Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Wiesława Achrymowicz, Sędziowie Asesor WSA Małgorzata Fita,, NSA Anna Kwiatek (spr.), Protokolant Stażysta Kamil Rutkowski, po rozpoznaniu w Wydziale I na rozprawie w dniu 20 lutego 2008 r. sprawy ze skargi M. P. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej z dnia [...] nr [...] w przedmiocie wyłączenia z akt sprawy dokumentów zgromadzonych w postępowaniu karnym I. stwierdza nieważność zaskarżonego postanowienia; II. zasądza od Dyrektora Izby Skarbowej na rzecz M. P. kwotę [...] tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Z akt sprawy wynika, że Dyrektor Izby Skarbowej, w toku rozpoznawania odwołania M. P. od decyzji Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej z dnia [....] w przedmiocie podatku od towarów i usług za okresy lipiec - grudzień 2003 r., uzyskał w dniu [...] z Prokuratury Rejonowej w P. dwa tomy akt głównych śledztwa o sygn. [...].

Pismem z dnia [...] Prokurator Rejonowy poinformował Naczelnika Wydziału Podatku Dochodowego od Osób Fizycznych Izby Skarbowej, że z uwagi na dobro śledztwa prowadzonego przeciwko M. P. nie jest wskazane udostępnianie jej kserokopii materiałów z akt sprawy karnej [...].

Postanowieniem z dnia [...] organ odwoławczy, z powołaniem art. 181 Ordynacji podatkowej, włączył do akt prowadzonego postępowania odwoławczego materiał dowodowy zgromadzony w postępowaniu karnym w aktach oznaczonych sygn. [...]. Postanowienie to doręczone zostało pełnomocnikowi skarżącej w dniu [...].

Kolejnym postanowieniem z dnia [...] Dyrektor Izby Skarbowej wyłączył z akt niniejszej sprawy dokumenty zgromadzone w postępowaniu karnym o sygnaturze [...] ze względu na interes publiczny. Jako podstawę prawną postanowienia wskazał art. 179 § 1 i § 2 Ordynacji podatkowej, a w uzasadnieniu wyjaśnił, że gwarantowane art. 178 Ordynacji prawo strony do przeglądania i kopiowania akt sprawy nie obejmuje dokumentów wyłączonych z akt sprawy ze względu na interes publiczny, stosownie do art. 179 § 1 Ordynacji.

Organ wyjaśnił, że dobro postępowania karnego prowadzonego przez Prokuraturę Rejonową stanowi przesłankę ochrony interesu publicznego, bowiem udostępnienie akt tego postępowania mogłoby prowadzić do utrudnień w dalszym jego prowadzeniu, a to uzasadnia odmowę zapoznania strony z materiałami zgromadzonymi w aktach tego postępowania.

W zażaleniu pełnomocnik skarżącej zakwestionował zawartą postanowieniu odmowę "umożliwienia zapoznania się z aktami sprawy w zakresie dokumentów włączonych postanowieniem Dyrektora Izby Skarbowej z dnia [...]", zarzucił naruszenie art. 179 § 1 i art. 178 § 1 Ordynacji podatkowej przez brak wskazania konkretnego rodzaju chronionego interesu publicznego i wniósł o umożliwienie dostępu do pełnych akt sprawy, w tym uzyskanych z Prokuratury.

Zaskarżonym postanowieniem z dnia [...] Dyrektor Izby Skarbowej utrzymał w mocy własne postanowienie z dnia [...] "wyłączające z akt sprawy dokumenty zgromadzane w toku postępowania karnego sygn. [...] prowadzonego przez Prokuraturę Rejonową w P. ze względu na interes publiczny". W uzasadnieniu postanowienia organ przedstawiając przebieg postępowania w sprawie wskazał, że w związku z wnioskiem pełnomocnika skarżącej o sporządzenie i przekazanie kopii dokumentów włączonych do akt spraw odwoławczej, zwrócił się w dniu [...] do Prokuratora o zajęcie stanowiska w przedmiocie wniosku, informując jednocześnie o włączeniu wymienionych w tym piśmie dokumentów do akt spraw odwoławczych w zakresie podatku dochodowego oraz podatku od towarów i usług (postanowieniem z dnia [...] – [...]). Brak zgody prokuratora, będącego dysponentem tych dokumentów, na udostępnienie stronie ich kserokopii uzasadniał, zdaniem organu, wyłączenie tych dokumentów z akt sprawy ze względu na interes publiczny rozumiany w tym przypadku, jako dobro postępowania karnego prowadzonego przez Prokuraturę oraz dobro osób trzecich nie będących stroną postępowania.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego M. P. wnosiła o uchylenie wydanych w sprawie postanowień zarzucając naruszenie art. 179 § 1 i art. 178 § 1 Ordynacji podatkowej poprzez wyłączenie z akt sprawy dokumentów zgromadzonych w postępowaniu karnym – sygn. [...], przez Prokuraturę Rejonową w P., ze względu na interes publiczny, którego w sprawie nie wykazano.

W motywach skargi podniesiono, że skarżone postanowienia wydane zostały w reakcji na wniosek z dnia [...], o sporządzenie i wydanie kopii dokumentów włączonych do akt sprawy. Wskazano, że wyłączenie z akt sprawy dokumentów powinno mieć charakter nadzwyczajny, a sam fakt prowadzenia postępowania karnego nie stanowi wystarczającej przesłanki do odmowy dostępu do dokumentów zgromadzonych w tym postępowaniu, gdyż ich wykorzystanie jako dowodów przewidziane jest w art. 181 Ordynacji podatkowej.

