Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Ewa Michna Sędziowie: WSA Hanna Knysiak - Sudyka WSA Maria Zawadzka (spr.) po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 23 września 2020 r. sprawy ze skargi P. S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 6 grudnia 2019 r., nr [...] w przedmiocie ustalenia odpłatności za pobyt w Domu Pomocy Społecznej I. uchyla zaskarżoną decyzję; II. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego na rzecz skarżącego P. S. kwotę 480 zł (słownie: czterysta osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Zaskarżoną decyzją z 6 grudnia 2019 r., nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało w mocy decyzję Kierownika Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej znak: [...] z dnia [...] 2019 r. w sprawie ustalenia P. S. (dalej: skarżący) odpłatności za pobyt jego ojca S. S. w Domu Pomocy Społecznej w kwocie 2.400,05 zł miesięcznie począwszy od dnia 11 marca 2019 r. i nadaniu tej decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności.

Zaskarżona decyzja zapadła w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych.

Decyzją organu pierwszej instancji z [...] 2019 r. orzeczono jak na wstępie. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia podano, że ojciec skarżącego, S. S. przebywa w Domu Pomocy Społecznej od 1 marca 2019 r. i otrzymuje dochód z tytułu renty rolniczej wraz z dodatkiem pielęgnacyjnym od 1.04.2019 r. w kwocie 1179,93 zł. W dniu 15 marca 2019 r. została wydana decyzja ustalająca odpłatność za jego pobyt w DPS w wysokości 3.226 zł miesięcznie, przy czym ojcu skarżącego została ustalona odpłatność od dnia 1 marca 2019 r. w wysokości 631,34 zł miesięcznie, a różnicę w kwocie 2.594,66 zł miesięcznie pokrywała Gmina. W maju 2019 r. gmina pokrywała kwotę 2093,55 zł, a mieszkaniec pokrywał kwotę 1132,45 zł (z uwagi na wypłacone wyrównanie dodatku pielęgnacyjnego z KRUS), a od czerwca 2019 r. gmina pokrywa kwotę 2400,05 zł, a mieszkaniec pokrywa kwotę 825,95 zł.

S. S. jest osobą rozwiedzioną, a jedynym jego dzieckiem jest skarżący. Skarżący mieszka w Austrii i prowadzi wspólne gospodarstwo z byłą żoną M. Z. i dwójką małoletnich dzieci. Miesięczny dochód skarżącego składa się z wynagrodzenia w wysokości 1700 [pic] oraz ok. 720 [pic] byłej żony, czyli łączny ich dochód obliczono na 2420 [pic], nie licząc przyznanych zasiłków na dzieci, ani wysokości kredytów. W przeliczeniu na PLN, licząc po kursie z dnia 8 października 2019 r. dochód ten wyniósł 10.481,02 zł. Organ pierwszej instancji przyjął, że posiadany dochód na osobę w rodzinie skarżącego jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie i kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty, nie jest niższa niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie. Na koniec w uzasadnieniu decyzji organ wskazał, że w przedmiotowej sprawie brak jest podstaw do całkowitego lub częściowego zwolnienia skarżącego z tej opłaty.

W odwołaniu od powyższej decyzji skarżący zarzucił jej naruszenie art. 103 ust. 2 ustawy pomocy społecznej poprzez błędne naliczenie dochodu skarżącego oraz niezgodne z prawem objęcie obowiązkiem alimentacyjnym jego dzieci i byłej żony względem S. S. Podano też, że skarżący od 1 stycznia 2018 r. do dnia wniesienia odwołania otrzymuje zasiłek dla bezrobotnych i w związku z tym jego miesięczny dochód wynosi 1.360,20 [pic], co w przeliczeniu na złote po kursie z daty wydania decyzji wynosi 5.862,80 zł, a na osobę w jego rodzinie odpowiada kwocie 1.465,70 zł i po odliczeniu 300% kryterium dochodowego, tj. 1.584,00 zł, nie spełnia on warunku ustawowego do pokrywania kosztów za pobyt jego ojca w Domu Pomocy Społecznej w R. Nadto skarżący wskazał, że w ostatnim czasie jego zdrowie uległo znacznemu pogorszeniu oraz że nie posiada oszczędności, ani składników majątkowych większej wartości, a poza tym spłaca zobowiązania finansowe zaciągnięte jeszcze przed umieszczeniem ojca w Domu Pomocy Społecznej, jak też na nim spoczywa ciężar utrzymania czteroosobowej rodziny, gdyż jego partnerka utrzymuje się tylko ze skromnego świadczenia socjalnego.

