Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Barbara Pasternak Sędziowie WSA Janusz Bociąga WSA Halina Jakubiec (spr.) Protokolant Ewelina Kalita po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 lutego 2015 r. sprawy ze skargi M. O. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 18 sierpnia 2014 r. nr [...] w przedmiocie skierowania na badania lekarskie I. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu pierwszej instancji, II. orzeka, że uchylone decyzje nie mogą być wykonane, III. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego na rzecz skarżącego kwotę 200,00 zł (słownie: dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z dnia 18 sierpnia 2014 r. Nr [...] utrzymało w mocy decyzję Starosty z dnia [...] 2014 r. Nr [...] o skierowaniu M. O. na badanie lekarskie przeprowadzane w celu ustalenia istnienia lub braku przeciwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami.

W podstawie prawnej decyzji powołano przepis art. 99 ust. 1 pkt 2 lit. b w zw. z art. 99 ust. 2 pkt 1 lit. c i art. 75 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz.U. z 2011 r., Nr 30, poz. 151 ze zm.).

W uzasadnieniu decyzji wskazane zostały następujące okoliczności stanu faktycznego i prawnego:

Starosta wydał w dniu [...] 2014 r. decyzję Nr [...] o skierowaniu M. O. na badanie lekarskie przeprowadzane w celu ustalenia istnienia lub braku przeciwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami, opierając się na piśmie zastępcy Głównego Lekarza Orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 16 kwietnia 2014, w którym zawarta była lakoniczna informacja o stwierdzeniu u M. O. uzasadnionych i poważnych okoliczności mogących stanowić istotną przeszkodę do prowadzenia pojazdów mechanicznych w ruchu publicznym.

Organ przesłuchał w dniu 28 kwietnia 2014 r. M. O., który wyjaśnił, że ma lekki niedowład prawej nogi a do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych zgłosił się, ponieważ ubiega się o leczenie sanatoryjne.

Odwołując się od ww. decyzji M. O. podniósł, że nie odczuwa żadnych dolegliwości w związku z kierowaniem pojazdów. Rok wcześniej przeszedł operację i czuje się zdrowy.

