Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym : Przewodniczący Sędzia WSA Teresa Kurcyusz-Furmanik (spr.) Sędziowie Sędzia WSA Beata Kalaga-Gajewska Sędzia WSA Stanisław Nitecki Protokolant sekr. sąd. Ewa Pasiek po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 lipca 2010 r. sprawy ze skargi A Sp. z o. o. w C. na postanowienie Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego w K. z dnia [...]r. nr [...] w przedmiocie inspekcji pracy oddala skargę

Postanowieniem z dnia [...] Nr [...] Prezes Wyższego Urzędu Górniczego w K., po rozpatrzeniu odwołania Kopalni A Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością złożonego od postanowienia z dnia [...] Nr [...] wydanego przez Dyrektora Okręgowego Urzędu Górniczego we W. w przedmiocie uzgodnienia projektu nakazu Inspektora Państwowej Inspekcji Pracy Okręgowego Inspektoratu Pracy - utrzymał w mocy zaskarżone rozstrzygnięcie organu I instancji.

Jako podstawę prawną postanowienia Prezes Wyższego Urzędu Górniczego przywołał art. 113 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 144 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (tekst jednolity Dz. U. z 2005r. Nr 228, poz. 1947 ze zm.), zwanej dalej jako prawo geologiczne i górnicze oraz art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a., a w uzasadnieniu wydanego orzeczenia dokonano szczegółowej analizy stanu faktycznego i prawnego sprawy. Zawarto także polemikę z treścią zażalenia na postanowienie z dnia [...] Nr [...] wydane przez Dyrektora Okręgowego Urzędu Górniczego.

Wskazano, iż w ramach postępowania uzgodnieniowego prowadzonego przez organy nadzoru górniczego, w dniu [...] w zakładzie górniczym Kopalnia A prowadzonym przez Kopalnię A przeprowadzono kontrolę w zakresie energomechanicznym, w tym kontrolę kwalifikacji oraz uprawnień obsługi i instrukcji bezpiecznego wykonywania pracy dla stanowisk w ruchu zakładu górniczego.

W toku kontroli ustalono, iż stanowisko operatora urządzeń krusząco-sortujących oraz obsługi zakładu przeróbczego powierzone został osobom, które ukończyły szkolenie w zakresie obsługi maszyn i urządzeń ciągu technologicznego zakładu przeróbczego przeprowadzone przez Ośrodek Szkolenia Technicznego Sp. z o.o. w W.

Ukończenie szkolenia potwierdzone zostało zaświadczeniem stwierdzającym uprawnienia wewnątrzzakładowe do obsługi maszyn i urządzeń ciągu technologicznego zakładu przeróbczego Kopalni A.

Pracownicy wykonujący czynności operatora urządzeń krusząco-sortujących nie posiadali natomiast świadectwa i wpisu do książki operatora, o których mowa w § 23 i § 26 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 20 września 2001r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i urządzeń technicznych do robót ziemnych, budowlanych i drogowych (Dz. U. Nr 118 poz. 1263).

Zdaniem organu II instancji słusznie uznane zostało w postanowieniu z dnia [...] Nr [...] wydanym przez Dyrektora Okręgowego Urzędu Górniczego we W., iż wymienione wyżej świadectwa i wpis do książki operatora, (a tym samym odbycie szkolenia i uzyskanie pozytywnego wyniku w wyniku sprawdzianu przeprowadzonego przez komisję powołaną przez Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego w W.) wymagane były na stanowisku operatora urządzenia kruszącego Lokotrack LT 125 używanego w zakładzie przeróbczym Kopalni A. Wymóg ten, jak zauważył Prezes Wyższego Urzędu Górniczego, wynikał z uregulowania zawartego w treści § 21 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w odkrywkowych zakładach górniczych wydobywających kopaliny pospolite (Dz. U. Nr 109 poz. 962 ze zm.).

