Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Ireneusz Fornalik Sędziowie Sędzia WSA Marek Szumilas Sędzia WSA Grażyna Staniszewska (spr.) Protokolant referent - stażysta Malwina Tomiak po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 grudnia 2012 r. sprawy ze skargi J.S. na decyzję Prezesa Sądu Okręgowego z dnia [...] r., nr [...] w przedmiocie odmowy udostępnienia informacji publicznej I. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Prezesa Sądu Rejonowego z dnia [...] r., nr [...], II. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu, III. zasądza od Prezesa Sądu Okręgowego na rzecz skarżącego J.S. kwotę 200 (dwieście) złotych, tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Uzasadnienie.

Wnioskiem z dnia [...] sierpnia 2012 r. J.S. zwrócił się do Prezesa Sądu Rejonowego o udostępnienie zanonimizowanej kopii akt sprawy o sygn. [...] Komisariatu Policji, przekazanych do Sądu w dniu 16 sierpnia 2012 r. Akta sprawy winny być udostępnione w formie plików graficznych, na wskazany adres poczty elektronicznej.

Decyzją z dnia [...] sierpnia 2012 r., na podstawie art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępnie do informacji publicznej (DZ.U. z 2001 r. nr 112, poz. 1198) Prezes Sądu Rejonowego odmówił J.S. udostępnienia informacji publicznej. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia organ wskazał, iż w istocie wniosek zmierza do uzyskania dostępu do akt postępowania wykroczeniowego. Udostępnienie akt sprawy sądowej nie mieści się w definicji zawartej w art. 6 ustawy o dostępnie do informacji publicznej. Organ wskazał na różnicę pomiędzy sytuacją, w której podmiot żąda informacji o sprawie, od żądania dostępu do akt toczącego się postępowania. Zdaniem organu informacja o sprawie stanowi informację publiczną, natomiast akta toczącego się postępowania podlegają przepisom odpowiedniej procedury. Akta sprawy o sygnaturze wskazanej we wniosku zostały zarejestrowane w Sądzie Rejonowym pod sygnaturą [...], a postępowanie w tej sprawie jest w toku. Udostępnienie akt postępowania wykroczeniowego reguluje przepis art. 38 § 1 kodeksu w sprawach o wykroczenia w związku z art. 156 kodeksu postępowania karnego. Za zgodą prezesa sądu akta mogą być również udostępniane innym osobom. Kodeks w sprawach o wykroczenia nie przewiduje natomiast możliwości wydania kserokopii dokumentów z akt sprawy innym podmiotom niż strony postępowania i podmiot określony w art. 416 kpk, a także pełnomocnicy i przedstawiciele ustawowi. Reasumując organ stwierdził brak podstaw do udostępnienia wnioskodawcy kopii akt sprawy w trybie ustawy o dostępnie do informacji publicznej.

Od powyższej decyzji J.S. wniósł odwołanie. Odwołujący się zarzucił naruszenie art. 61 Konstytucji RP, art. 1 ust. 1 i 2, art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o dostępie do informacji publicznej, art. 156 kpk w związku z art. 38 § 1 kpw. W ocenie strony akta sądowe sprawy o wykroczenie stanowią informację publiczną, w rozumieniu art. 61 ust.1 Konstytucji RP, natomiast zgodnie z art. 8 ust. 2 Konstytucji

1

Sygn. akt II SA/Go 846/12

RP przepisy ustawy zasadniczej stosuje się bezpośrednio, przy czym ich wykładnia zawężająca jest niedopuszczalna. Dalej strona wskazała na treść art. 1 ust. 1 ustawy o dostępnie do informacji publicznej, podnosząc że przez pojęcie "sprawy publicznej" należy rozumieć każdy przejaw aktywności władzy publicznej. Akta sądowe tworzą ponadto dokumenty urzędowe w rozumieniu art. 6 ust. 2 ustawy, te zaś expressis verbis są wymienione jako informacja podlegająca udostępnieniu (art. 6 ust. 1 pkt 4lit.a). Ograniczenie prawa, o którym mowa w art. 61 ust. 1 i 2 Konstytucji RP może nastąpić wyłącznie w określonych ustawowo sytuacjach. Kierując się treścią art. 1 ust. 2 ustawy o dostępnie do informacji publicznej, jej przepisy stosuje się wówczas gdy żadna regulacja nie umożliwia dostępu do informacji publicznej. A zatem skoro przepis art. 156 k.p.a. nie umożliwia stronie dostępu do akt sprawy, to w sprawie winny znaleźć zastosowanie odpowiednie przepisy ustawy o dostępie do informacji publicznej.

