Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Robert Hałabis (sprawozdawca), Sędziowie Sędzia WSA Jerzy Drwal, Sędzia WSA Ewa Kowalczyk, Protokolant Starszy asystent sędziego Monika Samcik, po rozpoznaniu w Wydziale III na rozprawie w dniu 22 grudnia 2015 r. sprawy ze skargi M. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] sierpnia 2015 r. nr [...] w przedmiocie zatrzymania prawa jazdy I. uchyla zaskarżoną decyzję; II. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego [...] na rzecz M. K. kwotę [...] zł z tytułu zwrotu kosztów postępowania.

Zaskarżoną decyzją z dnia [...] sierpnia 2015 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało w mocy decyzję wydaną z upoważnienia Starosty [...] z dnia [...] lipca 2015 r. nr [...] – w sprawie zatrzymania M. K. prawa jazdy kategorii A i B na okres 3 miesięcy, to jest od dnia [...] czerwca 2015 r. do dnia [...] września 2015 r.

W uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia organ odwoławczy podniósł, że podstawą prawną decyzji był art. 102 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (j.t. Dz.U. z 2015 r. poz. 155 z późn. zm.).

W niniejszej sprawie w dniu [...] czerwca 2015 r. do Starostwa Powiatowego w Ś. wpłynęło pismo Komendanta Policji w L. z dnia [...] czerwca 2015 r. wraz z zatrzymanym dokumentem prawa jazdy z powodu przekroczenia przez M. K. dopuszczalnej prędkości o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym. Dlatego organ I instancji, jak też Kolegium, były jako organy zobowiązane do zastosowania dyspozycji wynikającej z art. 102 ust. 1 pkt 4 ustawy o kierujących pojazdami i zatrzymania kierującemu prawa jazdy kategorii A i B na okres 3 miesięcy, to jest od [...] czerwca 2015 r. do [...] września 2015 r. Decyzji nadano też rygor natychmiastowej wykonalności.

Na powyższą decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie wniósł M. K., zarzucając tej decyzji naruszenie przepisów art. 77 § 1 i art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a. oraz art. 42 ust. 3 Konstytucji RP. W konsekwencji skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji.

W uzasadnieniu skargi skarżący podniósł, że w jego ocenie organ nie przeanalizował zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego oraz wszystkich okoliczności faktycznych sprawy. Podkreślił, że mandat karny nie został przez niego przyjęty, a więc wobec braku prawomocnego orzeczenia sądu powszechnego stwierdzającego popełnienie przez niego wykroczenia, postępowanie administracyjne winno zostać umorzone lub zawieszone do momentu rozstrzygnięcia sprawy przez sąd powszechny.

W odpowiedzi na skargę organ odwoławczy wniósł o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie zważył, co następuje:

Skarga zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 102 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (j.t. Dz.U. 2015 r. poz. 155 z późn. zm.), starosta wydaje decyzję administracyjną o zatrzymaniu prawa jazdy lub pozwolenia na kierowanie tramwajem, w przypadku gdy kierujący pojazdem przekroczył dopuszczalną prędkość o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym.

Zasadnie Kolegium wskazało, że wydawana na podstawie tego przepisu decyzja administracyjna nie ma charakteru uznaniowego lecz jest decyzją, którą organ jest zobowiązany wydać w każdym przypadku opisanym w hipotezie tej normy prawnej. Jednakże warunkiem podstawowym wydania każdej prawidłowej decyzji jest prawidłowo ustalony stan faktyczny sprawy i niebudzące wątpliwości ustalenie, że kierujący pojazdem istotnie przekroczył dopuszczalną prędkość o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym. W konsekwencji decyzja o zatrzymaniu prawa jazdy na podstawie art. 102 ust. 1 pkt 4 ustawy o kierujących pojazdami, odnosi się tylko do takich przypadków, kiedy tego rodzaju wykroczenie miało miejsce i zostało wiążąco ustalone.

Powyższą kwestię przesądza zatem uznanie popełnienia wykroczenia przez jego sprawcę w postępowaniu mandatowym (poprzez przyjęcie mandatu), albo ustalenie jego popełnienia w postępowaniu sądowym, w sytuacji kwestionowania przez kierującego faktu popełnienia tego rodzaju wykroczenia.

Stosownie do art. 97 § 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (j.t. Dz.U. z 2013 r. poz. 395 z późn. zm., dalej jako "k.p.w."), określającego przesłanki postępowania mandatowego, w postępowaniu mandatowym, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, funkcjonariusz uprawniony do nakładania grzywny w drodze mandatu karnego może ją nałożyć jedynie, gdy:

1) schwytano sprawcę wykroczenia na gorącym uczynku lub bezpośrednio po popełnieniu wykroczenia,

2) stwierdzi popełnienie wykroczenia naocznie pod nieobecność sprawcy, a nie zachodzi wątpliwość co do sprawcy czynu,

3) stwierdzi popełnienie wykroczenia za pomocą przyrządu kontrolno-pomiarowego lub urządzenia rejestrującego, a sprawca nie został schwytany na gorącym uczynku lub bezpośrednio potem, i nie zachodzi wątpliwość co do sprawcy czynu

- w tym także, w razie potrzeby, po przeprowadzeniu w niezbędnym zakresie czynności wyjaśniających, podjętych niezwłocznie po ujawnieniu wykroczenia. Nałożenie grzywny w drodze mandatu karnego nie może nastąpić po upływie 14 dni od daty ujawnienia czynu w wypadku, o którym mowa w pkt 1, 90 dni w wypadku, o którym mowa w pkt 2, oraz 180 dni w wypadku, o którym mowa w pkt 3.

