Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Dnia 7 kwietnia 2016 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi – Wydział III w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Teresa Rutkowska (spr.), Sędziowie Sędzia WSA Małgorzata Łuczyńska, Sędzia WSA Krzysztof Szczygielski, , Protokolant Referent-stażysta Blanka Kuźniak, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 kwietnia 2016 roku sprawy ze skargi Ł. D. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w S. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie uchylenia decyzji organu I instancji i umorzenia postępowania w sprawie zatrzymania prawa jazdy 1. uchyla zaskarżoną decyzję 2. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w S. na rzecz Ł. D. kwotę 457 (czterysta pięćdziesiąt siedem) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania

Decyzją z dnia [...] r. nr[...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w S, na podstawie art. 138 § 1 pkt 2 w związku z art. 105 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2013 roku, poz. 267 ze zm.) oraz w związku z art. 102 ust. 1 pkt 4 i ust. 1c ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz.U. z 2015 r., poz. 155 ze zm.), po rozpoznaniu odwołania Ł D od decyzji Starosty [...] z dnia [...] r. znak: [...] o zatrzymaniu na okres od 22 sierpnia 2015 r. do 22 listopada 2015 r. prawa jazdy kat. AB nr[...] uchyliło zaskarżoną decyzję w całości i umorzyło postępowanie pierwszej instancji.

Jak wynika z akt sprawy Starosta [...] zatrzymał Ł D na okres od 22 sierpnia 2015 roku do 22 listopada 2015 roku, prawo jazdy kat. AB za przekroczenie prędkości na obszarze zabudowanym. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia organ I instancji wskazał, że decyzja została wydana w związku z wpływem w dniu 1 września 2015 r. pisma Komendy Powiatowej Policji w O, w którym stwierdzono przekroczenie przez Ł D dopuszczalnej prędkości w obszarze zabudowanym o więcej niż 50 km/h.

W odwołaniu skarżący wskazał, że w toku postępowania przed Starostą zgłosił wnioski dowodowe o:

załączenie do akt postępowania kopii wyroku Sądu Okręgowego w Zamościu z dnia

13 stycznia 2015 roku o sygn. akt II Ka 779/13 - na okoliczność braku możliwości dokonania rzetelnych pomiarów prędkości przy pomocy urządzenia wykorzystanego do

ich wykonywania w niniejszej sprawie,

dopuszczenie dowodów z przesłuchania w charakterze świadków funkcjonariuszy policji, którzy kontrolowali prędkość i podjęli decyzję o zatrzymaniu dokumentu prawa

jazdy - na okoliczność wykonywania przez nich czynności kontrolnych, warunków

i przebiegu kontroli,

z przesłuchania w charakterze strony Ł D na okoliczność techniki poruszania się motocyklem, prędkości jazdy oraz warunków atmosferycznych w dacie kontroli.

Nie uwzględniając tych wniosków organ I instancji naruszył, zdaniem strony skarżącej, zasady postępowania administracyjnego opisane w art. 6, 7, 8 oraz 9 k.p.a. a także uchybił art. 75 k.p.a. poprzez odmowę przeprowadzenia wnioskowanego postępowania dowodowego. Skarżący wskazał, że w niniejszej sprawie nie zostało wszczęte postępowanie wykroczeniowe, a zatem skarżący nie miał możliwości kwestionowania sposobu przeprowadzenia pomiarów i ich rzetelności ani składania wniosków umożliwiających zbadanie poprawności wykonywanych pomiarów. Skarżący wniósł o uchylenie rygoru natychmiastowej wykonalności, uchylenie decyzji i zwrot prawa jazdy.

