Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Marcin Miemiec (sprawozdawca), Sędziowie Sędzia WSA Magdalena Jankowska-Szostak, Sędzia WSA Bogumiła Kalinowska, Protokolant Renata Sawińska, po rozpoznaniu w Wydziale III na rozprawie w dniu 15 czerwca 2010 r. sprawy ze skargi Z. G. na decyzję Dyrektora Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa we W. z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania w sprawie przyznania renty strukturalnej oddalono skargę.

Kierownik Biura Powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa we W. we W. decyzją z dnia [...] r. Nr [...] odmówił Z. G. przyznania renty strukturalnej. Dyrektor Oddziału Regionalnego ARiMR decyzją z dnia [...] r. Nr [...] uchylił w całości decyzję organu I instancji oraz umorzył postępowanie w sprawie przyznania Z. G. renty strukturalnej.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu Z. G. zarzucił decyzji II instancji rażące naruszenie prawa przez załatwienie sprawy na podstawie przepisów prawa krajowego bez uwzględnienia skutków płynących z prawa międzynarodowego, w szczególności z art. 7 rozporządzenia Komisji (WE) Nr 1320/2006 z dnia 5 września 2006 r. ustanawiającego zasady przejścia do systemu wsparcia rozwoju obszarów wiejskich określonego w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1698/2005; naruszenie prawa materialnego przez niewłaściwe zastosowanie art. 105 § 1 k.p.a., w następstwie błędnego ustalenia, że postępowanie w sprawie stało się bezprzedmiotowe ze względu na brak środków finansowych, a także art. 5 ust. 3 a ustawy o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej z dnia 28 listopada 2003 r. (Dz.U. Nr 229, poz. 2273 ze zm.), w następstwie błędnego ustalenia, że przepis ten ogranicza pomoc finansową tylko do spraw rozstrzygniętych decyzją wydaną do dnia 30 czerwca 2008 r.; naruszenie przepisów postępowania, mogących mieć wpływ na wynik sprawy, w szczególności art. 7, 8 i 9 k.p.a., poprzez uchybienie obowiązkom bądź ich wykonywanie w sposób narażający skarżącego na utratę zaufania do organów Państwa i na szkody majątkowe. Biorąc to pod uwagę skarżący wniósł o stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji.

Organ II instancji wniósł o oddalenie skargi, przedstawiając w odpowiedzi na skargę dotychczasowy tok postępowania w sprawie. Mianowicie dnia [...] r. strona złożyła w Biurze Powiatowym ARiMR we W. wniosek o przyznanie renty strukturalnej, deklarując przekazanie posiadanego gospodarstwa rolnego na powiększenie gospodarstwa rolnego [...] S. We wniosku nie podano danych współmałżonka. Dołączono oświadczenie o pozostawaniu strony w związku małżeńskim z J. M., z rozdzielnością majątkową od początku małżeństwa. Z oświadczenia wynikało, że strona wniosła pozew o rozwód. Po wezwaniu do usunięcia braków formalnych wniosku, strona wniosła korektę, która zawierała informację, że wyrokiem Sądu z dnia [...] r. rozwiązano małżeństwo strony. W dniu [...] r. organ I instancji wydał postanowienie o spełnieniu wstępnych warunków wymaganych do uzyskania renty strukturalnej. W dniu [...] r. strona złożyła w organie I instancji zmianę do wniosku oraz oświadczenie o przekazaniu wszystkich użytków rolnych i zaprzestaniu prowadzenia działalności rolniczej z dniem przekazania gospodarstwa. Dołączyła umowę darowizny z dnia [...] r. Ponadto strona oświadczyła, że jest jedynie udziałowcem 1/2 części we własności zabudowanych działek nr [...] i [...] o łącznej powierzchni [...] ha, na których prowadzi działalność rolniczą służącą zaspokojeniu jej własnych potrzeb.