Organ nadzoru górniczego II instancji ustosunkował się do treści zażalenia złożonego przez Kopalnię A w którym podniesiono, iż obsługujący urządzenie kruszące posiadali wystarczające do zajmowania tego stanowiska uprawnienia. Stwierdzono tam także, iż spełnione zostały wymagania w zakresie posiadanych umiejętności i posiadanych kwalifikacji pracowników sprecyzowane w § 11 i § 21 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w odkrywkowych zakładach górniczych wydobywających kopaliny pospolite (Dz. U. Nr 109 poz. 962 ze zm.), gdyż pracownicy obsługujący urządzenie kruszące ukończyli szkolenie w zakresie obsługi maszyn i urządzeń ciągu technologicznego zakładu przeróbczego oraz nabyli niezbędne umiejętności związane z wykonywaną pracą, w następstwie czego, na podstawie posiadanych zaświadczeń o ukończeniu szkolenia, nabyli wewnątrzzakładowe uprawnienia upoważniające do obsługi maszyn i urządzeń krusząco-sortujących. Wnosząca zażalenie Kopalnia zaprezentowała nadto pogląd, z którego wynikało, iż do odkrywkowych zakładów górniczych nie znajdują zastosowania przepisy rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 20 września 2001r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i urządzeń technicznych do robót ziemnych, budowlanych i drogowych (Dz. U. Nr 118 poz. 1263) z uwagi na brak w tym zakresie jednoznacznego odesłania do zakładów górniczych. Zwróciła uwagę na odmienny status maszyny krusząco–sortującej pracującej na drodze i inny – w zakładzie górniczym, gdzie urządzenie to stanowiło obiekt stacjonarny, fundamentowany, sterowany z pulpitów centralnych.

Odpowiadając na przywołane argumenty strony żalącej się na postanowienie organu I instancji, Prezes Wyższego Urzędu Górniczego odwołał się do art. 5 Kodeksu Pracy, w którym ustawodawca ograniczył stosowanie przepisów tego kodeksu, w sytuacji uregulowania stosunku pracy przepisami szczególnymi. Zezwolił natomiast na ich stosowanie w sytuacji, gdy przepisy szczególne nie uregulowały danej materii, a tym samym przyznał ustawom szczególnym i aktom wykonawczym regulujące stosunki pracy pewnych określonych grup zawodowych pierwszeństwo przed regulacją kodeksu pracy.

Zdaniem organu nadzoru górniczego stanowiska operatora urządzeń krusząco-sortujących nie zamieszczono w wykazie stanowisk w ruchu odkrywkowych zakładów górniczych wymagających szczególnych kwalifikacji (...), stanowiącym załącznik do wydanego na podstawie delegacji treści art. 68 ust. 2 prawa geologicznego i górniczego rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 11 czerwca 2002r. w sprawie kwalifikacji wymaganych od osób kierownictwa i dozoru ruchu zakładów górniczych, mierniczego górniczego i geologa górniczego oraz wykazu stanowisk w ruchu zakładu górniczego, które wymagają szczególnych kwalifikacji (Dz. U. Nr 84 poz. 755 ze zm.). Zatem, w konsekwencji braku regulacji szczegółowej, zastosowanie do nie wymienionych we wskazanym akcie stanowisk, a w tym właśnie stanowiska operatora urządzenia krusząco–sortującego zastosowanie mieć będzie Kodeks pracy i akty wykonawcze wydane na podstawie delegacji w nim zawartych.

Aktem takim, według Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego, jest wydane na podstawie art. 237(15) Kodeksu pracy rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 20 września 2001r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i urządzeń technicznych do robót ziemnych, budowlanych i drogowych (Dz. U. Nr 118 poz. 1263).

Odpowiadając na argumentację zawartą w zażaleniu, mającą na celu wykazać różnice pomiędzy użytkowanym w zakładzie wnoszącego zażalenie urządzeniem kruszącym, a urządzeniem takim wykonującym czynności na drogach - organ II instancji uznał, iż różnice te nie są istotne dla oceny uprawnień osoby obsługującej te urządzenia. Nie sposób bowiem jednoznacznie oddzielić robót ziemnych, budowlanych, drogowych i innego rodzaju robót, w tym górniczych, a więc stworzyć katalog maszyn z punktu widzenia robót, które mogą wykonywać. Na potwierdzenie swego stanowiska wskazano tu treść § 6 pkt 9 lit. a rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003r. w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (Dz. U. Nr 120 poz. 1126), w którym szczegółowo określono zakres robót budowlanych wymagających użycia materiałów wybuchowych czy robót ziemnych związanych z przemieszczaniem lub zagęszczaniem gruntu.