Decyzją z dnia [...] września 2012 r. nr [...] Prezes Sądu Okręgowego utrzymał w mocy decyzję organu pierwszej instancji. Organ odwoławczy w całości podzielił argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji. Organ wskazał, że akta sprawy jako całość nie są informacją publiczną w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej. Skarżący mógłby się domagać udostępnienia z akt sprawy konkretnych dokumentów, których udostępnienie podlegałoby każdorazowo ocenie organu. Dostęp do akt sprawy karnej reguluje przepis art. 156 kpk. Udostępnienia całości akt sprawy w formie przesłanych plików graficznych, skarżący mógłby uzyskać w wyniku zgody prezesa sądu, a taka zgoda nie podlega przepisom ustawy o dostępnie do informacji publicznej, lecz przepisom kodeksu postępowania karnego.

Od powyższej decyzji Prezesa Sądu Okręgowego J.S. wniósł skargę. Skarżący zarzucił naruszenie przepisów art. 61 Konstytucji RP, art. 1 ust. 1 i 2, art. 2 ust. 1, art. 4 ust.1 pkt 1, art. 5 ust. 1 i ust. 2, art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 16 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej, art. 10 Konwencji o Ochornie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z dnia 4 listopada 1950 r., art. 156 kpk w związku z art. 38 §1 kkw, art. 107 § 1 kpa.

W uzasadnieniu skargi skarżący przytoczył argumentację zawartą w odwołaniu od decyzji organu pierwszej instancji. Nadto wskazał, że w aktach sprawy sądowej

2

Sygn. akt II SA/Go 846/12

znajdują się dokumenty podlegające udostępnieniu mające charakter informacji publicznej, dlatego obowiązkiem organu jest udostępnić to co stanowi informację publiczną, po dokonaniu oceny czy jest to informacja z art. 61 ust. 1 i ust. 2 Konstytucji RP.

W odpowiedzi na skargę Prezes Sądu Okręgowego wniósł o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył co następuje.

Zgodnie z treścią art. 1 i art. 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DZ.U. z 2002r. nr 153 poz. 1270 ze zm. - dalej p.p.s.a.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem. Sąd administracyjny, w zakresie swej właściwości, ocenia zatem zaskarżoną decyzję administracyjną pod względem jej zgodności z prawem materialnym i procesowym, według stanu faktycznego i prawnego obowiązującego w dacie wydania orzeczenia.

Sąd uwzględnia skargę na decyzję lub postanowienie w sytuacji, gdy stwierdzi naruszenie prawa materialnego, jeżeli miało ono wpływ na wynik sprawy, naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego, bądź naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło mieć ono istotny wpływ na wynik sprawy (art. 145 § 1 p.p.s.a.). Nadto - w myśl ar. 134 § 1 p.p.s.a. - sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skarga okazała się zasadna o tyle, że uruchomiła sądowy tryb weryfikacji wydanych w sprawie decyzji administracyjnych, które były wadliwe w stopniu skutkującym konieczność ich uchylenia.

Stosownie do treści art. 1 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej (zwana dalej ustawą), każda informacja o sprawach publicznych stanowi informację publiczną w rozumieniu ustawy i podlega udostępnieniu i ponownemu wykorzystywaniu na zasadach i w trybie określonych w ustawie. W myśl ust. 2 art. 1 przepisy ustawy nie naruszają przepisów innych ustaw określających odmienne zasady i tryb dostępu do informacji będących informacjami publicznymi.

3

Sygn. akt II SA/Go 846/12

W art. 6 ustawodawca wskazuje jakie informacje stanowią informacje publiczne, w myśl przepisów ustawy, przy czym wyliczenie to jest nie jest katalogiem zamkniętym. W art. 6 ust. 1 pkt 4 mowa jest o tym, że udostępnieniu podlegają informacje o danych publicznych, w tym:

a) treść i postać dokumentów urzędowych, w szczególności:

treść aktów administracyjnych i innych rozstrzygnięć, dokumentacja przebiegu i efektów kontroli oraz wystąpienia, stanowiska, wnioski i opinie podmiotów ją przeprowadzających,

b) stanowiska w sprawach publicznych zajęte przez organy władzy publicznej i przez funkcjonariuszy publicznych w rozumieniu przepisów Kodeksu karnego,

c) treść innych wystąpień i ocen dokonywanych przez organy władzy publicznej,

d) informacja o stanie państwa, samorządów i ich jednostek organizacyjnych,

W myśl art. 6 ust. 2 dokumentem urzędowym w rozumieniu ustawy jest treść oświadczenia woii lub wiedzy, utrwalona i podpisana w dowolnej formie przez funkcjonariusza publicznego w rozumieniu przepisów Kodeksu karnego, w ramach jego kompetencji, skierowana do innego podmiotu lub złożona do akt sprawy.

Prawo do uzyskania informacji publicznej przysługuje każdemu, o czym stanowi art. 2 ustawy, a ograniczenia w korzystaniu z powyższego prawa wynikają z treści art. 5.

Prawo do informacji publicznej realizowane być może poprzez uzyskanie informacji publicznej, w tym uzyskanie informacji przetworzonej w takim zakresie, w jakim jest to szczególnie istotne dla interesu publicznego, wglądu do dokumentów urzędowych, dostępu do posiedzeń kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów (art. 3 ust. 3). Do udostępnienia informacji publicznej obowiązane są władze publiczne oraz inne podmioty wykonujące zadania publiczne (art. 4 ). Podmioty, na których z mocy ustawy ciąży obowiązek udzielenia informacji publicznej, w przypadku określonym w art. 14 ust. 2, wydają decyzję o odmowie udostępnienia informacji publicznej bądź o umorzeniu postępowania o udostępnienie informacji (art. 16 ust. 1). A zatem przepis art. 16 ust. 1 ustawy wyraźnie stanowi, że decyzja o odmowie udostępnienia bądź o umorzeniu postępowania odnosi się jedynie do informacji publicznej i dotyczy sytuacji opisanych w art. 14 ust. 2. W postępowaniu z wniosku o udostępnienie informacji publicznej, rolą właściwego organu jest zatem w pierwszej kolejności ustalenie, czy wnioskowana informacja nosi walor informacji publicznej, w rozumieniu przepisów

4

Sygn. akt II SA/Go 846/12

ustawy (por. wyrok NSA z dnia 19 grudnia 2002 r. sygn. akt II SA 330/02, Lex nr 78064, wyrok NSA z dnia 11 grudnia 2002 r. sygn. akt II SA2867/02, Lex nr 78203). W przypadku ustalenia, że żądana informacja jest informacją publiczną załatwienie wniosku strony następuje poprzez czynność materialno - techniczną, polegającą na udzieleniu danej informacji publicznej, w formie i sposób określony we wniosku strony, bądź też poprzez wydanie decyzji o odmowie udzielenia informacji publicznej lub o umorzeniu postępowania. Przepis art. 16 ust. 1 ustawy swoją regulacją nie obejmuje natomiast sytuacji, w której żądana informacja nie jest informacją publiczną. W wypadku ustalenia, że informacja, o której udzielenie strona zwróciła się nie jest informacją publiczną, stanowisko organu odmawiające jej udzielenia powinno być wyrażone w formie pisemnej odpowiedzi, zawierającej argumentację w przedmiotowym zakresie. Stronie, która stanowiska organu nie podzieli, przysługuje skarga do sądu administracyjnego na bezczynność organu administracyjnego, w załatwieniu wniosku o udzielenie informacji publicznej.

Słuszne było stanowisko organów obydwu instancji zaprezentowane w niniejszej sprawie, według którego akta sądowe jako całość nie stanowią informacji publicznej i nie powinny być w tym trybie w całości udostępniane. Akta sądowe stanowią zbiór różnego rodzaju informacji, tj. takich które są informacją publiczną i takich które takiego charakteru nie posiadają. Należy w tym miejscu zwrócić uwagę na treść przepisu art. 3 ust. 1 pkt 2 ustawy. Przepis ten określa jedno z uprawnień tworzących prawo do informacji publicznej jako uprawnienie do wglądu do dokumentów. Wskazany przepis nie daje podstaw do dostępu do akt sprawy jako całości. Żądanie kopii całych akt sprawy byłoby sprzeczne z regulacją wynikającą z powyższego przepisu ustawy. Ustawodawca przewidział prawo udostępnienia poszczególnych dokumentów, a nie całości akt sprawy, jako informacji o różnym charakterze. Dostęp do akt spraw prowadzonych przed organami państwa pozostaje poza regulacją ustawy o dostępie do informacji publicznej. W tym znaczeniu akta sprawy sądowej nie są informacją publiczną w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy. Udostępnianie akt sprawy podlega regulacjom przepisów prawa procesowego, w danym przypadku przepisowi art. 156 §1 kpk i jedynie w tym trybie można uzyskać wgląd w akta sprawy sądowej, stanowiące całość dokumentacji w danej sprawie. Zasadnym będzie zwrócenie w tym miejscu uwagi na to, że przepis art. 1 ust. 2 odnosi się jedynie do informacji publicznej. A zatem przepisy ustawy nie pozostają w żadnej

5

Sygn. akt II SA/Go 846/12

kolizji z przepisami prawa procesowego regulującymi dostęp do akt spraw (sądowych, przygotowawczych, administracyjnych i in.), albowiem jak wyżej wywiedziono, akta spraw jako całość nie są informacją publiczną.

W aktach sprawy sądowej zamieszczone są m.in. dokumenty stanowiące informację publiczną, do których dostęp może nastąpić na zasadach określonych w ustawie o dostępie do informacji publicznej. We wniosku należy w takiej sytuacji wskazać o udostępnienie jakiego dokumentu podmiot się ubiega, przy czym w ocenie Sądu, wystarczającym jest wskazanie rodzaju dokumentu urzędowego oraz ewentualnie innych cech, które pozwoliłyby na jego skonkretyzowanie. Formułując wniosek w powyższym zakresie naieży kierować się treścią art. 6 ustawy, który to przepis zawiera (niewyczerpujący) wykaz informacji publicznych podlegających udostępnieniu w trybie przepisów wymienionej ustawy.

Konsekwencją stwierdzenia, że akta sprawy sądowej jako całość nie stanowią informacji publicznej, jest niedopuszczalność załatwienia wniosku strony w formie decyzji administracyjnej. Jak bowiem wyżej wywiedziono, przepis art. 16, jako jedyny w ustawie, stanowi podstawę do zakończenia postępowania w formie decyzji administracyjnej, ale norma wynikająca z tegoż przepisu dotyczy udzielenia informacji publicznej. Skoro skarżący zwrócił się o udostępnienie kopii całych akt sądowych toczącego się postępowania, to stanowisko organu winno być wyrażone w formie pisma skierowanego do skarżącego, w którym przedstawione winny być powody tej formy załatwienia wniosku. W tym stanie sprawy wydanie decyzji z powołaniem się na przepis art. 16 ust. 1 ustawy nie było prawidłowe i stanowiło naruszenie przepisu prawa materialnego. Stwierdzone uchybienie miało wpływ na wynik sprawy, albowiem forma rozstrzygnięcia nie odpowiada żądaniu strony. Wobec powyższego wydane w sprawie decyzje administracyjne, aczkolwiek zawierające prawidłową argumentację, w obrocie prawnym nie mogły się ostać. W ocenie Sądu, całokształt okoliczności dotyczących rozpatrywanej sprawy wskazywał na konieczność uchylenia decyzji obydwu instancji.

6

Sygn. akt II SA/Go 846/12

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 145 §1 pktl lit. "a" oraz 134 p.p.s.a. o Sąd orzekł jak w punkcie pierwszym sentencji wyroku. Orzeczenie w punkcie drugim oparto na podstawie art. 152. O kosztach orzeczono na podstawie art. 200 i 205 p.p.s.a.

7