drukuj    zapisz    Powrót do listy

6329 Inne o symbolu podstawowym 632, , Samorządowe Kolegium Odwoławcze, Uchylono zaskarżoną decyzję, IV SA/Po 503/16 - Wyrok WSA w Poznaniu z 2016-11-04, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

IV SA/Po 503/16 - Wyrok WSA w Poznaniu

Data orzeczenia
2016-11-04 orzeczenie prawomocne
Data wpływu
2016-06-13
Sąd
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu
Sędziowie
Anna Jarosz
Donata Starosta /sprawozdawca/
Tomasz Grossmann /przewodniczący/
Symbol z opisem
6329 Inne o symbolu podstawowym 632
Skarżony organ
Samorządowe Kolegium Odwoławcze
Treść wyniku
Uchylono zaskarżoną decyzję
Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Tomasz Grossmann Sędziowie WSA Donata Starosta (spr.) WSA Anna Jarosz Protokolant st. sekr. sąd. Monika Zaporowska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 04 listopada 2016 r. sprawy ze skargi K.W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia [...] kwietnia 2016 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego uchyla zaskarżoną decyzję

Uzasadnienie

Sygn. akt IV SA/Po [...]

UZASADNIENIE

Wójt Gminy K. decyzją z dnia [...] marca 2016 roku na podstawie art. 2 pkt l,art. 17, art.23, art 24, art.25, art.26, art. 30 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych Dz.U. z 2015 r. poz.l 14 ze zm.),rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej w sprawie postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (Dz.U. z 2015r. poz.2284), rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 sierpnia 2015 r. w sprawie wysokości dochodu rodziny albo dochodu osoby uczącej się stanowiących podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny i specjalny zasiłek opiekuńczy, wysokości świadczeń rodzinnych oraz wysokości zasiłku dla opiekuna (Dz.U. z 2015 r.poz. 1238 orzekł o odmówie świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Decyzję uzasadnił w następujący sposób.

K. W. w dniu [...].03.2016 r. złożyła wniosek o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu opieki nad mężem W. W. na okres od [...] marca 2016 r.Jak wynika z materiału dowodowego zebranego w sprawie wnioskodawczyni nie pozostaje w zatrudnieniu. W. W. posiada orzeczoną niezdolność do pracy oraz do samodzielnej egzystencji od daty wyczerpania zasiłku chorobowego roku czyli po 18-tym roku życia.

K. W. nie posiada prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z mężem oraz córką A. i synem J. , którzy uczą się w szkole podstawowej. Ojciec W. W. I. W. ma lat 83 jest osobą schorowaną i nie może sprawować opieki nad synem. Nie posiada orzeczenia o niepełnosprawności. Matka, Pani W. J. zmarła [...] czerwca 2014r. Dlatego też obecnie nikt poza nią nie może sprawować opieki.

Zgodnie z art. 17.1. ustawy o świadczeniach rodzinnych świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przysługuje :

1) matce lub ojcu

2) opiekunowi faktycznemu dziecka

3) osobie będącej rodziną zastępczą spokrewnioną w rozumieniu ustawy z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastepczej

4) innym osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 roku - kodeks rodzinny i opiekuńczy ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności

-jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innnej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

1 .a. Osobom, o których mowa w ust.l pkt 4, innym niż osoby spokrewnione w pierwszym stopniu z osobą wymagającą opieki, przysługuje świadczenie pielęgnacyjne, w przypadku gdy spełnione są łącznie następujące warunki:

1) Rodzice osoby wymagającej opieki nie żyją, zostali pozbawieni praw rodzicielskich, są małoletni lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności

2) nie ma innych osób spokrewnionych w pierwszym stopniu, są małoletnie lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności

3) nie ma osób, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3, lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności

1 .b. Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, jeżeli niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała : 1/ nie później niż do ukończenia 18 roku życia lub

2) w trakcie nauki w szkole lub szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25 roku życia

Organ przyznał,że znany jest jemu wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014 r. (Dz.U z 2014 poz. 1443), który stanowi, iż

Art. 17 ust. Ib ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2015 poz. 114 ze zmianami) w zakresie jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną po ukończeniu przez nią wieku określonego w tym przepisie ze względu na moment powstania niepełnosprawności, jest niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji, jednakże nie widzi możliwość zastosowania go w niniejszej sprawie.

Organ nie zakwestionował faktu sprawowania opieki nad mężem, jednakże w związku z tym, iż K. W. jako żona nie jest osobą zobowiązaną do alimentacji, ojciec jej męża żyje a niepełnosprawność nie powstała przed 18-tym rokiem życia lub w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25 roku życia organ odmówił świadczenia.

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła K. W. . Samorządowe Kolegium Odwoławcze ( zwane w dalszej części uzasadnienia :SKO)po rozpoznaniu tegoż odwołania decyzją z dnia [...] kwietnia 2016 roku [...] utrzymało decyzję organu I instancji w mocy. SKO podzieliło stanowisko organu I instancji w zakresie zastosowania przepisów prawa materialnego Dodatkowo podniosło, że przepis art. 17 ust.l b ustawy o świadczeniach rodzinnych, był przedmiotem oceny Trybunału Konstytucyjnego, który wyrokiem z dnia 21 października 2014 roku, sygn. akt K 38/13, orzekł o niezgodności art.17 ust.Ib ustawy o świadczeniach rodzinnych z art.32 ust.l Konstytucji, w zakresie, w jakim różnicuje prawo do samego świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną po ukończeniu przez nią wieku określonego w tym przepisie ze względu na moment powstania niepełnosprawności. W ocenie składu orzekającego Kolegium w niniejszej sprawie zaistniała podstawa do uchylenia zaskarżonej decyzji ze względu na wskazywany wyżej Wyrok Trybunału Konstytucyjnego, skoro uznany za niekonstytucyjny przepis art. 17 ust. Ib ustawy o świadczeniach rodzinnych, stanowił podstawę orzekania w sprawie przedmiotowego świadczenia pielęgnacyjnego. Ocena sądu administracyjnego w danej sprawie wiąże organy administracji publicznej.

Dalej Kolegium wskazało, że artykuł 17 ust. 1 lit b stanowi, że "świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, jeżeli niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała: nie później niż do ukończenia 18 roku życia (pkt 1) lub w trakcie nauki w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25 roku życia (pkt 2).

Z załączonego do akt sprawy Orzeczenia Lekarza Orzecznika ZUS z dnia [...].02.2016r. wynika, że P. W. W. został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy do [...].02.2018r. oraz niezdolnego do samodzielnej egzystencji do [...].02.2018r. Organ II instancji stwierdził, że nie może przyznać prawa do świadczenia pielęgnacyjnego bez dokumentu stwierdzającego, że osoba wymagająca opieki ma ustalony znaczny stopień niepełnosprawności i ta niepełnosprawność powstała przed ukończeniem 18 roku życia lub w trakcie nauki w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25 roku życia.

Organ II instancji w pełni podziela stanowisko organu I instancji dotyczące niespełnienia przesłanki z art. 17 ust. Ib ustawy o świadczeniach rodzinnych. W ocenie organu II instancji zgodnie z treścią § 14 ust. 4 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności za datę niepełnosprawności należy przyjąć datę złożenia wniosku do Lekarza Orzecznika ZUS. W przedmiotowej sprawie P. W. W. , ur. się [...].11.1958r. a orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS stwierdzające niezdolność do pracy oraz samodzielnej egzystencji jest z dnia [...].02.2016r., tj. ma ukończone 57 lat. Powyższe stanowisko znajduje odzwierciedlenie w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 20 sierpnia 2015r. Sygn. akt II SA/Bk 464/15.

Skargę na powyższa decyzję SKO do tutejszego Sądu złożyła K. W. wnosząc o uchylenie zaskarżonej decyzji z uwagi na treść wyroku Trybunału Konstytucyjnego. W odpowiedzi na skargę SKO wniosło o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zważył, co następuje:

Skarga jest zasadna.

Kontrola sądu administracyjnego, zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2014 r. poz. 1647) i art. 3 § 1 i § 2 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.– dalej "Ppsa") polega na badaniu zgodności z prawem zaskarżonych aktów administracyjnych. Kontrola ta sprowadza się do zbadania, czy w toku rozpoznania sprawy organy administracji publicznej nie naruszyły prawa materialnego i procesowego w stopniu istotnie wpływającym na wynik sprawy. Przy czym ocena ta jest dokonywana według stanu i na podstawie akt sprawy istniejących w dniu wydania zaskarżonego aktu. Na podstawie art. 134 § 1 Ppsa, w postępowaniu sądowoadministracyjnym obowiązuje zasada oficjalności. Zgodnie z jej treścią, sąd nie jest związany zarzutami i wnioskami oraz powołaną podstawą prawną.

Zgodnie z art. 17.1. ustawy o świadczeniach rodzinnych świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przysługuje :

matce lub ojcu

5) opiekunowi faktycznemu dziecka

6) osobie będącej rodziną zastępczą spokrewnioną w rozumieniu ustawy z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej

4) innym osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 roku - kodeks rodzinny i opiekuńczy ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności

-jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innnej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

1 .a. Osobom, o których mowa w ust. l pkt 4, innym niż osoby spokrewnione w pierwszym stopniu z osobą wymagającą opieki, przysługuje świadczenie pielęgnacyjne, w przypadku gdy spełnione są łącznie następujące warunki:

1) Rodzice osoby wymagającej opieki nie żyją, zostali pozbawieni praw rodzicielskich, są małoletni lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności

2) nie ma innych osób spokrewnionych w pierwszym stopniu, są małoletnie lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności

3) nie ma osób, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3, lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności

1 .b. Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, jeżeli niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała : 1/ nie później niż do ukończenia 18 roku życia lub

2) w trakcie nauki w szkole lub szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25 roku życia

W wyroku z dnia 2 sierpnia 2016 r. sygn. akt I OSK 923/16 Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że nie jest dopuszczalne wydanie orzeczenia sądowego oraz decyzji administracyjnej w oparciu o przepis art. 17 ust. 1b u.ś.r., po wejściu w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, w którym Trybunał uznał ten przepis za niezgodny z Konstytucją.

Zasadniczym powodem dla którego organy rozpoznające niniejszą sprawę odmówiły Skarżącemu prawa do świadczenia pielęgnacyjnego było w ocenie organów niespełnienie przez osobę wymagającą opieki przesłanki z art. 17 ust. 1b u.ś.r.

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 21 października 2014 r. sygn. akt K 38/13 orzekł, że art. 17 ust. 1b u.ś.r., w zakresie, w jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną po ukończeniu przez nią wieku określonego w tym przepisie ze względu na moment powstania niepełnosprawności, jest niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji. Zresztą SKO w treści uzasadnienia samo przywołało ten wyrok Trybunału i uznało go za słuszny. W dalszej zaś części uzasadnienia doszło do odmiennych wniosków.

Zgodnie z art. 145 § 1 pkt 1 lit. b p.p.s.a. sąd uwzględniając skargę na decyzję lub postanowienie uchyla decyzję lub postanowienie w całości albo w części, jeżeli stwierdzi naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego. Z kolei zgodnie z 145a § 1 k.p.a. można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja.

Odnosząc się natomiast do przesłanki pozostawania w związku małżeńskim jako negatywnej przesłanki przyznania wnioskowanego świadczenia Sąd podziela dotychczasowe stanowisko wyrażane w orzecznictwie sądów, iż wykładni przepisu art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych nie można dokonywać w sposób literalny.

Zauważyć należy, iż wyrokiem z dnia 18 lipca 2008 r. (sygn. akt P 27/07, OTK-A 2008/6/107) Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych w zakresie, w jakim uniemożliwiał nabycie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego obciążonej obowiązkiem alimentacyjnym osobie zdolnej do pracy, niezatrudnionej ze względu na konieczność sprawowania opieki nad innym niż jej dziecko niepełnosprawnym członkiem rodziny, jest niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP. Trybunał Konstytucyjny wskazał, iż w art. 17 ust. 1 cytowanej ustawy mamy do czynienia z pominięciem legislacyjnym, zawężającym w sposób niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP krąg osób uprawnionych do nabycia prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, gdyż ustawodawca pominął możliwość nabycia prawa do świadczenia przez osoby rezygnujące z aktywności zawodowej ze względu na konieczność sprawowania opieki nad innym niż jej dziecko niepełnosprawnym członkiem rodziny, wobec którego obciążone jest obowiązkiem alimentacyjnym. Przypisując znaczenie usankcjonowanemu prawnie obowiązkowi alimentacyjnemu, Trybunał uznał, iż skoro członek rodziny wywiązuje się ze swych obowiązków zarówno prawnych, jak i moralnych wobec chorego krewnego, co wymaga rezygnacji z zarobkowania, to osoba ta winna otrzymać od Państwa odpowiednie wsparcie. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego wybranie spośród osób zobowiązanych do alimentacji jedynie rodziców i przyznanie wyłącznie tej grupie prawa do świadczenia narusza konstytucyjną zasadę równości i sprawiedliwości społecznej, pojmowaną nie w aspekcie socjalno - ekonomicznym, lecz odnoszącą się do społecznego poczucia sprawiedliwości, godząc dodatkowo w konstytucyjne nakazy ochrony i opieki nad rodziną, wyrażone w art. 18 Konstytucji RP. Ponadto wskazując na wyrok z dnia 15 listopada 2006r., sygn. akt P 23/05, Trybunał zwrócił uwagę, iż świadczenie pielęgnacyjne nie tylko stanowi formę wsparcia rodziny pozostającej w trudnej sytuacji materialnej i faktycznej, ale również zdejmuje z Państwa i jego organów obowiązek zapewnienia opieki osobom jej potrzebującym w formach zorganizowanych, zinstytucjonalizowanych.

Na skutek tego wyroku przepisem art. 1 pkt 8 lit. a ustawy z dnia 17 października 2008r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. nr 233, poz. 1456) zmieniono przepis art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, który obecnie przewiduje, że świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przysługuje osobom, na których zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności, a także opiekunowi faktycznemu dziecka, jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, albo osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Dokonywane nowelizacje ustawy o świadczeniach rodzinnych, przyniosły jedynie zmiany przepisu art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych, uniemożliwiające otrzymywanie więcej niż jednego świadczenia pielęgnacyjnego w rodzinie. Należy jednak zważyć, iż literalna wykładnia art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a związku z art. 17 ust. 1 powołanej ustawy nadal nie czyni zadość wywodom zawartym w cytowanym wyroku Trybunału Konstytucyjnego odnoszącym się do nakazu właściwego odczytywania i stosowania treści art. 17 ust. 1 wskazanej ustawy. Brzmienie art. 17 ust. 5 pkt 2 lit a tej ustawy musi zatem być – w ocenie Sądu - odczytywane przez pryzmat przepisu art. 17 ust. 1 ustawy. Jeżeli bowiem prawo do ubiegania się o świadczenie pielęgnacyjne wywodzi się z istnienia obowiązku alimentacyjnego, to literalne odczytywanie normy art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych niweczyłoby skutki wyroku Trybunału Konstytucyjnego w odniesieniu do osób pozostających w związku małżeńskim. Nieuprawniona jest zatem taka wykładnia art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a w związku z art. 17 ust 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, w myśl której osoba sprawująca opiekę, na której ciąży obowiązek alimentacyjny, o którym mowa w art. 128 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, traci prawo do świadczenia z uwagi na fakt pozostawania osoby, nad którą sprawuje opiekę w związku małżeńskim (por. wyrok WSA w Olsztynie z dnia 11 marca 2009 r., sygn. akt II SA/Ol 60/09, wyrok NSA z dnia 26 marca 2010 r., sygn. akt I OSK 1699/09, wyrok NSA z dnia 30 kwietnia 2010 r., sygn. akt I OSK 115/10, wyrok NSA z dnia 7 grudnia 2009 r., sygn. akt I OSK 723/09 oraz I OSK 722/09; Baza NSA).

W tym miejscu wskazać należy, że obowiązek opieki nad członkiem rodziny może być wywodzony zarówno z obowiązku alimentacyjnego, o którym mowa w art. 128 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jak i z treści art. 23 i art. 27 tego Kodeksu, w świetle których małżonkowie są zobowiązani do współdziałania dla dobra rodziny oraz zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli oraz do wzajemnej pomocy, pod pojęciem której należy rozumieć również pomoc w sytuacjach wyjątkowych, takich jak choroba czy niepełnosprawność. Stanowisko, że również małżonek należy do kręgu osób obciążonych powinnością o cechach obowiązku alimentacyjnego, co łączy się z prawem ubiegania się o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego, znalazło już odzwierciedlenie w orzecznictwie sądów administracyjnych (por. wyrok NSA z dnia 26 lutego 2009r. sygn. akt I OSK 533/08, wyrok WSA w Łodzi z dnia 6 listopada 2008r. sygn. akt II SA/Łd 814/08, wyrok WSA w Warszawie z dnia 4 marca 2009r. sygn. akt I SA/Wa 7/09, Baza NSA).

Pogląd, iż fakt pozostawania osoby wymagającej opieki w związku małżeńskim nie wyklucza możliwości uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego uzyskał aprobatę w postanowieniu Trybunału Konstytucyjnego z dnia 1 czerwca 2010r. (sygn. akt P 38/09, publ. OTK-A 2010/5/53, Lex nr 602860). Wprawdzie Trybunał umorzył postępowanie dotyczące pytania prawnego jednego z sądów w tym zakresie, ale właśnie z uwagi między innymi na utrwaloną i jednolitą praktykę interpretacji art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych. W uzasadnieniu postanowienia Trybunału powołano bowiem szereg orzeczeń sądów administracyjnych wskazując, iż wychodzi to naprzeciw wątpliwościom konstytucyjnym dotyczącym zadanego pytania prawnego. Trybunał wskazał przy tym, iż sądy administracyjne przyznały pierwszeństwo wykładni celowościowej i systemowej nad wykładnią językową uznając, iż pozostawanie w związku małżeńskim przez osobę wymagającą opieki nie powinno stanowić przesłanki odmowy przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Trybunał podzielił pogląd, iż stosowanie wykładni językowej powyższego przepisu jest niedopuszczalne, gdyż pozostaje w sprzeczności z podstawowymi wartościami konstytucyjnymi takimi, jak ochrona małżeństwa i dobra rodziny - art. 18 i art. 71 Konstytucji RP oraz równości wobec prawa - art. 32 Konstytucji RP. Zatem stosując wskazany przepis należy przyznać pierwszeństwo wykładni celowościowej i systemowej nad wykładnią językową.

Sąd orzekający podziela powyższe poglądy i wywody i stoi na stanowisku, że art.17 ust.5 pkt 2 lit.a ustawy o świadczeniach rodzinnych należy interpretować przy pomocy wykładni celowościowej (funkcjonalnej) i to w ścisłym związku z treścią art.17 ust. 1 ustawy. Literalne odczytanie znowelizowanego przepisu art.17 ust.5 pkt 2 lit.a prowadzi do sprzeczności z przywołanym wyżej wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego. Należy pamiętać, że małżonek wykonujący opiekę nad drugim małżonkiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności jest inną osobą w rozumieniu art.17 ust.1 pkt 2 ustawy, na której ciąży obowiązek alimentacyjny. W świetle treści art.130 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego małżonek jest osobą, która w pierwszej kolejności jest zobligowana do alimentowania współmałżonka. W świetle tego pominięcie współmałżonka jako osoby uprawnionej do świadczenia pielęgnacyjnego uznawane musi być jako rozwiązanie dyskryminujące i pozostające w sprzeczności z przesłankami aksjologicznymi i podstawowym ratio tegoż świadczenia. Skoro bowiem małżonek jest pierwszą osobą zobligowaną do alimentacji współmałżonka, to tym bardziej to właśnie on powinien mieć prawo do uzyskania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego po uprzednim spełnieniu wymaganych przez ustawę kryteriów. Inne rozumienie tej kwestii byłoby nie tylko sprzeczne z przepisami prawa, lecz także z racjonalnym i logicznym rozumowaniem oraz z poczuciem sprawiedliwości. (por. wyroki WSA w Olsztynie z 18 sierpnia 2011r., sygn. akt III SA/Ol 456/11, WSA w Łodzi z 10 kwietnia 2013., sygn. akt II SA/Łd 1239/12).

Wykładnia gramatyczna przepisu art.17 ust.5 pkt 2 lit.a ustawy o świadczeniach rodzinnych zaprezentowana przez organ w rozpatrywanym postępowaniu prowadziłaby do absurdalnego wniosku, że świadczenie pielęgnacyjne w związku z opieką nad niepełnosprawnym małżonkiem przysługiwałoby wyłącznie współmałżonkowi, który sam legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, czyli takiemu który nie może sprawować faktycznej opieki z uwagi na swoją własną niepełnosprawność i który sam wymaga opieki. (vide wyrok WSA w Rzeszowie z 19.03.2013r. II SA/Rz 1198/12, z 23.05.2012r., sygn. II SA/Rz 283/12 i z 08.06.2012r., sygn. II SA/Rz 387/12 dostępne na stronie internetowej http://orzeczenia.nsa.gov.pl). Zakładając racjonalność ustawodawcy taka wykładnia tego przepisu jest oczywiście niedopuszczalna i została w niniejszym przypadku błędnie zastosowana przez organ.

Jeżeli chodzi o przesłankę wyrażoną w art.17 1 .a. ustawy o świadczeniach rodzinnych osobom, o których mowa w ust. l pkt 4, innym niż osoby spokrewnione w pierwszym stopniu z osobą wymagającą opieki, przysługuje świadczenie pielęgnacyjne, w przypadku gdy spełnione są łącznie następujące warunki:

Rodzice osoby wymagającej opieki nie żyją, zostali pozbawieni praw rodzicielskich, są małoletni lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności

to w tym konkretnie przypadku nie ma ona zastosowania.

Stwierdzić należy ,że chociaż ojciec W. W. żyje to z uwagi na podeszły wiek (83 lata) nie jest w stanie opiekować się niepełnosprawnym synem a dzieci W. W. są małoletnie.

W tym stanie rzeczy Sąd na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i b .a. p.p.s.a

jak w sentencji wyroku.

Organ przy ponownym prowadzeniu sprawy ma mieć na uwadze powyżej przestawioną

wykładnię przepisów prawa.



Powered by SoftProdukt