W praktyce orzeczniczej ukształtowane jest jednolite stanowisko, zgodnie z którym sprawcą ujętym na "gorącym uczynku" jest ten, kogo zatrzymano w momencie dokonywania czynu przestępnego, a sprawcą "ujętym bezpośrednio potem" ten, kogo zatrzymano bezpośrednio po popełnieniu czynu zabronionego, zwykle w wyniku pościgu prowadzonego nieprzerwanie, aż do ujęcia sprawcy. Chodzi zatem o wypadki, w których fakt popełnienia wykroczenia jest zwykle niewątpliwy, a sytuacja dowodowa prosta i oczywista. Samo zaś ujęcie sprawcy jest nierozerwalnie związane z okolicznościami dowodowymi wskazującymi wprost na usiłowanie albo popełnienie przez niego wykroczenia (zob. Krzysztof Dąbkiewicz, Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, Komentarz do art. 97, LexisNexis 2014).

Natomiast nałożenie grzywny w drodze mandatu karnego jest dopuszczalne wyłącznie za zgodą sprawcy, stosownie bowiem do art. 97 § 2 k.p.w., sprawca wykroczenia może odmówić jego przyjęcia. W razie odmowy przyjęcia mandatu karnego organ, którego funkcjonariusz nałożył grzywnę, występuje do Sądu z wnioskiem o ukaranie. We wniosku należy zaznaczyć, że obwiniony odmówił przyjęcia mandatu, a w miarę możności podać także przyczyny odmowy (art. 99 k.p.w.).

Odnosząc te uwagi do okoliczności faktycznych niniejszej sprawy zauważyć należy, że z notatki urzędowej funkcjonariusza Policji Komendy Miejskiej Policji w L. z dnia [...] czerwca 2015 r. wynika, iż kierujący pojazdem M. K. przekroczył prędkość o 53 km/h w terenie zabudowanym. Dlatego nałożono na niego mandat karny w kwocie [...]zł i 10 punktów karnych. Kierujący odmówił jednakże jego przyjęcia, stąd sporządzono wniosek o ukaranie do sądu (k. 1 akt administracyjnych). Skarżący powoływał się na powyższą okoliczność w piśmie z dnia [...] czerwca 2015 r. stanowiącym odpowiedź na zawiadomienie o wszczęciu postepowania administracyjnego, a także wskazał to w odwołaniu od decyzji Starosty [...] z dnia [...] lipca 2015 r., kwestionując rzetelność dokonanego przez funkcjonariuszy policji pomiaru prędkości. Skoro zatem w okolicznościach faktycznych tej sprawy skarżący zakwestionował popełnienie opisanego wykroczenia oznacza to, że organy administracji nie miały podstaw do orzekania w przedmiocie zatrzymania prawa jazdy na okres trzech miesięcy przed rozstrzygnięciem sprawy w postępowaniu sądowym, a zatem zaskarżona decyzja zapadła przedwcześnie.

Organ odwoławczy popełnił oczywisty błąd w ustaleniach faktycznych, bezzasadnie przyjmując zakończenie postępowania w sprawie wykroczenia w postępowaniu mandatowym, podczas gdy z akt administracyjnych (notatki służbowej funkcjonariusza Policji) wynika, że sprawstwo wykroczenia będzie dopiero przedmiotem ustaleń w postępowaniu sądowym.

Ma to o tyle istotne znacznie, że rzutować będzie na zakres odpowiedzialności sprawcy wykroczenia i ewentualny okres zatrzymania prawa jazdy w przypadku ponownego popełnienia tego rodzaju wykroczenia. Stosownie bowiem do art. 102 ust. 1 pkt 1d ustawy o kierujących pojazdami, jeżeli osoba kierowała pojazdem pomimo wydania decyzji administracyjnej o zatrzymaniu jej prawa jazdy na podstawie ust. 1 pkt 4 lub 5 albo zatrzymania prawa jazdy na podstawie art. 135 ust. 1 pkt 1a ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym, starosta wydaje decyzję administracyjną o przedłużeniu okresu, na który zatrzymano prawo jazdy, do 6 miesięcy. Jeżeli decyzja, o której mowa w ust. 1c, nie została jeszcze wydana, starosta wydaje tę decyzję na okres 6 miesięcy. Natomiast art. 102 ust. 2 ustawy stanowi, że zwrot zatrzymanego prawa jazdy lub pozwolenia na kierowanie tramwajem następuje po ustaniu przyczyny zatrzymania oraz po uiszczeniu opłaty ewidencyjnej. Jeżeli od dnia zatrzymania prawa jazdy lub pozwolenia na kierowanie tramwajem upłynął okres przekraczający rok, warunkiem wydania prawa jazdy lub pozwolenia na kierowanie tramwajem jest uzyskanie pozytywnego wyniku kontrolnego sprawdzenia kwalifikacji.

Ujawnione naruszenie przepisów prawa materialnego mających wpływ na wynik sprawy i przepisów postępowania w stopniu mającym istotny wpływ na wynik sprawy skutkuje uchyleniem zaskarżonej decyzji na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. "a" i "c" ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (j.t. Dz.U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.).

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania uzasadnione jest art. 200 p.p.s.a.