Zaskarżoną decyzją Samorządowe Kolegium Odwoławcze w S orzekło o uchyleniu decyzji I instancji i umorzyło postępowanie w I instancji. W uzasadnieniu organ wskazał, że zgodnie z dyspozycją art. 102 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 roku o kierujących pojazdami (Dz.U. z 2015 roku, póz. 155 z późn. zm.), zwanej dalej "u.k.p", starosta wydaje decyzję administracyjną o zatrzymaniu prawa jazdy w przypadku, gdy kierujący pojazdem przekroczył dopuszczalną prędkość o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym. Zgodnie zaś z art. 102 ust. 1c u.k.p. starosta wydaje decyzję, o której mowa w ust. 1 pkt 4, na okres 3 miesięcy, nadając jej rygor natychmiastowej wykonalności oraz zobowiązując kierującego do zwrotu prawa jazdy, jeżeli dokument ten nie został zatrzymany w trybie art. 135 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (t. j. Dz.U. z 2012 roku, póz. 1137 z późn. zm.), powoływanej dalej jako "p.r.d.". Stosownie do art. 135 ust. 1 pkt 1a p.r.d. policjant ma obowiązek zatrzymać prawo jazdy za pokwitowaniem w razie kierowania pojazdem z prędkością przekraczającą dopuszczalną o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym. Zatrzymane prawo jazdy Policja przekazuje niezwłocznie, stosownie do art. 136 ust. 1 p.r.d., nie później niż w ciągu 7 dni, według właściwości, sądowi uprawnionemu do rozpoznania sprawy o wykroczenie, prokuratorowi lub staroście.

Organ wskazał, że powyższe regulacje zostały wprowadzone do u.k.p. oraz p.r.d. ustawą z dnia 20 marca 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 roku, poz. 541) i weszły w życie z dniem 18 maja 2015 roku. Z regulacji tych wynika, że kolejność działań podejmowanych przez organy państwa w związku naruszeniem przez kierującego pojazdem przepisów ruchu drogowego, polegającym na przekroczeniu dopuszczalnej prędkości o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym, jest następująca:

policjant stwierdza fakt przekroczenia przez kierującego pojazdem dopuszczalnej

prędkości o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym,

w związku z tym ustaleniem policjant zatrzymuje prawo jazdy,

Policja przekazuje zatrzymane prawo jazdy staroście,

starosta wydaje decyzję administracyjną o zatrzymaniu prawa jazdy na okres trzech

miesięcy od dnia zatrzymania prawa jazdy przez policjanta (pierwszym dniem okresu

zatrzymania prawa jazdy jest data tej czynności).

Organ odwoławczy wyjaśnił, że ze znajdującego się w aktach sprawy zawiadomienia z dnia 22 sierpnia 2015 r. przekazanego Staroście [...] przez Komendę Powiatową Policji w O wynika, że w dniu 22 sierpnia 2015 r. skarżący w miejscowości P [...], kierując motocyklem marki Suzuki o nr rej. [...] popełnił czyn, o którym mowa w art. 135 ust. 1 lit.a p.r.d., dopuszczając się przekroczenia prędkości o 56 km/h. W świetle powyższego, zdaniem Kolegium, bezspornym jest więc, że w dniu rozstrzygania sprawy przez organ I instancji istniały przesłanki do wydania zaskarżonej decyzji.

W toku postępowania odwoławczego wystąpiły jednak okoliczności stanowiące podstawę do uchylenia zaskarżonej decyzji i umorzenia postępowania organu I instancji, z uwagi na jego bezprzedmiotowość. W ocenie Kolegium w rozpatrywanym przypadku postępowanie stało się bezprzedmiotowe z przyczyn przedmiotowych. Przed wydaniem decyzji w postępowaniu odwoławczym wystąpiło bowiem zdarzenie prawne, które skutkuje niedopuszczalnością prowadzenia postępowania administracyjnego oraz wydania decyzji w przedmiocie sprawy. Starosta[...]zaskarżoną decyzją orzekł o zatrzymaniu skarżącemu prawa jazdy na okres trzech miesięcy, tj. od dnia 22 sierpnia 2015 r. do dnia 22 listopada 2015 r. Zdaniem organu odwoławczego w dniu rozpoznawania sprawy z odwołania Ł D upłynął okres, na który zatrzymano mu prawo jazdy. Zdaniem Kolegium wobec braku przedmiotu sprawy, postępowanie pierwszej instancji należało umorzyć.