Strona przedłożyła też dwa akty notarialne - umowy przeniesienia własności nieruchomości zawarte z J. M. niewskazaną ani we wniosku o przyznanie renty strukturalnej, ani w zmianie do wniosku z dnia [...] r. jako przejmującą użytki rolne od strony: umowę przeniesienia własności nieruchomości z dnia [...] r., w której na podstawie warunkowej umowy sprzedaży z dnia [...] r. strona przenosi przypadający jej udział wynoszący [...] części we własności niezabudowanej nieruchomości rolnej składającej się z działek nr [...] o łącznej pow. [...] ha na rzecz J. M.; umowę przeniesienia własności nieruchomości z dnia [...] r., w której na podstawie warunkowej umowy sprzedaży z dnia [...] r. strona przenosi na rzecz J. M. udział wynoszący [...] części we własności zabudowanej nieruchomości rolnej składającej się z działek oznaczonych numerami [...] i [...] o łącznej powierzchni [...] ha.

Kierownik Biura Powiatowego ARiMR we W. wydał w dniu [...] r. decyzję nr [...] o przyznaniu stronie renty strukturalnej od [...] r. do [...] r.

Od tej decyzji strona odwołała się, kwestionując datę początkową przyznania renty strukturalnej. Według strony, przesłanki do nabycia prawa do renty zostały przez nią spełnione najpóźniej w dniu [...] r., to jest w dniu podpisania warunkowej umowy sprzedaży. W tej dacie strona zbyła bowiem ostatnią część należącego do niej gospodarstwa rolnego. Decyzją z dnia [...] r. organ II instancji uchylił zaskarżoną decyzję i przekazał sprawę ponownego rozpatrzenia, powołując się na art. 107 k.p.a. oraz na konieczność wyjaśnienia sposobu przekazania gospodarstwa.

Strona zaskarżyła tę decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, który wyrokiem z dnia [...] r. (sygn. akt [...]) uchylił zaskarżoną decyzję z uwagi na niewskazanie w jej uzasadnieniu przesłanek wydania decyzji kasacyjnej, wymaganych przez art. 138 § 2 k.p.a. w zw. z art. 107 § 3 k.p.a., a także konieczność wskazania przyczyn nieskorzystania przez organ z regulacji zawartej w art. 136 k.p.a. Po ponownym rozpatrzeniu sprawy organ II instancji w dniu [...] r. uchylił zaskarżoną decyzję w całości i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi I instancji. Decyzję organu II instancji strona ponownie zaskarżyła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, który prawomocnym wyrokiem z dnia [...] r. oddalił skargę (sygn. akt. [...]), nie kwestionując wydania w sprawie decyzji kasacyjnej.

W toku ponownego postępowania organ I instancji w dniu [...] r. wydał decyzję nr [...] o odmowie przyznania stronie renty strukturalnej. Od tej decyzji odwołała się strona. Rozpatrując odwołanie organ II instancji podkreślił, że ARiMR zobowiązana jest do stosowania oprócz przepisów krajowych dotyczących rent strukturalnych również przepisów prawa wspólnotowego. Organ podkreślił, że od przystąpienia Polski do Unii Europejskiej mamy do czynienia z okresowymi programami wsparcia rozwoju obszarów wiejskich. Związane jest to ze wspólną polityką rolną oraz z procesem planowania budżetu Unii Europejskiej. Znajduje to odzwierciedlenie w przepisach unijnych. Z chwilą wstępowania Polski do UE źródłem wspólnotowej regulacji prawnej dotyczącej rent strukturalnych było rozporządzenie Rady (WE) nr 1257/1999. Szczegółowe zasady stosowania tego rozporządzenia regulowało natomiast rozporządzenie Komisji (WE) nr 817/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r.

Przygotowując się do wejścia do Unii Europejskiej Sejm uchwalił w dniu 28 listopada 2003 r. ustawę o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (Dz.U. Nr 114, poz.1191 ze zm.). Na podstawie art. 2 tej ustawy opracowano Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2004-2006, w którym określono limity dla poszczególnych działań wsparcia (Obwieszczenie MRiRW z dnia 15 listopada 2004 r., M.P. Nr 56, poz.958). Po zatwierdzeniu tego planu przez Komisję Europejską, Rada Ministrów wydała akty wykonawcze w oparciu o art. 3 ust 2 ustawy o wspieraniu. Jednym z tych aktów było rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na uzyskiwanie rent strukturalnych objętych planem rozwoju obszarów wiejskich (Dz.U. Nr 114, poz.1191 ze zm). Powołaną ustawę z dnia 28 listopada 2003 r. oraz wydane na jej podstawie rozporządzenie o rentach strukturalnych wydano celem realizacji Rozporządzenia Rady (WE) nr 1257/1999.

