Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Małgorzata Roleder, Sędziowie sędzia NSA Elżbieta Trykoszko (spr.), asesor sądowy WSA Elżbieta Lemańska, , po rozpoznaniu w Wydziale II na posiedzeniu niejawnym w dniu 21 stycznia 2021 r. sprawy ze skargi J. D. i T. D. na decyzję P. Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w B. z dnia [...] października 2020 r. nr [...] w przedmiocie nakazania przywrócenia poprzedniego sposobu użytkowania lokalu mieszkalnego oddala skargę

Skarga została wywiedziona na tle następujących okoliczności.

W kwietniu 2020r. Zarząd Wspólnoty Mieszkaniowej [...] w B. zawiadomił Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego Powiatu Grodzkiego w B. o samowolnej zmianie sposobu użytkowania lokalu mieszkalnego [...] znajdującego się w budynku przy ulicy [...] w B., w którym od czerwca 2018r. prowadzona jest działalność gospodarcza – laboratorium fotograficzne i zakład fotograficzny [...]. Zarząd Wspólnoty zażądał nakazania przywrócenia lokalowi jego funkcji mieszkalnej opisując w zawiadomieniu zmiany w zakresie warunków bezpieczeństwa pożarowego, higieniczno – sanitarnych i zdrowotnych oraz wielkości i układu obciążeń, jakie wiążą się ze zmianą sposobu użytkowania lokalu mieszkalnego oraz wskazał, że właściciel lokalu [...] nie występował do organu architektoniczno – budowlanego o zgodę na dokonanie zmiany sposobu użytkowania lokalu mieszkalnego. Końcowo podkreślił, że zmieniony samowolnie sposób użytkowania lokalu mieszkalnego jest szczególnie uciążliwy dla mieszkańców budynku w okresie epidemii stwarzając zagrożenie dla ich zdrowia.

Organ nadzoru budowlanego przeprowadził w dniu [...] lipca 2020r. kontrolę lokalu, która potwierdziła, że został on przystosowany do działalności zakładu fotograficznego, utrwalił na zdjęciach zastany stan lokalu i poszczególnych jego pomieszczeń i sporządził protokół z kontroli, po czym, po wszczęciu postępowania z udziałem właścicieli lokalu oraz zarządu wspólnoty mieszkaniowej, postanowieniem z dnia 16 lipca 2020r. powołując się na art. 71a ust. 1 pkt 1 i 2 w związku z art. 71 ust. 2 ustawy z 7 lipca 1994r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2019r., poz. 1186 ze zm.) orzekł o :

1) wstrzymaniu użytkowania lokalu mieszkalnego [...] stanowiącego własność J. i T. D., zlokalizowanego w budynku mieszkalnym wielorodzinnym z usługami w parterze przy ulicy [...] w B., użytkowanego jako zakład fotograficzny [...];

2) nałożeniu na właścicieli lokalu obowiązku przedstawienia w terminie do 31 grudnia 2020r. dokumentów:

a) opisu i rysunku określającego usytuowanie obiektu budowlanego w stosunku do granic nieruchomości i innych obiektów budowlanych istniejących lub budowanych na tej lub sąsiednich nieruchomościach z oznaczeniem części obiektu, w której dokonano zmiany sposobu użytkowania;

b) zwięzłego opisu technicznego, określającego rodzaj i charakterystykę obiektu budowlanego oraz jego konstrukcję, wraz z danymi techniczno – użytkowymi, w tym wielkościami i rozkładem obciążeń, a w razie potrzeby również danymi technologicznymi;

c) zaświadczenia Prezydenta Miasta B. o zgodności zmienionego sposobu użytkowania obiektu budowlanego z ustaleniami obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego;

d) oświadczenia złożonego pod rygorem odpowiedzialności karnej o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane;

e) ekspertyzy technicznej, wykonanej przez osobę (lub osoby) posiadające uprawnienia budowlane bez ograniczeń w odpowiednej specjalności – w związku z dokonaniem działań zmieniających: warunki pracy, bezpieczeństwa pożarowego, higieniczno – sanitarne.