W skardze Ł D zarzucił rażącą obrazę przepisów postępowania, która miała istotny wpływ na treść wydanego w sprawie orzeczenia, tj. obrazę:

art. 138 § 1 pkt 2 k.p.a. oraz art. 105 § 1 k.p.a. przez bezzasadne uchylenie decyzji Starosty [...] i umorzenie postępowania w sprawie z powołaniem się na bezprzedmiotowość dalszego procedowania (brak przedmiotu sprawy) spowodowaną upływem okresu czasu, na który zatrzymano skarżącemu dokument prawa jazdy, podczas gdy sam upływ czasu, na który zatrzymano prawo jazdy nie powoduje bezprzedmiotowości orzekania w sprawie (nie niweczy skutku wydanej decyzji) i nie zwalnia organu odwoławczego od dokonania oceny legalności wydanej przez Starostę decyzji w przedmiocie zatrzymania prawa jazdy według stanu

na dzień jej wydania,

obrazę art. 102 ust. 1 pkt 4 oraz art. 102 ust. 1 c ustawy z dnia 5 stycznia 2011r. o kierujących pojazdami poprzez zatrzymanie Ł D dokumentu prawa jazdy na okres 3 miesięcy z powodu przekroczenia przez niego dopuszczalnej prędkości o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym, w sytuacji gdy skarżący kwestionuje fakt przekroczenia przez niego prędkości, a nadto nie został za swoje zachowanie ukarany mandatem karnym ani nie zostało przeciwko niemu wszczęte postępowanie o wykroczenie lub postępowanie karne, co powoduje, iż nie zostało uprawdopodobnione, że wystąpiło zdarzenie uprawniającego organ

administracji publicznej do zatrzymania prawa jazdy,

art. 7, art. 75 § 1, art. 77 § 1 oraz art. 80 k.p.a. poprzez niewyczerpujące zebranie i rozpatrzenie całego materiału dowodowego w sprawie i niepodjęcie wszelkich kroków w celu wyjaśnienie stanu sprawy i jej należytego załatwienia, w szczególności poprzez oddalenie zgłoszonych przez skarżącego wniosków dowodowych, w sytuacji gdy ten nie miał innej możliwości przeprowadzenia przedmiotowych dowodów i wykazania swoich racji, co spowodowało niemożność wyjaśnienia czy pomiar prędkości przy pomocy urządzenia pomiarowego (fotoradaru) został w dniu 22 sierpnia 2015r. wykonany w sposób prawidłowy, umożliwiający ustalenie rzeczywistej prędkości motocykla, którym poruszał się Ł D w dacie

kontroli,

obrazę art. 8, art. 11, art. 107 § 1 i 3 k.p.a. poprzez sporządzenie uzasadnienia decyzji niezgodnie z wymaganiami wskazanymi w tym przepisie, w sposób zbyt lakoniczny i niewyczerpujący, a w konsekwencji uniemożliwiający kontrolę decyzji oraz zbadanie zasadności przesłanek, którymi kierował się organ, powodując tym samym naruszenie zasady zaufania uczestników postępowania do organów administracji publicznej, tj. poprzez:

- zaniechanie odniesienia się do zarzutów dotyczących odmowy przeprowadzenia

postępowania dowodowego celem ustalenia prawidłowości pomiarów wykonanych przy

pomocy fotoradaru, w sytuacji gdy nie zostało wszczęte postępowanie .karne ani

wykroczeniowe, w którym możliwe byłoby kwestionowanie przez Ł

D przekroczenia przez niego prędkości dopuszczalnej w ternie

zabudowanym o 57 km/h,

- niewskazanie i niewyjaśnienie podstawy prawnej uprawniającej do wydania decyzji o

zatrzymaniu prawa jazdy przez Starostę [...] tylko na podstawie informacji o

przekroczeniu prędkości przez Ł D, które to informacja została

przekazana przez jednostkę policji z KPP w O,

- niewyjaśnienie dlaczego dalsze procedowanie w sprawie było bezprzedmiotowe skoro możliwe było zbadanie legalności decyzji.

Skarżący wniósł o uchylenie decyzji I i II instancji, ewentualnie o stwierdzenie nieważności oraz zasadzenie kosztów postępowania.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, podtrzymując dotychczasowe stanowisko wyrażone w decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga jest zasadna.

Stosownie do treści art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm., zwana dalej p.p.s.a.) sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie. Oznacza to, iż sąd rozpoznając skargę ocenia, czy zaskarżona decyzja nie narusza przepisów prawa materialnego bądź przepisów postępowania administracyjnego.

Zgodnie z art. 134 powołanej wyżej ustawy Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną w niej podstawą prawną.