Zaskarżoną decyzją SKO utrzymało w mocy rozstrzygnięcie organu pierwszej instancji. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia Kolegium powołało się na treść art. 60 ust. 1, art. 61 ust. 1 i 2 oraz art. 103 ustawy o pomocy społecznej oraz przywołano ustalenia organu pierwszej instancji odnośnie sytuacji rodzinnej i finansowej skarżącego i jego ojca. Stwierdzono słuszność rozstrzygnięcia organu pierwszej instancji mimo, że organ doręczył skarżącemu projekt umowy określonej w art. 103 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej, a skarżący jej nie podpisał twierdząc, że nie jest w stanie ponosić kosztów pobytu ojca w DPS. Odnośnie zarzutów odwołania Kolegium wskazało min., że nie jest wiarygodna informacja, że skarżący od dnia 1 stycznia 2018 r. do dnia wniesienia odwołania otrzymywał zasiłek dla bezrobotnych i w związku z tym jego miesięczny dochód wynosił 1.360,20 [pic], co w przeliczeniu na złote po kursie z daty wydania decyzji wynosi 5.862,80 zł, ponieważ sam pełnomocnik skarżącego wykazał we wniosku o umorzenie postępowania administracyjnego z dnia 12 czerwca 2019 r., że wynagrodzenie skarżącego zatrudnionego w [...] GmbH wynosi 1.700 [pic] miesięcznie.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie skarżący zarzucił:

I. naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, a to:

art. 7 k.p.a. w zw. z art. 77 § 1 k.p.a. w zw. z art. 80 k.p.a. w zw. z art. 136 k.p.a., poprzez zaniechanie podjęcia wszelkich czynności niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy, a w konsekwencji brak zebrania całego materiału dowodowego, w tym zaniechanie: analizy okoliczności przedstawionych w odwołaniu od pierwotnej decyzji wydanej, [...] 2019 roku przez Kierownika Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej, a dotyczących nieprawidłowego ustalenia dochodu skarżącego oraz niewzięcia pod uwagę miejsca zamieszkania skarżącego, które znajduje się w Austrii, co przekłada się na zwiększone wydatki na utrzymanie gospodarstwa domowego skarżącego, w stosunku do wydatków jakie ponosiłby mieszkając w Polsce, a w konsekwencji doprowadziło do utrzymania w mocy wadliwej decyzji;

art. 138 § 1 i 2 k.p.a., poprzez utrzymanie przez Organ w mocy decyzji organu l instancji, pomimo iż istniały przesłanki do uchylenia tej decyzji i przekazania sprawy organowi l instancji do ponownego rozpatrzenia; względnie do uchylenia decyzji i umorzenia postępowania;

3. art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a., poprzez jego niezastosowanie i odstąpienie od obligatoryjnego zawieszenia postępowania ze względu na potrzebę rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez Sąd Rejonowy orzekający w sprawie o zapłatę przez Skarżącego alimentów na rzecz Pana S. S.,

