Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Monika Nowicka (spr.) Sędziowie: Sędzia NSA Małgorzata Borowiec Sędzia del. NSA Jacek Hyla po rozpoznaniu w dniu 15 października 2015 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej wniosku Naczelnika Urzędu Celnego w O. o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego pomiędzy Naczelnikiem Urzędu Celnego w O. a Starostą O. w przedmiocie wskazania organu właściwego do rozpoznania sprawy dotyczącej uregulowania sytuacji prawnej motoroweru [...] o numerze identyfikacyjnym [...] postanawia: wskazać Naczelnika Urzędu Celnego w O. jako organ właściwy w sprawie.

Naczelnik Urzędu Celnego w O. wystąpił do Naczelnego Sądu Administracyjnego z wnioskiem o rozstrzygnięcie negatywnego sporu kompetencyjnego, jaki zaistniał pomiędzy organem wnioskującym a Starostą O., poprzez wskazanie organu właściwego w sprawie dotyczącej uregulowania sytuacji prawnej motoroweru [...] o nr rej.[...], numerze identyfikacyjnym [...].

W uzasadnieniu wniosku podano, że w dniu 2 sierpnia 2014 r. Policja usunęła z drogi motorower marki [...] o nr. rej.[...] i numerze identyfikacyjnym [...], a następnie przekazała ten pojazd na parking dozorowany.

Pismem z dnia [...] listopada 2014 r., Starosta O. został zawiadomiony o nieodebraniu z parkingu przez właściciela lub osobę uprawnioną w/w pojazdu, pomimo upływu 3 miesięcznego terminu, o którym mowa w art.130a ust. 10 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2012 r. poz. 1137 ze zm.).

Następnie ww. organ, przekazał Naczelnikowi Urzędu Celnego w O., jako organowi właściwemu do załatwienia sprawy, dokumenty dotyczące zatrzymanego pojazdu oraz zawiadomienie o jego nieodebraniu z parkingu strzeżonego, celem uregulowania jego sytuacji prawnej zgodnie z przepisami prawa celnego.

Zdaniem wnioskodawcy powyższe stanowisko było jednak nieprawidłowe, gdyż uwzględniając, dokonane przez Starostę O. w tym zakresie ustalenia, należało przyjąć, że to Starosta O. posiadał kompetencję do załatwienia przedmiotowej sprawy. Usunięty z drogi pojazd był przywieziony z Niemiec a następnie zakupiony przez R. G. w lipcu 2014 r. Motorower nie był wprawdzie zarejestrowany w Republice Federalnej Niemiec ( w której – z uwagi na pojemność silnika i maksymalną prędkość - rejestracji podlegają tylko określone motorowery) ani też na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, ale był dopuszczony do ruchu na terytorium Niemiec na podstawie dokumentów "Allgemeine Betriebserlaubnis" i "Zweirad-Vertbiebs-GmbH" wydanych w 1999 r. i 2000 r., co uzasadniało brak konieczności weryfikowania go w ewidencjach innych państw członkowskich UE. Wskazywano też na brak jakichkolwiek dowodów, wskazujących iż pojazd ten został nielegalnie wprowadzony na obszar celny Unii Europejskiej, a zatem przepis art.130a ust 10b ustawy - Prawo o ruchu drogowym nie znajdował w niniejszym przypadku zastosowania.

Wnioskodawca podkreślił też, że użyte w w/w przepisie pojęcie "uregulowania sytuacji prawnej towaru" odnosi się do mających rangę rozporządzeń przepisów wspólnotowych: Wspólnotowego Kodeksu Celnego (rozporządzenie Rady EWG nr 2913/92 z dnia 12 października 1992r. ustanawiające Wspólnotowy Kodeks Celny - Dz. Urz. UE. L. 302 z dnia 19.10.1992 r. dalej: WKC) oraz przepisów wykonawczych (rozporządzenie Komisji (EWG) nr 2454/93 z dnia 2 lipca 1993 r. ustanawiające przepisy w celu wykonania rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92 ustanawiającego Wspólnotowy Kodeks Celny - Dz. U. UE.L. 253 z 11.10.1993r. ze zm. - w skrócie: RWKC). We wspólnotowym prawie celnym wymieniono zaś kilka przypadków, w których organy celne z urzędu mają obowiązek podejmować wszelkie niezbędne działania zmierzające do uregulowania sytuacji towaru. Przypadki te wiążą się przy tym przede wszystkim z nieprawidłowym postępowaniem osoby, na której ciążą, obowiązki wynikające z przepisów prawa celnego. Fakt, że towary znajdują się wówczas w nietypowej sytuacji powoduje konieczność podjęcia, niejako z urzędu, działań "zastępczych" przez organ celny. Przypadki te zostały wymienione chociażby w art. 53, 57, 75 i 89 WKC. W szczególności, w art. 57 WKC wskazano, że w sytuacji, gdy organy stwierdzą, że towary zostały wprowadzone na obszar celny Wspólnoty z naruszeniem przepisów lub zostały usunięte spod dozoru celnego, podejmują wszelkie niezbędne działania, łącznie ze sprzedażą towarów, w celu uregulowania ich sytuacji.