W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Skarbowej wniósł o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie zważył, co następuje:

Niezależnie od zarzutów i wniosków skargi, którymi Sąd, stosownie do art. 134 § 1 ustawy – Prawo o postępowaniu przesądami administracyjnymi (Dz.U. 2002 r. Nr153, poz. 1270 ze zm.), nie jest związany, skargę należy uwzględnić, gdyż zaskarżone postanowienie wydane zostało bez podstawy prawnej, a więc zawiera wadę określoną w art. 247 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej. Podstawy prawnej zaskarżonego postanowienia nie mógł stanowić powołany w nim art. 233 w związku z art. 239 Ordynacji podatkowej, gdyż przepisy te mają zastosowanie tylko w instancyjnej kontroli postanowień, o których mowa w art. 236 § 1 Ordynacji, czyli postanowień, na które służy zażalenie.

Z akt sprawy niniejszej wynika, że wobec skarżącej Dyrektor Izby Skarbowej prowadził równolegle trzy postępowania odwoławcze – w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych, w przedmiocie podatku od towarów i usług za okresy 2003 r. i w przedmiocie podatku od towarów i usług za okresy 2004 r.

W toku tych postępowań – w dniu [...]. organ odwoławczy – uzyskał z Prokuratury Rejonowej w P. dwa tomy akt zgromadzonych w postępowaniu karnym.

Postanowieniem z dnia [...] wydanym w toku postępowania w sprawie, której przedmiotem było określenie podatku dochodowego od osób fizycznych, organ odwoławczy włączył do akt tej sprawy 63 dokumenty z akt postępowania karnego. Po otrzymaniu tego postanowienia pełnomocnik skarżącej w dniu [...], wniósł o sporządzenie i przekazanie kopii dokumentów wymienionych w tym postanowieniu (pismo Dyrektora Izby Skarbowej z dnia [...] – k. 9 akt podatkowych).

Natomiast w niniejszym postępowaniu, mającym za przedmiot podatek od towarów i usług za lipiec – grudzień 2003 r., organ odwoławczy postanowieniem z dnia [...] włączył do akt "materiał dowodowy, zgromadzony w toku postępowania karnego sygn. [...] prowadzonego przez Prokuraturę Rejonową w P.". Po doręczeniu pełnomocnikowi skarżącej tego postanowienia, kolejnym postanowieniem – z dnia [...] organ wyłączył z akt niniejszej sprawy "dokumenty zgromadzone w toku postępowania karnego sygn. [...] prowadzonego przez Prokuraturę Rejonową w P. ze względu na interes publiczny". Jako podstawę prawną tego rozstrzygnięcia organ wskazał art. 179 Ordynacji podatkowej, pouczając jednocześnie o prawie wniesienia zażalenia.

Przepisy art. 179 § 1 i § 2 Ordynacji podatkowej przewidują konieczność wydania dwóch odrębnych przedmiotowo postanowień w toku postępowania podatkowego.

Stosownie bowiem do art. 216 Ordynacji podatkowej, organ w toku postępowania wydaje postanowienia dotyczące poszczególnych kwestii wynikających w toku postępowania.

Przepis art. 179 § 1 Ordynacji, zobowiązuje organ do wyłączenia z akt sprawy ("...organ podatkowy wyłączy...") dokumentów objętych ochroną tajemnicy państwowej oraz innych dokumentów ze względu na interes publiczny, co ograniczyć ma prawo strony do wglądu do akt sprawy, wynikające z art. 178 Ordynacji.

Przepis art. 179 § 2 Ordynacji, stanowi natomiast, że organ nie może uwzględnić wniosku strony o zapoznanie się z dokumentami wyłączonymi z akt sprawy, sporządzania z nich notatek lub kopii, a odmowa uwzględnienia takiego wniosku następuje w drodze postanowienia.

Zgodnie z art. 179 § 3 Ordynacji, jedynie na postanowienie, o którym mowa w § 2 tego artykułu, służy zażalenie.

W sytuacji, gdy organ wyłączy z akt sprawy poszczególne dokumenty z powodu objęcia ich tajemnicą państwową lub ze względu na interes publiczny, ograniczając tym samym uprawnienia strony postępowania, określone w art. 178 Ordynacji, postanowienie w tym przedmiocie podlega kontroli instancyjnej lub sądowej w ramach badania prawidłowości decyzji kończącej postępowanie w danej sprawie, w tym prawidłowości – zgodności z prawem, tego postępowania (art. 237 Ordynacji podatkowej oraz art. 134 ustawy – Prawo o postępowaniu przesądami administracyjnymi).

W związku z tym, postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej z dnia [...] w przedmiocie wyłączenia z akt sprawy dokumentów zgromadzonych w toku postępowania karnego ze względu na interes publiczny, nie podlegało zaskarżeniu zażaleniem (art. 236 § 1 w związku z art. 179 § 3 Ordynacji).

Rozpoznanie wniesionego zgodnie z pouczeniem zażalenia na to postanowienie skutkowało zaś wydaniem zaskarżonego postanowienia bez podstawy prawnej.

Organ jasno i wyraźnie sformułował treść rozstrzygnięcia zawartego w postanowieniu z dnia [...], a w niniejszej sprawie skarżąca nie domagała się sporządzenia i doręczenia kopii dokumentów włączonych do akt postanowieniem z dnia [...].

Z tych względów, na podstawie art. 145 § 1 pkt 2 i § 2 oraz art. 200 i art. 205 § 2 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, orzeczono jak w sentencji.