Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Dariusz Pirogowicz (spr.) Sędziowie sędzia WSA Anna Falkiewicz-Kluj asesor WSA Anna Fyda-Kawula Protokolant referent Jolanta Replin po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 lipca 2022 r. sprawy ze skargi T. R. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ciechanowie z dnia 2 września 2021 r., nr SKO/I/I/1303/2021 w przedmiocie odmowy umorzenia nienależnie pobranego zasiłku pielęgnacyjnego postanawia: poinformować Samorządowe Kolegium Odwoławczego w Ciechanowie o istotnym naruszeniu prawa przy procedowaniu sprawy zainicjowanej odwołaniem T. R. z 25 stycznia 2021 r. od decyzji Wójta Gminy O. z [...] stycznia 2021 r. nr [...] w przedmiocie nienależnie pobranego zasiłku pielęgnacyjnego, skutkującym zaistnieniem w niej stanu bezczynności.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w dniu 15 lipca 2022 r. rozpoznawał na rozprawie sprawę ze skargi T. R. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ciechanowie z 2 września 2021 r. nr SKO/l/l/1303/2021 w przedmiocie odmowy umorzenia kwoty nienależnie pobranego przez skarżącą zasiłku pielęgnacyjnego - wypłaconego jej równolegle z otrzymywanym z KRUS dodatkiem pielęgnacyjnym.

Analiza akt sprawy wykazała, że postępowanie zakończone wyżej wymienioną decyzją, której materialnoprawną podstawą był art. 30 ust. 9 ustawy z dnia 28 listopada 2004 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2022 r., poz.615), zainicjowane zostało żądaniem T. R. zawartym w piśmie z 21 stycznia 2021 r. Pismo to jednak - wbrew temu jak zakwalifikowało je Kolegium - nie stanowiło wyłącznie podania o uruchomienie postępowania ukierunkowanego na zastosowanie przewidzianej w ww. przepisie ulgi w spłacie nienależnie pobranego świadczenia poprzez jego umorzenie, ale przede wszystkim było środkiem prawnym (odwołaniem) wniesionym od decyzji Wójta Gminy O. z (...) stycznia 2021 r. nr (...). Na taką jego kwalifikację wskazuje bowiem poza tytułem pisma ("odwołanie"), jego adresat Samorządowe Kolegium w Ciechanowie, tryb wniesienia (za pośrednictwem organu, który wydał decyzję w pierwszej instancji - w tym przypadku Ośrodka Pomocy Społecznej w O., którego pracownik rozstrzygał sprawę z upoważnienia Wójta Gminy), załączenie do niego ww. decyzji z (...) stycznia 2021 r., wniesienie go w terminie otwartym dla odwołania, jak również sama argumentacja w nim przytoczona, wskazująca na kwestionowanie przez stronę zasadności obciążenia jej obowiązkiem zwrotu nienależnie pobranego zasiłku pielęgnacyjnego, o czym w tej decyzji rozstrzygnięto. Godzi się zaś zwrócić uwagę, że sytuację wielości żądań w podaniu reguluje art. 66 k.p.a., który w § 1 stanowi, że "jeżeli podanie dotyczy kilku spraw podlegających załatwieniu przez różne organy, organ administracji publicznej, do którego podanie wniesiono, uczyni przedmiotem rozpoznania sprawy należące do jego właściwości. Równocześnie zawiadomi wnoszącego podanie, że w sprawach innych powinien wnieść odrębne podanie do właściwego organu, i poinformuje go o treści § 2. Do zawiadomienia stosuje się odpowiednio przepis art. 65 § 1a." Kierując się zatem dyspozycją normy prawnej w tym przepisie zawartej Kolegium winno rozpocząć procedowanie odwołania skarżącej, informując ją jednocześnie o konieczności złożenia odrębnego podania w przedmiocie umorzenia nienależnie wypłaconego jej zasiłku pielęgnacyjnego. Zamiast tego w sposób arbitralny uznało, że podanie strony stanowi li tylko żądanie umorzenia świadczeń i działając na zasadzie art. 65 § 1 k.p.a. przekazało je do rozpoznania w całości organowi gminnemu. Naruszyło zatem w sposób istotny art. 66 § 1 k.p.a., poprzez jego niezastosowanie w stanie faktycznym, który do tego go obligował. Konsekwencją takiego działania było z kolei powstanie stanu bezczynności Kolegium w rozpoznaniu odwołania T. R. od decyzji Wójta Gminy O. z (...) stycznia 2021 r. i naruszenie przez to zasad ogólnych procedury administracyjnej wyrażonych w art. 7, art. 8 § 1 i art. 12 k.p.a. Ponadto postępując w ten sposób organ odwoławczy doprowadził do sytuacji, w której od przeszło roku w obrocie prawnym pozostaje decyzja Wójta Gminy O., mimo że wydana ona została bez podstawy prawnej.

Uznanie wszak pobranego zasiłku pielęgnacyjnego, w zbiegu z pobieranym dodatkiem pielęgnacyjnym (jak miało to miejsce w niniejszej sprawie) za świadczenie nienależnie pobrane nie odbywa się w aktualnym stanie prawnym w trybie władczego rozstrzygnięcia organu administracji publicznej (decyzji administracyjnej), ale następuje z mocy samego prawa, co przesądzone zostało przez ustawodawcę w art. 16 ust. 6-8 ustawy o świadczeniach rodzinnych. Rola organu właściwego w sprawach zasiłku pielęgnacyjnego ogranicza się wówczas jedynie do wstrzymania jego wpłaty (uchylenia decyzji to świadczenie przyznającej) oraz poinformowania organu emerytalnego lub rentowego o wysokości wypłaconego w sposób nienależny zasiłku, celem umożliwienia mu zastosowania mechanizmu, o którym mowa w art. 16 ust. 7 powołanej ustawy, co skądinąd - jak wynika z przekazanych przez organ akt administracyjnych - w tym przypadku nie miało miejsca.

Mając zatem na względzie naruszenia prawa jakich dopuściło się Kolegium przy procedowaniu sprawy zainicjowanej podaniem skarżącej, celowym było zwrócenie uwagi owego organu na pilną potrzebę podjęcia działań znoszących trwający już ponad rok stan bezczynności przy rozpoznawaniu odwołania T. R. od decyzji Wójta Gminy O. z (...) stycznia 2021 r.

Z tych przyczyn Sąd, na podstawie art. 155 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2019 r., poz. 2325 ze zm.), orzekł jak w postanowieniu. Kolegium obowiązane będzie rozpatrzyć postanowienie i powiadomić w terminie trzydziestu dni sąd o zajętym stanowisku. W przypadku zaś niezastosowania do tych obowiązków sąd może orzec o wymierzeniu organowi grzywny określnej w art. 154 § 6 powołanej ustawy ( art. 155 § 2 i 3 ).