszacowania, zniszczenia pojazdu.

Przyjmując - jako podstawę dla ustalenia prawa własności spornego pojazdu - postanowienie SR, SKO nie ustaliło, czy skarżący był faktycznie właścicielem pojazdu

w dacie wydania dyspozycji o jego usunięciu z drogi, tj. [...] sierpnia 2017 r. Jego status, jako faktycznego właściciela w tej dacie, budzi natomiast wątpliwości w kontekście zebranego w sprawie materiału dowodowego, tj. "umowy kupna - sprzedaży" z [...] lutego 2017 r., z której wynika, że z tym dniem skarżący (sprzedający) przestał być właścicielem pojazdu (stała się nim A. O. - kupujący).

W tym stanie rzeczy - zdaniem Sądu - dokonana przez organy administracji ocena stanu faktycznego jest przedwczesna a podjęte przez nie decyzje naruszają prawo. W szczególności art. 7, art. 8, art. 77 § 1 i art. 107 § 3 K.p.a. w zw. z art. 130a ust. 10h w zw. z ust. 10 u.P.r.d.

Do prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy konieczne jest przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego, które pozwoli na weryfikację twierdzeń skarżącego

i ustalenie faktycznego właściciela spornego pojazdu na dzień [...] sierpnia 2017 r. Dopiero w wyniku jednoznacznego ustalenia, kto był właścicielem pojazdu w dacie wydania dyspozycji jego usunięcia z drogi, możliwe będzie wydanie rozstrzygnięcia nakładającego na konkretny podmiot obowiązek zapłaty kosztów związanych

z usunięciem i przechowywaniem pojazdu oraz przedstawienie stanowiska organu

w uzasadnieniu decyzji spełniającym wymogi art. 107 § 3 K.p.a. i nie naruszającym zasady przekonywania z art. 11 K.p.a.

Na marginesie Sąd zauważa, że skoro w chwili usunięcia pojazd znajdował się we władaniu innej osoby, to należało zastosować przepis art. 130a ust. 10i u.P.r.d.

i orzec, że jest on zobowiązany solidarnie do pokrycie kosztów, o których mowa w ust. 10h.

Rozstrzygając w sprawie w sposób j/w, Sąd w składzie orzekającym jest świadomy, że w orzecznictwie istnieją rozbieżności, co do związania stanowiskiem sądu powszechnego, wyrażonym na podstawie art. 130a ust. 10e u.P.r.d.

Z uwagi na stwierdzone naruszenia prawa materialnego i procesowego, Sąd

- uwzględniając regulacje art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) i c) w zw. z art. 135 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r., poz. 1302 ze zm.) - uchylił zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję Starosty (pkt I sentencji wyroku). O kosztach postępowania (pkt II sentencji wyroku) Sąd orzekł stosownie do art. 200 w zw. z art. 205 § 2 tej ustawy. Na koszty te, wynoszące 2.203 zł, składają się: wynagrodzenie adwokata (1.800 zł), wpis sądowy od skargi (386 zł) i opłata od pełnomocnictwa (17 zł). Sąd nie ujął w kosztach kwoty 167 zł, o co wnioskował pełnomocnik na rozprawie, stanowiącej koszty dojazdu pełnomocnika, gdyż Sąd nie nakazał osobistego stawiennictwa na rozprawie. Ponownie rozpoznając sprawę, organ winien zrealizować wskazania Sądu

i ustalić faktycznego właściciela pojazdu w dniu wydania dyspozycji jego usunięcia

z drogi.



Powered by SoftProdukt