Okres w którym strona złożyła wniosek z dnia [...] r. o przyznanie renty strukturalnej był objęty planem rozwoju obszarów wiejskich na lata 2004 – 2006, czyli z okresem, w którym działania objęte programem wsparcia w przedmiocie przyznawania rent strukturalnych były i mogły być realizowane nie później niż do 30 czerwca 2008 r.

W dniu 20 września 2005 r. wydano rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005 w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW). Zgodnie z jego preambułą pkt. 53, 54 i 70 oraz art. 9,12, przyjęto przepisy dotyczące rozwoju obszarów wiejskich na okres od 1 stycznia 2007 r. do 31 grudnia 2013 r., zastępujące przepisy obowiązujące w dotychczasowy okres wsparcia na lata 2004 - 2006. Rozporządzenie weszło w życie z dniem 22 października 2005 r. z mocą od 1 stycznia 2007 r.

Polska przygotowała kolejny plan, zatwierdzony przez Komisję UE. Nowe rozporządzenie unijne pozostawiło regulację poszczególnych procedur dotyczących dofinansowania objętego tym Programem państwom członkowskim (art. 74). Zgodnie z rozporządzeniem nr 1698/2005 Sejm uchwalił w dniu 7 marca 2007 r. ustawę o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz.U. Nr 64 poz. 427 ze zm.), odnoszącą się wprost do zadań określonych tym rozporządzeniu unijnym. W dniu 19 czerwca 2007 r. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi wydał rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania "renty strukturalne", objętego PROW na lata 2007 - 2013 (Dz.U Nr 109, poz.750 ze zm.).

Wymienione obowiązujące aktualnie polskie przepisy nie przewidują przepisów przejściowych między nimi a przepisami Planu na lata 2004 – 2006. Przyczyną tego jest odrębność programów oraz odrębność środków finansowych w nich wydzielonych, a także materialnych podstaw prawnych ich rozdysponowywania.

Według organu, nie ma zatem możliwości rozpoznania wniosku o rentę strukturalna złożonego w okresie programowania obejmującym lata 2004 – 2006, według aktualnych przepisów odnoszących do nowego okresu programowania na lata 2007 – 2013, z uwagi na okresowość działań strukturalnych opartych na zasadzie programowania i okresowo zmieniających się zasad przyznawania dotacji.

Potwierdza to również rozporządzenie Komisji (WE) nr 1320/2006 z dnia 5 września 2006 r., ustanawiające zasady przejścia do systemu wsparcia obszarów wiejskich określonego w rozporządzeniu nr 1698/2006. Z uwagi na brak środków, brak przedmiotu, w oparciu który można byłoby rozstrzygnąć wniosek – organ II instancji rozpatrując ponownie wniosek Z. G. z dnia [...] r. mógł wydać tylko decyzję o uchyleniu w całości decyzji I instancji oraz umorzyć postępowanie w sprawie przyznania Skarżącemu renty strukturalnej.

Organ podkreślił, że ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej stanowi w art. 5 ust. 3 a, że pomoc jest udzielana do wysokości limitu stanowiącego równowartość w złotych kwoty euro określonej w planie na poszczególne działania, lecz nie później niż do dnia 30 czerwca 2008 r. Powołując się na art. 138 § 1 pkt. 2 w związku z art. 105 § 1 k.p.a., organ II instancji uchylił zatem zaskarżoną decyzję z dnia [...] r. o odmowie przyznania renty strukturalnej i umorzył postępowanie w sprawie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu zważył, co następuje:

Według art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości, między innymi poprzez kontrolę działalności administracji publicznej. Kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej (art. 1 § 2 tej ustawy). Zakres kontroli administracji publicznej obejmuje również orzekanie w sprawach skarg na decyzje administracyjne

(art. 3 § 1 w związku z § 2 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm., zwanej dalej w skrócie "u.p.p.s.a.").

