Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Przyczyny odwołania wicedyrektora szkoły z zajmowanego stanowiska nie mógł stanowić fakt zakończenia kadencji przez dyrektora szkoły. Wyłączną przyczyną odwołania wicedyrektora szkoły z zajmowanego stanowiska mogły być okoliczności wskazane w art. 38 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2016 r., poz. 1943 ze zm.).

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Danuta Tryniszewska-Bytys, Sędziowie sędzia WSA Małgorzata Roleder (spr.), sędzia NSA Elżbieta Trykoszko, Protokolant st. sekretarz sądowy Sylwia Tokajuk, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 23 listopada 2017 r. sprawy ze skargi B. D. na akt Dyrektora Szkoły Podstawowej nr [...] w Ł. z dnia [...] czerwca 2017 r. nr [...] w przedmiocie odwołania ze stanowiska wicedyrektora szkoły uchyla zaskarżony akt

W piśmie z dnia [...] czerwca 2017 r. znak [...] Dyrektor Szkoły Podstawowej nr [...] w Ł. poinformowała B. D. pełniącą funkcję Wicedyrektora tej Szkoły, że w związku z zakończeniem kadencji Dyrektora i działając na podstawie art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty odwołuje ją z funkcji Wicedyrektora z dniem [...] sierpnia 2017 r. Dyrektor pouczyła B. D. o prawie wniesienia odwołania do sądu pracy w terminie 21 dni od dnia doręczenia odwołania.

Pod treścią odwołania znajduje się zapis: "Otrzymałam B. D.".

B. D. złożyła do tutejszego sądu administracyjnego skargę na powyższy akt na podstawie art. 3 § 2 pkt 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo

o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Zarzuciła wydanie aktu pomimo niezaistnienia materialnych przesłanek z art. 37 i art. 38 ustawy o systemie oświaty do odwołania jej ze stanowiska Wicedyrektora Szkoły. Wniosła o uchylenie aktu

w całości.

W uzasadnieniu skargi wyjaśniła, że z przepisu art. 37 ustawy o systemie oświaty nie wynika, by powierzenie stanowiska wicedyrektora szkoły dokonywało się na czas określony (np. na okres równy kadencji dyrektora) lub na czas nieokreślony. Decyzja w tym przypadku należy do dyrektora szkoły. Jak wyjaśniła skarżąca, jej powołanie z dnia [...] września 2007 r. nie zawiera terminu pełnienia funkcji, a zatem należy przyjąć, że miało miejsce na czas nieokreślony. Podkreśliła, że odwołanie nauczyciela ze stanowiska kierowniczego następuje w przypadku wystąpienia przesłanek wskazanych w art. 38 ust. 1 pkt 1 ustawy o systemie oświaty lub w przypadkach szczególnie uzasadnionych, czyli takich, które dyskwalifikują nauczyciela. Jej przypadek do takich nie należy. Powołując się na orzecznictwo sądów administracyjnych skarżąca wskazała, że nawet utrata zaufania dyrektora do osoby pełniącej funkcję wicedyrektora nie może stanowić szczególnie uzasadnionego przypadku i nie może być przyczyną odwołania. W jej ocenie, przyczyny odwołania nauczyciela ze stanowiska kierowniczego (np. wicedyrektora) zostały określone w przepisach enumeratywnie i wyczerpująco, tym samym nieuprawnione jest odwołanie umotywowane w jakikolwiek inny sposób lub dokonane w innym trybie niż wynikający z art. 38 ustawy o systemie oświaty. Dlatego odwołanie jej wręczone nie spełnia przesłanek wynikających z ww. przepisów. Fakt, że konkurs na dyrektora szkoły wygrał inny kandydat niż dotychczasowy dyrektor nie jest, w ocenie skarżącej, przesłanką uzasadniającą jej odwołanie. Końcowo wyjaśniła, że nie może budzić wątpliwości fakt, iż stanowisko wicedyrektora jest funkcją kierowniczą, co wynika z art. 37 ust. 2 ustawy o systemie oświaty oraz znajduje potwierdzenie w przepisach rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej

z dnia 27 października 2009 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać osoba zajmująca stanowisko dyrektora oraz inne stanowisko kierownicze w poszczególnych typach publicznych szkół i rodzajach publicznych placówek (Dz. U. nr 184, poz. 1436 ze zm.), w którego § 7 określono warunki jakie musi spełniać osoba zajmująca stanowisko wicedyrektora publicznej szkoły. Wskazała, że akt odwołania nie zawiera prawidłowego pouczenia o środkach zaskarżenia.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie. W jego ocenie, odwołanie nauczyciela ze stanowiska wicedyrektora należy do kompetencji dyrektora szkoły, zaś przepisy nie wyznaczają okresu, na jaki może być powołany wicedyrektor, pozostawiając w tym zakresie swobodę dyrektorowi. Dobrym obyczajem jest powoływanie nauczycieli na stanowiska kierownicze na okres nie dłuższy niż kadencja dyrektora. Jak wskazał organ, przed odwołaniem skarżącej ze stanowiska wicedyrektora zasięgnięto opinii organu prowadzącego szkołę i rady pedagogicznej, które pozytywnie zaopiniowały zamiar odwołania. Organ wyjaśnił również, że odwołanie nauczyciela z funkcji kierowniczej nie wywołuje skutków w zakresie samego stosunku pracy, który trwa nadal. W arkuszu organizacyjnym na rok szkolny 2017/2018 przewidziano skarżącej pełen etat, które to rozwiązanie zaakceptował organ prowadzący szkołę.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem kontroli dokonywanej przez Sąd w niniejszej sprawie, z punktu widzenia kryterium legalności jest akt Dyrektora Szkoły Podstawowej Nr [...] w Ł.

z dnia [...] czerwca 2017 r., którym odwołano skarżącą ze stanowiska wicedyrektora szkoły.

Na wstępie przede wszystkim wyjaśnić należy, że nie można przyjmować, że akt odwołania dyrektora (wicedyrektora) szkoły należy wyłącznie do czynności ze sfery prawa pracy, a w sprawach tego rodzaju właściwy jest wyłącznie sąd powszechny. W tego typu sprawach mamy do czynienia z aktem o podwójnym charakterze, wywołującym skutki zarówno w sferze prawa pracy, jak również

w sferze publicznoprawnej. Podwójny charakter tego aktu i wywoływanie przez niego dodatkowo skutków regulowanych prawem pracy nie oznacza, że przestaje być przez to aktem z zakresu administracji publicznej (zob. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 8 lutego 2013 r. I OSK 2641/12; wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 2 lutego 2012 r.,

II SA/Wa 1416/11).

Jak słusznie wskazał NSA w postanowieniu z dnia 5 września 2014 r. o sygn.

I OSK 2030/14 (publ. LEX nr 1528988) akt dyrektora szkoły o powołaniu lub odwołaniu wicedyrektora szkoły jest aktem z zakresu administracji publicznej, dotyczącym uprawnień i obowiązków wynikających z przepisów prawa, o którym mowa w art.3 § 2 pkt 4 p.p.s.a. Podlega zatem kontroli sądów administracyjnych, jakkolwiek w procedurze jego wydania nie stosuje się przepisów k.p.a.

Przechodząc zatem do merytorycznej oceny zaskarżonego aktu, wskazać należy, że został on wydany na podstawie ustawy z dnia 7 września 1991 r.

o systemie oświaty (Dz. U. z 2016 r., poz. 1943 ze zm.), dalej: "u.s.o.", w brzmieniu obowiązującym na datę jego wydania.

Zgodnie z art. 37 ust. 1 u.s.o., w szkole lub placówce, w których zgodnie

z ramowym statutem może być utworzone stanowisko wicedyrektora i inne stanowiska kierownicze, powierzenia tych stanowisk i odwołania z nich dokonuje dyrektor szkoły lub placówki, po zasięgnięciu opinii organu prowadzącego, rady szkoły lub placówki oraz rady pedagogicznej. Art. 37 ust. 2 u.s.o stanowi zaś, że umowa o pracę na stanowisku nauczyciela, zawarta na czas określony krótszy niż okres powierzenia stanowiska kierowniczego, ulega przedłużeniu na okres powierzenia. Z treści tego przepisu wynika, że stanowisko wicedyrektora szkoły jest stanowiskiem kierowniczym. Znajduje to potwierdzenie w przepisach rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 października 2009 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać osoba zajmująca stanowisko dyrektora oraz inne stanowisko kierownicze w poszczególnych typach publicznych szkół i rodzajach publicznych placówek (Dz. U. Nr 184, poz. 1436 ze zm.), gdzie w § 7 określono warunki, jakie musi spełniać osoba zajmująca stanowisko wicedyrektora publicznej szkoły.

