Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Elżbieta Trykoszko, Sędziowie sędzia NSA Grażyna Gryglaszewska, asesor sądowy WSA Marcin Kojło (spr.), Protokolant sekretarz sądowy Katarzyna Derewońko, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 3 grudnia 2019 r. sprawy ze skargi J. K. na uchwałę Sejmiku Województwa P. z dnia [...] grudnia 2012 r. nr [...] w sprawie dokonania podziału Województwa P. na obwody łowieckie 1. stwierdza nieważność zaskarżonej uchwały w zakresie dotyczącym obwodu łowieckiego numer [...] określonego w załącznikach numer 1 i 2 do tej uchwały, w odniesieniu do nieruchomości będących własnością skarżącej J. K. o numerach geodezyjnych [...], położonych w województwie p., powiat h., gmina H., miejscowość B., obręb Z., dla których prowadzona jest przez Sąd Rejonowy w B. księga wieczysta numer [...]; 2. zasądza od Sejmiku Województwa P. na rzecz skarżącej J. K. kwotę 300 (słownie: trzysta) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego w sprawie.

Pani J. K., po uprzednim wezwaniu Sejmiku Województwa P. do usunięcia naruszenia prawa (na które nie otrzymała odpowiedzi) złożyła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku na uchwałę Sejmiku Województwa P. nr [...] z dnia [...] grudnia 2012 r. w sprawie dokonania podziału Województwa P. na obwody łowieckie. Wskazaną uchwałę zaskarżyła w części dotyczącej obwodu łowieckiego nr [...] określonego w załączniku do tej uchwały, na terenie którego znajdują się działki stanowiące jej własność (nr [...], dla których prowadzona jest księga wieczysta o nr [...]). Skarżąca wniosła o stwierdzenie nieważności uchwały oraz zasądzenie kosztów postępowania sądowego.

Podstawowym zarzutem skargi jest sprzeczność zaskarżonej uchwały

z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 lipca 2014 r. (sygn. akt P 19/13). Trybunał stwierdził niezgodność z Konstytucją RP art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie, który to przepis stanowił podstawę prawną podjęcia zaskarżonej uchwały, a utracił on moc obowiązującą z dniem 22 stycznia 2016 r. Zdaniem skarżącej, wyznaczenie obwodu łowieckiego, obejmującego zasięgiem działki będące jej własnością, narusza konstytucyjnie chronione jej uprawnienia jako właściciela nieruchomości. Skarżącej nie została zapewniona prawnie skuteczna możliwość sprzeciwienia się włączeniu jej nieruchomości do obwodu łowieckiego.

Skarżąca dołączyła odpis księgi wieczystej na okoliczność, że jest właścicielką nieruchomości położonych w obwodzie łowieckim nr [...].

W odpowiedzi na skargę, Marszałek Województwa P. wniósł o jej oddalenie. W jego ocenie art. 27 ust. 1 ustawy Prawo łowieckie utracił moc na skutek wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 lipca 2014 r., ale utrata mocy tego przepisu nastąpiła dopiero z dniem 22 stycznia 2016 r., tj. z upływem osiemnastu miesięcy od dnia ogłoszenia powołanego wyroku. A zatem w dacie podjęcia zaskarżonej uchwały regulacja ta była normą obowiązującą. Istotą sądowej kontroli sprawowanej przez sądy administracyjne jest natomiast ocena legalności zaskarżonych aktów i czynności według stanu prawnego i faktycznego sprawy z daty ich podjęcia. Pozwala to na przyjęcie stanowiska, że uchwała będąca aktem prawa miejscowego, która w dacie jej podjęcia nie była dotknięta wadami powodującymi jej nieważność, nie może stać się nieważna z powodu późniejszej zmiany regulacji prawnych. Według stanu prawnego i faktycznego w dacie podjęcia kwestionowanej uchwały istniała podstawa prawna do jej przyjęcia w brzmieniu wydanym przez Sejmik Województwa P., zaś podjęcie tej uchwały poprzedzone zostało uzyskaniem wymaganych opinii i uzgodnień. Nie można zatem uznać, iż uchwała ta stała się nieważna z powodu późniejszej zmiany stanu prawnego na skutek wydania przez Trybunał Konstytucyjny wyroku z dnia 10 lipca 2014 r. w sprawie o sygn. akt P 19/13.

Z odpowiedzi na skargę wynika, że skarżąca jest właścicielem wskazanych w skardze nieruchomości, które wchodzą w skład obwodu łowieckiego nr [...].

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Skarga jest zasadna.

Zgodnie z art. 3 § 2 pkt 5 i 6 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2019 r., poz. 2325 - dalej: "p.p.s.a."), kontrola sądu administracyjnego obejmuje orzekanie w sprawach skarg na akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego

i terenowych organów administracji rządowej oraz na akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, inne niż określone w pkt 5, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej. W takich przypadkach, stwierdzając istotne naruszenie prawa zaskarżonym aktem (uchwałą), sąd stwierdza ich nieważność w całości lub w części (art. 147 § 1 p.p.s.a.). O istotności wady prawnej prowadzącej do takiego orzeczenia stanowią przepisy art. 82 ust. 1 i ust. 5 ustawy

z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa, których brzmienie było identyczne w dacie podejmowania zaskarżonej uchwały (na którą to datę sąd przeprowadza kontrolę w sprawie niniejszej), jak i obecnie. Zgodnie z tą regulacją, uchwała organu samorządu województwa sprzeczna z prawem jest nieważna. W przypadku nieistotnego naruszenia prawa nie stwierdza się nieważności uchwały, ograniczając się do wskazania, że uchwałę wydano z naruszeniem prawa.

Analiza wskazanych przepisów prowadzi do wniosku o istnieniu dwóch rodzajów wad aktów stanowionych przez organ województwa – istotnych

i nieistotnych. Do istotnych wad uchwały, skutkujących stwierdzeniem jej nieważności, zalicza się naruszenie przepisów wyznaczających kompetencję organów samorządu do podejmowania uchwał, naruszenie podstawy prawnej podjętej uchwały, naruszenie przepisów prawa ustrojowego oraz prawa materialnego, a także przepisów regulujących procedury podejmowania uchwał. Za naruszenie takie uznane zostało także uchybienie prowadzące do skutków, które nie mogą być tolerowane w demokratycznym państwie prawnym (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 grudnia 2003 r., sygn. akt P 9/02).

Legitymacja procesowa skarżącej znajduje zaś oparcie w art. 90 ustawy o samorządzie województwa, przy czym wezwanie do usunięcia naruszenia prawa nie było konieczne, bowiem wymóg ten został uchylony z dniem 1 czerwca 2017 r. Interes prawny skarżącej, niewątpliwie został naruszony zaskarżoną uchwałą, gdyż działki skarżącej wchodzą w skład ww. obwodu łowieckiego, stanowiąc przedmiot regulacji niekonstytucyjnego przepisu.

W sprawie niniejszej nie jest sporne, że zaskarżona uchwała wydana została na podstawie art. 27 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie (Dz. U. z 2005 r., nr 127, poz. 1066 ze zm.) według stanu prawnego na dzień 21 grudnia 2012 r. Skoro więc wyrokiem z dnia 10 lipca 2014 r. w sprawie o sygn. akt P 19/13, Trybunał Konstytucyjny pozbawił te przepisy domniemania konstytucyjności, to skutek ten należy rozważać od początku ich obowiązywania. Zauważenia bowiem wymaga, że już NSA w wyroku z dnia 3 grudnia 2014 r., sygn. akt II OSK 2311/14, oceniając wsteczną moc obowiązywania przedmiotowego wyroku TK wskazał, że za niestosowaniem przepisu, który utracił domniemanie konstytucyjności przemawia ochrona praw jednostki oraz ekonomia procesowa. W ocenie tego Sądu pominięcie wzruszenia domniemania konstytucyjności przepisu stanowiącego podstawę prawną działania organu administracji publicznej byłoby sprzeczne z regułami demokratycznego państwa prawnego, urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej z uwagi na konieczność ochrony innych wartości konstytucyjnych. Zdaniem więc NSA, realizacja także przez sądy gwarancji konstytucyjnych - na gruncie istniejącego stanu normatywnego zakładającego przez określony czas obowiązywanie niekonstytucyjnego przepisu - stawia zarazem wyzwania i możliwości wyboru przez same sądy takiego środka proceduralnego, który najlepiej pozwoli na osiągnięcie efektu najbliższego nakazowi wykładni i stosowania prawa w zgodzie

z Konstytucją. Stąd sądy te zobowiązane są brać pod uwagę przedmiot regulacji objętej niekonstytucyjnym przepisem, przyczyny naruszenia i znaczenie wartości konstytucyjnych naruszonych takim przepisem, powody dla których Trybunał odroczył termin utraty mocy obowiązującej niekonstytucyjnego przepisu, a także okoliczności rozpoznawanej przez sąd sprawy i konsekwencje stosowania lub odmowy zastosowania niekonstytucyjnego przepisu. Skład orzekający w sprawie niniejszej powyższe stanowisko w całości podziela.