Następnie po kontrolnym sprawdzeniu w dniu [...] września 2020r. sposobu użytkowania spornego lokalu mieszkalnego i stwierdzeniu, że nadal jest użytkowany jako zakład fotograficzny, organ nadzoru budowlanego decyzją z [...] września 2020r. na podstawie art. 71a ust. 4 ustawy Prawo budowlane nakazał J. i T. D. przywrócenie poprzedniego sposobu użytkowania lokalu [...] położonego w budynku mieszkalnym wielorodzinnym z usługami w parterze przy ulicy [...] w B. tj. przywrócenie lokalowi funkcji mieszkalnej.

W uzasadnieniu decyzji organ stwierdził, że właściciele lokalu nadal samowolnie użytkują lokal mieszkalny jako zakład fotograficzny, mimo wstrzymania jego użytkowania.

W odwołaniu od tej decyzji J. i T. D. nie kwestionując, że zmienili sposób użytkowania lokalu mieszkalnego, podali przyczyny z powodu których musieli przenieść działalność usługową z wynajmowanego lokalu usytuowanego w parterze budynku do lokalu mieszkalnego na pierwszym piętrze. Podali, że wykorzystanie części lokalu mieszkalnego na działalność usługową zgłosili w Departamencie Finansów Urzędu Miejskiego w B. oraz zawarli stosowną umowę na dostarczanie energii elektrycznej na potrzeby działalności gospodarczej w lokalu mieszkalnym. Sądzili, że są to wystarczające czynności do legalnego prowadzenia działalności gospodarczej w lokalu mieszkalnym. Zaprzeczyli doniesieniom sąsiadów co do uciążliwości dla nich prowadzonego zakładu fotograficznego. Podkreślili, że działalność usługowa nie przynosi dużego zysku oraz że praca w zakładzie fotograficznym zatrudnionego pracownika stanowi dla jego rodziny jedyne źródło utrzymania.

Decyzją z [...] października 2020r. (nr [...]) P. Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego w B. po rozpoznaniu powyższego odwołania orzekł o utrzymaniu w mocy decyzji organu I instancji.

W uzasadnieniu decyzji odwoławczej organ II instancji opisał chronologicznie dokonane w sprawie ustalenia, prowadzące organ I instancji do konkluzji, że odwołujący się samowolnie zmienili sposób użytkowania lokalu [...] z mieszkalnego na usługowy – zakład fotograficzny [...]. Następnie wskazał na treść podjętego przez organ I instancji rozstrzygnięcia sprawy. Dokonując własnej oceny poczynionych i niespornych ustaleń, organ II instancji powtórzył za organem I instancji, że zmiana sposobu użytkowania lokalu z mieszkalnego na usługowy w postaci zakładu fotograficznego, wymaga spełnienia przez lokal warunków wymaganych dla lokalu usługowego w zakresie bezpieczeństwa pożarowego, pracy, higieniczno-sanitarnych, o których mowa w art. 71 ust. 1 Prawa budowlanego. Organ odwoławczy wskazał, że współwłaściciele lokalu zostali zobowiązani do przedłożenia dokumentów wymaganych do zalegalizowania samowolnej zmiany sposobu użytkowania lokalu ale stosownych dokumentów nie przedłożyli i nie zaprzestali użytkowania lokalu mieszkalnego jako zakładu fotograficznego. Organ odwoławczy przytoczył treść art. 71a ustawy Prawo budowlane akcentując brzmienie ust. 4 tego przepisu, zgodnie z którym organ nadzoru budowlanego nakazuje przywrócenie poprzedniego sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części w przypadku niewykonania obowiązków nałożonych postanowieniem wstrzymującym użytkowanie obiektu albo dalszego użytkowania obiektu budowlanego lub jego części pomimo wstrzymania. Stwierdził, że procedura naprawcza była prowadzona prawidłowo a przytoczony przepis Prawa budowlanego został właściwie zastosowany. Opisane w odwołaniu działania właścicieli lokalu organ II instancji uznał za niewystarczające podkreślając, że zmiana sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części wymaga uprzedniego zgłoszenia organowi administracji architektoniczno – budowlanej, którego to zgłoszenia odwołujący się nie dokonali.

