Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Krystyna Tomaszewska, Sędzia WSA Włodzimierz Kowalczyk (spr.), Sędzia WSA Bożena Więch-Baranowska, Protokolant ref. staż. Bartłomiej Grzybowski, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 lipca 2012 r. sprawy ze skargi Okręgowego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej [...] Okręgowej Izby Architektów RP na decyzję Krajowego Sądu Dyscyplinarnego Izby Architektów RP z dnia [...] znak: [...] w przedmiocie braku stwierdzenia naruszenia prawa I. uchyla zaskarżoną decyzję; II. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu do czasu uprawomocnienia się niniejszego wyroku.

Okręgowy Sąd Dyscyplinarny decyzją z dnia [...] sygn. akt [...], działając na podstawie art. 25, art. 11 i art. 45 ust. 2 Ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów (Dz. U. z 2001 r. Nr 5, poz. 42 ze zm.) w związku z art. 95, art. 96 i art. 98 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (tekst jednolity - Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 ze zm.) oraz art. 104 § 2 Ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity - Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071

ze zm.) zwanej dalej kpa. w związku z wniesieniem przez Okręgowego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej [...] Okręgowej Izby Architektów RP wniosku o ukaranie architekta A.D., nr wpisu [...] nr upr. [...], obwinionego o popełnienie czynu powodującego odpowiedzialność zawodową z art. 95 pkt 5 Prawa budowlanego uznał arch. A.D. winnym popełnienia czynu powodującego odpowiedzialność zawodową, polegającego na faktycznym uchyleniu się od podjęcia nadzoru autorskiego przy realizacji inwestycji polegającej na remoncie, przebudowie, i rozbudowie budynków Muzeum [...] w [...] przy ul. [...], tj. zadania zwanego "[...]". Rozbudowa i remont Muzeum [...] w [...]". Ponadto nałożono na arch. A.D. - na zasadzie przepisu art. 96 ust.1 pkt 1 Prawa budowlanego karę upomnienia.

W wyniku przeprowadzonego postępowania, Sąd stwierdził, że arch. A. D. przy realizacji inwestycji polegającej na remoncie i rozbudowie budynków Muzeum [...] w [...], faktycznie uchylił się od podjęcia nadzoru autorskiego w sytuacjach tego wymagających, w odniesieniu do wystąpień uczestników procesu inwestycyjnego zgłoszonych w sprawie potrzeby dokonania zmian i uzupełnienia wykonanej przez niego dokumentacji projektowej w związku z odstąpieniem od zawartej z inwestorem umowy o pełnienie nadzoru autorskiego z dnia 17.11.2006 r., w konsekwencji czego naruszył przepis art. 95 pkt 5 w zw. z art. 20 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy Prawo budowlane.

Krajowy Sąd Dyscyplinarny Izby Architektów RP decyzją z dnia [...] sygn. akt [...] uchylił zaskarżoną decyzję w całości jednocześnie nie stwierdzając naruszenia przez arch. A. D. art. 95 pkt 5 Prawa budowlanego.

W uzasadnieniu swego rozstrzygnięcia Sąd wskazał, że obwiniony w wyniku przeprowadzonego postępowania w sprawie udzielenia zamówienia publicznego w dniu 17.11.2006 r. zawarł umowę w sprawie pełnienia nadzoru autorskiego nad inwestycją polegającą na remoncie, przebudowie i rozbudowie budynków Muzeum [...] w [...]. Od umowy tej Obwiniony odstąpił pismem z dnia 23 maja 2007 r.

Okoliczność ta, w ocenie organu pierwszej instancji stanowiła podstawę faktyczną do uznania, iż A. D. uchylił się od ciążącego na nim obowiązku pełnienia nadzoru autorskiego.

W ocenie Krajowego Sądu Dyscyplinarnego bezspornym w niniejszej sprawie było, iż A. D. zawarł umowę, której przedmiotem było zobowiązanie do pełnienia nadzoru autorskiego. Również bezsporną okolicznością był fakt odstąpienia od tej umowy przez A. D. Podniósł, że w przepisie art. 95 pkt 5 Prawa budowlanego będącym podstawą zarzutów stawianych Obwinionemu, jako przesłankę odpowiedzialności ustawodawca wskazuje na dwie sytuacje faktyczne tj. wadliwe wykonywanie obowiązków oraz uchylanie się od podjęcia (pełnienia) nadzoru autorskiego.

Odnosząc się do zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, Sąd stwierdził, iż złożony w sprawie wniosek okręgowego rzecznika o ukaranie w postępowaniu w sprawie odpowiedzialności zawodowej w budownictwie dotyczy drugiej ze wskazanych wyżej przesłanek odpowiedzialności zawodowej tj. uchylania się od pełnienia nadzoru autorskiego.

