Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Dnia 15 grudnia 2020 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi, Wydział III w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Monika Krzyżaniak (spr.) Sędziowie: Sędzia NSA Janusz Nowacki Asesor WSA Małgorzata Kowalska po rozpoznaniu w dniu 15 grudnia 2020 roku na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi Przedsiębiorstwa Produkcyjno Handlowo Usługowego "A" K. W., G. W. Spółka jawna z siedzibą w P. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w P. z dnia [...] numer [...] w przedmiocie nałożenia kary pieniężnej 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta P. z [...] numer [...]; 2. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w P. na rzecz Przedsiębiorstwa Produkcyjno Handlowo Usługowego "A" K.W., G.W. Spółka jawna z siedzibą w P. kwotę 100 (sto) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Decyzją z [...], nr [...], wydaną na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. 2020 r., poz. 256 ze zm., dalej: "k.p.a."), Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...] utrzymało w mocy decyzję Prezydenta Miasta [...] [...] z [...] w przedmiocie nałożenia kary pieniężnej w wysokości 200 zł z tytułu naruszenia obowiązku zawiadomienia organu o zbyciu pojazdu w terminie nieprzekraczającym 30 dni.

W uzasadnieniu organ wskazał, że w dniu 21 lutego 2020 r. G. W. w imieniu Przedsiębiorstwa Produkcyjno Handlowo Usługowego [...] K. W., G. W. Spółka jawna z siedzibą w [...], złożył zawiadomienie o zbyciu w dniu 21 stycznia 2020 r. na podstawie faktury nr [...] z 21 stycznia 2020 r. wystawionej na nowego nabywcę R. P. W. oraz E. P. W., pojazdu marki Peugeot [...].

Wydanie samochodu nowemu nabywcy nastąpiło 22 stycznia 2020 r., natomiast R. P. W. dokonał rejestracji pojazdu w dniu 24 stycznia 2020 r.

Decyzją Prezydenta Miasta [...] z 22 maja 2020 r., wydaną w oparciu o art. 104 k.p.a. i art. 140mb pkt 2, art. 140n ust. 1, ust. 2a, ust. 4 i 6 w zw. z art. 78 ust. 2 pkt 1 ustawy z 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2020, poz. 110 ze zm., dalej: "p.r.d.") organ nałożył na PPHU [...] Spółka Jawna K., W. G., karę pieniężną w wysokości 200 zł z tytułu naruszenia obowiązku zawiadomienia organu w terminie nieprzekraczającym 30 dni o zbyciu w dniu 21 stycznia 2020 r. pojazdu.

Prezydenta Miasta [...] wskazał, że strona wypełniła obowiązek wynikający z przepisu art. 78 ust. 2 pkt 1 Prawa o ruchu drogowym, tj. zawiadomiła o zbyciu pojazdu, w dniu 21 lutego 2020 r., zaś nieprzekraczający termin 30 dni upłynął z dniem 20 lutego 2020 r. Organ wyjaśnił, że w wyniku analizy zakresu, w jakim strona dopuściła się przedmiotowego naruszenia, stwierdzono, iż obejmował on 1 dzień oraz że tego typu naruszenie jest pierwszym, jakiego dopuściła się strona w okresie od 1 stycznia 2020 r. Organ podniósł także, iż strona w związku z niezgłoszeniem w ustawowym terminie zbycia pojazdu, którego była właścicielem, nie uzyskała żadnych korzyści finansowych.

Organ poddał również ocenie przesłanki z art. 189f k.p.a. stwierdzając, że w sprawie nie mamy do czynienia z zaprzestaniem naruszenia prawa, gdyż złożone zawiadomienie o zbyciu pojazdu po ustawowym terminie trudno określić mianem zaprzestania naruszenia prawa. W sprawie brak jest też podstaw do uznania, że występuje znikome naruszenie prawa. Sama możliwość nałożenia kary pieniężnej jest na tyle istotna, że ustawodawca usankcjonował karę pieniężną za niedostosowanie się do przepisów prawa, umożliwiając organowi luz decyzyjny, co do wysokości kary. Kara ma mieć charakter nie tylko sankcyjny, ale również prewencyjny. Ustawodawca uznał poza tym, że na stronie spoczywa obowiązek znajomości przepisów prawa. Tym bardziej, że przepis nakładający na właściciela pojazdu obowiązek zawiadomienia o zbyciu pojazdu został wprowadzony przez art. 78 ust. 1 pkt 2 ustawy z dniem 1 stycznia 1998 r. Nie jest więc przepisem nowym, który mógłby być dla strony zaskoczeniem. Samo sankcjonowanie jest dopiero od 1 stycznia 2020 r. Biorąc pod uwagę powyższe ustalenia organ stwierdził, iż zasadne jest nałożenie na Spółkę kary pieniężnej w wysokości 200 zł, tj. najniższej możliwej kary przewidzianej przepisami prawa.