II. naruszenie przepisów prawa materialnego mające istotny wpływ na wynik sprawy, a to:

art. 61 ust. 1 i 2 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że skarżący spełnia kryterium dochodowe pozwalające Organowi zobowiązać go do opłacania pobytu jego ojca w Domu Pomocy Społecznej w R, podczas gdy skarżący nie spełnia kryterium dochodowego, a jego dochód został błędnie obliczony,

art. 8 ust. 4 pkt 2 i 7 oraz art. 8 ust. 3 pkt 2 i 3 ustawy o pomocy społecznej, poprzez jego błędne zastosowanie i pominięcie, że do dochodu ustalonego zgodnie z art. 8 ust. 3 tej ustawy nie wlicza się zasiłku celowego, a także świadczenia wychowawczego. Otrzymywane przez byłą żonę skarżącego świadczenie z tytułu opieki nad dzieckiem (tzw. zasiłek doraźny) w wysokości ok. 720

euro jest zasiłkiem celowym o cechach świadczenia wychowawczego w rozumieniu ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci i tym samym nie powinien być wliczony do dochodu rodziny skarżącego. Ponadto Organ, zaniechał pomniejszenia dochodu skarżącego o składki na ubezpieczenie zdrowotne jego córek w kwocie 66,34 euro miesięcznie, jak również o kwotę alimentów płaconych przez niego na rzecz byłej żony w kwocie 478,50 euro miesięcznie i alimentów na rzecz małoletniej córki A., w kwocie 250 euro miesięcznie,

3. art. 107 ust. 1 w zw. z art. 103 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej w zw. z § 2 ust. 1, 3, 4 i 5 Rozporządzenia Ministra Rodziny Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 sierpnia 2016 r. w sprawie rodzinnego wywiadu środowiskowego, poprzez zaniechanie przeprowadzenia wywiadu środowiskowego w miejscu zamieszkania skarżącego, a w konsekwencji brak zrelatywizowania uzyskiwanych w Austrii dochodów do kosztów życia w tym kraju, co doprowadziło do uznania, ze dochody i koszty utrzymania w Austrii odpowiadają wartościom uzyskiwanym w Polsce podczas gdy tak nie jest z uwagi na wiele wyższe koszty życia w tym kraju, jak również brak ustalenia faktycznej sytuacji finansowej, rodzinnej i zdrowotnej skarżącego,

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o jej oddalenie podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko.

W piśmie procesowym z 31 sierpnia 2020 r. skarżący – powołując się na dokumenty z postępowania w sprawie nr [...] dotyczącej zobowiązania go do zwrotu wydatków poniesionych przez Gminę za pobyt jego ojca w DPS od 1.03.2019 r. do 30.06.2020 r. (decyzja z 21 lipca 2020 r. oraz pismo GOPS z 18.08.2020 r.) – stwierdził min., że na dzień orzekania przez organ II instancji zmienił się dochód ojca skarżącego i wynosił 1659,01 zł, a zatem opłata jaką uiszczała Gmina to 2.064, 69 zł, a nie jak orzeczono 2400,05 zł.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie zważył, co następuje.

Zgodnie z art. 3 § 1 oraz art. 145 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2019 r., poz. 2325 ze zm., przywoływanej poniżej w skrócie jako "p.p.s.a."), wojewódzkie sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, co oznacza, że w zakresie dokonywanej kontroli sąd zobowiązany jest zbadać, czy organy administracji w toku postępowania nie naruszyły przepisów prawa materialnego i przepisów postępowania w sposób, który miał lub mógł mieć wpływ na wynik sprawy. Należy również pamiętać, że sądowa kontrola legalności zaskarżonych orzeczeń administracyjnych sprawowana jest wyłącznie w granicach danej sprawy, a sąd nie jest związany zarzutami, wnioskami skargi, czy też powołaną w niej podstawą prawną (art. 134 § 1 p.p.s.a.). Regułą przyjętą w przepisie art. 133 § 1 p.p.s.a. jest, że sąd administracyjny orzeka na podstawie akt sprawy, co oznacza, że sąd rozpatruje sprawę na podstawie stanu faktycznego i prawnego istniejącego w dniu wydania zaskarżonego aktu (czynności). Zmiana stanu faktycznego lub prawnego, która nastąpiła po wydaniu zaskarżonego aktu (czynności) co do zasady nie podlega uwzględnieniu. Inaczej ujmując – kontrola legalności zaskarżonej decyzji następuje według stanu faktycznego i prawnego istniejących w dacie jej wydania.

Biorąc pod uwagę tak zakreśloną kognicję oraz przyczyny wzruszania zaskarżanych aktów organów administracji, w rozpoznawanej sprawie Sąd stwierdził, że przy wydaniu decyzji organu II instancji doszło do naruszenia przepisów postępowania mogących mieć wpływ na wynik sprawy.

Przedmiot kontroli sądu stanowi ostateczna decyzja utrzymująca w mocy decyzję organu I instancji w sprawie ustalenia opłaty za pobyt ojca skarżącego w domu pomocy społecznej.

Rozstrzygnięcia organów obu instancji w przedmiocie ustalenia odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej podjęto w trybie i na zasadach określonych w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2019 r. poz. 1507 ze zm.; zwanej dalej "u.p.s."). Zgodnie z art. 60 ust.1 ustawy pobyt w DPS jest odpłatny. Zgodnie z art. 59 ust. 1 u.p.s. - decyzję o skierowaniu do domu pomocy społecznej i decyzję ustalającą opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej wydaje organ gminy właściwej dla tej osoby w dniu jej kierowania do domu pomocy społecznej.

Według art. 61 u.p.s. obowiązani do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej są w kolejności:

1) mieszkaniec domu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka,

2) małżonek, zstępni przed wstępnymi,

3) gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej

- przy czym osoby i gmina określone w pkt 2 i 3 nie mają obowiązku wnoszenia opłat, jeżeli mieszkaniec domu ponosi pełną odpłatność.

Opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej wnoszą:

1) mieszkaniec domu, nie więcej jednak niż 70% swojego dochodu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka, nie więcej niż 70% tego dochodu;

2) małżonek, zstępni przed wstępnymi - zgodnie z umową zawartą w trybie art. 103 ust. 2:

a) w przypadku osoby samotnie gospodarującej, jeżeli dochód jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, jednak kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300% tego kryterium,

b) w przypadku osoby w rodzinie, jeżeli posiadany dochód na osobę jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, z tym że kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie;

3) gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej - w wysokości różnicy między średnim kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej a opłatami wnoszonymi przez osoby, o których mowa w pkt 1 i 2.

Z art. 103 ust. 1 u.p.s. wynika z kolei, że kierownik ośrodka pomocy społecznej i kierownik powiatowego centrum pomocy rodzinie może, w drodze umowy, ustalić z małżonkiem, zstępnymi lub wstępnymi wysokość świadczonej przez nich pomocy na rzecz osoby ubiegającej się o przyznanie świadczenia. W tym przypadku nie stosuje się art. 96 ust. 1 pkt 3 u.p.s. W przypadku, gdy organ stwierdzi, iż dana osoba winna ponosić odpłatność, a osoba ta nie wyraża zgody na podpisanie umowy, może zostać wydana na tę osobę decyzja o odpłatności. o której mowa w art. 104 ust. 3 i art. 59 ust. 1 w związku z art. 60 ust. 1 i art. 61 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 pkt 2 lit. b i ust. 3 u.p.s. Stosownie do treści art. 107 u.p.s. przed wydaniem ww. decyzji u zobowiązanego przeprowadza się rodzinny wywiad środowiskowy.

Z kolei za dochód - zgodnie z art 8 ustawy o pomocy społecznej - uważa się sumę miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku lub w przypadku utraty dochodu z miesiąca, w którym wniosek został złożony, bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, pomniejszoną o:

1) miesięczne obciążenie podatkiem dochodowym od osób fizycznych

2) składki na ubezpieczenie zdrowotne określone w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej

3) finansowanych ze środków publicznych oraz ubezpieczenia społeczne określone w odrębnych przepisach;

4) kwotę alimentów świadczonych na rzecz innych osób.