Prezes Wyższego Urzędu Górniczego w K. zanegował również, by o zakresie zastosowania rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 20 września 2001r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i urządzeń technicznych do robót ziemnych, budowlanych i drogowych (Dz. U. Nr 118 poz. 1263) miał decydować tytuł załącznika do tego aktu. W opinii organu decydującą rolę odgrywa natomiast treść wskazanego aktu. Zwrócono zatem uwagę na § 1 rozporządzenia, w którym określa się wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i urządzeń technicznych przeznaczonych do robót ziemnych, budowlanych i drogowych, zwanych dalej maszynami roboczymi. Sformułowanie "przeznaczonych do", zdaniem organu oznacza, iż każda eksploatacja, a więc wykorzystanie zgodnie z jej funkcjonalnym przeznaczeniem maszyny lub urządzenia technicznego, o których mowa w załączniku do aktu powinna odbywać się zgodnie z wymaganiami bezpieczeństwa i higieny pracy określonymi w tym akcie, niezależnie od tego, czy jest to eksploatacja związana z robotami ziemnymi, budowlanymi, czy też innymi robotami, a w tym w szczególności robotami geologicznymi i górniczymi. Na potwierdzenie swego stanowiska przywołano rozporządzenie Ministrów Komunikacji oraz Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 10 lutego 1977r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu robót drogowych i mostowych (Dz. U. Nr 7 poz. 30), które odmiennie niż rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 20 września 2001r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy (...) odnosi się wyłącznie do wykonywania robót drogowych i mostowych oraz przy obsłudze i konserwacji maszyn i urządzeń w związku z budową, przebudową, ochroną i utrzymaniem dróg publicznych i mostów.

Analizując w dalszym ciągu treść załącznika nr 1 do rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 20 września 2001r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy (...) organ wskazał, iż zawarty w nim wykaz maszyn i urządzeń ma charakter informacyjny, gdyż znajdują się tam nie tylko te maszyny i urządzenia, które zamieszczone zostały w tytule załącznika, a także inne, nie wymienione w tytule.

Podsumowując swoje wywody organ II instancji podniósł, iż przyjęcie stanowiska prezentowanego w zażaleniu prowadziłoby do nieuzasadnionego rozróżnienia kwalifikacji niezbędnych dla osób obsługujących urządzenie krusząco-sortujące pracujące przy budowie dróg i kwalifikacji takich pracowników, którzy obsługiwaliby takie same, co do budowy urządzenie w odkrywkowym zakładzie górniczym. Zdaniem organu, w tym ostatnim przypadku, obsługujący urządzenie specjalistyczne nie byliby zobowiązani do legitymowania się specjalistycznymi uprawnieniami, co pozostawałoby w sprzeczności z względami bezpieczeństwa. Z punktu widzenia bezpieczeństwa nie ma bowiem znaczenia czy urządzenie krusząco-sortujące pracuje w odkrywkowym zakładzie górniczym, czy też sortuje kruszywo w związku z budową, przebudową lub ochroną i utrzymaniem dróg.

Zaznaczono nadto, iż nie jest możliwe przyjąć, jako słuszne, stanowisko Kopalni, iż wyłącznie właściwą regulacją w przedmiocie oceny bezpieczeństwa pracy w odkrywkowych zakładach górniczych jest rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia w przeciwpożarowego w odkrywkowych zakładach górniczych wydobywających kopaliny pospolite (Dz. U. Nr 109 poz. 962 ze zm.). W akcie tym brak bowiem przepisów dotyczących wymagań kwalifikacyjnych osób obsługujących urządzenia krusząco-sortujące, a więc, gdyby uznać, iż w sposób kompletny reguluje on stosunki pracy w zakładzie górniczym tym samym należałoby przyjąć, iż nie są w tym zakresie wymagane żadne kwalifikacje specjalistyczne. Wniosek taki nie jest uprawniony w aspekcie bezpieczeństwa zakładów górniczych.

