Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Maria Wiśniewska (spr.) Sędziowie: sędzia NSA Joanna Runge-Lissowska sędzia del. WSA Tomasz Grossmann po rozpoznaniu w dniu 19 grudnia 2017 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej wniosku Wójta Gminy S. o rozstrzygnięcie sporu o właściwość pomiędzy Wójtem Gminy S. a Prezydentem Miasta K. w przedmiocie wskazania organu właściwego do rozpoznania wniosku E. B. o skierowanie do domu pomocy społecznej p o s t a n a w i a: wskazać Wójta Gminy S. jako organ właściwy do rozpoznania wniosku E. B. z dnia [...] maja 2017 r. o skierowanie do domu pomocy społecznej.

Wnioskiem z dnia [...] lipca 2017 r. Wójt Gminy S. wystąpił do Naczelnego Sądu Administracyjnego o rozstrzygnięcie sporu o właściwość pomiędzy nim a Prezydentem Miasta K. w przedmiocie wskazania organu właściwego do rozpoznania wniosku E. B. o skierowanie do domu pomocy społecznej.

W uzasadnieniu wniosku wskazano, że E. B. oświadczeniem z dnia [...] maja 2017 r. zwrócił się do Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w K. o skierowanie go do Domu Pomocy Społecznej "[...]" w B. Ośrodek ten, na podstawie art. 65 § 1 kpa, zawiadomieniem z dnia [...] lipca 2017 r. przekazał powyższy wniosek zgodnie z właściwością do Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w S.

W zawiadomieniu tym wskazano, że w toku przeprowadzonego w dniu [...] maja 2017 r. wywiadu środowiskowego ustalono, że E. B. jest na stałe zameldowany w Z. [...], gmina S. W 1980 r. przeprowadził się do swojej siostry M. W. do miasta K., ul. [...] i pod tym adresem w okresie od dnia [...] września 2006 r. do dnia [...] września 2009 r. był zameldowany na pobyt czasowy. Od dnia [...] listopada 2016 r., z uwagi na zły stan zdrowia, został umieszczony w Zakładzie Pielęgnacyjno-Opiekuńczym "[...]" w K. Przebywa tam do dnia dzisiejszego. Oświadczył, że w Z. [...], gdzie jest zameldowany na stałe, nie ma żadnej nieruchomości nadającej się do zamieszkania. Siostra wnioskodawcy także oświadczyła, że nie jest w stanie przyjąć brata z powrotem do swojego domu.

Zdaniem Prezydenta Miasta K., E. B. jest osobą bezdomną w rozumieniu art. 6 pkt 8 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2016 r. poz. 930, z późn. zm., dalej "ustawa"), bowiem nie zamieszkuje on w lokalu mieszkalnym, o którym mowa w art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1610) oraz posiada zameldowanie w lokalu, w którym nie ma możliwości zamieszkania. Mając zatem na uwadze, że zgodnie z art. 101 ust. 2 ustawy, w przypadku osoby bezdomnej właściwą miejscowo jest gmina ostatniego miejsca zameldowania, organem właściwym do rozpoznania przedmiotowego wniosku jest Wójt Gminy S.

W ocenie natomiast organu wnioskującego o rozstrzygnięcie sporu o właściwość, organem właściwym do załatwienia wniosku E. B. o skierowanie, na podstawie art. 59 ust. 1 ustawy, do domu pomocy społecznej jest Prezydent Miasta K. Powołując się na definicję "miejsca zamieszkania", o której mowa w art. 25 kc, organ wskazał, że adres zameldowania nie przesądza o miejscu zamieszkania osoby, bowiem o zamiarze stałego pobytu można mówić wówczas, gdy występują okoliczności wskazujące, że określona miejscowość jest głównym ośrodkiem działalności danej osoby. W przedmiotowej sprawie taką miejscowością jest K., gdyż wnioskodawca na terenie tego miasta przebywa od 1980 r. i ono stanowi jego centrum spraw życiowych. Ponadto wnioskodawca domaga się, aby umieścić go w domu pomocy społecznej w bliskiej odległości od swojego miejsca pobytu, czyli Zakładu Pielęgnacyjnego-Opiekuńczego "[...]" w K. Nie ma zatem zamiaru powracać w pobliże swojego miejsca zameldowania.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 15 § 1 pkt 4 w związku z art. 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2017 r. poz. 1369, z późn. zm., dalej "ppsa") Naczelny Sąd Administracyjny rozstrzyga spory o właściwość powstałe między organami jednostek samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi, jeżeli odrębna ustawa nie stanowi inaczej, oraz spory kompetencyjne między organami tych jednostek, a organami administracji rządowej.

W niniejszej sprawie mamy do czynienia ze sporem o właściwość w ujęciu negatywnym, bowiem żaden z organów nie uznaje się właściwy do rozpoznania wniosku o skierowanie do domu pomocy społecznej. Przyczyną natomiast sporu o właściwość są odmienne ustalenia organów w kwestii uznania, czy wnioskodawca posiada miejsce zamieszkania, czy też jest osobą bezdomną.