Zdaniem Kolegium, otrzymana z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych informacja o stwierdzonych u skarżącego okolicznościach w stanie zdrowia stanowi wystarczającą podstawę do wszczęcia postępowania w sprawie skierowania na badania lekarskie. Organ uznał, że nie jest władny do żądania dokumentacji medycznej osoby kierowanej na badania lekarskie, jak też do prowadzenia ustaleń zmierzających do wykazania jakie konkretne schorzenia mogą powodować u skarżącego poważne zastrzeżenia w stanie jego zdrowia mogące stanowić istotną przeszkodę do prowadzenia pojazdów. Organ zaznaczył, że z przepisu art. 99 ust. 1 pkt 2 lit. b ustawy o kierujących pojazdami wynika, że orzeka się na podstawie "zawiadomienia właściwych organów". Wskazano dalej, że redakcja przepisu art. 99 ust. 1 pkt. 2 lit. b ustawy o kierujących pojazdami, nie pozostawia wątpliwości interpretacyjnych, zatem w sytuacji, w której Starosta otrzyma zawiadomienie od lekarza orzecznika ZUS o zastrzeżeniach w stanie zdrowia kierowcy mogących powodować istotną przeszkodę do prowadzenia pojazdów mechanicznych w ruchu publicznym, jest zobowiązany do wydania decyzji o skierowaniu na badania lekarskie do wojewódzkiego ośrodka medycyny pracy. Zgodnie z § 9 ust.1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 7 stycznia 2004r. w sprawie badań lekarskich kierowców i osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami ( Dz. U. 2013, poz. 133 ) badania te wykonywane są w wojewódzkich ośrodkach medycyny pracy. Celem tego przepisu jest zagwarantowanie bezpieczeństwa ruchu, przy równoczesnym zachowaniu praw podmiotowych osób, które na te badania są kierowane, przy czym ustawa nie określa bliżej, o jakie zastrzeżenia co do stanu zdrowia chodzi, ani bliżej ich nie definiuje. Podstawą do wydania decyzji jest wiarygodna informacja o zastrzeżeniach, co do stanu zdrowia, nie jest natomiast wymagane ustalenie, czy w istocie rozpoznane zmiany stanowią o niezdolności do prowadzenia pojazdów. Zgodnie z art. 99 ust. 2 pkt 1 lit. c ustawy, informacja właściwego organu orzekającego o niepełnosprawności lub niezdolności do pracy o zastrzeżeniach co do stanu zdrowia kierowcy stanowi wystarczającą przesłankę do podjęcia decyzji o skierowaniu na badania lekarskie. Starosta w toku postępowania nie podejmuje czynności mających na celu ustalanie przyczyn wystąpienia okoliczności mogących powodować istotną przeszkodę do prowadzenia pojazdów mechanicznych w ruchu publicznym, dlatego też nawet, jeśli odwołujący się przedstawia dokumentację lekarską, to nie może ona stanowić przedmiotu oceny przez organ l instancji, bowiem według ustalonego w orzecznictwie sądów administracyjnych poglądu - organy administracji nie mogą samodzielnie dokonywać wiążącej oceny stanu zdrowia odwołującego się. Dla potrzeb toczącego się postępowania nie jest wymagane ustalenie, czy w istocie rozpoznane zmiany w stanie zdrowia stanowią o niezdolności do prowadzenia pojazdów, ale podstawą wydania decyzji jest już informacja organów orzekających o niepełnosprawności lub niezdolności do pracy, o zastrzeżeniach co do stanu zdrowia. Kwestia zdolności skarżącego do prowadzenia pojazdów stanowi dopiero przedmiot badania przez lekarzy specjalistów, które przeprowadzane jest na skutek skierowania przez starostę. Zatem organy administracyjne nie badają merytorycznie tej kwestii. Kolegium podkreśliło nadto, że subiektywne przekonanie odwołującego się o jego stanie zdrowia nie wpływa na jego predyspozycje do kierowania pojazdami i nie stanowi okoliczności uzasadniającej odstąpienie od wydania decyzji o skierowaniu na badania lekarskie.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie M. O. zarzucił decyzji naruszenie przepisów prawa materialnego art. 99 ust. 1 pkt 2 lit. b w zw. z art. 99 ust. 2 pkt 1 lit. c ustawy o kierujących pojazdami poprzez błędne zastosowanie i wydanie decyzji o skierowaniu na badania mimo braku spełnienia przesłanki uzasadnionych zastrzeżeń co do stanu zdrowia skarżącego i poprzez uznanie, że prawidłowe są stwierdzenia Starosty, że zawiadomienie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych są wiarygodną informacją o zastrzeżeniach w stanie zdrowia mogących powodować niezdolność do prowadzenia pojazdów i jest podstawą do wydania decyzji. Zarzucił ponadto naruszenie przepisów postępowania art. 7 i 77 § 1 Kpa poprzez wydanie decyzji w oparciu o niewyjaśniony stan faktyczny, z naruszeniem interesu obywatela i niewyczerpujące zebranie materiału dowodowego. Zawnioskował o uchylenie zaskarżonej decyzji.

W uzasadnieniu skargi szczególnie położył nacisk na okoliczność, że organy administracji wydające decyzje w przedmiocie skierowania na badania lekarskie nie są wyłączone od dodatkowego badania czy uzyskana od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych informacja o zastrzeżeniach w stanie zdrowia osoby kierującej pojazdem jest wystarczająco umotywowana. Jednocześnie opisał stan zdrowia, wskazując, że przeszedł operację przepukliny, przebywał na zwolnieniu lekarskim a następnie pobierał świadczenie rehabilitacyjne. W czerwcu 2014 r. był w sanatorium. Starał się o rentę, ale jej nie uzyskał. Ogólnie doszedł po rekonwalescencji do zdrowia. Zaprzeczył ustaleniu organu pierwszej instancji, że posiada niedowład prawej ręki, zarzucając organom w tym względzie niezweryfikowanie tej informacji, raz jeszcze akcentując, że według organów rentowych nie występują w jego przypadku jakiekolwiek przeciwskazania do wykonywania pracy, a jednocześnie do prowadzenia pojazdów.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko w sprawie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2002 r., Nr 153, poz. 1269) kontrola sądowa zaskarżonych decyzji, postanowień bądź aktów wymienionych w art. 3 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. 2012, poz. 270 ze zm., dalej p.p.s.a.) sprawowana jest w oparciu o kryterium zgodności z prawem. W związku z tym, zgodnie z art. 145 § 1 tej ustawy, aby wyeliminować z obrotu prawnego akt wydany przez organ administracyjny, konieczne jest stwierdzenie, że doszło w związku z jego wydaniem do naruszenia przepisów prawa materialnego, bądź przepisów postępowania w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy, albo też do naruszenia przepisów prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania, albo stwierdzenia nieważności decyzji. Przystępując do oceny legalności zaskarżonych decyzji sąd bada czy zaskarżona decyzja nie narusza prawa oraz czy została wydana w prawidłowo przeprowadzonym postępowaniu.

Kierując się powyższymi kryteriami należy stwierdzić, że skarga M. O. podlega uwzględnieniu.

Materialnoprawną podstawę wydania zaskarżonej decyzji stanowił w niniejszej sprawie przepis art. 99 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz.U. z 2014 r. poz. 600 ze zm.). Zgodnie z art. 99 ust. 1 pkt 2 lit. b ustawy o kierujących pojazdami starosta wydaje decyzję administracyjną o skierowaniu kierowcy lub osoby posiadającej pozwolenie na kierowanie tramwajem na badanie lekarskie, jeżeli istnieją uzasadnione zastrzeżenia co do stanu zdrowia.

Zgodnie z przepisem art. 75 ust. 1 pkt 5 ustawy o kierujących pojazdami, badaniu lekarskiemu przeprowadzanemu w celu ustalenia istnienia lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami, zwanemu dalej "badaniem lekarskim", podlega między innymi osoba posiadająca prawo jazdy lub pozwolenie na kierowanie tramwajem, jeżeli istnieją uzasadnione i poważne zastrzeżenia co do stanu jej zdrowia. Badanie to przeprowadza się na podstawie skierowania (art. 75 ust. 2 pkt 2 ustawy o kierujących pojazdami), wydanego przez starostę w drodze decyzji administracyjnej, jeżeli u kierowcy istnieją uzasadnione zastrzeżenia co do stanu zdrowia.

Zgodnie z przepisem art. 99 ust. 2 ustawy o kierujących pojazdami starosta wydaję decyzję o skierowaniu na badania z urzędu na podstawie informacji i ustaleń stanu faktycznego uzyskanych w ramach wykonywania zadań własnych - art. 99 ust. 2 pkt 1 lit. a, lub na podstawie zawiadomienia właściwych organów orzekających o niepełnosprawności lub niezdolności do pracy - art. 99 ust. 2 pkt 1 lit. c ustawy o kierujących pojazdami.

Z powyższych regulacji prawnych jednoznacznie wynika administracyjnoprawny nakaz poddania się sprawdzeniu stanu zdrowia tylko wówczas, gdy istnieją uzasadnione i poważne zastrzeżenia co do stanu zdrowia kierowcy. Przy czym istotne jest, że okoliczności ustalone przez organ muszą z dużym prawdopodobieństwem wskazywać, że w stosunku do kierującego mogą występować przeciwwskazania zdrowotne co do jego dalszego udziału w ruchu. Przeciwwskazania te powinny zostać zweryfikowane podczas badania lekarskiego.

Stwierdzić należy, że w niniejszej sprawie Starosta był zobligowany do dokonania oceny, czy informacja uzyskana od lekarza zastępcy Głównego Lekarza Orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w piśmie z dnia 16 kwietnia 2014 r. o zastrzeżeniach co do stanu zdrowia skarżącego jest wiarygodna i zupełna z punktu widzenia decyzji wydawanych na podstawie art. 99 ust. 1 pkt. 2 lit. b) ustawy o kierujących pojazdami.

Wykładnia zacytowanych wyżej przepisów powinna prowadzić do konstatacji, że lekarz Orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jest zobowiązany wykazać uzasadnione zastrzeżenie odnośnie stanu zdrowia kierowcy. W sytuacji, gdy tego nie czyni, Starosta winien zobowiązać lekarza Orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych do uzupełnienia wniosku i dopiero wówczas dokonać oceny wskazanych okoliczności z punktu widzenia spełnienia przesłanek ustawowych do skierowania na badania lekarskie.

Tymczasem w niniejszej sprawie organ l instancji nie uzyskał żadnych dodatkowych informacji od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, poprzestając jedynie na jednozdaniowej informacji zawartej w piśmie zastępcy Głównego Lekarza Orzecznika o stwierdzeniu uzasadnionych i poważnych okoliczności mogących stanowić istotną przeszkodę do prowadzenia pojazdów mechanicznych w ruchu publicznym. Organ nie dysponował w efekcie materiałem, mogącym stanowić przedmiot analizy, wystarczającym do oceny spełnienia przesłanek z art. 99 ust. 1 pkt. 2 lit. b) ustawy o kierujących pojazdami. Organ odwoławczy nie uzupełnił materiału dowodowego wbrew treści przepisu art. 136 Kpa.

W konsekwencji, poprzestając jedynie na informacji uzyskanej z pisma zastępcy Lekarza Orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 16 kwietnia 2014 r., organy dokonały niewystarczających ustaleń stanu faktycznego i przedwcześnie przyjęły istnienie uzasadnionych zastrzeżeń co do stanu zdrowia skarżącego. W gruncie rzeczy organy nie wyjaśniły, dlaczego uznały, że zachodzi konieczność skierowania go na badania. Nie podjęto żadnych czynności zmierzających do wyjaśnienia, na czym polegają uzasadnione i poważne zastrzeżenia co do stanu zdrowia M. O.

