Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Teresa Kobylecka, Sędziowie Sędzia WSA Dorota Pędziwilk-Moskal, Sędzia WSA Beata Ziomek (spr.), Protokolant Starszy sekretarz sądowy Monika Zielińska, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 24 listopada 2010 roku sprawy ze skargi H.Z. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] znak: [...] w przedmiocie zasiłku celowego oddala skargę.

Decyzją z dnia [...] znak: [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało w mocy decyzję z dnia [...] znak: [...] wydaną z upoważnienia Prezydenta Miasta przez Kierownika Rejonu Opiekuńczego Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w K. w sprawie przyznania H.Z. zasiłku celowego na zakup żywności i środków czystości w czerwcu 2010r. w wysokości 100 zł.

W uzasadnieniu organ drugiej instancji wyjaśnił, że w dniu 16.06.2010r. H. Z. zwróciła się do Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie, dalej MOPS w K., o przyznanie jej pomocy finansowej na czerwiec 2010r. W trakcie przeprowadzonego w dniu 13.07.2010r. wywiadu środowiskowego ustalono, że H. Z. wnosi o przyznanie zasiłku stałego i świadczeń zdrowotnych od maja 2010r., jak również zasiłku celowego na zakup żywności i środków czystości na czerwiec 2010r.

Decyzją z dnia [...] organ pierwszej instancji przyznał H. Z. zasiłek stały na okres od 1.05.2010r. do 31.05.2014r. (od 1.05.2010r. do 30.06.2010r. w wysokości 238,50 zł, od 1.07.2010r. do 31.05.2014r. w wysokości 444 zł) oraz składkę na ubezpieczenie zdrowotne od 1.05.2010r. do 31.05.2014r. W części dotyczącej zasiłku celowego na czerwiec 2010r. organ pomocowy wydał opisaną na wstępie decyzję z dnia [...].

W odwołaniu od tej decyzji H. Z. zakwestionowała wysokość przyznanego zasiłku celowego podnosząc, że utrzymuje się tylko z zasiłku stałego z MOPR i nie stać jej na pokrycie wszystkich opłat.

Rozpatrujący odwołanie organ drugiej instancji wskazał, że H. Z. spełnia wynikające z art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej kryteria kwalifikujące do uzyskania bezzwrotnych pieniężnych świadczeń z pomocy społecznej, w tym zasiłków celowych przyznawanych na podstawie art. 39 ust. 1 tej ustawy. Wnioskodawczyni jest osobą samotnie gospodarującą i legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności z dnia 19.05.2010r. wydanym na okres do 31.05.2014r. Miesięczny dochód wnioskodawczyni w maju 2010r. wyniósł 477 zł, na co złożyły się kwoty zasiłku okresowego i stałego.

Kolegium wyjaśniło, że MOPR udziela wsparcia nie na miarę oczekiwań wnioskodawczyni, lecz posiadanych możliwości. Organ wskazał, że H. Z. korzysta z pomocy MOPR od października 2002r. W roku 2010 otrzymała pomoc w postaci zasiłku stałego i świadczeń zdrowotnych (w wysokości 444 zł miesięcznie w okresie od stycznia do kwietnia, 238,50 zł w okresie od maja do czerwca oraz 444 zł od lipca), zasiłku okresowego w maju i czerwcu (po 238,50 zł miesięcznie) oraz zasiłku celowego (w styczniu 150 zł, w lutym 100 zł, w marcu 150 zł, w kwietniu 120 zł, w maju 130 zł, w czerwcu 100 zł, w lipcu 100 zł), jak również świadczenia pieniężnego na zakup żywności zgodnie z programem "Pomoc państwa w zakresie dożywiania" (przez cały rok w każdym miesiącu kwoty od 182 zł do 201,50 zł). Ogółem wysokość udzielonej H. Z. pomocy w czerwcu 2010r. wyniosła 772 zł.

Ustalając możliwości finansowe ośrodka pomocy Kolegium oparło się na informacji zawartej w piśmie z dnia 8.07.2010r. z której wynika, że w czerwcu 2010r. na zasiłki celowe z przeznaczeniem na zaspokojenie niezbędnych potrzeb bytowych organ I instancji wydatkował kwotę 17.141,31 zł. Pomocy tej formie w kwotach od 21,70 zł do 800 zł udzielono 153 osobom lub rodzinom, a średnia kwota zasiłku celowego wyniosła 112 zł. Największą grupę zasiłków celowych stanowiły świadczenia w kwocie 100 zł. Ponadto dwóm osobom udzielno pomocy w formie zasiłku celowego z tytułu strat poniesionych w wyniku zdarzeń losowych na kwotę 17.500 zł. Pomocą w formie zasiłku celowego specjalnego objęto 112 środowisk na kwotę 19.196,95 zł. Podkreślono, że średnie kwoty przyznawanych zasiłków celowych są niskie z uwagi na ograniczone środki finansowe. Zasiłki celowe w kwotach powyżej średniej przyznawano w sytuacjach wyjątkowo trudnych i skierowane były do środowisk dotkniętych jednocześnie wieloma dysfunkcjami. Zasiłek celowy w kwocie 300 zł otrzymała rodzina, w której koszty leczenia przekraczają możliwości finansowe rodziny (specjalistyczne wizyty lekarskie, drogie leki, dojazd do kliniki w Krakowie). Zasiłek celowy w kwocie 800 zł został skierowany do osoby o znacznym stopniu niepełnosprawności z przeznaczeniem na zakup sprzętów niezbędnych do wyposażenia mieszkania socjalnego (tapczan, lodówka).

Kolegium powołując się na regulację zawartą w art. 39 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej stwierdziło, że decyzja o odmowie lub przyznaniu pomocy w formie zasiłku celowego jest decyzja uznaniową. Organ pomocowy ma w tym zakresie swobodę rozstrzygnięcia, które podejmuje na tle konkretnych okoliczności sprawy i z uwzględnieniem własnych możliwości finansowych (art. 3 ust. 3 i 4 ustawy).

W skardze na powyższe rozstrzygnięcie do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach H. Z. zakwestionowała wysokość przyznanego jej świadczenia, uznając kwotę 100zł zasiłku celowego za niewystarczającą. Podała, że środki, które posiada nie pozwalają jej na zaspokojenie najbardziej podstawowych potrzeb, w tym dokonania opłat za mieszkanie komunalne (163,76 zł za 17,4 m²). Zasiłek stały w kwocie 444zł nie wystarcza jej na przeżycie, nie mówiąc o innych potrzebach poza żywnością, nawet w sytuacji, gdy korzysta z kartek na obiady z MOPR.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosła o jej oddalenie podtrzymując stanowisko zwarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył co następuje:

Skarga nie jest zasadna, albowiem zaskarżone rozstrzygnięcie odpowiada prawu.

Zgodnie z art. 3 § 1 oraz art. 145 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), zwanej dalej p.p.s.a., wojewódzkie sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, co oznacza, że w zakresie dokonywanej kontroli sąd zobowiązany jest zbadać, czy organy administracji w toku postępowania nie naruszyły przepisów prawa materialnego i przepisów postępowania w sposób, który miał lub mógł mieć wpływ na wynik sprawy. Sądowa kontrola legalności zaskarżonych orzeczeń administracyjnych sprawowana jest przy tym w granicach sprawy, a sąd nie jest związany zarzutami, wnioskami skargi, czy też powołaną w niej podstawą prawną (art. 134 § 1 p.p.s.a.).

Dokonując tak rozumianej oceny zaskarżonego rozstrzygnięcia, Wojewódzki Sąd Administracyjny nie dopatrzył się w nim naruszeń prawa skutkujących koniecznością jego uchylenia lub stwierdzenia nieważności (art. 145 § 1 i 2 p.p.s.a.).

Zasady przyznawania świadczeń z pomocy społecznej określają przepisy ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. 2009r., Nr 175, poz. 1362 ze zm.). Cele pomocy społecznej określone zostały w art. 2 i 3 tej ustawy jako wspieranie osób i rodzin w ich wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i przezwyciężania trudnych sytuacji życiowych, których nie są w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości, a także umożliwianie im życia w warunkach odpowiadających godności człowieka. Rodzaj, forma i rozmiar świadczenia powinny być odpowiednie do okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy (art. 3 ust. 3). Potrzeby osób i rodzin korzystających z pomocy powinny zostać uwzględnione, jeżeli odpowiadają celom i mieszczą się w możliwościach pomocy społecznej (art. 3 ust. 4).

W rozpoznawanej sprawie skarżąca wniosła o przyznanie jej pomocy finansowej na potrzeby bytowe i koszty leczenia. W myśl art. 39 ust. 1 i 2 ustawy o pomocy społecznej, zasiłek celowy może być przyznany w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej, w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu. Zgodnie zaś z art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy w zw. z § 1 pkt 1 lit. b rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 lipca 2009r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych pomocy społecznej (Dz.U. Nr 127, poz. 1055) prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej, z zastrzeżeniem art. 40, 41, 78 i 91 ustawy, przysługuje osobie samotnie gospodarującej, której dochód nie przekracza kwoty 477 zł (kryterium dochodowe).