Zagadnienie właściwości organów w sprawach dotyczących skierowania w domu pomocy społecznej reguluje art. 59 ust. 1 ustawy, zgodnie z którym decyzję o skierowaniu do domu pomocy społecznej i decyzję ustalającą opłatę za pobyt w takiej placówce wydaje organ gminy właściwej dla tej osoby w dniu jej kierowania do domu pomocy społecznej. Właściwość miejscową gminy ustala się według miejsca zamieszkania świadczeniobiorcy (art. 101 ust. 1 ustawy), chyba że jest to osoba bezdomna, to wówczas jest to ostatnie miejsce jej zameldowania (ust. 2).

Osobą bezdomną, zgodnie z art. 6 pkt 8 ustawy, jest osoba niezamieszkująca w lokalu mieszkalnym w rozumieniu przepisów o ochronie praw lokatorów i mieszkaniowym zasobie gminy i niezameldowana na pobyt stały, w rozumieniu przepisów o ewidencji ludności i dowodach osobistych, a także osoba niezamieszkująca w lokalu mieszkalnym i zameldowana na pobyt stały w lokalu, w którym nie ma możliwości zamieszkania. Przepis ten przewiduje zatem dwa odrębne stany faktyczne pozwalające na uznanie osoby za bezdomną. Pierwszy odnosi się do osoby, która nie mieszka w lokalu mieszkalnym i jednocześnie nie posiada stałego zameldowania, drugi dotyczy osoby niezamieszkującej w lokalu mieszkalnym, posiadającej stałe zameldowanie w lokalu, w którym nie ma możliwości zamieszkania. W przypadku każdego z tych stanów przewidziane w ustawie przesłanki muszą występować łącznie.

Zgodnie natomiast z art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1610), do której odsyła powołany wyżej art. 6 pkt 8 ustawy, pod pojęciem "lokal" należy rozumieć lokal służący do zaspokajania potrzeb mieszkaniowych, a także lokal będący pracownią służącą twórcy do prowadzenia działalności w dziedzinie kultury i sztuki. Nie jest w rozumieniu ww. ustawy lokalem pomieszczenie przeznaczone do krótkotrwałego pobytu osób, w szczególności znajdujące się w budynkach internatów, burs, pensjonatów, hoteli, domów wypoczynkowych lub w innych budynkach służących do celów turystycznych lub wypoczynkowych. Wszystkie pomieszczenia przeznaczone do krótkotrwałego pobytu osób, nawet te, które nie zostały wprost wymienione, nie stanowią lokali mieszkalnych w rozumieniu powołanej ustawy.

Z przeprowadzonego w dniu [...] maja 2017 r. wywiadu środowiskowego wynika, że ostatnim miejscem stałego zameldowania E. B. było Z. [...], gmina S. Od 1980 r. mieszkał w mieście K., ul. [...] u swojej siostry M. W. i pod tym adresem w okresie od dnia [...] września 2006 r. do dnia [...] września 2009 r. był zameldowany na pobyt czasowy. Od dnia [...] listopada 2016 r. do dzisiaj przebywa w Zakładzie Pielęgnacyjno-Opiekuńczym "[...]" w K. Oświadczył, że w Z. [...], gdzie jest zameldowany na stałe, nie ma żadnej nieruchomości nadającej się do zamieszkania. Siostra wnioskodawcy także oświadczyła, że nie jest w stanie przyjąć brata z powrotem do swojego domu.

Powyższe pozwala na przyjęcie, że E. B. należy uznać za osobę bezdomną, o której mowa w art. 6 pkt 8 ustawy, bowiem jest on osobą niezamieszkującą w lokalu mieszkalnym i posiadającą stałe zameldowanie w lokalu, w którym nie ma możliwości zamieszkania. Bez wątpienia miejsce, w którym obecnie przebywa nie jest lokalem mieszkalnym w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, bowiem z samej natury zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy służy jedynie do krótkotrwałego, czasowego pobytu w celach medycznych i nie można uznać go za lokal mieszkalny w rozumieniu przepisów o ochronie praw lokatorów i mieszkaniowym zasobie gminy.

Mając zatem na uwadze, że E. B. jest osobą bezdomną, z oczywistych względów nie może być mowy o miejscu zamieszkania w rozumieniu art. 25 kc, a więc brak jest podstaw do badania jego zamiaru co do stałego pobytu.

Z tych względów, właściwość miejscową gminy należało ustalić na podstawie art. 101 ust. 2 ustawy, tj. według ostatniego miejsca zameldowania E. B. Skoro zatem miejscem tym jest Z., to organem właściwym do rozpatrzenia jego wniosku z dnia [...] maja 2017 r. o skierowanie do domu pomocy społecznej jest Wójt Gminy S.

Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 4 i art. 15 § 1 pkt 4 i § 2 ppsa, postanowił jak w sentencji.