Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

1. Z wnioskiem o unieważnienie prawa z rejestracji może wystąpić jedynie podmiot mający w tym interes prawny. Brak spełnienia tego wymogu uniemożliwia bowiem merytoryczne rozpoznanie żądania unieważnienia prawa z rejestracji znaku towarowego w postępowaniu administracyjnym i wpływa na wynik postępowania sądowego.

2. W razie przyjęcia za podstawę uchylenia decyzji naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy, sąd obowiązany jest wskazać w uzasadnieniu wyroku, jakie przepisy zostały naruszone i w jaki sposób należy dalej prowadzić postępowanie administracyjne. Takie ukierunkowanie postępowania administracyjnego pozwala na ustalenie w sposób prawidłowy stanu faktycznego sprawy i dopiero później na zastosowanie do niego odpowiedniej normy prawa materialnego.

3. Art. 8 pkt 1 ustawy z dnia 31 stycznia 1985 r. o znakach towarowych /Dz.U. nr 5 poz. 17 ze zm./ stanowi, że niedopuszczalna jest rejestracja znaku sprzecznego z obowiązującym prawem lub zasadami współżycia społecznego.

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Edward Kierejczyk (spr.), Sędziowie NSA Jacek Chlebny, Kazimierz Jarząbek, Protokolant Anna Tomaka, po rozpoznaniu w dniu 11 maja 2005 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej E. S. Y., G. S. V. T. A.S. T. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 14 października 2004 r. sygn. akt 6 II SA 3571/03 w sprawie ze skargi K.-L. S. P. "I." w W. na decyzję Urzędu Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej z dnia [...] kwietnia 2003 r. Nr [...] w przedmiocie unieważnienia prawa z rejestracji znaku towarowego 1. uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie, 2. zasądza od Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej na rzecz E. S. Y., G. S. V. T. A.S. T. 950 (dziewięćset pięćdziesiąt) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Zaskarżonym wyrokiem Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił decyzję Urzędu Patentowego RP z dnia [...] kwietnia 2003 r. nr [...] w przedmiocie unieważnienia prawa z rejestracji znaku towarowego, orzekając jednocześnie, że uchylona decyzja nie podlega wykonaniu.

W uzasadnieniu wyroku WSA uznał, że zasługuje na uwzględnienie skarga K.-L. S. P. "I." na tę decyzję, oddalającą wniosek Spółdzielni o unieważnienie prawa z rejestracji znaku towarowego "AMBER", przyznanego na rzecz E. S. Y., G. S. V. T. A.S. T. Przepisami stanowiącymi podstawę do oceny zdolności ochronnej spornego znaku towarowego są przepisy ustawy z dnia 31 stycznia 1985 r. o znakach towarowych (Dz.U. Nr 5, poz. 17 z późn. zm.), zwanej dalej u.z.t. Urząd Patentowy dokonując dwukrotnie oceny zdolności rejestrowej znaku towarowego "AMBER" inaczej ocenił ten znak pomimo faktu, że zarówno znak zgłoszony przez skarżącą Spółdzielnię "I." jak i znak zgłoszony przez uprawnionego z rejestracji – E. S., były znakami identycznymi i przeznaczonymi do oznaczenia takich samych towarów klasyfikacyjnych. Organ patentowy odmówił rejestracji zgłoszenia skarżącej, natomiast dokonał rejestracji zgłoszenia uprawnionego z rejestracji. Identyczne znaki zostały ocenione całkowicie odmiennie. Raz oceniono, że istnieją przeszkody do rejestracji znaku, drugi raz uznano, że znak nadaje się do rejestracji. Takie działania wskazuje na dowolność decyzji Urzędu Patentowego i stanowi jawne naruszenie podstawowych zasad postępowania administracyjnego, w szczególności art. 8 i 9 k.p.a., a także art. 32 Konstytucji RP, który stanowi "że wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne". Ponadto, uzasadniając zaskarżoną decyzję Urząd Patentowy starał się odciąć zarówno od orzeczenia o rejestracji znaku jak i odmowie jego rejestracji pisząc w uzasadnieniu, że to ekspert dokonał takiej oceny, a skarżąca nie odwołując się od orzeczenia zamknęła sobie drogę do rejestracji znaku. Taki argument nie przekonał Sadu, ponieważ ekspert jest pracownikiem Urzędu, który wydaje decyzje w imieniu tego Urzędu, a organ patentowy wydając rozstrzygnięcia w dwóch sprawach o identycznym stanie faktycznym winien działać w sposób jednolity. Sąd doszedł też do przekonania, że uzasadnienie zaskarżonej decyzji nie spełnia wymogów przewidzianych w art. 107 § 3 k.p.a., ponieważ Urząd Patentowy nie uzasadnił w sposób wystarczający, dlaczego odmówił unieważnienia prawa z rejestracji spornego znaku towarowego w oparciu o art. 32 Konstytucji RP i art. 8 pkt 1 u.z.t.

W skardze kasacyjnej E. S. Y., G. S. V. T. A.S. z siedzibą w T., zaskarżyła w całości wyrok WSA w Warszawie zarzucając mu:

1. naruszenie przepisów postępowania, mające istotny wpływ na wynik sprawy, a w szczególności:

a) art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270) zwanej dalej p.s.a., poprzez uwzględnienie skargi pomimo faktu, że skarżąca w postępowaniu administracyjnym nie wykazała interesu prawnego w żądaniu unieważnienia prawa z rejestracji znaku towarowego.

b) art. 145 § 1pkt 1 lit. a) i c) p.s.a. poprzez uwzględnienie skargi, pomimo braku naruszenia przez organ administracyjny przepisów prawa materialnego i braku uchybienia przepisom postępowania, mającym wpływ na wynik sprawy,

2. naruszenie przepisów prawa materialnego, poprzez;

a) wadliwą wykładnię art. 8 pkt 1 u.z.t polegającą na uznaniu, że niedopuszczalna jest rejestracja znaku wynikająca ze sprzeczności z prawem działań organu administracyjnego prowadzącego postępowanie w sprawie rejestracji znaku towarowego, a nie wynikająca ze sprzeczności znaku towarowego z prawem,

b) wadliwe zastosowanie art. 8 pkt 1 u.z.t. w związku z art. 8 i 9 k.p.a., polegające na błędnym zakwalifikowaniu stanu faktycznego niniejszej sprawy do zakresu objętego tą normą w odniesieniu do sprzeczności z prawem,

c) wadliwą wykładnię art. 32 Konstytucji RP polegającą na uznaniu, że wydanie różnych decyzji w dwóch indywidualnych postępowaniach administracyjnych jest sprzeczne z zasadą równości,

d) wadliwe zastosowanie art. 8 pkt 1 u.z.t. w związku z art. 32 Konstytucji RP polegające na błędnym zakwalifikowaniu stanu faktycznego rozpatrywanej sprawy do zakresu objętego tą normą w odniesieniu do sprzeczności z prawem.

Wskazując na powyższe, wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie, lub uchylenie zaskarżonego wyroku i rozpoznanie skargi wniesionej do Sądu I instancji poprzez jej oddalenie.

W uzasadnieniu skarżąca podkreśliła, powołując się na najnowsze orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego, że zgodnie z literalną wykładnią art. 8 pkt 1 u.z.t. niedopuszczalność rejestracji znaku towarowego w świetle tego przepisu dotyczy bezpośrednio treści samego znaku, a nie zasad działalności organu administracyjnego. W odniesieniu do słownego znaku towarowego "AMBER" nie istnieją jakiekolwiek podstawy do przyjęcie, że jego treść jest sprzeczna z prawem, w szczególności z art. 8 i 9 k.p.a., a także żeby godziła w zasadę równości wyrażoną w art. 32 Konstytucji RP. Również po stronie spółki uprawnionej z rejestracji znaku towarowego, zarówno przy dokonywaniu zgłoszenia, jak i w toku postępowania rejestracyjnego nie zaistniały takie działania, które byłyby sprzeczne z prawem. Z treści art. 8 pkt. 1 u.z.t nie wynika, że za sprzeczność z prawem należy rozumieć uchybienia proceduralnego mające miejsce po stronie organu prowadzącego postępowanie zgłoszeniowe. Tym samym Sąd I instancji wadliwie dokonał wykładni wspomnianego artykułu.

Ponadto Sąd nie wyjaśnił, które postępowanie administracyjne dotknięte było uchybieniami. Nie stanowi przedmiotu sporu postępowanie wszczęte na wniosek K.-L. S. P. "I.". Natomiast w postępowaniu, w którym stroną była spółka E. S., przepisy art. 8 i 9 k.p.a. nie zostały naruszone. Nawet gdyby w postępowaniu o rejestrację spornego znaku towarowego uchybienia tym normom procesowym miało miejsce, to w świetle art. 29 u.z.t. nie stanowią one przesłanek uzasadniających unieważnienie udzielonego prawa wyłącznego do tego znaku towarowego. Urząd Patentowy nie posiada uprawnień do weryfikowania poprawności przebiegu innego postępowania, toczącego się w trybie zgłoszeniowym, w toku postępowania o unieważnienie prawa z rejestracji znaku towarowego.

Zarzut naruszenia przy rejestracji znaku towarowego "AMBER" zasady wynikającej z art. 32 Konstytucji RP nie znajduje merytorycznego uzasadnienia. Z materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy wynika, że w toku powyższego postępowania organ administracyjny stosował taką samą procedurę, jaką zastosował w przypadku znaku towarowego zgłoszonego przez Spółdzielnię. Zarówno Spółdzielnia jak i spółka E. S. miały zapewnioną swobodę korzystania ze wszystkich środków prawnych przewidzianych w toku postępowania rejestracyjnego. Rzeczą każdego z tych podmiotów było decydowanie, czy i z jakich środków przewidzianych w ramach procedury, zamierza skorzystać w toku wszczętego postępowania. Strona przeciwna nie wykorzystała przyznanych jej przez ustawodawcę środków prawnych, przy pomocy których w toku postępowania mogła dokonać weryfikacji poprawności decyzji wydanej w jej sprawie, a przy uznaniu decyzji za nieprawidłową wnieść stosowne odwołanie. Brak uzyskania korzystnego rozstrzygnięcia we własnej indywidualnej sprawie, przy zaniechaniu wykorzystania wszystkich dostępnych w toku postępowania − środków prawnych, nie jest podstawą do tego, aby po prawomocnym zakończeniu własnego postępowania, w odniesieniu do innej decyzji organu administracyjnego wydanej w innej indywidualnej sprawie, podnosić zarzut naruszenia zasady równości wobec prawa. Po stronie organu administracyjnego nie miały miejsca jakiekolwiek działania, które stanowiłyby przejaw dyskryminacji stron postępowania. Zakończenie każdego z indywidualnych postępowań administracyjnych poprzez wydanie decyzji, nawet różnych merytorycznie, przy zachowaniu swobodnego i równego dostępu stron do tej samej procedury, nie nosi cech naruszenia zasady równości wyrażonej w art. 32 Konstytucji RP.

Sąd, uznając w oparciu o przepis art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.s.a., że zachodzą przesłanki uzasadniające uchylenie decyzji Urzędu Patentowego, powinien był nie tylko wskazać, jakie przepisy postępowania zostały naruszone, ale także wskazać i wyjaśnić, jaki wpływ na wynik sprawy miało ich pogwałcenie. Tymczasem uzasadnienie wyroku, jako jedyny przepis o charakterze procesowym, stanowiącym podstawę zaskarżonego orzeczenia, wskazuje art. 107 § 3 k.p.a. Ponadto Sąd, będąc związany granicami sprawy, winien był zbadać, czy przy wydawaniu zaskarżonej decyzji, spełnione były wszystkie przesłanki wynikające z treści przepisów wskazanych przez wnioskodawcę. Tymczasem w treści wyroku Sąd pozostawił poza sferą swoich rozważań przepis art. 30 u.z.t. Zgodnie z powyższą normą, z wnioskiem o unieważnienie prawa z rejestracji towarowego może wystąpić podmiot, który wskaże, że posiada interes prawny w takim żądaniu. W toku postępowania administracyjnego uprawniony z rejestracji spornego znaku podnosił, że wnioskodawca takiej przesłanki nie wykazał, podając jedynie interes faktyczny. Decyzja Urzędu Patentowego, pomimo wadliwego uzasadnienia w odniesieniu do kwestii istnienia interesu prawnego po stronie wnioskodawcy, odpowiada prawu. Zaniechanie dokonania przez Sąd oceny przez pryzmat art. 30 u.z.t. spowodowało, że odpowiadająca prawu zaskarżona decyzja została uchylona, co pozostaje w sprzeczności z art. 151 p.s.a., ponieważ przy prawidłowym i pełnym dokonaniu oceny legalności rozstrzygnięcia Urzędu Patentowego, skarga Spółdzielni "I." powinna zostać oddalona.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną K.-L. S. P. "I." wniosła o jej oddalenie. Jej zdaniem, WSA rozpoznając sprawę "w sposób wnikliwy, bezstronny i wyczerpujący ustalił cały proces z przebiegu wydania zaskarżonej decyzji" i trafnie orzekł co do istoty sprawy. Podnoszone przez stronę przeciwną w skardze kasacyjnej zarzuty co do obowiązującego stanu prawnego w sprawie były już prezentowane w odpowiedzi na wniosek o unieważnienie prawa z rejestracji znaku towarowego i zostały należycie ocenione przez Sąd I instancji, jako niezasługujące na uwzględnienie i dające podstawę do zastosowania art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) i c) p.s.a.

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego skarga kasacyjną jest uzasadniona. Przede wszystkim trafnie w niej zarzucono, że Wojewódzki Sąd Administracyjny – mimo kwestionowania przez tę firmę turecką w postępowaniu administracyjnym i sądowym interesu prawnego spółdzielni "I." w żądaniu unieważnienia prawa z rejestracji znaku towarowego "AMBER"- do tego zarzutu w ogóle się nie ustosunkował. Stosownie do art. 30 ust. 1 u.z.t. jest to kwestia podstawowa, gdyż z wnioskiem o unieważnienie prawa z rejestracji może wystąpić jedynie podmiot mający w tym interes prawny. Brak spełnienia tego wymogu uniemożliwia bowiem merytoryczne rozpoznanie żądania unieważnienia prawa z rejestracji znaku towarowego w postępowaniu administracyjnym i wpływa na wynik postępowania sądowego.

W razie przyjęcia za podstawę uchylenia decyzji naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy, sąd obowiązany jest wskazać w uzasadnieniu wyroku, jakie przepisy zostały naruszone i w jaki sposób należy dalej prowadzić postępowanie administracyjne. Takie ukierunkowanie postępowania administracyjnego pozwala na ustalenie w sposób prawidłowy stanu faktycznego sprawy i dopiero później na zastosowanie do niego odpowiedniej normy prawa materialnego. Mogą zdarzać się sytuacje, w jakich sąd administracyjny obok wskazań dotyczących sposobu ustalenia stanu faktycznego sprawy, dokonuje wykładni przepisów prawa materialnego, które – jak przewiduje – organ administracji publicznej będzie musiał zastosować.

