Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Elżbieta Makowska, Sędziowie Sędzia WSA Katarzyna Grzegorczyk-Meder,, Sędzia WSA Katarzyna Sokołowska (spr.), Protokolant sekretarz sądowy Alicja Poznańska, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 9 lutego 2017 r. sprawy ze skargi Powiatu Lęborskiego na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania odwoławczego oddala skargę.

Burmistrz Miasta S., działając na podstawie art. 59 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r., Nr 175, poz.1362 ze zm.), na wniosek J. M. z dnia [...] r., decyzją z dnia [...] r., nr [...] skierował wnioskodawczynię do Domu Pomocy Społecznej w L. od dnia [...] r. na czas nieokreślony oraz decyzją z dnia [...] r., nr [...] ustalił miesięczną odpłatność za pobyt w domu pomocy społecznej w wysokości [...] zł, z czego kwotę w wysokości [...] zł pokrywać miała J. M., a kwotę [...] zł pokrywać miało Miasto S.

W związku ze śmiercią pensjonariuszki (odpis skrócony aktu zgonu [...] z dnia [...]r.) Burmistrz Miasta S., na podstawie art. 162 § 1 pkt 1 i § 3 K.p.a., decyzją z dnia [...]r., nr [...] stwierdził wygaśnięcie z dniem [...] r. decyzji własnej nr [...] oraz na podstawie art. 61 ust. 1 i 2 ustawy o pomocy społecznej ustalił odpłatność za liczbę dni pobytu pensjonariuszki w miesiącu czerwcu 2016 r. w domu pomocy społecznej oraz zasady ponoszenia tej opłaty.

Burmistrz podał, że u uwagi na fakt, że J. M. w czerwcu 2016 r. przebywała w domu pomocy społecznej przez okres 13 dni, odpłatność za ten okres ustalona została w wysokości [...] zł, z czego kwota w wysokości [...] zł – to część należna z dochodu pensjonariuszki, a kwotę [...] zł wnieść miało Miasto S.

Od powyższej decyzji odwołał się Dyrektor Domu Pomocy Społecznej w L., w którym przebywała J. M. Organowi pierwszej instancji zarzucił błędną interpretację przepisu, na podstawie którego ustalona została opłata za ww. okres pobytu pensjonariuszki w domu pomocy społecznej, w a konsekwencji w sposób nieprawidłowy obciążył zmarłą pensjonariuszkę i gminę.

Zdaniem Dyrektora, organ I instancji ustalając odpłatność za pobyt J. M. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w S. nie uwzględnił faktu, iż zgodnie z art. 143a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 887) należności z tytułu rent i emerytur, przekazane za okres po dniu śmierci mieszkańca (świadczeniobiorcy) podlegają zwrotowi do ZUS. W ocenie Dyrektora, świadczenie pieniężne z ZUS zmarłej pensjonariuszki nie jest własnością gminy, a uprawnionym do jego zwrotu za 17 dni jest wyłącznie Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. decyzją z dnia [...] r., nr [...], wydaną na podstawie art. 138 § 1 pkt 3 w związku

z art. 105 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2016 r., poz. 23), zwanej dalej "K.p.a.", umorzyło postępowanie odwoławcze.

Kolegium podało, że odwołanie Dyrektora Domu Pomocy Społecznej w L. jest niedopuszczalne z przyczyn podmiotowych, bowiem odwołujący się nie jest stroną w postępowaniu w sprawach ustalenia odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej.

Organ odwoławczy po przytoczeniu treści art. 28 K.p.a., w którym określone zostało pojęcie strony, powołując się orzecznictwo sądów administracyjnych wskazał, że tylko przepis prawa materialnego przyznający stronie konkretne, indywidualne

i aktualne korzyści - stanowiący podstawę interesu prawnego - stwarza dla określonego podmiotu legitymację procesową strony.

Następnie organ wskazał, że materialnoprawną podstawą zaskarżonej decyzji stanowi art. 59 ust. 1, stosownie do którego, decyzję o skierowaniu do domu pomocy społecznej i decyzję ustalającą opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej wydaje organ gminy właściwej dla danej osoby w dniu jej kierowania do domu pomocy społecznej. W tej sprawie Burmistrz Miasta S. Regulację tę uzupełnia art. 61 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, stanowiący, że obowiązani do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej w kolejności są: mieszkaniec domu, małżonek, zstępni przed wstępnymi, gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej.