W odwołaniu od ww. decyzji Spółka wskazała, że sprawa dotyczy faktu sprzedaży samochodu marki Peugeot [...]. W dniu 21 stycznia 2020 r. nastąpiło wystawienie dokumentu księgowego w postaci faktury VAT. Ostateczne wydanie samochodu nastąpiło dzień później, tj. 22 stycznia 2020 r. W dniu 21 lutego 2020 r. zostało dokonane zgłoszenie sprzedaży pojazdu poprzez ePUAP. System ePUAP nie działa należycie i nie wiadomo, czy dokonało się zgłoszenia, czy nie. Strona podniosła, że nowy właściciel pojazdu dokonał jego rejestracji w dniu 24 stycznia 2020 r., realizując przesłankę materialną przepisu, czyli dokonanie w wyznaczonym terminie zmiany w systemie CEPiK. Nie ma więc, zdaniem strony, przyczyn materialnych do karania nowego, jak i starego właściciela pojazdu. Kupujący i sprzedający są mieszkańcami tego samego powiatu i są obsługiwani przez tą samą komórkę organizacyjną urzędu, więc nawet fizycznie dokonuje tej czynności ta sama osoba, zatem urząd nie może ukrywać, że nie znał stanu faktycznego.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...], po ponownym rozpoznaniu sprawy, powołując art. 78 ust. 2, art. 140mb pkt 2, art. 140m-140mb i art. 140n ust. 1, 4 i 6 p.r.d. stwierdziło, że z akt sprawy wynika, iż w dniu 21 lutego 2020 r. Spółka zawiadomiła organ o zbyciu w dniu 21 stycznia 2020 r. pojazdu marki Peugeot. Ustawa wyraźnie wskazuje, że wykonanie obowiązku ma nastąpić w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia zbycia lub nabycia pojazdu. Ustawowy zatem termin na realizację tego obowiązku upływał 20 lutego 2020 r. Organ wyjaśnił przy tym, że na wynik sprawy nie ma wpływu podnoszona przez stronę okoliczność, że nowy nabywca zarejestrował samochód w dniu 24 stycznia 2020 r. Zarówno bowiem na zbywcy, jak i nabywcy pojazdu ciążą określone obowiązki. Spółka zobowiązana była zatem wywiązać się z omawianego obowiązku w ustawowym terminie.

Organ II instancji stwierdził dalej, że nałożenie kary pieniężnej w omawianym trybie jest więc uzasadnione, dodając, iż w sytuacji stwierdzenia niewykonania opisanego obowiązku w ustawowym terminie organ ma obowiązek wydać stosowną decyzję. Decyzja ta ma charakter związany, a to oznacza, że organ nie ma żadnego luzu decyzyjnego w kwestii nałożenia kary. Luz decyzyjny pojawia się w sytuacji ustalania wysokości kary. Ustawa bowiem nakazuje wziąć w tym zakresie pod uwagę powtarzalność naruszeń, zakres naruszenia i ewentualne korzyści finansowe z faktu niewywiązania się w terminie z ww. obowiązku.

W sprawie niniejszej Spółce wymierzono karę w minimalnej wysokości ustawowego zagrożenia. Zatem kryteria wymiaru kary w omawianym trybie nie mają istotnego znaczenia. W ocenie organu odwoławczego, Prezydent Miasta [...] rozważył w toku postępowania, czy w sprawie nie zachodzą przesłanki do odstąpienia od nałożenia tej kary i udzielenia pouczenia. Na taki obowiązek organu administracji wskazuje kategoryczne brzmienie art. 189f § 1 k.p.a., z którego wynika obowiązek odstąpienia od nałożenia kary i poprzestanie na pouczeniu w przypadku zaistnienia którejś z przesłanek wskazanych w przepisie. Organ wskazał, że rację ma organ pierwszej instancji, że w okolicznościach sprawy oceny wymagała jedynie waga popełnionego naruszenia, uznając, że w sprawie nie ma podstaw do zastosowania przepisu art. 189f § 1 k.p.a. Z powyższym stanowiskiem organu pierwszej instancji Kolegium zgodziło się, stwierdzając, że faktem jest, że przepis określający termin do złożenia zawiadomienia o nabyciu lub zbyciu pojazdu funkcjonuje w obrocie prawnym już od 1 stycznia 1998 r. Co prawda sankcja za nieterminowe wykonanie tego obowiązku obowiązuje dopiero od 1 stycznia 2020 r., ale została wprowadzona ustawą z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2020 r. poz. 1579). Vacatio legis tego przepisu wynosiło ponad 4 miesiące, zatem skarżąca miała odpowiednie możliwości, aby zapoznać się z obowiązującymi w tym względzie przepisami. W tej sytuacji trudno byłoby przyjąć, że waga naruszenia prawa jest znikoma. W świetle powyższego SKO uznało, że odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