W przypadku uzyskiwania dochodu w walucie obcej, wysokość tego dochodu ustala się według średniego kursu Narodowego Banku Polskiego z dnia wydania decyzji administracyjnej w sprawie świadczenia z pomocy społecznej (art. 8 ust. 13 u.p.s.).

Odnosząc powyżej powołane przepisy prawa do realiów kontrolowanej sprawy Sąd uznał, że organy obu instancji prawidłowo uznały skarżącego za osobę zobowiązaną do ponoszenia kosztów pobytu ojca w DPS, a także – co do zasady - właściwie ustaliły dochód skarżącego. Organy wzięły pod uwagę wszelkie twierdzenia złożone przez skarżącego i ustalając jego miesięczny dochód zastosowały się do obowiązujących w tym zakresie norm. Sąd zauważa, że dokumenty przedstawione przez skarżącego były w języku niemieckim bez tłumaczenia na język polski. Dlatego też - w kontekście tego, że skarżący mieszka i przebywa w Austrii – w przeważającej mierze organy oparły się na oświadczeniach skarżącego, które sukcesywnie były powielane na etapie postępowania administracyjnego, a także w skardze do sądu administracyjnego.

I tak odnosząc się do zarzutów skargi co do błędnego ustalenia dochodu skarżącego Sąd stwierdza, że nie zasługują one na uwzględnienie.

Organy zgodnie z oświadczeniem skarżącego uznały, że prowadzi on gospodarstwo domowe wraz ze swoją byłą żoną oraz dwójką małoletnich dzieci. Przyjęły, że na dochód skarżącego składa się jego wynagrodzenie w wysokości 1700 euro oraz dochód jego byłej zony – 720 euro. Skarżący co do zasady nie kwestionował wysokości tych kwot, za wyjątkiem etapu odwołania, kiedy to podniósł, że od 1 stycznia 2018 r. do dnia wniesienia odwołania otrzymuje zasiłek dla bezrobotnych w wysokości 1360, 28 euro. Organ odwoławczy odniósł się jednak do tych twierdzeń uznając je za niewiarygodne, a skarżący wnosząc skargę dłużej ich nie kwestionował, oświadczając że jego wynagrodzenia wynosi 1700 euro.

Jednocześnie zasadnie przyjęto, że kwota 720 euro przypadająca byłej żonie skarżącego powinna być wliczana do dochodu rodziny, albowiem brak jest podstaw do przyjęcia, że jest to jakiekolwiek świadczenie z katalogu określonego w art. 8 ust. 4 u.p.s., którego nie wlicza się do dochodu. Skarżący podniósł, że zasiłek ten posiada cechy "świadczenia wychowawczego w rozumieniu ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci" jednak z całą pewnością nie jest tym świadczeniem, a katalog z art. 8 ust. 4 jest katalogiem zamkniętym i w żaden sposób nie może być interpretowany rozszerzająco.

Sąd uznał, że zasadnie odmówiono skarżącemu odliczenia od dochodu kwoty płaconych przez niego alimentów na byłą żonę i nieletnie córki pozostające z nim w gospodarstwie domowym oraz kwot uiszczanych tytułem ubezpieczenia zdrowotnego córek. Katalog wydatków, o które pomniejsza się dochód zgodnie z art. 8 jest katalogiem zamkniętym i nie zawiera on wydatków wskazanych przez skarżącego. Zgodnie z art. 8 ust. 3 pkt 2 u.p.s. odliczeniu podlegają jedynie te składki na ubezpieczenie zdrowotne, które zostały określone w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych (t.j. Dz.U.2020.1398). Tym samym składki na ubezpieczenie zdrowotne córek skarżącego - jako znajdujące się poza tym katalogiem - nie mogły pomniejszyć dochodu skarżącego.