W skardze wniesionej do sądu administracyjnego na opisaną wyżej decyzję ostateczną J. i T. D. zarzucili organowi nadzoru budowlanego, że nie wziął od uwagę ludzkiego aspektu sprawy. Podkreślili, że prowadzona w lokalu mieszkalnym działalność gospodarcza ma charakter wyłącznie hobbystyczny a poinformowanie Departamentu Finansów o wykorzystaniu części lokalu mieszkalnego na działalność usługową i zmiana warunków dostaw energii elektrycznej była podyktowana wyłącznie tym, by uchronić się przez zarzutem prowadzenia firmy w szarej strefie.

P. Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego w B. w odpowiedzi na skargę wniósł o jej oddalenie. Podkreślił, że skarżący informacją zawartą w skardze, że skorzystali jako przedsiębiorcy ze wsparcia finansowego w ramach tarczy antykryzysowej, przyznali, że w lokalu mieszkalnym prowadzą działalność gospodarczą, wykraczającą poza hobbystyczną.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku zważył, co następuje;

Na wstępie sąd wyjaśnia podstawę prawną skierowania sprawy do rozpatrzenia na posiedzeniu niejawnym. Zarządzeniem Przewodniczącego Wydziału z dnia 21 stycznia 2021r. sprawa została skierowana do rozpoznania na posiedzeniu niejawnym wyznaczonym na ten dzień. Z zarządzenia Przewodniczącego Wydziału wynika, że podstawą skierowania sprawy do rozpoznania na posiedzeniu niejawnym był art. 15 zzs4 ust. 3 ustawy z dnia 2 marca 2020r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVI-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020r., poz. 374 ze zm.) oraz §1 pkt 1 i 2 oraz § 3 Zarządzenia nr 39 Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 października 2020r. w sprawie odwołania rozpraw oraz wdrożenia w Naczelnym Sądzie Administracyjnym działań profilaktycznych służących przeciwdziałaniu potencjalnemu zagrożeniu zakażenia wirusem SARS-CoV-2 w związku z objęciem Miasta Stołecznego Warszawy obszarem czerwonym. Z § 3 Zarządzenia Prezesa NSA nr 39 wynika, że wynikające z § 1 pkt 2 skierowanie do załatwienia na posiedzeniu niejawnym spraw wyznaczonych do rozpatrzenia na rozprawie, znajduje odpowiednie zastosowanie do wojewódzkich sądów administracyjnych, których siedziby znajdują się na terenie objętym obszarem czerwonym, o którym mowa w § 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 października 2020r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz. U. z 2020r., poz. 1758 ze zmianą wynikającą z Rozporządzenia Rady Ministrów z 16 października 2020r. – Dz. U. z 2020r. poz. 1829). Powołanym wyżej rozporządzeniem zmieniającym Rada Ministrów objęła obszarem czerwonym z dniem 17 października 2020r. również miasto na prawach powiatu B., będące siedzibą Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku W konsekwencji wyznaczone dotychczas rozprawy w WSA w Białymstoku zostały odwołane z uwagi na realnie istniejące zagrożenie dla zdrowia osób uczestniczących w rozprawie a sprawy wyznaczone na rozprawę zostały skierowane do rozpatrzenia na posiedzeniu niejawnym w składzie trzech sędziów stosownie do treści art. 15 zzs4 ust. 3 ustawy z dnia 2 marca 2020r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVI-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020r., poz. 374 ze zm.). Również sprawy, dla których nie był jeszcze wyznaczony termin rozprawy, z uwagi na objęcie z dniem 24 października 2020r. obszarem czerwonym terytorium całego kraju (vide: Rozporządzenie Rady Ministrów z 23 października 2020r. – Dz. U. z 2020r., poz. 1871) były na mocy indywidualnych zarządzeń przewodniczącego wydziału kierowane do rozpoznania na posiedzeniach niejawnych z uwagi na nadal istniejące realnie zagrożenie dla zdrowia osób uczestniczących w rozprawie.