Przedmiotem oceny Sądu jest decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego w S z dnia [...] r. uchylająca decyzję Starosty [...] z dnia[...] r. o zatrzymaniu Ł D na okres od 22 sierpnia 2015 r. do 22 listopada 2015 r. prawa jazdy i umarzająca postępowanie w I instancji. Oceniając zaskarżoną decyzję przy zastosowaniu powyższych kryteriów Sąd uznał, że narusza przepisy postępowania w stopniu powodującym konieczność wyeliminowania jej z obrotu prawnego.

Podstawę prawną rozstrzygnięcia podjętego przez organ odwoławczy stanowi przepis art. 138 § 1 pkt 2 k.p.a. (Dz. U. z 2013 r. poz. 267 t.j. ze zm.), zgodnie z którym organ odwoławczy uchyla zaskarżoną decyzję organu I instancji w całości albo w części i w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy albo uchylając tę decyzję - umarza postępowanie pierwszej instancji w całości albo w części.

Umorzenie postępowania pierwszoinstancyjnego przez organ odwoławczy, na podstawie powołanego przepisu, może mieć miejsce wyłącznie wtedy, gdy organ II instancji stwierdzi, że zaszły okoliczności skutkujące bezprzedmiotowością tego postępowania i co najważniejsze bezprzedmiotowość postępowania musi istnieć przed wydaniem rozstrzygnięcia przez organ I instancji. Innymi słowy zastosowanie art. 138 § 1 pkt 2 k.p.a., w zakresie umorzenia postępowania pierwszoinstancyjnego, może mieć miejsce wyłącznie wtedy, gdy okoliczności sprawy uzasadniały wydanie przez organ I instancji decyzji umarzającej postępowanie na podstawie art. 105 § 1 k.p.a., czyli w sytuacji, gdy nastąpił brak któregoś z elementów materialnego stosunku prawnego powodujący brak podstaw do merytorycznego załatwienia sprawy, co do jej istoty. Natomiast jeżeli bezprzedmiotowość zachodzi już po wydaniu rozstrzygnięcia przez organ I instancji, to oznacza, że jej skutki rozciągają się wyłącznie na postępowanie odwoławcze, to w takiej sytuacji organ II instancji powinien wydać decyzję na podstawie art. 138 § 1 pkt 3 k.p.a. tj. umorzyć postępowanie odwoławcze.

Zgodnie z art. 105 § 1 k.p.a., gdy postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe w całości albo w części, organ administracji publicznej wydaje decyzję o umorzeniu postępowania odpowiednio w całości albo w części. Sprawa administracyjna jest bezprzedmiotowa w rozumieniu art. 105 § 1 k.p.a. wtedy, gdy nie ma materialnoprawnych podstaw do władczej, w formie decyzji administracyjnej, ingerencji organu administracyjnego. Wówczas jakiekolwiek rozstrzygnięcie merytoryczne pozytywne, czy negatywne staje się prawnie niedopuszczalne (por. np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 lutego 2006 r., sygn. akt I OSK 967/05). Bezprzedmiotowym może być zatem postępowanie zarówno z powodu braku przedmiotu faktycznego do rozpatrzenia sprawy, jak również z powodu braku podstawy prawnej do wydania decyzji w zakresie żądania wnioskodawcy (por. np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 23 stycznia 2006 r., sygn. akt II SA 428/01). W konsekwencji postępowanie można zakwalifikować jako bezprzedmiotowe, gdy sprawa indywidualna nie podlegała i nie podlega merytorycznemu załatwieniu w drodze decyzji administracyjnej lub postanowienia.

W rozpatrywanej sprawie organ odwoławczy uznał za bezprzedmiotowe postępowanie w sprawie zatrzymania skarżącemu na okres 3 miesięcy prawa jazdy za przekroczenie na obszarze zabudowanym dopuszczalnej prędkości o więcej niż 50 km/h, ponieważ w dniu rozpatrywania sprawy upłynął już okres, na który decyzją Starosty [...] prawo jazdy zostało zatrzymane. W ocenie Sądu stanowisko Samorządowego Kolegium Odwoławczego jest błędne i powoduje, że wydana decyzja z uwagi na przewidziany w ustawie rygor natychmiastowej wykonalności, pozostaje poza jakąkolwiek kontrolą. Taki skutek nie daje się pogodzić z zasadami państwa prawnego i narusza art. 138 § 1 pkt 2 k.p.a. w zw. z art. 105 § 1 k.p.a.