Uwzględniając powyższe należy mieć również na uwadze argumenty Trybunału Konstytucyjnego, które legły u podstaw powołanego wyroku z dnia 10 lipca 2014 r., a mianowicie przede wszystkim, że właścicielom nieruchomości objętych granicami obwodu łowieckiego nie przysługują żadne szczególne środki prawne pozwalające na wyłączenie nieruchomości stanowiących przedmiot ich własności spod reżimu obwodu łowieckiego. Ponadto zauważono, że ograniczenia wprowadzane m.in. ze względu na ochronę środowiska powinny mieć charakter proporcjonalny do innych wartości konstytucyjnie chronionych, w tym wartości wynikającej z art. 21 ust. 1 Konstytucji, tj. ochrony prawa własności.

Dodać należy, na co również zwrócił uwagę NSA w cytowanym wyroku

w sprawie II OSK 2311/14, że ograniczenia prawa własności związane

z prowadzeniem gospodarki łowieckiej, w szczególności z wykonywaniem polowania, były też przedmiotem licznych rozważań Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, który w swoich orzeczeniach stwierdził, że wprowadzenie obowiązku tolerowania polowań na terenie prywatnej nieruchomości stanowi ingerencję w prawo własności

i zmusza właścicieli do tolerowania na ich gruncie aktywności, która jest sprzeczna

z ich przekonaniami, a to stanowi nieproporcjonalne ograniczenie prawa własności chronionego art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o ochronie praw człowieka

i podstawowych wolności (Dz. U. z 1995 r. Nr 36, poz. 175/1).

Podkreślenia wymaga ponadto, że w omawianej kwestii niejednokrotnie wypowiadały się już sądy administracyjne, w tym Wojewódzki Sąd Administracyjny

w Białymstoku (zob. m.in. wyrok WSA w Olsztynie z dnia 8 listopada 2016 r., sygn. akt II SA/Ol 1132/16; wyrok WSA w Poznaniu z dnia 15 maja 2019 r. sygn. akt

II SA/Po 189/19 oraz wyroki WSA w Białymstoku w sprawach II SA/Bk 941/17 z dnia 15 maja 2018 r., II SA/Bk 653/18 z dnia 14 lutego 2019 r., II SA/Bk 383/19 z dnia

19 lutego 2019 r., II SA/Bk 179/19 z dnia 30 maja 2019 r.). Stwierdzić bowiem trzeba, że brak jakichkolwiek mechanizmów prawnych umożliwiających właścicielom nieruchomości wyrażenie woli w przedmiocie włączenia ich gruntów do obwodów łowieckich i w konsekwencji nałożenia na nich określonych obowiązków, stanowi nieproporcjonalne naruszenie gwarantowanego konstytucyjnie i konwencyjnie prawa własności.

Wobec powyższego należało uznać za niezgodne z prawem zastosowanie cytowanych przepisów względem wymienionych w wyroku w sprawie niniejszej nieruchomości skarżącej. W ocenie Sądu przedłożone w skardze dokumenty były wystarczające dla ustalenia tytułu prawnego skarżącej do wymienionych działek.

Na marginesie należy zaznaczyć, że od 1 kwietnia 2018 r. obowiązuje nowa wersja art. 27 ustawy Prawo łowieckie, którą uchwalono właśnie w wykonaniu wyroku TK z dnia 10 lipca 2014 r. Zatem, Sejmik posiada już pełną podstawę ustawową do dokonania zmiany zaskarżonej uchwały.

Mając powyższe na uwadze, na mocy art. 147 § 1 p.p.s.a., orzeczono jak w pkt 1 sentencji wyroku. O kosztach postępowania orzeczono na mocy art. 200 p.p.s.a. Zwrot kosztów postępowania sądowego obejmuje wpis sądowy w kwocie 300 zł.