Sąd wskazał zatem, że należało w pierwszej kolejności ustalić, czy A.D. faktycznie uchylił się od obowiązku popełnienia nadzoru autorskiego. Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, jak również z zeznań A.D., którym Sąd dał wiarę, wynika, iż podjął się on pełnienia nadzoru autorskiego. Okoliczności faktyczne odstąpienia od umowy o pełnienie nadzoru autorskiego zostały zaś przedstawione w piśmie A.D., z dnia [...] skierowanym do Dyrektora Muzeum [...]. Skoro zatem A.D. zawarł umowę o pełnienie nadzoru autorskiego w okresie od dnia 17.11.2006r. tj. daty jej zawarcia do dnia 23.05.2007 r. tj. odstąpienia od umowy nadzór autorski był pełniony przez A.D., zatem zarzut uchylenia się od jego podjęcia, który był przedmiotem postępowania nie znajduje oparcia w zgromadzonym materiale dowodowym i nie może się ostać.

Sąd podkreślił, że odstąpienie od pełnienia nadzoru autorskiego nie jest równoznaczne z jego niepodjęciem. Wręcz przeciwnie sam fakt odstąpienia jednoznacznie świadczy o tym, że A.D. nadzoru tego się podjął. Tymczasem wyłączne niepodjęcie się nadzoru autorskiego stanowi podstawę do ustalenia odpowiedzialności zawodowej. Okoliczności stanowiące przyczyny odstąpienia przez A.D. od umowy o pełnienie nadzoru autorskiego, jak również sposób jego wykonywania nie były, jak wskazano powyżej, przedmiotem postępowania, a zatem nie mogły również stanowić podstawy ustalenia odpowiedzialności zawodowej A.D.

Skargę na powyższą decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie wniosła B.W. wnosząc o jej uchylenie.

Zaskarżonej decyzji zarzuciła naruszenie przepisu art. 95 pkt 5 Prawa budowlanego poprzez jego wadliwą wykładnię.

Skarżąca podniosła, że stanowisko Krajowego Sądu Dyscyplinarnego wyrażone w zaskarżonej decyzji jest sprzeczne z wykładnią celowościową art. 95 ust. 5 ustawy Prawo budowlane. Celem ustanowienia ww. normy prawnej było zapewnienie sankcji za niezgodne z prawem działanie (lub jego brak) po stronie osoby zobowiązanej do dokonywania nadzoru autorskiego. Zważyć należy, że brak podejmowania działań nadzoru autorskiego jest równie szkodliwy, niezależnie od momentu procesu inwestycyjnego, w którym następuje. Czynności nadzoru autorskiego są tak doniosłe, że ich brak wstrzymuje prowadzenie inwestycji budowlanej i generuje straty.

Dodała, że w świetle decyzji i argumentacji Krajowego Sądu Dyscyplinarnego - Architekt nie dopuszcza się "uchylenia od podjęcia nadzoru autorskiego", gdy chociażby rozpoczął jego pełnienie. Natomiast w świetle zasad doświadczenia życiowego oraz zasad współżycia społecznego - takie zachowanie traktować należy

jako naganne i zasługujące na penalizację - co zostało wyrażone i uzasadnione w decyzji Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego.

W odpowiedzi na skargę Krajowy Sąd Dyscyplinarny powtórzył argumentację wyrażoną w zaskarżonej decyzji i wniósł o oddalenie skargi.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje :

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 z późn. zm.) sądy administracyjne kontrolują jedynie legalność zaskarżonej decyzji, a więc prawidłowość zastosowania przepisów obowiązującego prawa oraz trafność ich wykładni.

Uwzględnienie skargi następuje jedynie wówczas, gdy Sąd stwierdzi, że doszło do naruszenia prawa (art. 145 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.), przy czym ocena tego naruszenia następuje w świetle prawa obowiązującego w dacie wydania zaskarżonej decyzji.

Przedmiotem oceny w rozpoznawanej sprawie jest decyzja Krajowego Sądu Dyscyplinarnego Izby Architektów wydana z dnia [...] sygn. [...] uchylająca decyzję Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego [...] Okręgowej Izby Architektów i stwierdzająca nie naruszenie przez arch. A.D. art. 95 pkt 5 Prawa budowlanego.

Zdaniem Sądu skarga jest zasadna, bowiem zaskarżona decyzja została wydana z naruszeniem art. 95 pkt 5 Prawa budowlanego i art. 7, art. 77 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego, co w konsekwencji doprowadziło do naruszenia art. 138 § 1 pkt 2 k.p.a. w związku z art. 80 k.p.a. Ponadto uzasadnienie decyzji nie spełnia wymogów określonych w art. 107 § 3 k.p.a.