W rozpoznawanej sprawie WSA za podstawę uchylenia decyzji Urzędu Patentowego przyjął art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) i c) p.s.a., tj. naruszenie prawa materialnego i przepisów postępowania, jednak bez uwzględnienia przypomnianych wymogów i relacji pomiędzy obu rodzajami naruszenia prawa, przy jednoczesnym dokonaniu błędnej wykładni przepisów prawa materialnego. W uzasadnieniu wyroku nie było ukierunkowania postępowania dowodowego przy ponownym rozpoznawaniu sprawy przez Urząd Patentowy. Tego braku nie mogło zastąpić ograniczenie się do wskazania art. 8, 9 i 107 § 3 k.p.a. jako przepisów postępowania, których wymogi zostały pominięte, ani eksponowanie wydania dwóch odmiennych decyzji w sprawach o identycznym stanie faktycznym, co było oceną uproszczoną. Wynika to z porównywania słownego znaku "AMBER" spółdzielni "I." ze znakiem "LEMON AMBER" zarejestrowanym w dniu 10 grudnia 1991 r. na rzecz P. H. w W. oraz z porównywania znaku "AMBER" firmy tureckiej ze znakami "AMBRE SOLAIRE" i "AMBRE LIBERTINE" zarejestrowanymi kolejno na rzecz L. S. A. od dnia 29 sierpnia 1970 r. i na rzecz L. od dnia 5 października 1988 r., przy diametralnie różniącej się aktywności w postępowaniu administracyjnym stron postępowania sądowego. Ponadto nie można zgodzić się z poglądem WSA, że w obu sprawach decyzje Urzędu Patentowego musiały być takie same, ponieważ w razie błędnego rozstrzygnięcia w pierwszej sprawie, rozstrzygnięcia wydane w sprawach następnych też byłyby wadliwe.

Wojewódzki Sąd Administracyjny dokonał także błędnej wykładni art. 32 Konstytucji RP i art. 8 pkt 1 u.z.t. jako przepisów prawa materialnego. Art. 32 Konstytucji RP zawiera przede wszystkim normę o charakterze gwarancyjnym, zapewniającą zgodność systemu źródeł prawa ze standardami demokratycznego państwa. Jest on wykorzystywany przez Trybunał Konstytucyjny przy orzekaniu w sprawach zgodności ustaw, umów międzynarodowych i aktów normatywnych centralnych organów państwowych z Konstytucją, w celu eliminowania procedur i prawa materialnego kształtujących w nierówny sposób prawa podmiotowe i ich egzekwowanie. Jak trafnie podkreślono w skardze kasacyjnej, w postępowaniu przed Urzędem Patentowym nie ujawniły się w żadnej postaci ograniczenia uprawnień stron przy dochodzeniu ochrony swoich interesów, wskazujące na ich podmiotowo nierówne traktowanie.

Art. 8 pkt 1 u.z.t. stanowi, że niedopuszczalna jest rejestracja znaku sprzecznego z obowiązującym prawem lub zasadami współżycia społecznego. Nie ulega wątpliwości konieczność odnoszenia tej przesłanki niedopuszczalności rejestracji do samej jego treści. Początkowo w doktrynie, a następnie w orzecznictwie pojawiły się tendencje kwalifikowania do tego przepisu również zachowania zgłaszających znak do zarejestrowania, charakteryzujące się sprzecznością z zasadami współżycia społecznego, zastępowaną później kształtowanym w ustawodawstwie nazewnictwem takim jak: przestrzeganie zasad dobrych obyczajów, uczciwego obrotu i dobrej wiary, a więc elementami podmiotowymi (np. wyrok II SA 1165/02 NSA z dnia 17 lipca 2003 r. –Wokanda 2004/3/31 i wyrok GSK 775/04 NSA z dnia 10 grudnia 2004 r.). Nie było natomiast poglądów ani orzeczeń łączących ten przepis ze sposobem prowadzenia postępowania administracyjnego, gdyż takie jego rozumienie jest wręcz niedopuszczalne. Skoro firma turecka w postępowaniu o zarejestrowanie na jej rzecz znaku "AMBER" nie zachowywała się w sposób przewidziany w art. 8 pkt 1 u.z.t., ściślej – jego wykładni ukształtowanej w powyższych okolicznościach, nie mogło dojść do naruszenia tego przepisu i uchylenia decyzji Urzędu Patentowego na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) p.s.a.

Z powyższych względów Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 185 i art. 203 pkt 1 p.s.a orzekł jak w sentencji.