Zdaniem organu celnego, z materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie nie wynikało jednak, aby opisany na wstępie pojazd został sprowadzony z kraju trzeciego ( nienależącego do Wspólnoty). Wynikało natomiast wprost, że przedmiotowy pojazd został przywieziony z terenu Republiki Federalnej Niemiec i tam też był użytkowany. Regulowanie sytuacji prawnej towarów dotyczy zaś wyłącznie towarów posiadających status towarów niewspólnotowych.

Z uwagi zatem na fakt, że żadne dowody nie wskazywały, aby wspomniany pojazd został nielegalnie wprowadzony na obszar celny Wspólnoty z kraju trzeciego i wymagał dopuszczenia do obrotu na obszarze celnym UE – zdaniem Naczelnika Urzędu Celnego w O. - zastosowanie w niniejszym przypadku miał art. 313 ust. 1 RWKC, zgodnie z którym, z zastrzeżeniem art. 180 Kodeksu i wyjątków wymienionych w ust. 2 niniejszego artykułu, wszystkie towary znajdujące się na obszarze celnym Wspólnoty uznaje się za towary wspólnotowe, chyba, że potwierdzono, że nie mają one statusu wspólnotowego.

Naczelnik Urzędu Celnego stwierdził również, że w niniejszej sprawie nie mógł znajdować zastosowania art. 320 lit. a RWKC, w świetle którego, w sytuacji konieczności potwierdzenia wspólnotowego statusu silnikowych pojazdów drogowych zarejestrowanych w Państwie Członkowskim, pojazdy takie uważane są za wspólnotowe pod warunkiem, że posiadają tablice i dowód rejestracyjny, a dane umieszczone w dowodzie rejestracyjnym i na tablicach rejestracyjnych potwierdzają w niezaprzeczalny sposób ich wspólnotowy status. W niniejszym bowiem przypadku oparcie przywołanej regulacji na stwierdzeniu faktu rejestracji pojazdu czyniło ją bezużyteczną w związku z ustaleniem, iż ww. pojazd nie podlegał rejestracji na terenie Republiki Federalnej Niemiec, a przepis ten dotyczył tylko takich pojazdów, które podlegają takiemu obowiązkowi w innych krajach UE.

Organ celny podkreślił jednocześnie, że nawet w sytuacji gdyby uznać, że dokumenty zezwalające na poruszanie się ww. pojazdem w Niemczech posiadają walor dokumentów rejestracyjnych, to - w świetle przywołanej regulacji - pojazd ten również powinien posiadać status towaru wspólnotowego.

W rezultacie organ wnioskujący wnosił o wskazanie Starosty O. jako organu właściwego w sprawie.

Uczestniczący w postępowaniu Starosta O. wnosił natomiast o wskazanie Naczelnika Urzędu Celnego w O. jako organu właściwego do rozpoznania niniejszej sprawy. Uczestnik postępowania wskazywał, że w świetle dokonanych ustaleń faktycznych, to na Naczelniku Urzędu Celnego w O. –zgodnie z art. 130a ust. 10b ustawy - Prawo o ruchu drogowym - ciążył obowiązek uregulowania sytuacji prawnej motoroweru [...] o numerze identyfikacyjnym [...].