W skardze wniesionej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi Przedsiębiorstwo Produkcyjno Handlowo Usługowe [...] K. W., G. W. Spółka jawna z siedzibą w [...] nie zgodziło się z powyższym rozstrzygnięciem organu, wskazując, że w dniu 21 stycznia 2020 r. nastąpiło wystawienie dokumentu księgowego w postaci faktury VAT tytułem sprzedaży samochodu marki Peugeot [...] przez PPHU [...] Sp. j. na rzecz R. P. W.. Strona wskazała, że ostateczne wydanie pojazdu nastąpiło dzień później tj. 22 stycznia 2020 r. W dniu 21 lutego 2020 r. zostało dokonane zgłoszenie sprzedaży przez ePUAP, a system ten nie działa należycie i nie wiadomo, czy nie dokonało się zgłoszenia czy nie. R. P. W. dokonał jednak zgłoszenia faktu nabycia samochodu i zarejestrowania pojazdu w dniu 24 stycznia 2020 r. Strona podniosła, że złożona przez Spółkę skarga ma charakter systemowy oraz prawnomaterialny, gdyż zmierza do udzielenia odpowiedzi, czy na Spółce w ogóle ciążył obowiązek informacyjny względem urzędu Miasta w [...] oraz czy za chwilę zakończenia czynności prawnej, jaką jest sprzedaż samochodu należy traktować chwilę wystawienia dokumentu w postaci faktury, czy chwilę ostatecznego wydania samochodu kupującemu. Strona wskazała, że jeśli przyjąć, że ostatecznym zakończeniem sprzedaży jest wydanie samochodu, to nastąpiło ono dzień później i w związku z tym wniosek czyni zadość terminowi z art. 78 ust. 2 pkt 1 p.r.d.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...] wniosło o jej oddalenie i podtrzymało argumentację wyrażoną w zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Na wstępie wyjaśnić należy, iż sprawę rozpoznano na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 15zzs⁴ ust. 3 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 poz. 374 ze zm.). Zgodnie z tym przepisem, przewodniczący może zarządzić przeprowadzenie posiedzenia niejawnego, jeżeli uzna rozpoznanie sprawy za konieczne, a przeprowadzenie wymaganej przez ustawę rozprawy mogłoby wywołać nadmierne zagrożenie dla zdrowia osób w niej uczestniczących i nie można przeprowadzić jej na odległość z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku. Na posiedzeniu niejawnym w tych sprawach sąd orzeka w składzie trzech sędziów.

Niniejsza sprawia została przekazana do rozpoznania na posiedzeniu niejawnym na podstawie zarządzenia Przewodniczącego Wydziału III z 9 listopada 2020 r. (k. 47 akt sądowych) w związku z intensyfikacją rozwoju epidemii COVID-19 (na dzień 09.11.2020 r. zanotowano 21 713 nowych przypadków zachorowań oraz 173 zgony) i wprowadzeniem dodatkowych ograniczeń, nakazów i zakazów związanych z objęciem całego kraju strefą czerwoną, jak również w oparciu o zarządzenie nr 29/2020 Prezesa Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z 19 października 2020 r.

Informacja o powyższym zarządzeniu przekazana została do wiadomości organowi i stronie skarżącej pismami z 12 listopada 2020 r. (k. 48 i 49 akt sądowych).

Skarga zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 1 § 1 i 2 ustawy z 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (tj. Dz. U. z 2019 r., poz. 2167) i art. 3 § 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tj. Dz. U. z 2019 r., poz. 2325 ze zm. - zwanej dalej p.p.s.a.), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem stosując środki określone w ustawie. Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną, stosując przy tym przewidziane ustawą środki, w celu usunięcia naruszenia prawa w stosunku do aktów lub czynności wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach sprawy, której dotyczy skarga, jeżeli jest to niezbędne dla końcowego jej załatwienia (art. 134 § 1 i art. 135 p.p.s.a.).