Skarga podlegała oddaleniu albowiem zaskarżona decyzja odpowiada prawu.

Prawidłowo bowiem organy nadzoru budowlanego obu instancji uznały, że skarżący dopuścili się samowoli użytkowej polegającej na samowolnej zmianie sposobu użytkowania lokalu mieszkalnego [...] znajdującego się w budynku przy ulicy [...] w B., w którym od czerwca 2018r. prowadzona jest działalność gospodarcza – laboratorium fotograficzne i zakład fotograficzny [...].

Powyższy fakt potwierdziły ustalenia dokonane w czasie kontroli lokalu skarżących przeprowadzonej w dniu [...] lipca 2020r., która potwierdziła, że lokal został przystosowany do działalności zakładu fotograficznego. Zastany stan poszczególnych pomieszczeń lokalu został utrwalony na kilkunastu zdjęciach i w sporządzonym protokole z kontroli, który to materiał został włączony do akt postępowania. Przeniesienie w 2018r. działalności gospodarczej usług fotograficznych z wynajmowanego lokalu na parterze budynku do własnego lokalu mieszkalnego na piętrze budynku przyznali skarżący w odwołaniu od decyzji organu I instancji.

Zgodnie z art. 71 ust. 1 Prawa budowlanego przez zmianę sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części rozumie się w szczególności:

1) przeróbkę pomieszczenia z przeznaczeniem na pobyt ludzi albo przeznaczenie do użytku publicznego lokalu lub pomieszczenia, które uprzednio miało inne przeznaczenie lub było budowane w innym celu, w tym także przeznaczenie pomieszczeń mieszkalnych na cele niemieszkalne;

2) podjęcie bądź zaniechanie w obiekcie budowlanym lub jego części działalności zmieniającej warunki: bezpieczeństwa pożarowego, powodziowego, pracy, zdrowotne, higieniczno – sanitarne, ochrony środowiska bądź wielkość lub układ obciążeń.

Nie ulega wątpliwości, że rozpoczęcie wykorzystywania lokalu mieszkalnego na działalność gospodarczą - cele usługowe, z usługami o charakterze otwartym (wizytami klientów) jest równoznaczne ze zmianą warunków użytkowania obiektu, wymienionych w art. 71 ust. 1 pkt 2 Prawa budowlanego i – jako takie – wymaga, stosownie do treści art. 71 ust. 2 zgłoszenia właściwemu organowi (tj. administracji architektoniczo – budowlanej) wraz z przedstawieniem stosownych dokumentów określających dotychczasowy i zamierzony sposób użytkowania i uzasadniających wystarczalność przystosowania obiektu budowlanego lub jego części (w świetle przepisów i norm prawa budowlanego) do wprowadzenia w nim (niej) funkcji innej niż mieszkalna. Wykaz dokumentów niezbędnych do zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego wymienia przepis art. 71 ust. 2 Prawa budowlanego.