Jako niezasadne uznano także twierdzenia Kopalni, wywiedzione na podstawie art. 74 ust. 8 w zw. z ust. 7 i ust.1 prawa geologicznego i górniczego. Fakt przeszkolenia pracownika B. M. i T. G. przez uprawniony Ośrodek Szkolenia Technicznego w W., którego program w zakresie znajomości przepisów regulujących bezpieczne wykonywanie pracy w zakładzie górniczym zatwierdzony został przez właściwy organ nadzoru górniczego w opinii Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego pozostawał bez znaczenie wobec faktu, iż potwierdzenie kwalifikacji do obsługi urządzeń kruszących należy do Instytutu Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego w W.

Na poparcie zaprezentowanego stanowiska przywołano wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 16 kwietnia 2007r. sygn. akt III SA/Gl 60/06, w którym oddalono skargę przedsiębiorcy na decyzję Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego w przedmiocie nakazu odsunięcia od obsługi urządzeń krusząco-sortujących pracowników do czasu uzyskania przez nich świadectwa potwierdzającego spełnienie wymagań kwalifikacyjnych wraz z wpisem do książki operatora.

Opisana decyzja Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego zapadła w postępowaniu prowadzonym powtórnie, po uchyleniu postanowienia Dyrektora Okręgowego Urzędu Górniczego we W. z dnia [...] Nr [...] uzgadniającym nakaz Inspektora Państwowej Inspekcji Pracy Okręgowego Inspektoratu Pracy we W. adresowany do Kopalni A Sp. z o.o. Zakład Górniczy Kopalnia A w przedmiocie skierowania pracowników B. M. i T. G. do innych prac nie związanych z obsługą urządzeń krusząco-sortujących do czasu uzyskania wymaganych uprawnień kwalifikacyjnych potwierdzonych w książce operatora.

Wskutek wniesionego przez Kopalnię zażalenia, wymienione wyżej postanowienie zostało uchylone przez Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego w K. (postanowienie z dnia [...] Nr[...]), który nakazał w ponownym postępowaniu zbadać wszystkie okoliczności faktyczne sprawy, a przede wszystkim sprawdzić, czy nakaz powinien dotyczyć osób w nim wymienionych, a także wykazać, że do stanu faktycznego sprawy ma zastosowanie powołany stan prawny. Dyrektor Okręgowego Urzędu Górniczego we W., badając ponownie sprawę, rozstrzygnął jak poprzednio. Dokonał jedynie poprawki w nakazie Państwowej Inspekcji Pracy polegającej na zmianie nazwiska jednego z pracowników – B. M. - na B. M. Postanowienie to stało się przedmiotem kontroli Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego znajdującej odbicie we wskazanym i opisanym na wstępie postanowieniu z dnia [...] Nr[...].

Od postanowienia Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego z dnia [...] Nr [...] Kopalnia A zmieniając swoją nazwę w toku postępowania sądowoadministarcyjnego na B Spółka z o.o., wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach.

W skardze wniesiono o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości jako wydanego z naruszeniem przepisów ustawy prawo geologiczne i górnicze oraz rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 20 września 2001r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i urządzeń technicznych do robót ziemnych, budowlanych i drogowych (Dz. U. Nr 118 poz. 1263). Podniesiono również uchybienia proceduralne, zarzucając błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, iż pracownicy B. M. i T. G. nie posiadają uprawnień do pracy przy urządzeniach krusząco-sortujących oraz sprzeczność w poczynionych ustaleniach polegającą na przyjęciu, iż wymienieni pracownicy nie posiadają uprawnień do pracy przy urządzeniach krusząco-sortujących wchodzących w skład linii technologicznej przedsiębiorstwa przy równoczesnym nie pozbawieniu pracowników prawa pracy przy innych elementach tej linii.