Zdaniem Starosty, Allgemeine Betriebserlaubnis oraz Zweirad-Vertbiebs-GmbH stanowiły dokumentami potwierdzające dopuszczenie pojazdu do ruchu na drogach publicznych, co w Republice Federalnej Niemiec nie jest tożsame z rejestracją pojazdu. Allgemeine Betriebserlaubnis czy Zweirad-Vertbiebs-GmbH nie są też dowodem rejestracyjnym, którego określony wzór funkcjonuje na terytorium w/w państwa. Nie można im również hipotetycznie nadać takiego waloru. W świetle zaś przedstawionych przez organ celny okoliczności oraz przywołanego art. 320 lit. a RWKC, ww. pojazdu nie można było uznać za pojazd wspólnotowy.

W sytuacji zatem, gdy przedmiotowy pojazd nie był zarejestrowany ani na terytorium Republiki Federalnej Niemiec (skąd został sprowadzony) ani nie został przerejestrowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, to na Naczelniku Urzędu Celnego w O. ciążył obowiązek uregulowania jego sytuacji - zgodnie z przepisami prawa celnego.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 15 § 1 pkt 4 w związku z art. 4 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), Naczelny Sąd Administracyjny rozstrzyga spory o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi, o ile odrębna ustawa nie stanowi inaczej, oraz spory kompetencyjne między organami tych jednostek a organami administracji rządowej. W obu przypadkach spór kompetencyjny (i spór o właściwość) może powstać tylko w ramach konkretnej sprawy administracyjnej, która jest przedmiotem prowadzonego postępowania, albo co do której odmówiono nadania biegu postępowaniu.

W rozpatrywanej sprawie zaistniał negatywny spór kompetencyjny pomiędzy Naczelnikiem Urzędu Celnego w O. a Starostą O. w przedmiocie wskazania organu właściwego do załatwienia sprawy związanej z uregulowanej sytuacji prawnej usuniętego z drogi publicznej motoroweru [...] o nr rej.[...], numerze identyfikacyjnym [...].

Wskazać zatem należy, że zgodnie z art. 130a ust. 10b ustawy - Prawo o ruchu drogowym, jeżeli pojazd usunięty z drogi, w przypadkach określonych w ust. 1 lub 2, nie jest zarejestrowany w żadnym z państw członkowskich Unii Europejskiej, przekazuje się go właściwemu miejscowo naczelnikowi urzędu celnego w celu uregulowania jego sytuacji - zgodnie z przepisami prawa celnego.

Zarówno wykładnia językowa, jak i wykładnia celowościowa tego przepisu prowadzą do jednoznacznej konkluzji o właściwości organu celnego w sprawie uregulowania sytuacji prawnej pojazdu usuniętego z drogi, który nie jest zarejestrowany w żadnym z państw Unii Europejskiej.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie wypełnia przesłankę powołanego przepisu. Nie budzi bowiem wątpliwości, iż przedmiotowy pojazd nie był zarejestrowany. Okoliczność, zaś że nie podlegał on obowiązkowi rejestracji w państwie członkowskim, z którego został sprowadzony, aktualnie nie ma znaczenia dla oceny konieczności podjęcia stosownych czynności i ustalenia właściwości organu. W niniejszym bowiem przypadku, bez względu na ww. okoliczność, zastosowanie znajduje art. 320 lit. a) RWCK, stanowiący w stosunku do powoływanego przez Naczelnika Urzędu Celnego art. 313 RWCK, normę o charakterze szczególnym. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli konieczne jest potwierdzenie statusu silnikowych pojazdów drogowych zarejestrowanych w Państwie Członkowskim, pojazdy takie uważane są za wspólnotowe pod warunkiem, że posiadają tablice i dowód rejestracyjny, a dane umieszczone w dowodzie rejestracyjnym i na tablicach rejestracyjnych potwierdzają w niezaprzeczalny sposób ich wspólnotowy status.

Wspomniany przepis jednoznacznie reguluje więc sporną kwestię, nie wprowadzając od niej wyjątków względem pojazdów nie podlegających obowiązkowi rejestracji w jednym z krajów członkowskich.

Powyższe oznacza zatem, że na gruncie obowiązujących przepisów, motorower [...] o nr rej.[...], numerze identyfikacyjnym [...] nie posiada statusu towaru wspólnotowego. Nie jest zarejestrowany w żadnym państwie unijnym. Jest to zatem sytuacja, którą reguluje art. 130a ust. 10b ustawy - Prawo o ruchu drogowym, który to przepis przewiduje, jako wyjątek od generalnej zasady, właściwość naczelnika urzędu celnego do załatwienia tego rodzaju sprawy.

Z tych przyczyn Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie powołanych wyżej przepisów, postanowił, jak w sentencji.