W ramach prawidłowo wdrożonej procedury zmierzającej do zalegalizowania stwierdzonej samowolnej zmiany sposobu użytkowania lokalu mieszkalnego, organ nadzoru budowlanego postanowieniem z dnia 16 lipca 2020r. powołując się na art. 71a ust. 1 pkt 1 i 2 w związku z art. 71 ust. 2 ustawy z 7 lipca 1994r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2019r., poz. 1186 ze zm.) orzekł o:

1) wstrzymaniu użytkowania lokalu mieszkalnego [...] stanowiącego własność J. i T. D., zlokalizowanego w budynku mieszkalnym wielorodzinnym z usługami w parterze przy ulicy [...] w B., użytkowanego jako zakład fotograficzny [...];

2) nałożeniu na właścicieli lokalu obowiązku przedstawienia w terminie do [...] grudnia 2020r. dokumentów:

a) opisu i rysunku określającego usytuowanie obiektu budowlanego w stosunku do granic nieruchomości i innych obiektów budowlanych istniejących lub budowanych na tej lub sąsiednich nieruchomościach z oznaczeniem części obiektu, w której dokonano zmiany sposobu użytkowania;

b) zwięzłego opisu technicznego, określającego rodzaj i charakterystykę obiektu budowlanego oraz jego konstrukcję, wraz z danymi techniczno – użytkowymi, w tym wielkościami i rozkładem obciążeń, a w razie potrzeby również danymi technologicznymi;

c) zaświadczenia Prezydenta Miasta B. o zgodności zmienionego sposobu użytkowania obiektu budowlanego z ustaleniami obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego;

d) oświadczenia złożonego pod rygorem odpowiedzialności karnej o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane;

e) ekspertyzy technicznej, wykonanej przez osobę (lub osoby) posiadające uprawnienia budowlane bez ograniczeń w odpowiednej specjalności – w związku z dokonaniem działań zmieniających: warunku pracy, bezpieczeństwa pożarowego, higieniczno – sanitarne.

Nie ulega wątpliwości, że skarżący, mimo wstrzymania użytkowania lokalu mieszkalnego jako zakładu fotograficznego, nie zaprzestali prowadzenia w nim usług fotograficznych (nie zamknęli zakładu), co potwierdziła kontrola przeprowadzona w dniu 4 września 2020r. Zgodnie zaś art. 71a ust. 4 Prawa budowlanego, w przypadku niewykonania w terminie obowiązku, o którym mowa w ust. 1 albo dalszego użytkowania obiektu budowlanego lub jego części, pomimo jego wstrzymania, albo zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części, pomimo wniesienia sprzeciwu, o którym mowa w art. 71 ust 3-5, organ nadzoru budowlanego, w drodze decyzji, nakazuje przywrócenie poprzedniego sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części. Zaskarżona decyzja jest decyzją opartą na treści art. 71a ust. 4 Prawa budowlanego (zacytowanej wyżej) po ustaleniu, że skarżący pomimo wstrzymania sposobu użytkowania lokalu mieszkalnego jako zakładu fotograficznego, nadal lokal mieszkalny wykorzystują jako zakład fotograficzny. Kontrolę poprzedziła informacja Zarządu Wspólnoty Mieszkaniowej [...] w B., że pomimo wstrzymania użytkowania lokalu, jego właściciel nadal prowadzi w nim działalność, bardzo uciążliwą, zagrażającą bezpieczeństwu i szkodliwą dla zdrowia mieszkańców budynku, korzystających z tej samej klatki schodowej.

Argumentacja skargi nie podważa trafności zaskarżonej decyzji. Twierdzeniu, że prowadzone w lokalu mieszkalnym usługi fotograficzne mają charakter jednie hobbystyczny przeczy fakt zgłoszenia prowadzonej w nim działalności gospodarczej Departamentowi Skarbu Urzędu Miejskiego w B., przyznany fakt otrzymania wsparcia finansowego udzielanego w ramach tarczy antykryzysowej przedsiębiorcom, zatrudnianie pracownika (przyznane w odwołaniu) a także wyposażenie lokalu, zaprzeczające funkcji mieszkalnej.

Mając powyższe na uwadze Sąd skargę oddalił (art. 151 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi)