drukuj    zapisz    Powrót do listy

6168 Weterynaria i ochrona zwierząt, Ochrona zwierząt, Samorządowe Kolegium Odwoławcze, Oddalono skargę kasacyjną, II OSK 1746/16 - Wyrok NSA z 2017-06-14, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

II OSK 1746/16 - Wyrok NSA

Data orzeczenia
2017-06-14 orzeczenie prawomocne
Data wpływu
2016-07-18
Sąd
Naczelny Sąd Administracyjny
Sędziowie
Czesława Nowak-Kolczyńska /sprawozdawca/
Grzegorz Czerwiński /przewodniczący/
Jerzy Siegień
Symbol z opisem
6168 Weterynaria i ochrona zwierząt
Hasła tematyczne
Ochrona zwierząt
Sygn. powiązane
II SA/Go 940/15 - Wyrok WSA w Gorzowie Wlkp. z 2016-03-24
Skarżony organ
Samorządowe Kolegium Odwoławcze
Treść wyniku
Oddalono skargę kasacyjną
Powołane przepisy
Dz.U. 2013 poz 856 art. 7 ust. 3
Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt - tekst jednolity
Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Grzegorz Czerwiński, Sędzia NSA Jerzy Siegień, Sędzia NSA Czesława Nowak-Kolczyńska (spr.), po rozpoznaniu w dniu 14 czerwca 2017 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej W. P. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 24 marca 2016 r. sygn. akt II SA/Go 940/15 w sprawie ze skargi W. P. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Zielonej Górze z dnia [...] sierpnia 2015 r. nr [...] w przedmiocie czasowego odebrania zwierzęcia oddala skargę kasacyjną

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim wyrokiem z 24 marca 2016 r. oddalił skargę W. P. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Zielonej Górze z [...] sierpnia 2015 r. w przedmiocie odebrania zwierzęcia.

Wyrok ten został wydany w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych.

W dniu [...] czerwca 2015 r. Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Zwierząt [...] przy asyście policji dokonało odebrania psa (samiec, rasy mieszaniec, ok. 8 lat) jego właścicielce – W. P. W protokole wskazano, że kondycja psa była zła, miał rozległe rany skórne – grzybicze, wyłysienia, częściową utratę wzroku. Pies przebywał w boksie, w brudzie. Nakazano właścicielce uprzątnięcie kojca, a ponadto wykąpać, odpchlić, odrobaczyć i zaszczepić zwierzę.

Następnie pismem z [...] czerwca 2015 r. Towarzystwo poinformowało Prezydenta Miasta Zielona Góra o odebraniu psa i wniosło o wydanie decyzji w trybie art. 7 ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz.U. z 2013 r., poz. 856), a także o dopuszczenie go do udziału w tym postępowaniu.

W uzasadnieniu wniosku Towarzystwo opisało okoliczności sprawy wskazując, że w dniu [...] kwietnia 2015 r. przeprowadzono u W. P. interwencję, podczas której stwierdzono, że posiada ona małego psa, w wieku między 6 a 10 rokiem życia, przetrzymuje go w zagrodzie – boksie, z prowizoryczną budą, która służy mu jako miejsce do spania. W samym boksie znajduje się duża ilość zamiecionych odchodów, stare deski z wystającymi gwoździami, metalowe puszki, wiadra i inne przedmioty zagracające miejsce i stanowiące zagrożenie dla psa. Pies trzymany był w niechlujnych warunkach, w brudzie, wśród gnijącego jedzenia, bez odpowiedniej budy. Miał dostęp do jedzenia i wody, których jakość budziły wątpliwości, a sama właścicielka przyznała, że nie karmi psa codziennie. Pies był brudny, zakołtuniony, z przerośniętymi pazurami. Z relacji sąsiadów oraz z wyjaśnień właścicielki zwierzęcia wynika, że niekiedy zamyka go w ciemności, w małej komórce, przez cały dzień.

W dniu [...] maja 2015 r. psu udzielono pomocy, tj. zabrano go do fryzjera, został ogolony i wykąpany, co ujawniło na jego ciele liczne rany, będące wynikiem chorób pasożytniczych, a także zmiany grzybicze. Pouczono właścicielkę o konieczności udania się do weterynarza. Jednak właścicielka psa stwierdziła, że nie widzi takiej potrzeby.

W dniu [...] czerwca 2015 r. stwierdzono, że pies nie został zaszczepiony, nie był u weterynarza, właścicielka nie uprzątnęła jego boksu, nie usunęła przedmiotów, które mogłyby go zranić, mimo przekazania jej odpowiedniej karmy dla zwierząt, karmiła go - jak to określono - "zmieloną breją", w misce z wodą był okropny brud. Pies, ze względu na stan skóry, wymagał pilnej wizyty u weterynarza. Po przewiezieniu go do weterynarza ustalono, że ma gorączkę (40 st. C), liczne rany i wyłysienia na skórze, spowodowane zaniedbaniami, brakiem higieny.

Warunki bytowania zwierzęcia, w ocenie Towarzystwa wypełniają dyspozycję art. 6 ust. 2 pkt 10 i 19 ustawy o ochronie zwierząt. Do wniosku Towarzystwo załączyło dokumentację z postępowania.

Prezydent Miasta Zielona Góra decyzją z [...] lipca 2015 r. powołując się na art. 7 ustawy o ochronie zwierząt postanowił o czasowym odebraniu W. P. psa rasy mieszaniec, płci męskiej (pkt 1), o przekazaniu zwierzęcia pod opiekę wolontariusza OTOZ [...] w N.(pkt 2), oraz o nadaniu decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności z uwagi na rażące zaniedbania w opiece nad ww. zwierzęciem (pkt 3).

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła W. P. wskazując, że z jej strony nie było żadnego zaniedbania w opiece nad zwierzęciem.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Zielonej Górze decyzją z [...] sierpnia 2015 r. utrzymało zaskarżoną decyzję w mocy, wskazując, że zebrany materiał dowodowy pozwala na wydanie rozstrzygnięcia o czasowym odebraniu stronie psa, na podstawie art. 7 ust. 3 ustawy o ochronie zwierząt, albowiem spełnione są wszystkie przesłanki z niego wynikające, w tym także przesłanka przypadku niecierpiącego zwłoki. Zdaniem organu przeprowadzona w dniu [...] kwietnia 2015 r. kontrola wykazała bardzo zły stan fizyczny zwierzęcia. Stan ten nie uległ poprawie, co stwierdzono w dniu jego odbierania, tj. [...] czerwca 2015 r. Dalsze pozostawienie psa w takich warunkach bezspornie zagrażało jego zdrowiu lub życiu. Stan zwierzęcia potwierdza dokumentacji medyczna. Dopiero zastosowane leczenie doprowadziło do poprawy fizycznej psa. Organ podkreślił, że całkowite wyleczenie zajmie jednak dużo czasu i będzie kosztowne, na co strony w jej sytuacji materialnej, nie stać, a poprzez lekkomyślne i lekceważące podejście do stanu zdrowia psa - w ogóle leczenie nie było brane pod uwagę przez stronę. Organ wyjaśnił, że przez "rażące zaniedbanie", do którego odnosi się art. 6 ust. 2 pkt 10 ustawy - rozumie się drastyczne odstępstwo od określonych w ustawie norm postępowania ze zwierzęciem, a w szczególności w zakresie utrzymywania zwierzęcia w stanie zagłodzenia, brudu, nieleczonej choroby, w niewłaściwym pomieszczeniu i nadmiernej ciasnocie (art. 4 pkt 11 ustawy). Zdaniem organu, warunki w jakich żył pies były drastycznym odstępstwem od określonych w ustawie o ochronie zwierząt norm postępowania ze zwierzęciem. Na końcową ocenę stanu odbieranego psa miały też wpływ badania lekarzy weterynarii (gorączka, miejscowe zmiany skórne świadczące o infekcji grzybiczej, bardzo silna agresja lękowa, co sugerować może bicie psa). Zebrany materiał dowodowy (w tym dokumentacja fotograficzna) pozwolił ustalić pełny i obiektywny stan zdrowotny odbieranego psa i wykazać, że w rażący sposób naruszone zostały dyspozycja i wymogi określony w art. 6 ust. 2 pkt 10, 17 i 19 ustawy o ochronie zwierząt.

Skargę na powyższą decyzję wniosła W. P. podkreślając, że opiekowała się psem należycie. Pies nie chorował, miał dobre warunki życia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim uznał skargę za nieuzasadnioną. Sąd podkreślił, że wydanie decyzji w trybie art. 7 ust. 3 ustawy o ochronie zwierząt uzależnione jest od ustalenia, iż miało miejsce znęcanie się nad zwierzęciem w rozumieniu art. 6 ust. 2 ustawy o ochronie zwierząt oraz, iż wystąpił przypadek niecierpiący zwłoki, gdy dalsze pozostawanie zwierzęcia u dotychczasowego właściciela lub opiekuna zagraża jego życiu lub zdrowiu. Przepis ten wprowadza zatem dodatkowe przesłanki orzeczenia o czasowym odebraniu zwierząt w stosunku do przesłanki decyzji wydawanej w oparciu o art. 7 ust. 1 ustawy o ochronie zwierząt, w sytuacji gdy odebranie zwierząt następuje po wydaniu decyzji w tym przedmiocie. Konieczną przesłanką orzeczenia o czasowym odebraniu zwierząt, w myśl art. 6 ust. 2 ustawy o ochronie zwierząt, jest znęcanie się nad zwierzętami rozumiane jako zadawanie albo świadome dopuszczanie do zadawania bólu lub cierpień, w tym między innymi utrzymywanie zwierząt w niewłaściwych warunkach bytowania, w tym utrzymywanie ich w stanie rażącego zaniedbania lub niechlujstwa, bądź w pomieszczeniach albo klatkach uniemożliwiających im zachowanie naturalnej pozycji (art. 6 ust. 2 pkt 10 ustawy), utrzymywanie zwierzęcia bez odpowiedniego pokarmu lub wody przez okres wykraczający poza minimalne potrzeby właściwe dla gatunku (art. 6 ust. 2 pkt 19 ustawy). Sąd podkreślił przy tym, że w orzecznictwie wskazuje się, iż niewłaściwe warunki bytowania to nie tylko wskazane w tym przepisie przykłady, ale także brak zapewnienia zwierzętom właściwego schronienia przed chłodem, upałem, deszczem, śniegiem, przetrzymywanie ich na terenie, na którym narażone są na uszkodzenia ciała. Na ustalenie tych okoliczności powinna mieć wpływ świadomość, że zwierzę jest istotą żyjącą, zdolną do odczuwania cierpienia, a człowiek jest mu winien poszanowanie, ochronę i opiekę, co również zostało uregulowane w powyższej ustawie w przepisie art. 1 ust. 1 ustawy o ochronie zwierząt. Powinna mieć też wpływ potrzeba humanitarnego traktowania zwierząt, przez którą rozumie się traktowanie uwzględniające potrzeby zwierzęcia i zapewniające mu opiekę i ochronę w myśl art. 4 pkt 2 ustawy o ochronie zwierząt (por. wyrok NSA z dnia 23 stycznia 2013 r., II OSK 1743/11).

Wskazując na powyższe Sąd zaznaczył, że rolą organu administracji było zatem w szczególności ustalenie, czy w sprawie wystąpiły przesłanki z art. 6 ust. 2 ustawy o ochronie zwierząt, a nadto czy sytuacja taka może być uznana za przypadek niecierpiący zwłoki oraz czy dalsze pozostawanie zwierząt u dotychczasowego właściciela zagraża ich życiu oraz, czy spełnione zostały przesłanki wydania decyzji o czasowym odebraniu psa w świetle art. 7 ust. 3 ustawy.

W ocenie Sądu, w toku kontrolowanego postępowania organy oparły się na protokołach przedstawionych przez Towarzystwo, dokumentacji zdjęciowej oraz dokumentacji medycznej z leczenia psa, które potwierdzają, że stan zdrowotny psa był ciężki i wymagał podjęcia leczenia. W świetle powyższych uwag, postępowanie przeprowadzone w tym zakresie przez organy istotnie należy uznać za niewystarczające. Biorąc pod uwagę zgromadzone w sprawie dowody i dokonane na ich podstawie ustalenia, Sąd stwierdził, że poczynione w sprawie ustalenia mają oparcie w materiale dowodowym. Z protokołów przedstawionych przez Towarzystwo, które odebrało zwierzę wynikało, że pies był brudny i "skołtuniony", miał chorobę skóry, był zapchlony, nie szczepiony i zarobaczony (protokół z 25 kwietnia 2015 r.). Zmiany skórne, a także brudny kojec potwierdzono także w zapisie w protokole odebrania psa, tj. z dnia [...] czerwca 2015 r. O obiektywności tych zapisów świadczy dokumentacja zdjęciowa potwierdzająca zmiany skórne u psa i niekorzystne warunki bytowania. Trudno również zakwestionować wyniki badania weterynaryjnego z dnia [...] czerwca 2015 r. stwierdzające, że pies miał wysoką temperaturę, wyłysienia na udach, brzuchu i grzbiecie, był wyraźnie zaniedbany, dyszał. Stan skóry lekarz opisał jako bardzo zły, ze względu na "zmiany skórne – krostki, zaczerwienienia w stanie zapalnym, wykazującym w zdjęciu Lampą Wood lekką poświatę zieloną". Zdiagnozowano również chorobę skóry, infekcję i stwierdzono konieczność izolacji od innych zwierząt przez okres 10 dni. W kolejnym badaniu - [...] czerwca 2015 r. stwierdzono zapalenie skóry z podejrzeniem grzybicy. W następnym, z dnia [...] czerwca 2015 r. stwierdzono silne zakażenie wtórne grzybami.

W tej perspektywie twierdzenia skarżącej zawarte w odwołaniu, jej pismach, skardze i w szczególności uzupełnieniu skargi – wskazujące na zupełnie przeciwny stan rzeczy – pozostają w rażącej sprzeczności z dowodami, w których obiektywizm trudno wątpić. Nie ma bowiem wątpliwości co do tego, że zdjęcia obrazują miejsce gdzie przebywało zwierzę, a badania dotyczą psa skarżącej. Sąd podkreślił, że zwierzę było monitorowane już od kwietnia, zaś odebranie zwierzęcia nastąpiło dwa miesiące później - [...] czerwca 2015 r. i badania pochodzą z tego okresu. Świadczą one, że skarżąca ignorowała zalecenia inspektorów do spraw ochrony zwierząt. Ponadto Sąd zauważył, że do twierdzeń skarżącej należy podchodzić z dużą ostrożnością, o czym świadczy również wcześniejsza sprawa prowadzona przed tym Sądem (sygn. akt II SA/Go 202/07), dotycząca również zaniedbań skarżącej w chowie zwierząt.

Dalej Sąd podkreślił, że w postępowaniu, o którym mowa w art. 7 ust. 3 ustawy o ochronie zwierząt priorytetem jest zagrożenie, jakie sprawia pozostawienie zwierząt u osoby, pod której pieczą się znajdują. Istotny jest w tej sytuacji stan faktyczny nie zaś stan praw rzeczowych. Materiał faktyczny zgromadzony na wstępie postępowania dał wystarczającą podstawę do ingerencji w prawo skarżącej ze względu na konieczność uwolnienia zwierzęcia od cierpienia. Stan zwierzęcia wynikający z badań weterynaryjnych wskazywał bowiem na potrzebę szybkiej ingerencji, zaś dalsze jego diagnozy tylko ten fakt potwierdziły.

Mając powyższe na względzie Sąd oddalił skargę na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270, dalej p.p.s.a.).

W skardze kasacyjnej wniesionej od powyższego wyroku W. P., reprezentowana przez pełnomocnika wyznaczonego w ramach przyznanego skarżącej prawa pomocy, podniosła następujące zarzuty:

1) naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, tj. naruszenie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. w zw. z art. 7, art. 77 § 1, art. 107 § 3, art. 136 k.p.a. w zw. z art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych,

2) naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 7 ust. 3 ustawy o ochronie zwierząt polegającą na przyjęciu, że odebranie zwierzęcia uzasadnia potrzeba zapewnienia zwierzęciu humanitarnego traktowania, przez którą rozumie się traktowanie uwzględniające potrzeby zwierzęcia i zapewnienie mu opieki i ochrony w myśl art. 4 pkt 2 ww. ustawy, gdy tymczasem odebranie zwierzęcia powinno być dokonywane jedynie w przypadkach niecierpiących zwłoki, gdy dalsze pozostawienie zwierzęcia u dotychczasowego właściciela lub opiekuna zagraża jego życiu lub zdrowiu z uwzględnieniem art. 7 ust. 1 w zw. z art. 6 ust. 2 ustawy o ochronie zwierząt.

Wskazując na powyższe wniesiono o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Gorzowie Wielkopolskim do ponownego rozpoznania, zasądzenie na rzecz skarżącej kosztów postępowania oraz przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej przyznanej skarżącej z urzędu.

Jednocześnie oświadczono o zrzeczeniu się rozprawy w przedstawionej sprawie i rozpoznanie skargi kasacyjnej na posiedzeniu niejawnym.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie została oparta na usprawiedliwionych podstawach.

Przywołany w podstawach skargi kasacyjnej art. 7 ust. 3 ustawy o ochronie zwierząt stanowi, że w przypadkach niecierpiących zwłoki, gdy dalsze pozostawanie zwierzęcia u dotychczasowego właściciela lub opiekuna zagraża jego życiu lub zdrowiu, policjant, strażnik gminny lub upoważniony przedstawiciel organizacji społecznej, której statutowym celem działania jest ochrona zwierząt, odbiera mu zwierzę, zawiadamiając o tym niezwłocznie wójta (burmistrza, prezydenta miasta), celem podjęcia decyzji w przedmiocie odebrania zwierzęcia. W ocenie skarżącej kasacyjnie dokonując wykładni powyższego przepisu Sąd I instancji w sposób nieuprawniony posłużył się pojęciem humanitarnego traktowania zwierząt, do którego przepis ten w ogóle się nie odwołuje. Jak podkreśla skarżąca kasacyjnie, wykładnia tego przepisu dokonana przez Sąd I instancji sprawiałaby, że odebranie zwierzęcia byłoby uzasadnione w każdym przypadku, gdy polepszyłoby to sytuację bytową zwierzęcia. Subiektywne przekonanie podmiotu trzeciego o tym, że jest w stanie zapewnić lepszą od właściciela opiekę, uprawniałoby - jak wywodzono - do zaboru zwierzęcia bez żadnej uprzedniej decyzji organu państwa, co doprowadziłoby do chaosu.

Uznając przedstawioną w tym względzie argumentację za nieuzasadnioną należy wskazać, że art. 7 ust. 3 ustawy o ochronie zwierząt określa w swej treści przesłanki, których zaistnienie uprawnia upoważnione podmioty do odbioru zwierzęcia dotychczasowemu właścicielowi, umożliwiając organowi podjęcie właściwej decyzji w przedmiocie odebrania zwierzęcia. Przepis ten przewiduje zatem, że do wskazanej interwencji może dojść w sytuacji, gdy zachodzi przypadek niecierpiący zwłoki rozumiany jako sytuacja, w której dalsze pozostawanie zwierzęcia u dotychczasowego właściciela lub opiekuna zagrażać będzie jego życiu lub zdrowiu. Jest to zatem sytuacja, w której dochodzi do konieczności zabezpieczenia sytuacji bytowej zwierzęcia w wyjątkowych warunkach rozumianych jako kwalifikowana postać naruszeń wymienionych w art. 6 ust. 2 ustawy o ochronie zwierząt, do których odwołuje się przepis art. 7 ust. 1 tej ustawy, stanowiący podstawę wydania przez organ decyzji o czasowym odebraniu zwierzęcia. Zgodzić się należy z autorem skargi kasacyjnej, że żaden z tych przepisów nie odwołuje się do przesłanki "humanitarnego traktowania zwierząt", której definicja została zawarta w art. 4 pkt 2 ustawy o ochronie zwierząt, tym niemniej nie sposób uznać, by posłużenie się przez Sąd I instancji tym pojęciem stanowiło wadliwość uzasadniającą uchylenie zaskarżonego wyroku. Należy bowiem podkreślić, że Sąd I instancji dokonał prawidłowej oceny zaskarżonej decyzji pod kątem spełnienia przesłanek, do których odwołuje się art. 7 ust. 1 ustawy o ochronie zwierząt, wzmacniając jedynie swą argumentację poprzez przywołanie przesłanki humanitarnego traktowania zwierząt. W tym zaś zakresie należy podzielić stwierdzenie Sądu o konieczności zastosowania w rozpoznawanej sprawie środka w postaci czasowego odbioru psa, będącego własnością skarżącej, którego kondycja fizyczna i warunki, w jakich przebywał zagrażały jego zdrowiu, a nawet groziły utratą życia. Zgromadzone przez organ dokumenty w sprawie potwierdzały, że skarżąca niewłaściwie sprawowała opiekę nad zwierzęciem, którego stan wymagał odpowiedniej reakcji organu przewidzianej w art. 7 ust. 1 w zw. z art. 7 ust. 3 ustawy o ochronie zwierząt.

Nie sposób zgodzić się ze skargą kasacyjną, że poddana kontroli Sądu decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Zielonej Górze obarczona była wadliwością w postaci naruszenia przepisów postępowania, których nie dostrzegł Sąd I instancji oddalając skargę. Należy stwierdzić, że przedłożony Sądowi materiał dowodowy został w sposób prawidłowy zebrany oraz następnie właściwie przez organy oceniony, czyniąc zadość warunkom określonym w art. 7 i art. 77 § 1 k.p.a. Sprzeczność twierdzeń właścicielki psa i Towarzystwa Ochrony Zwierząt co do warunków bytowych psa została przez organ w należyty sposób rozważona, przy uwzględnieniu zgromadzonych w sprawie dokumentów, w tym dokumentacji medycznej psa i materiału zdjęciowego. Motywy podjętych w sprawie rozstrzygnięć zostały w sposób przedstawione w uzasadnieniu decyzji, które odpowiadało art. 107 § 3 k.p.a. Wobec powyższego nie zasługiwały na uwzględnienie podniesione w skardze kasacyjnej zarzuty naruszenia przepisów postępowania.

Mając na uwadze powyższe Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 184 p.p.s.a., oddalił skargę kasacyjną. Naczelny Sąd nie orzekł o wynagrodzeniu pełnomocnika z urzędu za wykonaną pomoc prawną mając na względzie, że wynagrodzenie to przyznawane jest przez wojewódzki sąd administracyjny w postępowaniu określonym w art. 258-261 p.p.s.a.



Powered by SoftProdukt