W myśl art. 145 § 1 p.p.s.a., sąd uwzględniając skargę na decyzję lub postanowienie: 1) uchyla decyzję lub postanowienie w całości lub w części, jeżeli stwierdzi: naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy (lit. a), naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego (lit. b), inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy (lit. c); 2) stwierdza nieważność decyzji lub postanowienia w całości lub w części, jeżeli zachodzą przyczyny określone w art. 156 k.p.a. lub w innych przepisach; 3) stwierdza wydanie decyzji lub postanowienia z naruszeniem prawa, jeżeli zachodzą przyczyny określone w k.p.a. lub innych przepisach.

Z wymienionych przepisów wynika, że badanie legalności zaskarżonej decyzji przez sąd administracyjny obejmuje ocenę prawidłowości zastosowania przepisów prawa i ich wykładni przez organ administracji oraz zgodność z prawem procesowym, regulującym postępowanie przed organami administracji.

Ocena przeprowadzona według wskazanych powyżej kryteriów wykazała, że zachodzą podstawy do uchylenia zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji Prezydenta Miasta [...] znak: [...] z [...] w przedmiocie nałożenia na Przedsiębiorstwo Produkcyjno Handlowo Usługowe [...] K. W., G. W. Spółka jawna z siedzibą w [...] kary pieniężnej w wysokości 200 zł z tytułu naruszenia obowiązku zawiadomienia organu o zbyciu pojazdu w terminie nieprzekraczającym 30 dni.

Matrialnoprawną podstawę rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie stanowią przepisy ustawy z 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2020, poz. 110 ze zm., dalej: "p.r.d.").

Stosownie do art. 78 ust. 2 pkt 1 ww. ustawy, właściciel pojazdu zarejestrowanego jest obowiązany zawiadomić w terminie nieprzekraczającym 30 dni starostę o nabyciu lub zbyciu pojazdu. Ponadto, w myśl art. 140 mb pkt 2 p.r.d., kto będąc właścicielem pojazdu zarejestrowanego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wbrew przepisowi art. 78 ust. 2 pkt 1 nie zawiadamia starosty o nabyciu lub zbyciu pojazdu podlega karze pieniężnej w wysokości od 200 do 1000 zł.

W ocenie Sądu, nie ulega wątpliwości, iż złożenie w dniu 21 lutego 2020 r. przez Przedsiębiorstwo Produkcyjno Handlowo Usługowe [...] K. W., G. W. Spółka jawna zawiadomienia o zbyciu pojazdu marki Peugeot [...], nastąpiło z uchybieniem terminowi, o którym mowa w art. 78 ust. 2 pkt 1 p.r.d. Skoro nie jest sporne, że dokument sprzedaży pojazdu marki Peugeot [...] wystawiony został przez Spółkę w dniu 21 stycznia 2020 r., to termin 30 dni na dokonanie zgłoszenia zbycia tego pojazdu upływał z dniem 20 lutego 2020 r. Dla powyższej oceny nie ma znaczenia fakt, iż wydanie kupującemu pojazdu nastąpiło w dniu 22 stycznia 2020 r., gdyż zgodnie z art. 155 § 1 Kodeksu cywilnego, umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, przekazania nieruchomości lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły. Umowa sprzedaży, której przedmiotem są rzeczy oznaczone co do tożsamości (taką rzeczą jest bez wątpienia samochód), ma zatem charakter umowy konsensualnej, a objęte jej treścią zobowiązania stron dochodzą do skutku solo consensu. Ważność umowy zależy więc wyłącznie od zgodnych oświadczeń woli stron, w ramach, których sprzedawca zobowiązuje się do przeniesienia własności rzeczy (prawa) na nabywcę i wydania rzeczy, a kupujący do odebrania rzeczy i zapłaty ceny, natomiast wydanie rzeczy i zapłata ceny są zdarzeniami będącymi wyłącznie przejawami wykonania umowy. Skarżąca, w toku postępowania nie powoływała się na okoliczność, iż strony transakcji z dnia 21 stycznia 2020 r. ustaliły inny moment przeniesienia prawa własności samochodu marki Peugeot [...], zatem przyjąć należy, iż do zbycia tego pojazdu doszło właśnie w dacie wystawienia faktury sprzedaży.

Z uwagi na brzmienie art. 78 ust. 2 pkt 1 p.r.d. pewne wątpliwości może natomiast budzić to, czy faktycznie strona skarżąca była zobowiązana do dokonania zgłoszenia zbycia pojazdu marki Peugeot 407, skoro po dniu 21 stycznia 2020 r. nie była już jego właścicielem, a przepis wyraźnie odnosi się do właściciela pojazdu, a ponadto jest w tym przepisie mowa o obowiązku właściciela zawiadomienia o "nabyciu lub zbyciu pojazdu".

Zdaniem jednak Sądu w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę, nie ma znaczenia, iż dana osoba nie jest już właścicielem pojazdu w momencie dokonywania zawiadomienia, gdyż art. 140mb pkt 2 p.r.d. odnosi się do zbywcy pojazdu, a zatem osoby, która nie jest już właścicielem pojazdu w chwili wykonywania obowiązku. Jeżeli chodzi o wykonanie obowiązku zawiadomienia o zbyciu pojazdu, to stosownie do § 17 ust. 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa z 11 grudnia 2017 r. w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów oraz wymagań dla tablic rejestracyjnych (Dz. U. z 2017 r. poz. 2355), dotychczasowy właściciel pojazdu do zawiadomienia dołącza kopię dokumentu, na podstawie którego nastąpiło zbycie pojazdu, zatem w przypadku obowiązku zawiadomienia o zbyciu pojazdu, obowiązek ten w istocie ciąży na byłym właścicielu. Inna interpretacja omawianego przepisu prowadziłaby do sytuacji, iż część tego przepisu byłaby "martwa", gdyż żaden podmiot nie posiadałby obowiązku zawiadomienia o zbyciu pojazdu, a to byłoby sprzeczne z ratio legis tej regulacji.

Podobnie, jeżeli chodzi o spójnik "lub" użyty w art. 78 ust. 2 pkt 1 p.r.d., to przyjąć należy za Sądem Najwyższym (wyrok z 2 marca 2015 r. sygn. IV KK 382/14), iż użycie wyrażeń pomocniczych - głównie przyimków, spójników oraz partykuł - w przepisach prawa służy budowaniu zdań, jednak nie mogą być odczytywane wyłącznie jako operator logiczny. Spójnik "lub" ma zatem w przepisach prawa najczęściej na celu wyliczenie, nie zaś zasygnalizowanie alternatywy. W powołanym wyroku SN stwierdził, iż spójniki "i", "lub", użyte w treści ustawy z 1999 r. o broni i amunicji, w tym w jej przepisach karnych, są stosowane zamiennie w znaczeniu enumeracyjnym i nie występują wtedy jako funktory koniunkcji, bądź funktory alternatywy zwykłej.

Uznać zatem należy, iż na skarżącej Spółce ciążył obowiązek wynikający z art. 78 ust. 2 pkt 1 p.r.d. zawiadomienia organu w nieprzekraczalnym terminie 30 dni o zbyciu pojazdu marki Peugeot [...], niezależnie od tego, czy nabywca pojazdu spełnił swój obowiązek zawiadomienia organu o nabyciu tego pojazdu. Powyższemu obowiązkowi skarżąca uchybiła, bowiem złożyła zawiadomienie o zbyciu przedmiotowego pojazdu jeden dzień po upływie terminu wskazanego w art. 78 ust. 2 pkt 1 p.r.d.

Powyższa ocena nie oznacza jednak a priori zasadności nałożenia na skarżącą kary pieniężnej, bowiem istotną kwestią w niniejszej sprawie jest odpowiedź na pytanie, czy istnieją podstawy do zastosowania instytucji odstąpienia od nałożenia administracyjnej kary pieniężnej, wynikające z art. 189f k.p.a. Przepis ten stanowi, iż:

§ 1. Organ administracji publicznej, w drodze decyzji, odstępuje od nałożenia administracyjnej kary pieniężnej i poprzestaje na pouczeniu, jeżeli:

1) waga naruszenia prawa jest znikoma, a strona zaprzestała naruszania prawa lub

2) za to samo zachowanie prawomocną decyzją na stronę została uprzednio nałożona administracyjna kara pieniężna przez inny uprawniony organ administracji publicznej lub strona została prawomocnie ukarana za wykroczenie lub wykroczenie skarbowe, lub prawomocnie skazana za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe i uprzednia kara spełnia cele, dla których miałaby być nałożona administracyjna kara pieniężna.

§ 2. W przypadkach innych niż wymienione w § 1, jeżeli pozwoli to na spełnienie celów, dla których miałaby być nałożona administracyjna kara pieniężna, organ administracji publicznej, w drodze postanowienia, może wyznaczyć stronie termin do przedstawienia dowodów potwierdzających:

1) usunięcie naruszenia prawa lub

2) powiadomienie właściwych podmiotów o stwierdzonym naruszeniu prawa, określając termin i sposób powiadomienia.

§ 3. Organ administracji publicznej w przypadkach, o których mowa w § 2, odstępuje od nałożenia administracyjnej kary pieniężnej i poprzestaje na pouczeniu, jeżeli strona przedstawiła dowody, potwierdzające wykonanie postanowienia.

Powyższy przepis formułuje zatem warunki dopuszczalności odstąpienia od nałożenia pieniężnej kary administracyjnej. Organ odstępuje od nałożenia kary i poprzestaje na pouczeniu strony w dwojakiego rodzaju sytuacjach. Po pierwsze, organ stwierdza, że waga naruszenia prawa jest znikoma, a strona zaprzestała naruszania prawa (art. 189f § 1 pkt 1). Organ jest wówczas zobligowany do poprzestania na pouczeniu strony, co zgodnie z zasadą proporcjonalności stanowi działanie adekwatne do okoliczności sprawy. Po drugie, doszło do realizacji celów, dla których miałaby być nałożona administracyjna kara pieniężna. Cele te mogły zostać osiągnięte w ramach odrębnego postępowania toczącego się przed postępowaniem w sprawie nałożenia administracyjnej kary pieniężnej (art. 189f § 1 pkt 2). W takim przypadku organ jest zobligowany do poprzestania na pouczeniu strony. Powyższe cele mogą być osiągnięte również w wyniku wyznaczenia stronie przez organ terminu do usunięcia naruszenia prawa lub powiadomienia właściwych podmiotów o stwierdzonym naruszeniu prawa (art. 189f § 2). Wyznaczenie takiego terminu jest fakultatywne. Jeżeli jednak strona w wyznaczonym terminie przedstawiła żądane dowody, to organ jest zobligowany do odstąpienia od nałożenia administracyjnej kary pieniężnej i poprzestania na pouczeniu (Przybysz Piotr Marek. Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2019).

Jak wynika z uzasadnienia zaskarżonej decyzji, organy obu instancji uznały, iż w sprawie nie znajduje zastosowania art. 189f § 1 pkt 1 k.p.a., gdyż naruszenie którego dopuściła się strona nie ma charakteru znikomego, a ponadto nie doszło do zaprzestania naruszania prawa, bowiem za takie trudno uznać złożenie zawiadomienia o zbyciu pojazdu po ustawowym terminie.

Sąd rozpoznający niniejszą sprawę z powyższą oceną organów się nie zgadza.

Kodeks postępowania administracyjnego w § 1 pkt 1 art. 189f wymaga dla odstąpienia od nałożenia kary wystąpienia dwóch przesłanek: znikomej wagi naruszenia oraz zaprzestania naruszenia prawa. Przy tym ustawodawca nie wskazał okoliczności, którymi organ powinien kierować się przy dokonywaniu oceny czy w danej sprawie mamy do czynienia ze znikomym naruszeniem prawa, czy też nie. Przyjmuje sie jednak, że oceniając czy w danej sprawie mamy do czynienia z naruszeniem o znikomej wadze można odwołać się do rozwiązań obowiązujących w prawie karnym, gdzie stopień ciężkości naruszenia przez sprawcę prawa mierzony jest tzw. stopniem społecznej szkodliwości czynu, którego "znikomość" również stanowi negatywną przesłankę do wszczęcia lub dalszego prowadzenia postępowania karnego (patrz: Dudziak Sławomir. Zasady wymiaru administracyjnych kar pieniężnych po nowelizacji Kodeksu postępowania administracyjnego. Samorząd Terytorialny, 2018, nr 6. s. 23-32.). Wskazać zatem trzeba, że zgodnie z art. 115 § 1 k.k. przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu sąd bierze pod uwagę rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków, a także postać zamiaru, motywację sprawcy, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia. W piśmiennictwie wskazuje się również, że oceniając czy dane naruszenie można określić mianem "znikomego" należy odwołać się do przesłanek wymierzenia kary administracyjnej określonych w art. 189d pkt 1 k.p.a. (patrz: Wróbel Andrzej. Art. 189 (f). W: Komentarz aktualizowany do Kodeksu postępowania administracyjnego. System Informacji Prawnej LEX, 2019). jeszcze inny pogląd (Cebera Agata i Firlus Jakub Grzegorz. Art. 189 (f). W: Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, wyd. II. Wolters Kluwer Polska, 2019) nakazuje przy ocenie wagi naruszenia prawa kierować się tym, czy konkretne naruszenie prawa wywołało (lub mogło wywołać) skutki faktyczne lub prawne w obszarze konkretnych dóbr prawnie chronionych, tj. dóbr chronionych przez naruszoną normę sankcjonowaną, wskazując że jeżeli konkretne naruszenie prawa:

- wywołało (lub mogło wywołać) poważne negatywne skutki w obszarze dóbr prawnie chronionych, to przyjąć należy, że waga naruszenia prawa jest znaczna;

- wywołało (lub mogło wywołać) sporadyczne negatywne skutki w obszarze dóbr prawnie chronionych, to przyjąć należy, że waga naruszenia prawa nie jest znaczna;

- wywołało jednostkowe i nieznacznie negatywne skutki w obszarze dóbr prawnie chronionych lub skutków tych w ogóle nie wywołało i wywołać nie mogło, to przyjąć należy, że waga naruszenia prawa jest znikoma.

W dwóch ostatnich publikacjach wskazuje się również, że z uwagi na zawarty w art. 189f § 1 pkt 1 k.p.a. wymóg zaprzestania naruszania prawa, przepis ten znajduje zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do naruszeń o charakterze ciągłym, trwałym lub powtarzającym się, natomiast nie ma zastosowania do zachowania osoby polegającego na jednorazowym naruszeniu obowiązku lub zakazu. Z tym ostatnim zdaniem Sąd się jednak nie zgadza, bowiem z treści art. 189f § 1 pkt 1 k.p.a. takiego ograniczenia wyczytać nie można. Gdyby w istocie przyjąć powyższe stanowisko za prawidłowe, prowadziłoby to do sytuacji, iż osoby naruszające przepisy prawa przez dłuższy okres czasu i w sposób ciągły, byłyby na uprzywilejowanej pozycji w stosunku do podmiotów, których działanie polegało na jednorazowym naruszeniu prawa. Art 189f § 1 pkt 1 stanowi bowiem o obowiązku organu do odstąpienia od nałożenia administracyjnej kary pieniężnej i poprzestania na pouczeniu w przypadku zaistnienia wskazanych w nim przesłanek, a skoro przyjmowane byłoby, że przepis ten nie ma zastosowania do zachowania osoby polegającego na jednorazowym naruszeniu obowiązku lub zakazu, to powyższa regulacja nigdy nie znalazłaby zastosowania do odstąpienia do wymierzenia kary w ogromnej grupie spraw. Jest to, zdaniem Sądu, koncepcja niesłuszna, zwłaszcza biorąc pod uwagę sytuację taką, jak w niniejszej sprawie, gdy strona z własnej woli, bez wezwania organu wykonała obowiązek zawiadomienia o zbyciu pojazdu, tyle że z uchybieniem ustawowego terminu o 1 dzień. Skoro brak zawiadomienia o zbyciu pojazdu powoduje, iż podmiot na którym ciążył ten obowiązek, pozostaje w sytuacji trwającego naruszenia prawa poprzez brak określonego działania nakazanego przez ustawę, to spełnienie tego obowiązku powoduje, że mamy w istocie do czynienia z zaprzestaniem naruszenia prawa. Z uwagi na powyższe, w ocenie Sądu, w rozpoznawanej sprawie spełniona została przesłanka wynikająca z art. 189f § 1 pkt 1 k.p.a. tj. mamy do czynienia z zaprzestaniem naruszenia prawa przez stronę skarżącą.

Zdaniem Sądu, nie można również zgodzić się z organem, iż zawiadomienie organu o zbyciu pojazdu z 1 dniowym uchybieniem terminu, przy jednoczesnym wykonaniu przez nabywcę obowiązku zawiadomienia o nabyciu tego pojazdu i dokonaniu jego przerejestrowania, nie ma charakteru znikomego. Trudno jest przyjąć stanowisko organu, iż wykonanie przez skarżącą obowiązku zawiadomienia o zbyciu pojazdu 1 dzień po terminie, wywołało znacznie negatywne skutki w obszarze dóbr prawnie chronionych, jeżeli w ogóle takie skutki można dostrzec. Skoro bowiem wykonanie przez właściciela pojazdu obowiązku zawiadomienia o jego zbyciu lub nabyciu ma na celu zabezpieczenie przez sytuacjami, w których mimo przeniesienia własności samochodu, pojazd ten nadal jest zarejestrowany na zbywcę i to on figuruje w Centralnej Ewidencji Pojazdów i innych dokumentach urzędowych jako właściciel tego pojazdu, to - jak słusznie podnosi strona skarżąca - wobec tego, że nabywca zarejestrował na siebie przedmiotowy pojazd już w dniu 24 stycznia 2020 r., od tego dnia organy administracji posiadały wiedzę na temat aktualnego właściciela pojazdu marki Peugeot [...]. Zatem spóźnienie się o 1 dzień przez zbywcę pojazdu z dokonaniem zawiadomienia, o którym mowa w art. art. 78 ust. 2 pkt 1 p.r.d., nie spowodowało nawet zagrożenia wystąpienia negatywnych skutków w obszarze dóbr prawnie chronionych, skoro nabywca pojazdu dokonał jego rejestracji na 27 dni przed upływem terminu przewidzianego dla właściciela do zawiadomienia o nabyciu lub zbyciu pojazdu. Istotne znaczenie ma również fakt, iż zarówno zbywca jaki i nabywca pojazdu są mieszkańcami tego samego powiatu i są obsługiwani przez tą samą komórkę organizacyjną urzędu, więc właściwy organ - na długo przed terminem, o którym mowa w art. 78 ust. 2 pkt 1 p.r.d. - posiadał informację o zbyciu przez stronę skarżącą pojazdu marki Peugeot [...]. W powyższych okolicznościach uznać należy w ocenie Sądu, iż naruszenie prawa przez Przedsiębiorstwo Produkcyjno Handlowo Usługowego [...] K. W., G. W. Spółka jawna z siedzibą w [...] miało charakter znikomy, a zatem wystąpiły przesłanki do obligatoryjnego zastosowania przez organ art. 189f § 1 pkt 1 k.p.a.

Ponadto, nawet jeżeli przyjąć, iż w rozpoznanej sprawie nie mogła mieć zastosowania przesłanka odstąpienia od wymierzenia kary administracyjnej określona w art. 189f § 1 k.p.a., z uwagi na jednorazowe naruszenie przez stronę skarżącą ustawowego obowiązku, to zasadne było ustalenie czy w sprawie wystąpiła przesłanka wymieniona w art. 189f § 2 i 3 k.p.a. Przepisy te (§ 2 i 3) dają możliwość odstąpienia od wymierzenia kary administracyjnej, jeżeli pozwoli to na spełnienie celów, dla których miałaby być nałożona administracyjna kara pieniężna. W rozpoznanej sprawie organy obu instancji tej kwestii w ogóle nie rozważały. Aby prawidłowo ustalić czy cele wymierzenia kary administracyjnej zostały w danym przypadku spełnione, należy poza oczywistym zidentyfikowaniem celu, jaki spełniać ma konkretna administracyjna kara pieniężna, zidentyfikować także cele, jakie zostałyby zrealizowane w przypadku poprzestania na pouczeniu, przy jednoczesnym usunięciu naruszenia prawa lub powiadomieniu właściwych podmiotów o stwierdzonym naruszeniu prawa oraz dokonać porównania, czy cele, dla których kara administracyjna ma być nałożona, pokrywają się z celami jakie osiągnięte zostaną w razie poprzestania na pouczeniu. Jeżeli cele te się pokrywają, to przyjąć należy, że odstąpienie od ukarania i poprzestanie na pouczeniu pozwoli na spełnienie celów, dla których miałaby być nałożona administracyjna kara pieniężna, (por. przywoływany już wyżej: Cebera Agata i Firlus Jakub Grzegorz. Art. 189 (f). W: Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, wyd. II. Wolters Kluwer Polska, 2019.) Wskazanych wyżej ocen organ jednak nie przeprowadził.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd działając na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a oraz art. 135 p.p.s.a., uchylił zaskarżoną decyzję z [...], nr [...] oraz poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta [...] [...] z [...] w całości. O zwrocie kosztów postępowania w kwocie 100 zł (wpis od skargi) orzekł na podstawie art. 200 wskazanej ustawy.

Ponownie rozpatrując sprawę, organy winny podjąć działania zgodne ze stanowiskiem Sądu wyrażonym w motywach niniejszego uzasadnienia, poprzez zastosowanie w stosunku do strony skarżącej art. 189f § 1 pkt 1 k.p.a. i wydanie rozstrzygnięcia w nim przewidzianego.

R.T.