Uzasadniając skargę strona skarżąca podniosła, iż Dyrektor Okręgowego Urzędu Górniczego we W. decyzją z dnia [...], działając na podstawie art. 74 ust. 4 ustawy prawo geologiczne i górnicze stwierdził, iż Ośrodek Szkolenia Technicznego Spółka z o.o. w W. spełnia warunki do prowadzenia szkoleń pracowników odkrywkowych zakładów górniczych. Podmiot ten, działając w ramach posiadanych uprawnień, przeprowadził szkolenie pracowników B. M. i T. G. w zakresie obsługi maszyn i urządzeń ciągu technologicznego zakładu przeróbczego. Prezes Wyższego Urzędu Górniczego nie zakwestionował uprawnień Ośrodka Szkolenia Technicznego Spółka z o.o. w W. Tym samym, zdaniem skarżącej, nie można negować uprawnień pracowników, którzy zostali przeszkoleni przez uprawnioną placówkę szkolącą.

Zdaniem skarżącej szkolenie przeprowadzone przez Ośrodek Szkolenia Technicznego Spółka z o.o. w W. stanowiło źródło uprawnień do obsługi wszystkich urządzeń wchodzących w skład ciągu technologicznego, w tym elementu tego ciągu, jakim jest urządzenie krusząco-sortujące. Tym samym nie jest zasadne wymaganie organu nadzoru górniczego uzyskiwania dodatkowych uprawnień na poszczególne urządzenia wchodzące w skład ciągu technologicznego obsługiwanego przez przeszkolonych pracowników.

Zakwestionowano objęcie przez organ osób zatrudnionych w zakładzie górniczym regulacją rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 20 września 2001r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i urządzeń technicznych do robót ziemnych, budowlanych i drogowych (Dz. U. Nr 118 poz. 1263). Zdaniem skarżącej taki pogląd był wynikiem nieuwzględnienia specyfiki maszyn i urządzeń krusząco-sortujących w górnictwie odkrywkowym kopalin, takich jak kopalina eksploatowana u skarżącej.

Wskazano, iż bezpieczeństwo i higiena pracy w zakładzie skarżącej poddane jest regulacji rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w odkrywkowych zakładach górniczych wydobywających kopaliny pospolite (Dz. U. Nr 109 poz. 962 ze zm.), a specyfika urządzeń krusząco-sortujących używanych w górnictwie nie pozwala na zastosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy wydanych na podstawie upoważnienia zawartego w Kodeksie pracy.

W odpowiedzi na skargę Prezes Wyższego Urzędu Górniczego w K. podtrzymał swoje stanowisko w sprawie i wniósł o oddalenie skargi.

Ponad tożsamą argumentację, jaka została przedstawiona w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, organ odniósł się do twierdzeń skargi dotyczących potwierdzenia przez Dyrektora Okręgowego Urzędu Górniczego we W. (decyzją z dnia [...] wydaną na podstawie art. 74 ust. 4 ustawy prawo geologiczne i górnicze) spełnienia warunków do prowadzenia szkoleń pracowników odkrywkowych zakładów górniczych przez Ośrodek Szkolenia Technicznego Spółka z o.o. w W. Organ nadzoru górniczego wskazał, iż Ośrodek został uprawniony do prowadzenia szkoleń w zakresie przepisów regulujących bezpieczne wykonywanie pracy w odkrywkowych zakładach górniczych. Nie posiadał natomiast uprawnień do przeszkolenia w zakresie obsługi maszyn i urządzeń zakładu górniczego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym w świetle paragrafu drugiego powołanego wyżej artykułu kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Uwzględnienie skargi następuje tylko w przypadku stwierdzenia przez Sąd naruszenia przepisów prawa materialnego lub istotnych wad w przeprowadzonym postępowaniu (art. 145 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270) zwanej dalej p.p.s.a. Zwrócić uwagę należy przy tym na przepis art. 134 § 1 p.p.s.a nakazujący sądom administracyjnym uwzględnić skargę również w sytuacji dostrzeżenia w ramach kontroli dokonywanej z urzędu innych, niż powołane w skardze, istotnych uchybień.

Mając na względzie wyżej przywołane przepisy Wojewódzki Sąd Administracyjny uznał, iż przy wydawaniu zaskarżonego, a także poprzedzającego go postanowienia nie doszło do naruszenia prawa w stopniu nakazującym uchylenie wydanych w sprawie rozstrzygnięć.

Sąd uznał, iż kwestia wykonywania przez B. M. i T. G. obsługi urządzenia krusząco-sortującego nie należy do sporu. Jako bezsporne należało też, zdaniem Sądu przyjąć, iż obsługiwane urządzenie wchodziło w skład ciągu technologicznego zakładu przeróbczego działającego w przedsiębiorstwie skarżącej Spółki, a tym samym, po myśli art. 6 ust. 7 prawa geologicznego i górniczego określającego, iż zakładem górniczym jest wyodrębniony technicznie i organizacyjnie zespół środków służących bezpośrednio do wydobywania kopaliny ze złoża, w tym wyrobiska górnicze, obiekty budowlane oraz technologicznie związane z nimi obiekty i urządzenia przeróbcze - urządzenie krusząco-sortujące wchodziło w skład zakładu górniczego. Kwestią, jaką należało natomiast rozstrzygnąć, a która pozostawała, jako sporna, pomiędzy organem nadzoru górniczego a przedsiębiorcą prowadzącym zakład górniczy, była kwestia uprawnień osób obsługujących urządzenie krusząco-sortujące oraz przepisów regulujących ich nabycie.

Dokonując analizy aktów prawnych regulujących materię związaną z działaniem zakładu górniczego należy zgodzić się, iż nie ma w nich przepisów prawnych, które by normowały kwestię dotyczącą kwalifikacji wymaganych od osób obsługujących maszyny i urządzenia wchodzące w ciąg technologiczny zakładu przeróbczego, takich jak urządzenia krusząco-sortujące. Zważyć przyjdzie, iż ustawodawca zawarł w treści art. 68 ust. 1 pkt omawianej ustawy delegację do określenia przez właściwego ministra wykazu stanowisk w ruchu zakładu górniczego, które mogą zajmować osoby o szczególnych kwalifikacjach zawodowych i warunkach zdrowotnych, oraz rodzaj tych kwalifikacji i warunków, a delegacja ta została wypełniona poprzez wydanie rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 11 czerwca 2002r. (Dz. U. Nr 84 poz.755 ze zm.) w sprawie kwalifikacji wymaganych od osób kierownictwa i dozoru ruchu zakładów górniczych, mierniczego górniczego i geologa górniczego oraz wykazu stanowisk w ruchu zakładu górniczego, które wymagają szczególnych kwalifikacji. Po myśli § 3 ust.1 pkt 3 w/w rozporządzenia ma ono zastosowanie również do odkrywkowych zakładów górniczych, a więc do przedsiębiorstwa skarżącego.

Powyższe mogłoby prowadzić do kilku konkluzji. Jedną z nich rozważył organ nadzoru w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia. Przyjął bowiem, iż brak odniesienia się w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie ustawy prawo geologiczne i górnicze do stanowiska operatora urządzeń krusząco-sortujących, przy jednoczesnym założeniu, iż przepisy regulujące stosunki pracy w zakładach górniczych stanowią regulację zupełną, niedopuszczającą możliwości zastosowania przepisów ogólnych Kodeksu pracy i wydanych na jego podstawie aktów wykonawczych, prowadziłoby do potraktowania stanowiska operatora specjalistycznego urządzenia krusząco- sortującego w zakładzie górniczym, jako stanowiska nie wymagającego szczególnych kwalifikacji. Założenie takie uznano za nie uprawnione w świetle wymagań nałożonych na operatorów obsługujących urządzenia krusząco-sortujące w przepisach odrębnych.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w pełni podziela przedstawiony przez organ nadzoru pogląd. Nie jest bowiem możliwe, badając sprawę w aspekcie wymagań bezpieczeństwa i higieny, traktować stanowisko związane z obsługą wyspecjalizowanego urządzenia, jako wymagające lub nie wymagające specjalistycznych uprawnień, w zależności od miejsca i celu jego użytkowania.

Rację należy przyznać organowi nadzoru górniczego również co do tego, iż brzmienie § 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 20 września 2001r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń technicznych do robót ziemnych, budowlanych i drogowych (Dz. U. nr 118 poz. 1263) nie wyklucza zastosowania tego aktu do oceny uprawnień operatora urządzenia wymienionego pod poz. 10 załącznika nr 1 do w/w rozporządzenia użytkowanego w ramach zakładu górniczego. Przywołany § 1 stanowi bowiem, iż rozporządzenie określa wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń technicznych przeznaczonych do robót ziemnych, budowlanych i drogowych, zwanych dalej "maszynami roboczymi". Wykładnia literalna treści tej normy prawnej pozwala przyjąć, jako jednoznaczne, iż wymagania bezpieczeństwa i higieny związane są z eksploatacją określonych urządzeń, a nie z eksploatacją polegającą na wykonywaniu określonych czynności, w dodatku nie zdefiniowanych w tym akcie w formie zamkniętego katalogu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny rozważył również kwestię braku w prawie geologicznym i górniczym i aktach wykonawczych wydanych na jego podstawie przepisów, które by normowały kwestię dotyczącą kwalifikacji wymaganych od osób obsługujących maszyny i urządzenia, wchodzące w ciąg technologiczny zakładu przeróbczego, takich jak urządzenia krusząco-sortujące w aspekcie stanowiska prezentowanego przez stronę skarżącą. Z jej twierdzeń wynikało, iż pozytywna ocena kwalifikacji wymaganych do obsługi całego ciągu technologicznego, w ramach którego występują różne urządzenia specjalistyczne, pochłania konieczność oceny jednostkowych uprawnień (co do poszczególnych urządzeń) osób zatrudnionych przy obsłudze linii technologicznej podmiotów. Zdaniem skarżącego Ośrodek Szkolenia Technicznego w W. przeprowadzając szkolenie pracowników w zakresie obsługi maszyn i urządzeń ciągu technologicznego zakładu przeróbczego przeszkolił tym samym pracowników obsługujących urządzenia krusząco-sortujące, a w konsekwencji nadał im uprawnienia wymagane do obsługi tych specjalistycznych maszyn roboczych.

Z poglądem takim nie można jednak zgodzić się.

W pierwszej kolejności, biorąc pod uwagę zapis zawarty w wydanym przez wymieniony Ośrodek zaświadczeniu, zauważyć należy, iż celem prowadzonego szkolenia było zapoznanie słuchaczy z obsługą i nabycie umiejętności niezbędnych przy eksploatacji maszyn i urządzeń ciągu technologicznego zakładu przeróbczego, a w szczególności nabycie umiejętności w zakresie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy związanych z wykonywaną pracą, zagrożeń związanych z wykonywaną pracą oraz metod ochrony przed tymi zagrożeniami oraz postępowanie w sytuacjach zagrożeń. Wymiar czasowy zajęć edukacyjnych poświęconych typowym maszynom i urządzeniom ciągu technologicznego zakładu przeróbczego wyniósł 5 godzin. Natomiast szkolenie, o którym mowa w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 20 września 2001r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń technicznych do robót ziemnych, budowlanych i drogowych obejmuje część teoretyczną i praktyczną. Część teoretyczna obejmuje zagadnienia z zakresu:

1) dokumentacji technicznej maszyn roboczych,

2) bezpieczeństwa i higieny pracy przy eksploatacji maszyn roboczych,

3) technologii wykonywania robót ziemnych,

4) użytkowania i obsługi maszyn roboczych.

Część praktyczna szkolenia obejmuje naukę eksploatacji maszyn roboczych w różnych warunkach terenowych i technologicznych.

Szkolenie to może prowadzić podmiot, który posiada warunki lokalowe do prowadzenia wykładów, park maszynowy wraz z placem manewrowym, kadrę wykładowców, warunki socjalne i wyposażenie dydaktyczne. Wymagany jest nadto sprawdzian z umiejętności objętych zakresem szkolenia przeprowadzony przez komisję powołaną przez Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego w W. (por. § 23, § 24 i § 25 w/w rozporządzenia).

Porównując zakres tematyczny opisanych szkoleń trzeba przyjąć, iż Ośrodek Szkolenia Technicznego w W. przeprowadzając szkolenie pracowników w zakresie obsługi maszyn i urządzeń ciągu technologicznego zakładu przeróbczego ograniczył jego zakres do przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, zagrożeń związanych z wykonywaną pracą, metod ochrony przed tymi zagrożeniami oraz postępowania w sytuacjach zagrożeń. Szkolenie to bezspornie nie odnosiło się do kwestii technicznych, użytkowania i obsługi maszyn roboczych, czy technologii wykonywania robót ziemnych.

Było więc szkoleniem ogólnym z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy zakładu górniczego, tematycznie węższym, nie pozwalającym na nabycie umiejętności związanych z faktyczną obsługą oznaczonych imiennie, wyspecjalizowanych maszyn roboczych.

Powyższe przemawia za słusznością poddania kwalifikacji podmiotów obsługujących urządzenia krusząco-sortujące działających w zakładzie górniczym ocenie poprzez pryzmat innych, niż wydane na podstawie ustawy prawo geologiczne i górnicze, przepisów wykonawczych. Takim aktem jest rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 20 września 2001r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i urządzeń technicznych do robót ziemnych, budowlanych i drogowych (Dz. U. Nr 118 poz. 1263).

Na marginesie rozważań przyjdzie wskazać, iż w piśmiennictwie poddano dyskusji kwestię związaną z działaniem zakładu górniczego wykraczającą poza czynności polegające stricte na wydobyciu kopaliny ze złóż. Jeżeli bowiem zakład górniczy nie tylko wydobywa kopalinę ze złoża lecz wykonuje inne procesy produkcyjne np. produkuje z wydobytej kopaliny kruszywo, prowadzi dystrybucję i transport, wówczas jest on zakładem górniczym w rozumieniu prawa geologicznego i górniczego ale tylko w zakresie procesu wydobywania kopalin ze złoża. Inne kierunki działalności (produkcja, dystrybucja) nie podlegałyby przepisom prawa geologicznego i górniczego, które normuje wydobywanie kopalin ze złoża lecz odpowiednim przepisom o produkcji i dystrybucji (por. Aleksander Kabziński, artykuł, Kopaliny podstawowe pospolite górnictwa skalnego, Wydawnictwa i Szkolenia Górnicze we Wrocławiu Nr 1/2008 luty 2008r. str. 11 i nast.).

Rozważania te pozbawione są faktycznego znaczenia dla oceny zgodności z prawem kontrolowanego postanowienia. Zakresem definicji zakładu górniczego zawartej w art. 6 ust. 7 analizowanej ustawy objęty jest nie tylko zakład zajmujący się wydobywaniem kopalin ze złoża. Elementem tego zakładu jest również bezsprzecznie proces uszlachetniania lub uzdatniania wydobytej kopaliny wtedy, gdy stanowi ogniwo technologiczne działalności wydobywczej, a taka sytuacja, zdaniem Sądu, ma miejsce w przedmiotowej sprawie. Obsługa maszyny krusząco-sortującej w przedsiębiorstwie skarżącej nie jest zatem związana z odrębnym procesem produkcyjnym.

Zważyć jednak przyjdzie, iż przy zaakceptowaniu powyższego poglądu tym bardziej zasadnym byłoby stanowisko zaprezentowane w zaskarżonym postanowieniu organu nadzoru górniczego, iż w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy do spraw nie uregulowanych w aktach wykonawczych wydanych na podstawie ustawy prawo geologiczne i górnicze, obowiązują odpowiednie przepisy wydane na podstawie delegacji z Kodeksu pracy.

Reasumując, Wojewódzki Sąd Administracyjny przyjmuje, iż nie zmienia charakteru i rodzaju specjalistycznej maszyny roboczej, która może być użytkowana przy robotach ziemnych i budowlanych fakt jej użytkowania do kruszenia i sortowania wydobytych złóż w odkrywkowym zakładzie górniczym, co w konsekwencji nie zwalnia operatorów takich urządzeń działających w zakładach górniczych od obowiązku posiadania stosownych uprawnień.

W tym stanie rzeczy Wojewódzki Sąd Administracyjny, działając na podstawie art. 151 p.p.p.s. orzekł jak w sentencji.