Odnosząc się do argumentacji organu o braku uprawnienia do uzyskania bliższych danych o stanie zdrowia skarżącego wskazać należy, że przepisy art. 99 ust. 2 pkt 1 lit. c i art. 99 ust. 1 pkt 2 lit. b ustawy o kierujących pojazdami w związku z art. 23 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (tj. Dz.U. z 2002 r., nr 101, poz. 926 ze zm.) stanowią podstawę prawną uzyskania przez organ administracyjny danych o stanie zdrowia skarżącego w zakresie wykazującym uzasadnione wątpliwości co do jego stanu zdrowia jako osoby, która ma być skierowana na badania lekarskie. Należy przypomnieć, że zgodnie z art. 23 ust. 1 ustawy o ochronie danych osobowych: przetwarzanie danych jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy:

1) osoba, której dane dotyczą, wyrazi na to zgodę, chyba że chodzi o usunięcie dotyczących jej danych,

2) jest to niezbędne dla zrealizowania uprawnienia lub spełnienia obowiązku wynikającego z przepisu prawa.

Z kolei zgodnie z treścią art. 7 tej ustawy: ilekroć w ustawie jest mowa o:

1) zbiorze danych - rozumie się przez to każdy posiadający strukturę zestaw danych o charakterze osobowym, dostępnych według określonych kryteriów, niezależnie od tego, czy zestaw ten jest rozproszony lub podzielony funkcjonalnie,

2) przetwarzaniu danych - rozumie się przez to jakiekolwiek operacje wykonywane na danych osobowych, takie jak zbieranie, utrwalanie, przechowywanie, opracowywanie, zmienianie, udostępnianie i usuwanie, a zwłaszcza te, które wykonuje się w systemach informatycznych.

Także przepis art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (tj. Dz.U. z 2012 r., poz. 159) nie pozbawia organów orzekających w niniejszej sprawie możliwości dostępu do dokumentacji medycznej skarżąc ego.

Zgodnie z art. 13 tej ustawy: pacjent ma prawo do zachowania w tajemnicy przez osoby wykonujące zawód medyczny, w tym udzielające mu świadczeń zdrowotnych, informacji z nim związanych, a uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu medycznego, a stosownie do treści art. 14 ust. 1: w celu realizacji prawa, o którym mowa w art. 13, osoby wykonujące zawód medyczny są obowiązane zachować w tajemnicy informacje związane z pacjentem, w szczególności ze stanem zdrowia pacjenta. Jednakże stosownie do treści ust. 2 przepisu ust. 1 nie stosuje się, w przypadku gdy:

1) tak stanowią przepisy odrębnych ustaw;

2) zachowanie tajemnicy może stanowić niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia pacjenta lub innych osób;

3) pacjent lub jego przedstawiciel ustawowy wyraża zgodę na ujawnienie tajemnicy.

Należy podkreślić, że niniejszym wyrokiem Sąd nie przesądza kierunku ponownego rozstrzygnięcia sprawy przez organ. Wskazuje jedynie, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy dotyczący stanu zdrowia skarżącego jest niewystarczający do oceny, czy w stosunku do niego zachodzą uzasadnione zastrzeżenia co do stanu zdrowia, mogące stanowić podstawę skierowania na badania lekarskie. Zaniechanie orzekających w sprawie organów stanowi naruszenie przepisów postępowania art. 7, art. 8, art. 77 § 1, art. 80 i art. 107 Kpa, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. W konsekwencji organy naruszyły również art. 99 ust. 1 pkt. 2 lit. b) i ust. 2 pkt. 1 lit. c) ustawy o kierujących pojazdami, rozstrzygając sprawę przedwcześnie, bez dokonania prawidłowych ustaleń, czy w stosunku do skarżącego zachodzą przesłanki do zastosowania powołanego powyżej przepisu.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy, organ pierwszej instancji powinien uwzględnić przedstawione wyżej stanowisko Sądu.

Uznając, że zaskarżona decyzja oraz poprzedzające ją rozstrzygnięcie organu l instancji zostały wydane z naruszeniem przepisów prawa materialnego i postępowania w zakresie wyżej opisanym, które mogło mieć i miało istotny wpływ na wynik sprawy, Sąd działając na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a oraz lit. c ustawy p.p.s.a. orzekł jak w sentencji.

W pkt II Sąd orzekł na podstawie przepisu art. 152 p.p.s.a.

W pkt III Sąd orzekł na podstawie przepisu art. 200 p.p.s.a.