Kryterium legalności przewidziane w art. 1 § 2 ustawy ustrojowej umożliwia sądowi administracyjnemu wyeliminowanie z obrotu prawnego zarówno decyzji administracyjnej uchybiającej prawu materialnemu, jeżeli naruszenie to miało wpływ na wynik sprawy (art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) u.p.p.s.a.), jak też rozstrzygnięcia dotkniętego wadą warunkującą wznowienie postępowania administracyjnego (lit. b), a także wydanego bez zachowania reguł postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy (lit. c).

Sąd nie stwierdził powołanych przez skarżących naruszeń prawa. Skarga nie zasługuje zatem na uwzględnienie.

Zarzuty podniesione w skardze wymagają rozpoznania w pierwszej kolejności zarzutu naruszenia prawa materialnego przez błędną wykładnię przepisów prawa obowiązującego zakresie rent strukturalnych.

Według § 3 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na uzyskiwanie rent strukturalnych objętych planem rozwoju obszarów wiejskich (Dz.U. Nr 114, poz.1191 ze zm.) renty te były przyznawane do wysokości limitu o równowartości w złotych kwoty euro określonej w Planie Rozwoju Obszarów Wiejskich na uzyskiwanie rent strukturalnych lub do dnia, w którym suma beneficjentów osiągnie zakładany na 2008 r. wskaźnik wykonania tego planu określony w załączniku do obwieszczenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 listopada 2004 r. w sprawie planu rozwoju obszarów wiejskich (M.P. Nr 58, poz. 958) w części 11 "Wdrożenie Planu – monitoring i ocena Planu, kontrola i sankcje finansowe, promocja" w ust. 11.4. "Podstawowe wskaźniki monitorowania" w tabeli nr 65. Renty strukturalne przyznawano według kolejności otrzymywania wniosków o przyznanie renty strukturalnej przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (§ 3 pkt 2). Wynika z tego, że renty strukturalne przyznawano według kolejności składania wniosków ale nie dłużej niż do dnia, w którym wyczerpano limit środków przeznaczonych na ten cel w Planie Rozwoju Obszarów Wiejskich bądź też do dnia, w którym suma beneficjentów osiągnie wskaźnik zakładany w tym planie na 2008 r. W razie spełnienia jednego z tych kryteriów renta strukturalna nie mogła już być przyznana.

Na podstawie wniosków złożonych przez producentów rolnych w [...] r., w tym skarżącego, który złożył wniosek dnia [...] r. w Biurze Powiatowym ARiMR we W., według art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich oraz art. 1 ust. 2 lit. c) rozporządzenia (WE) nr 1258/1999 z 17 maja 1999 r. były finansowane ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOGR). Z pkt 9.3.9. Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich wynika, że na wypłatę rent strukturalnych przyznanych w latach 2004 - 2006 przeznaczono ogółem 640,5 mln euro. Limit ten został wyczerpany w listopadzie 2007 r. Fundusz ten na podstawie art. 4 ust. 1 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1320/2006 z dnia 5 września 2006 r. ustanawiającego zasady przejścia do systemu wsparcia rozwoju obszarów wiejskich określonego w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1698/2005 przejął również zobowiązania z tytułu rent strukturalnych podjęte przez państwa członkowskie pod rządami rozporządzenia Rady (WE) nr 1257/1999, zaciągnięte do końcowego terminu kwalifikowalności wydatków, określonego w decyzjach zatwierdzających wsparcie Wspólnoty dla programów operacyjnych lub w dokumentach programowych w zakresie rozwoju obszarów wiejskich. Końcowy termin kwalifikacyjny, do którego możliwe było przyznawanie pomocy z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2004-2006 ustalono w art. 5 ust. 3a powołanej wyżej ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. na dzień 30 czerwca 2008 r. W listopadzie 2007 r. osiągnięty został limit środków na uzyskiwanie rent strukturalnych w ramach Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2004–2006, określony w § 3 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej. W dniu wydania zaskarżonej decyzji przez D. D. O. R. ARiMR w G. upłynął także ustawowy termin (30 czerwca 2008 r.), do którego renty strukturalne w ramach tego limitu i programu na lata 2004 – 2006 mogły być przyznawane.