Jak wynika z art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o samorządach architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów "do postępowania w sprawach indywidualnych uregulowanych w ustawie, z wyjątkiem spraw dyscyplinarnych, stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego".

Zasada prawdy obiektywnej wyrażona w art. 7 k.p.a. oraz zasada zupełności postępowania dowodowego zawarta w art. 77 § 1 tej ustawy, nakładają na organ prowadzący postępowanie obowiązek ustalenia prawdziwego stanu faktycznego na podstawie zebranego materiału dowodowego.

Okoliczności faktyczne mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy mają być ustalone przez organy w taki sposób, aby odpowiadały rzeczywistości i mogły stać się podstawą prawidłowego zastosowania przepisów prawa materialnego.

Jak wskazuje art. 80 k.p.a. tylko w przypadku zebrania przez organ i rozpatrzenia całości materiału dowodowego możliwa jest prawidłowa ocena konkretnej sprawy i prawidłowe rozstrzygnięcie o prawach strony.

Należy zauważyć, że zgodnie z art. 140 Kodeksu postępowania administracyjnego organ odwoławczy tak samo jak organ I instancji, związany jest przepisami art. 7, art. 77, art. 80 i art. 107 § 3 Kodeksu postępowania administracyjnego, a dodatkowo, jeśli w jego ocenie istnieją braki w materiale dowodowym zgromadzonym przez organ, to może skorzystać z przepisu art. 136 Kodeksu postępowania administracyjnego dającego możliwość przeprowadzenia dodatkowego postępowania wyjaśniającego.

Odnosząc powyższe uwagi do niniejszej sprawy należy stwierdzić, że organy naruszyły omówione przepisy oraz zasady prawa procesowego i to w sposób mający istotny wpływ na wynik sprawy.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że Sąd orzekający w niniejszej sprawie nie podziela poglądu organu II instancji, iż podpisanie umowy zobowiązującej do pełnienia nadzoru autorskiego automatycznie wyłącza uznanie nie podjęcia tego nadzoru. Samo podpisanie umowy nie oznacza jeszcze, że A.D. przystąpił do wykonywania nadzoru. Fakt ten winien być wykazany w oparciu o istniejący w tym zakresie materiał dowodowy oraz należycie uzasadniony. Poza tym, za zasadne uznaje Sąd stanowisko skarżącego poparte poglądami komentatorów, co do tego, że określenie "uchyla się od podjęcia" należy rozumieć również jako "uchylanie się od wykonywania". Wobec powyższego należy uznać, że błędna wykładnia przepisu art. 95 pkt. 5 Prawa budowlanego mogła mieć wpływ na treść rozstrzygnięcia.

Art. 95 pkt 5 stanowi, że do odpowiedzialności zawodowej w budownictwie mogą być pociągnięte osoby pełniące samodzielne funkcje techniczne w

budownictwie, które uchylają się od podjęcia nadzoru autorskiego lub wykonują niedbale obowiązki wynikające z pełnienia tego nadzoru.

W swojej decyzji z dnia [...] organ odwoławczy stwierdził, że A.D. nie naruszył art. 95 pkt 5 Prawa budowlanego. Przesądził zatem, że architekt nie tylko nie uchylał się od podjęcia nadzoru autorskiego ale również, że nie pełnił swych obowiązków, w tym zakresie niedbale. Jednakże w zakresie drugiej okoliczności organ odwoławczy nie prowadził żadnego postępowania wyjaśniającego, nie poczynił żadnych ustaleń, a wobec tego nie mógł przesądzać, czy A.D. wykonywał nadzór autorski w sposób niedbały (ustalił przecież, że do podjęcia nadzoru doszło). W tym zakresie rozstrzygnięcie organu odwoławczego wykracza poza ramy prowadzonego przez niego postępowania. Należy także podkreślić, że wniosek Okręgowego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej o ukaranie arch. A.D. dotyczył odstąpienia od pełnienia nadzoru autorskiego. Nie zasadne jest zatem uznanie, że dotyczył on jedynie uchylania się od podjęcia nadzoru i wobec tego organ odwoławczy chcąc rozstrzygnąć samodzielnie o obu przesłankach z art. 95 pkt. 5 Prawa budowlanego winien poczynić pełne ustalenia, ewentualnie uchylić zaskarżoną decyzję i przekazać sprawę organowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Wobec tego, dla podjęcia prawidłowego rozstrzygnięcia w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej architekta należało ustalenie w ramach postępowania określonego w art. 97 i 98 Prawa budowlanego okoliczności dotyczących podjęcia i pełnienia nadzoru autorskiego.

W świetle powyższych ustaleń Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c, art. 152 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.) orzekł jak w sentencji wyroku.