Jak stanowi wskazany w podstawie prawnej decyzji organu I instancji art. 102 ust. 1 pkt 4 ustawy o kierujących pojazdami starosta wydaje decyzję administracyjną o zatrzymaniu prawa jazdy, w przypadku, gdy kierujący pojazdem przekroczył dopuszczalną prędkość o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym. Czas, na który orzeka się o zatrzymaniu prawa jazdy określa art. 102 ust. 1c tej ustawy, stanowiąc, że decyzję w powyższym przedmiocie wydaje się na okres 3 miesięcy, nadając jej rygor natychmiastowej wykonalności oraz zobowiązując kierującego do zwrotu prawa jazdy, jeżeli dokument ten nie został zatrzymany w trybie art. 135 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym. Z powyższej regulacji wynika, że w przypadku zaistnienia przesłanek określonych w tym przepisie o zatrzymaniu prawa jazdy organ orzeka obligatoryjnie. Zgodnie natomiast z treścią art. 7 ustawy z dnia 20 marca 2015 r. o zmianie ustawy kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r. poz. 541) do dnia 31 grudnia 2016 r. podstawą wydania decyzji, o której mowa w art. 102 ust. 1 pkt 4 i 5 oraz art. 103 ust. 1 pkt 5 ustawy o kierujących pojazdami jest informacja o zatrzymaniu prawa jazdy na podstawie art. 135 ust. 1 pkt 1a ustawy Prawo o ruchu drogowym.

W ocenie Sądu organ nie miał podstaw do uznania, że zaistniała bezprzedmiotowość postępowania, gdyż przedmiotem postępowania jest zgodność (zgodność z prawem) zatrzymania skarżącemu prawa jazdy na okres 3 miesięcy, nawet jeżeli okres zatrzymania prawa jazdy w chwili orzekania przez organ już upłynął. Nie było żadnych przeszkód, aby organ odwoławczy ocenił czy przesłanki zatrzymania prawa jazdy wystąpiły. Fakt, że ustawodawca, mając na uwadze bezpieczeństwo wszystkich użytkowników dróg publicznych, w sytuacji oczywistego, rażącego naruszenia przepisów ruchu drogowego, jakim jest przekroczenie prędkości o 50 km/h w obszarze zabudowanym, przewidział możliwość natychmiastowego zatrzymania prawa jazdy, wprowadzając przepis art. 102 ust. 1c, nie oznacza pozbawienia obywatela prawa do zakwestionowania tej decyzji w postępowaniu odwoławczym przez organami administracji, a następnie przed sądem administracyjnym. Termin na rozpatrzenie odwołania nie jest uzależniony od upływu terminu, na który prawo jazdy został zatrzymane. W rozpoznawanej sprawie Sąd uznał, że organ odwoławczy naruszył przepisy, bowiem uchylił się od kontroli instancyjnej wydanej decyzji i umorzył postępowanie w I instancji.

Reasumując, Sąd uznał, że Samorządowe Kolegium Odwoławcze w S naruszyło art. 138 § 1 pkt 2 oraz art. 105 § 1 k.p.a. , co skutkowało koniecznością uchylenia zaskarżonej decyzji. Merytoryczne zarzuty podniesione w skardze nie mogły być przedmiotem oceny Sądu, gdyż nie były one przedmiotem rozpoznania przez organ odwoławczy. Ponownie rozpoznając sprawę organ odwoławczy powinien wziąć pod uwagę powyższe rozważania, dokonać kontroli merytorycznej wydanej w sprawie decyzji oraz ustosunkować się do wniosków dowodowych zgłoszonych przez stronę

Z powyższych względów Wojewódzki Sąd Administracyjny na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c orzekł o uchyleniu zaskarżonej decyzji. Podstawę zasądzenia kosztów postępowania od organu na rzecz skarżącego stanowił przepis art. 200 i art. 205 § 2 oraz § 18 ust. 1 pkt 1 lit. c rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r. poz. 461 t.j.)

k.p.