Z powyższych ustaleń wynika, że organ I instancji naruszył prawo materialne wydając merytoryczną decyzję dnia [...] r. nr [...] o odmowie przyznania skarżącemu renty strukturalnej. Po dniu 30 czerwca 2008 r. nie było już bowiem podstaw prawnych do wydania decyzji w tym przedmiocie. Organ II instancji zatem umorzył postępowanie zgodnie z prawem, jako bezprzedmiotowe, powołując się na art. 138 § pkt 2 w zw. z art. 105 § 1 k.p.a. Następstwem wyczerpania limitu środków jest bowiem brak podstawy prawnej do merytorycznego orzekania co do istoty sprawy. Powoduje to bezprzedmiotowość postępowania administracyjnego w takiej sprawie.

Z art. 7 rozporządzenia Komisji (WE) Nr 1320/2006 z dnia 5 września 2006 r. ustanawiającego zasady przejścia do systemu wsparcia rozwoju obszarów wiejskich określonego w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1698/2005, na który powołuje się skarżący, nie wynika natomiast, że skarżącemu służy roszczenie o przyznanie mu wnioskowanej renty strukturalnej. Skarżący może się natomiast ubiegać o taką rentę, jeżeli spełnia wymogi określone przez przepisy obowiązujące w nowym okresie programowania.

Bezzasadny jest zarzut naruszenia art. 5. 3a ustawy o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej z dnia 28 listopada 2003 r. (Dz.U. Nr 229, poz. 2273 ze zm.). Przepis ten stanowi bowiem, że pomoc jest udzielana do wysokości limitu stanowiącego równowartość w złotych kwoty w euro określonej w planie na poszczególne działania, lecz nie później niż do dnia 30 czerwca 2008 r. W oparciu o ten przepis organ II instancji według Sądu zasadnie orzekł o bezprzedmiotowości postępowania administracyjnego w rozpatrywanej sprawie.

Sąd nie dopatrzył się zarzucanego w skardze naruszeń przepisów postępowania, mogących mieć wpływ na wynik sprawy, w szczególności art. 7, 8 i 9 k.p.a., poprzez uchybienie obowiązkom bądź ich wykonywanie w sposób narażający skarżącego na utratę zaufania do organów Państwa i na szkody majątkowe. Organy orzekające podjęły bowiem wszystkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes skarżącego. Wyjaśniając podstawy prawne i faktyczne rozpatrywanej sprawy w uzasadnieniach decyzji organy orzekające pogłębiały świadomość i kulturę prawną skarżącego. Organy te także wykonywały obowiązek należytego i wyczerpującego informowania skarżącego o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogły mieć wpływ na ustalenie praw i obowiązków skarżącego, będących przedmiotem postępowania administracyjnego.

Organom orzekającym nie można zarzucić przewlekłości postępowania, mimo że toczyło się ono od dnia [...] r., daty złożenia przez skarżącego podania o rentę strukturalną do dnia [...] r., gdy organ II instancji umorzył postępowanie w sprawie. Skarżący odwołał się bowiem od w istocie korzystnej dla niego decyzji organu I instancji z dnia [...] r. nr [...] o przyznaniu skarżącemu renty strukturalnej od [...] r. do [...] r. Decyzja ta nie uzyskała wszakże waloru ostateczności, gdyż na skutek odwołania wniesionego przez skarżącego została ona uchylona przez organ II instancji. Następnie skarżący trzykrotnie zaskarżył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu decyzje II instancji wydane w rozpatrywanej sprawie. W rezultacie na skutek wykorzystywania przez skarżącego przysługujących mu środków weryfikacji decyzji administracyjnych, postępowanie administracyjne w jego sprawie weszło w okres, w którym wydanie decyzji stało się bezprzedmiotowe.

W tym stanie rzeczy Sąd, uznając zarzuty skargi za bezzasadne, w oparciu o art. 151 ustawy u.p.p.s.a. skargę oddalił.