Przepisem regulującym tryb odwoływania osób pełniących funkcje kierownicze w placówkach oświaty jest art. 38 u.s.o. Zgodnie z powołaną regulacją odwołanie osoby zajmującej stanowisko kierownicze w szkole następuje w przypadku rezygnacji nauczyciela z dalszego pełnienia funkcji kierowniczej oraz w przypadkach negatywnej oceny pracy takiego nauczyciela. W przypadku złożenia przez nauczyciela rezygnacji, organ odwołuje nauczyciela za trzymiesięcznym wypowiedzeniem (art. 38 ust. 1 pkt 1 lit. a u.s.o.).

Drugi przypadek odwołania nauczyciela i to bez wypowiedzenia w związku

z jego negatywną oceną, obejmuje następujące sytuacje:

1) ustalenie negatywnej oceny pracy nauczyciela lub negatywnej oceny wykonywania zadań wymienionych w art. 34a ust. 2 u.s.o. w trybie określonym przepisami w sprawie oceny pracy nauczycieli. Negatywna ocena zadań wymienionych w art. 34a ust. 2 u.s.o obejmuje w szczególności: a) prawidłowość dysponowania przyznanymi szkole lub placówce środkami budżetowymi oraz pozyskanymi przez szkołę lub placówkę środkami pochodzącymi z innych źródeł,

a także gospodarowania mieniem;b) przestrzeganie obowiązujących przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników i uczniów;

c) przestrzeganie przepisów dotyczących organizacji pracy szkoły i placówki (art. 38 ust. 1 pkt 1 lit. b w związku z art. 34a ust. 2 u.s.o.);

2) wystąpienie przypadku szczególnie uzasadnionego, kiedy to po zasięgnięciu opinii kuratora oświaty, a w przypadku szkoły i placówki artystycznej oraz placówki, o której mowa w art. 2 pkt 7 u.s.o., dla uczniów szkół artystycznych prowadzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego - ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, może organ prowadzący odwołać nauczyciela ze stanowiska kierowniczego w czasie roku szkolnego (art. 38 ust. 1 pkt 2 u.s.o.).

Uregulowanie przypadków i przesłanek umożliwiających odwołanie dyrektora szkoły (i wicedyrektora) z zajmowanej funkcji umożliwia dokonanie kontroli legalności odwołania takiej osoby z zajmowanego stanowiska, co także nosi znamiona pewnej gwarancji przed pochopnym lub nieuzasadnionym odwoływaniem (tak: Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 17 grudnia 2015 r. sygn. akt III SA/Gd 375/15, opub. w LEX nr 1949451).

Przenosząc powyższe uwagi na grunt rozpatrywanej sprawy stwierdzić należy, że zaskarżony akt nie tylko nie wskazując przyczyn odwołania skarżącej ze stanowiska wicedyrektora szkoły, ale i także w ogóle nie zawiera uzasadnienia.

Tymczasem brak uzasadnienia aktu odwołania wicedyrektora dyrektora szkoły nie pozwala na dokonanie kontroli zachowania odwołanej wicedyrektor

w kategoriach, o których mowa w art. 38 u.s.o. W szczególności Sąd orzekający

w niniejszej sprawie nie jest w stanie ocenić, czy przesłanki, którymi kierował się organ podejmując zaskarżony akt, stanowiły "szczególnie uzasadnione przypadki" wymagane przepisem art. 38 ust. 1 pkt 2 czy też u podstaw odwołania skarżącej

z funkcji wicedyrektora legły inne przyczyny. W tym miejscu podnieść należy, że wymóg uzasadnienia władczego aktu w sprawie z zakresu administracji publicznej wynika nie tylko z przytoczonego powyżej przepisu art. 38 ust. 1 pkt 2 u.s.o., ale także z ogólnych zasad ustrojowych zawartych w Konstytucji RP, w tym zwłaszcza

z zasady demokratycznego państwa prawnego (art. 2) oraz z zasad praworządności

i legalności (art. 7). W orzecznictwie sądów administracyjnych w odniesieniu do aktów odwołujących dyrektorów szkoły ze stanowiska podkreśla się, że akty takie powinny być odpowiednio uzasadnione, przy czym istotne są wywody i argumentacja prawna zawarta bezpośrednio w uzasadnieniu podjętego aktu (tak: wyrok NSA z dnia 16 listopada 2012 r., sygn. I OSK 1664/12; wyrok WSA w Lublinie z 26 stycznia