W ocenie organu odwoławczego, z analizy powyższych przepisów wynika,

że status strony postępowania w przedmiocie ustalenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej mają wyliczone powyżej podmioty. Tylko bowiem ich interesu prawnego, dotyczy decyzja ustalająca odpłatność za pobyt w domu pomocy społecznej. Natomiast stwierdzenie, że wnoszący odwołanie nie jest stroną w rozumieniu art. 28 K.p.a., następuje w drodze decyzji o umorzeniu postępowania odwoławczego na podstawie art. 138 § 1 pkt 3 K.p.a.

Decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia

[...] r. zaskarżył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w S. Powiat L. - Dom Pomocy Społecznej [...] w L., wnosząc o jej uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

W skardze podkreślono, że Dom Pomocy Społecznej Nr [...] w L. jest jednostką organizacyjną pomocy społecznej, prowadzącą gospodarkę finansową

w formie jednostki budżetowej powiatu. Domem kieruje i reprezentuje go na zewnątrz Dyrektor, upoważniony przez Zarząd Powiatu L. do składania oświadczeń woli związanych z bieżącym prowadzeniem Domu.

Z uzasadnienia skargi wynika dalej, że zgodnie z decyzją o odpłatności z dnia [...] r., nr [...] J. M. wnosiła miesięcznie kwotę [...] zł z tytułu opłaty za pobyt w DPS. Zdaniem strony skarżącej, J. M. za 13 dni czerwca 2016 r. prawidłowo wniosła kwotę [...] zł. Natomiast MOPS w S. nie wniósł należnej opłaty w swojej części za ww. dni czerwca 2016 r., tj. kwoty [...] zł. Zapłacił bowiem kwotę [...] zł. Brakująca należność wynosi zatem [...] zł. Tym samym, z powodu zaniżonej odpłatności wniesionej przez MOPS w S. uszczuplone zostały dochody DPS z tytułu odpłatności za pobyt zmarłej mieszkanki, co z kolei wpływa na ograniczenie wydatków DPS na bieżące utrzymanie placówki.

Strona skarżąca, powołując się dalej na przepis art. 5 ust. 1 pkt 2 i art. 18c ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, wskazała, że obowiązkiem Dyrektora DPS Nr [...] w L. jest dochodzenie należnej odpłatności za pobyt mieszkanki, która została uszczuplona

z powodu błędnego wyliczenia dokonanego przez MOPS w S.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. wniosło o odrzucenie skargi. Kolegium podtrzymało stanowisko i argumenty zawarte

w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji i wniosło o oddalenie skargi.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w S. z w a ż y ł, co następuje:

Stosownie do art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2016 r., poz. 1066) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem.

Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną (z zastrzeżeniem art. 57a) i stosuje przewidziane ustawą środki w celu usunięcia naruszenia prawa w stosunku do aktów lub czynności wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach sprawy, której dotyczy skarga, jeżeli jest to niezbędne dla końcowego jej załatwienia (art. 134 § 1 i art. 135 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2016 r., poz. 718 ze zm.).

W tak określonym zakresie kognicji Sąd uznał, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie, bowiem zaprezentowane przez organ stanowisko znajduje uzasadnienie w obowiązujących przepisach prawa.

Zaskarżoną decyzją Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K.,

po rozpatrzeniu odwołania Dyrektora Domu Pomocy Społecznej nr [...] w L. od decyzji Burmistrza Miasta S., umorzyło postępowanie odwoławcze, uznając

że odwołanie jest niedopuszczalne z przyczyn podmiotowych, bowiem odwołujący się Dyrektor nie może być stroną w postępowaniu w sprawie ustalenia odpłatności za pobyt pensjonariusza w domu pomocy społecznej. Z kolei, strona skarżąca swój interes prawny w tej sprawie upatruje na gruncie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 168 ze zm.).

Istotę sporu w niniejszej sprawie stanowi zatem kwestia, czy Dyrektor Domu Pomocy Społecznej nr [...] w L. - działający z upoważnienia Zarządu Powiatu L. – ma przymiot strony w tym postępowaniu.

Podstawę materialnoprawną rozstrzygnięcia wydanego przez organ I instancji

w niniejszej sprawie stanowiły przepisy ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2016 r., poz. 930), zwanej dalej "u.p.s.". Przepis art. 60 ust. 1 u.p.s wyraża ogólną zasadę, że pobyt w domu pomocy społecznej jest odpłatny. Zgodnie z art. 61 ust.1 pkt 1-3 u.p.s. do wnoszenia opłat za pobyt w domu pomocy społecznej obowiązani są w kolejności:

1) mieszkaniec domu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy

z dochodów dziecka,

2) małżonek, zstępni przed wstępnymi,

3) gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej, przy czym osoby i gmina określone w pkt 2 i 3 nie mają obowiązku wnoszenia opłat, jeżeli mieszkaniec domu ponosi pełną odpłatność.

Z kolei, art. 59 u.p.s. stanowi, że decyzję o skierowaniu do domu pomocy społecznej i decyzję ustalającą opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej wydaje organ gminy właściwej dla tej osoby w dniu jej kierowania do domu pomocy społecznej.

Z powyższych przepisów wynika, że stroną postępowania (w znaczeniu materialnym) zmierzającego do ustalenia odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej jest z pewnością mieszkaniec domu, jak również osoba zobowiązana do ponoszenia takiej odpłatności. Status taki nie przysługuje natomiast gminie właściwej dla tej osoby, bowiem organ tej gminy podejmuje rozstrzygnięcie i w ramach tego postępowania ją reprezentuje. Podobnie, status strony nie przysługuje domowi pomocy społecznej, do którego osoba taka jest skierowana, gdyż nie legitymuje się on interesem prawnym w tym zakresie.

Przyjęcie innej wykładni przepisów prawa i przyznanie interesu prawnego domom pomocy społecznej w sprawach swoich pensjonariuszy naruszyłoby w istocie art. 28 K.p.a., który stanowi, że stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.

Podkreślić przy tym należy, że przepis art. 28 K.p.a. wyznacza jedynie ramy,

w jakich następuje ustalanie interesu prawnego, natomiast nie stanowi samoistnej normy prawnej. Przepis ten musi być zawsze interpretowany w związku z normami prawa materialnego.

W orzecznictwie sądów administracyjnych przyjmuje się, że interes prawny powinien być indywidualny, konkretny, aktualny oraz sprawdzalny w sposób obiektywny. Postępowanie administracyjne dotyczy interesu prawnego konkretnej osoby wówczas, gdy w tym postępowaniu wydaje się decyzję, która rozstrzyga

o prawach i obowiązkach tej osoby, lub rozstrzygnięcie o prawach i obowiązkach innego podmiotu wpływa na prawa i obowiązki tej osoby. Od tak pojętego interesu prawnego odróżnić należy interes faktyczny, to jest sytuację, w której dany podmiot (osoba) jest wprawdzie bezpośrednio zainteresowany rozstrzygnięciem sprawy administracyjnej, nie może jednak tego zainteresowania poprzeć przepisami prawa, mającego stanowić podstawę skierowanego żądania w zakresie podjęcia stosownych czynności przez organ administracji.

W niniejszej sprawie Dyrektor DPS Nr [...] w L., wywodząc swój interes prawny, wskazał na obowiązek dochodzenia należnej odpłatności za pobyt mieszkanki, która została uszczuplona z powodu błędnego jej obliczenia przez organ I instancji.

W ocenie Sądu, w tej sytuacji można dostrzec jedynie występowanie interesu faktycznego w tym, aby umieszczeni w nim pensjonariusze lub gminy, które ich umieściły ponosiły wydatki związane z ich pobytem. Taki interes nie może być jednak podstawą prowadzenia postępowania odwoławczego, a w żadnym razie nie wynika on z decyzji organu I instancji, na podstawie której stwierdzono wygaśnięcie z dniem

[...] r. decyzji z dnia [...] r., nr [...]

w sprawie ustalenia odpłatności za pobyt J. M. w DPS w L. i ustalenia odpłatności za 13 dni czerwca 2016 r. z powyższego tytułu.

Dom pomocy społecznej jest bowiem podmiotem realizującym treść ww. decyzji, a nie jej stroną, zatem nie ma legitymacji czynnej by wystąpić w postępowaniu dotyczącym ustalenia odpłatności.

Natomiast w sytuacji wskazanej przez stronę skarżącą wszelkie różnice związane z poprawnością ustalenia odpłatności mogą być dochodzone w drodze powództwa cywilnego, a nie weryfikacji decyzji objętej skarżonym postępowaniem.

Trafnie zatem Kolegium oceniło, że w tej sprawie strona skarżąca nie posiada przymiotu strony i dlatego nie była uprawniona do złożenia odwołania od decyzji organu I instancji. W konsekwencji, poprawnie Kolegium umorzyło postępowanie odwoławcze.

W tym stanie rzeczy, Wojewódzki Sąd Administracyjny w S. na podstawie art. 151 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, skargę oddalił.