Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie Sędzia NSA Jan Zając po rozpoznaniu w dniu 23 kwietnia 2009 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej zażalenia Z.J. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 15 grudnia 2008 r., sygn. akt III SA/Gl 1540/07 w zakresie prawa pomocy w sprawie ze skargi Z. J. na decyzję Dyrektora Izby Celnej w K. z dnia 12 września 2007 r. nr [...] w przedmiocie podatku akcyzowego postanawia oddalić zażalenie.

Postanowieniem z dnia 15 grudnia 2008 r., sygn. akt III SA/GL 1540/07 Wojewódzki Sąd Administracyjny, po rozpoznaniu wniosku Z. J. odmówił mu przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym.

Sąd uznał, że wnioskodawca nie wykazał w sposób dostateczny, iż nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania w myśl art. 246 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), dalej: p.p.s.a. Sąd podkreślił, że wnioskodawca osiąga stały dochód w postaci emerytury (1.147,40 zł), a ponadto prowadzi działalność gospodarczą, w ramach której w latach 2006 i 2007 osiągnął przychód odpowiednio w kwotach: 4.144.781,71 zł i 712.130,11 zł. Sąd stwierdził przy tym, że do poniesionej przez wnioskodawcę we wskazanych wyżej latach straty przyczyniła się wysokość ponoszonych kosztów uzyskania przychodu, w ramach których możliwe było jednak wygospodarowanie stosownych środków na uiszczenie należnych w sprawie opłat sądowych i pokrycie innych wydatków związanych z postępowaniem. Ponadto Sąd zauważył, że w miejscu zamieszkania wnioskodawca prowadzi własną działalność gospodarczą, stąd wydatki związane z jego utrzymaniem nie mogły być uwzględnione w podanej kwocie, tj. 1.726,21 zł, niezależnie od relacji łączących skarżącego z wnukiem, a wynikających z zawartej umowy darowizny mieszkania własnościowego o pow.48,7 m kw., gdzie zastrzeżono "nieodpłatne i dożywotnie jego użytkowanie" przez wnioskodawcę. Sąd podkreślił również, że wnioskodawca posiada dodatkowe możliwości zarobkowe związane z posiadaniem udziałów w spółce P. "G." o łącznej wartości 362.000,00 zł oraz pełnieniem funkcji prezesa zarządu tej spółki, a co więcej, jak wynika z załącznika do umowy przedwstępnej kupna-sprzedaży wskazana spółka wypłaca wnioskodawcy "dożywotnią gażę" w wysokości 1.000,00 zł miesięcznie.

W ocenie Sądu I instancji powyższe względy nie uzasadniały przyznania wnioskodawcy prawa pomocy we wnioskowanym zakresie.

W zażaleniu na powyższe postanowienie skarżący podniósł m.in., że powstała po przekształceniu nowa spółka do tej pory nie podjęła działalności, wnioskodawca nie otrzymuje od niej "dożywotniej gaży", a ewentualne zyski z działalności poprzedniej firmy, która pozostała po przekształceniu, przeznacza na uzupełnienie emerytury, pokrycie kosztów utrzymania własnych i żony oraz lekarstw.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Bez wątpienia wnioskodawca jest osobą starszą i wedle jego oświadczeń schorowaną, jednakże nie można pominąć faktu, iż nadal prowadzi on działalność gospodarczą, z której, jak sam wskazuje w zażaleniu, osiąga dochody pozwalające na "uzupełnienie emerytury". W zażaleniu wnioskodawca wskazał też, że na obdarowanym przez niego wnuku nie ciąży obowiązek alimentacyjny, podczas gdy z treści art. 897 zd. pierwsze kodeksu cywilnego wyraźnie wynika, iż jeżeli po wykonaniu darowizny darczyńca popadnie w niedostatek, obdarowany ma obowiązek, w granicach istniejącego jeszcze wzbogacenia, dostarczać darczyńcy środków, których mu brak do utrzymania odpowiadającego jego usprawiedliwionym potrzebom albo do wypełnienia ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych. Z powyższych okoliczności wynika więc, że wnioskodawca nie jest osobą pozostającą w ubóstwie, bez możliwości uzyskania pomocy materialnej od członków rodziny.

Należy mieć na względzie, że celem instytucji prawa pomocy jest zapewnienie dostępu do sądu osobom, które ze względu na nadzwyczajne okoliczności, tj. nadzwyczaj trudną sytuację majątkową i rodzinną, nie są w stanie ponieść kosztów związanych z dochodzeniem swych praw przed sądem. Innymi słowy, jeżeli poniesienie kosztów związanych z postępowaniem sądowoadministracyjnym pociągnęłoby za sobą uszczerbek w utrzymaniu skarżącego i jego rodziny, skarżący ma prawo domagać się stosownej pomocy od Skarbu Państwa, a po wykazaniu, że powyższe okoliczności rzeczywiście zachodzą, pomoc taka będzie mu przyznana.

W okolicznościach niniejszej sprawy tutejszy Sąd uznał, że sytuacja majątkowa, w jakiej znajduje się wnioskodawca, nie uzasadnia dofinansowania go przez Skarb Państwa. Z tego też względu Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 w związku z art. 197 § 1 i 2 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzekł jak w sentencji.