2012 r., III SA/Lu 609/11; wyrok WSA w Gliwicach z 23 sierpnia 2011 r., sygn. IV SA/GI 986/10, wyrok NSA z 7 czerwca 2011 r., sygn. I OSK 314/11). Powyższe odnieść należy także do odwołania ze stanowiska wicedyrektora, ma ono bowiem materialnie jednakową treść, jak akt o odwołaniu dyrektora szkoły.

W niniejszej sprawie przy określeniu powodów odwołania skarżącej wskazano jedynie na "zakończenie kadencji Dyrektora Szkoły Podstawowej". W odpowiedzi na skargę organ uzupełnił powyższą argumentację podnosząc, że "przepisy nie wyznaczają okresu, na jaki może być powołany wicedyrektor, pozostawiając w tym zakresie swobodę dyrektorowi. Dobrym obyczajem jest powoływanie nauczycieli na stanowiska kierownicze na okres nie dłuższy niż kadencja dyrektora. Nowy dyrektor powinien mieć sam możliwość wybrania sobie wicedyrektora."

Powołane wyżej powody nie mogą jednak stanowić przewidzianej prawem przyczyny odwołania nauczyciela ze stanowiska kierowniczego. Jak już bowiem wyżej wskazano, przyczyny odwołania zostały enumeratywnie i wyczerpująco określone w art. 38 u.s.o. Oznacza to, że nieuprawnione jest odwołanie takiego nauczyciela z jakiejkolwiek innej przyczyny lub w innym trybie niż wynikający

z powołanego przepisu. Trafnie podniosła skarżąca, powołując się na orzecznictwo sądów administracyjnych, że skoro utrata zaufania dyrektora do osoby pełniącej funkcję wicedyrektora nie może stanowić szczególnie uzasadnionego przypadku

w rozumieniu art. 38 ust. 1 pkt 2 u.s.o. (zob. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 7 października 2014 r., sygn. akt II SA/Bk 679/14, LEX nr 1531164, wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 21 maja 2013 r., sygn. akt II SA/Ol 282/13, publ. Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych), to tym bardziej takiej przyczyny nie może stanowić okoliczność podnoszona w niniejszej sprawie, a mianowicie fakt zakończenia kadencji przez dyrektora szkoły. Sąd w składzie obecnym w pełni podziela stanowisko wyrażone w tym względzie w wyroku NSA z dnia 9 kwietnia 2013 r. sygn. akt I OSK 3106/12, w którego uzasadnieniu Sąd ten stwierdził, że: "nie można podzielić stanowiska (...) co do tego, że w przypadku odwołania dyrektora, wicedyrektor szkoły traci stanowisko i jest wyłącznie nauczycielem szkoły. W razie utworzenia stanowiska wicedyrektora, stanowisko to jest stałym elementem organizacji organów szkoły, a jego obsadzenie nie pozostaje w związku

z odwołaniem dyrektora szkoły. Statut szkoły reguluje zakres kompetencji wicedyrektora szkoły. Odwołanie wicedyrektora szkoły należy do kompetencji dyrektora szkoły. Odwołany dyrektor nie ma kompetencji do odwołania wicedyrektora. Nie następuje to też z mocy prawa".

Odnosząc się do przedstawionych wyżej wywodów i okoliczności niniejszej sprawy, przyjąć należy, że wskazane przez organ powody odwołania skarżącej ze stanowiska wicedyrektora szkoły nie odpowiadają prawu. W szczególności odwoływanie się organu do "dobrego zwyczaju", jako argumentu przemawiającego za odwołaniem skarżącej ze stanowiska wicedyrektora - jak to uczyniono

w odpowiedzi na skargę, w żadnej mierze nie wypełnia tego wymogu.

Biorąc zatem pod uwagę wskazane powyżej naruszenia prawa materialnego

i procesowego, w tym zwłaszcza fakt, że zaskarżony akt w ogóle nie posiada uzasadnienia, stwierdzić należy, że został on wydany z naruszeniem prawa.

W tym stanie rzeczy, Sąd na podstawie art. 146 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016 r. poz. 718 ze zm.), orzekł jak w sentencji.