Ustalenie wysokości zasiłku celowego oparte jest na uznaniu administracyjnym, które pozwala organowi administracji na wybór rozstrzygnięcia, przy czym organ uwzględnia nie tylko sytuację materialną osoby ubiegającej się o pomoc, ale również możliwości finansowe ośrodka. Pomoc powinna być przyznawana w pierwszej kolejności tym osobom, które nie są w stanie samodzielnie egzystować i zgodnie celami ustawy. Uznanie oznacza przyznanie organowi administracji pewnego stopnia swobody przy podejmowaniu decyzji, pozwalającej na wybór spośród kilku prawnie dopuszczalnych wariantów rozstrzygnięć tego, który organ uważa za najbardziej właściwy. O tym jaka ma być treść wydawanej decyzji decyduje wyobrażenie organu o celowości wydania decyzji konkretnej treści. Jednocześnie decyzja taka nie podlega kontroli sądowej z punktu widzenia owej celowości (por.: I. Bogucka, "Państwo prawne a problem uznania administracyjnego", Państwo i Prawo 1992 r., z. 10, s. 32 i nast.). Nie oznacza to jednak wyłączenia decyzji uznaniowych spod kontroli sądowej. Kontrola ta jest jednak ograniczona i sprowadza się do oceny, czy organ administracji uwzględnił całokształt okoliczności faktycznych mających znaczenie w sprawie oraz czy w ramach swego uznania nie naruszył on zasady swobodnej oceny dowodów (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 maja 2002r. sygn. SA/Sz 2548/00). Kontrola sądu dotyczy więc prawidłowości postępowania organu administracji, poprzedzającego wydanie decyzji. W szczególności polega ona na sprawdzeniu, czy wydanie decyzji poprzedzone zostało prawidłowo przeprowadzonym postępowaniem dowodowym oraz wyjaśnieniem stanu faktycznego sprawy zgodnie z obowiązkami nałożonymi na organy administracji w przepisach art. 7, 77 § 1 i 80 k.p.a.

W rozpoznawanej sprawie organy administracji zgodnie z przedstawionymi wyżej wymogami dokonały prawidłowych ustaleń co do stanu faktycznego oraz jego prawidłowej oceny. Decyzja organu pomocy społecznej została wydana bowiem po przeprowadzeniu w dniu 13.07.2010r. wywiadu środowiskowego oraz ustaleniu aktualnej sytuacji życiowej wnioskodawczyni. H. Z. korzysta z pomocy MOPR w K. od października 2002r. W czerwcu 2010r. udzielono jej pomocy na kwotę w sumie 772 zł. W tej sytuacji organ pomocy społecznej uznając, że skarżąca znajduje się w trudnej sytuacji wsparł ją stosownie do okoliczności i w miarę posiadanych do dyspozycji środków.

Podkreślić również należy, iż uznanie administracyjne obejmuje także prawo organu do oceny hierarchii zgłaszanych potrzeb, które należy wziąć pod uwagę w kontekście ogólnej liczby osób ubiegających się o pomoc oraz zgłoszonych przez nich żądań. Ośrodki pomocy dysponują ograniczonymi środkami finansowymi, a posiadane fundusze muszą być rozdzielane pomiędzy liczne grono osób wymagających wsparcia. Nie ulega zatem wątpliwości, że organ nie może zabezpieczyć wszystkich potrzeb osób ubiegających się o pomoc jak również udzielać świadczeń w oczekiwanej przez te osoby wysokości.

W orzecznictwie dotyczącym świadczeń z zakresu pomocy społecznej podkreśla się, że uzasadnienie decyzji uznaniowej powinno zawierać ustalenia organu dotyczące możliwości płatniczych ośrodka pomocy społecznej. Obowiązek poczynienia powyższych ustaleń wynika z art. 3 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej (por. wyrok NSA z dnia 16 kwietnia 2003r., sygn. I SA 3205/02). W tym zakresie zaskarżona decyzja organu drugiej instancji podaje przesłanki, jakimi kierował się organ przyznając H. Z. zasiłek celowy w wysokości 100 zł. Znajdujące się w aktach sprawy dane dotyczące wysokości środków pieniężnych jakimi dysponował MOPR w K. i wskazujące liczbę osób objętych pomocą jednoznacznie świadczą o tym, że organ przyznając skarżącej pomoc w formie zasiłku celowego w wysokości 100 zł nie naruszył prawa i nie przekroczył granic uznania administracyjnego. Organ bowiem wykazał, że wysokość udzielonego skarżącej zasiłku celowego nie była niższa od większości świadczeń tego rodzaju udzielonych w tym samym okresie innym osobom ubiegającym się o pomoc i mieściła się w granicach udzielanej przez organ pomocy. Organ wykazał również, że pomoc udzielona w wyższej wysokości niektórym osobom i rodzinom była uzasadniona ich sytuacją życiową i dochodową, znacznie trudniejszą od sytuacji skarżącej.

Mając powyższe na uwadze Wojewódzki Sąd Administracyjny uznał, że organ wydając decyzję nie naruszył przepisów prawa i nie przekroczył granic uznania administracyjnego, a zatem skarga wniesiona na taką decyzję musiała ulec oddaleniu na podstawie art. 151 p.p.s.a.