W kwestii alimentów należy przyjąć, że stanowią one dochód córek skarżącego i pozostają ze skarżącym we wspólnym gospodarstwie domowym. Zatem kwoty te nie mogą pomniejszać ww. dochodu. Pamiętać należy, że zgodnie z treścią art. 6 pkt 3 i 4 u.p.s. na dochód rodziny składa się suma miesięcznych dochodów osób w rodzinie, a dochód na osobę w rodzinie to dochód rodziny podzielony przez liczbę osób w rodzinie. Tym samym zasadnie nie pomniejszono dochodu skarżącego o wysokość alimentów płaconych na rzecz byłej żony i córek.

Sąd nie dopatrzył się również uchybienia ze strony organów poprzez wydanie zaskarżonej decyzji bez uprzedniego przeprowadzenia wywiadu środowiskowego. Wywiad środowiskowy jest szczególnym środkiem dowodowym mającym zastosowanie w postępowaniu w sprawach z zakresu pomocy społecznej, na który składa się szereg czynności organu wykonywanych przez pracownika socjalnego, takich jak m.in. przesłuchanie strony i jej rodziny pod rygorem odpowiedzialności karnej za udzielenie nieprawdziwych informacji, wykorzystanie istotnych dla sprawy dokumentów oraz przeprowadzenie własnych obserwacji w celu zweryfikowania informacji uzyskanych z innych źródeł dowodowych, w szczególności z oświadczenia o stanie majątkowym, złożonego przez stronę. Oznacza to, iż tylko w wyjątkowych sytuacjach, gdy nie jest możliwe przeprowadzenie takiego wywiadu środowiskowego, dopuszczalne jest oparcie postępowania dowodowego na innych dowodach (por. wyrok WSA we Wrocławiu z 17 października 2019 r., sygn. akt IV SA/Wr 277/19). W ocenie orzekającego w niniejszej sprawie Sądu taka wyjątkowa sytuacji zaistniała w okolicznościach kontrolowanej sprawy z uwagi na zamieszkanie skarżącego i jego rodziny na terenie Austrii. W związku z tym organ nie miał możliwości udać się do domu skarżącego celem przeprowadzenia wywiadu środowiskowego. Natomiast w toku postepowania przeprowadzono konieczne czynności celem ustalenia stanu faktycznego sprawy. Przede wszystkim skierowano do skarżącego projekt umowy w sprawie ustalenia opłaty za pobyt ojca skarżącego w DPS, który skarżący pozostawił bez odpowiedzi. Skarżący miał też zapewniony czynny udział w toku postępowania, z którego to prawa czynnie korzystał przez swojego pełnomocnika. Wszelkie oświadczenia skarżącego składane w toku postepowania były przez organy brane pod uwagę i rozważane w kontekście obowiązujących przepisów.

Wbrew twierdzeniom skargi w sprawie nie było podstaw do zawieszenia postępowania do czasu prawomocnego zakończenia sprawy o alimenty od skarżącego dla jego ojca toczącej się przed sądem powszechnym. Skarżący uznał to za konieczne w kontekście treści art. 64 pkt 6 u.p.s., zgodnie z którym osoby wnoszące opłatę lub obowiązane do wnoszenia opłaty za pobyt mieszkańca domu w domu pomocy społecznej można zwolnić z tej opłaty częściowo lub całkowicie, na ich wniosek, po przeprowadzeniu rodzinnego wywiadu środowiskowego, w szczególności jeżeli osoba obowiązana do wnoszenia opłaty przedstawi wyrok sądu oddalający powództwo o alimenty na rzecz osoby kierowanej do domu pomocy społecznej lub mieszkańca domu.

Problematyka, czy w trybie postępowania o ustalenie opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej można orzekać łącznie także w przedmiocie ustawowych przesłanek zwolnienia z tej opłaty (z art. 64) była w praktyce orzeczniczej sądów administracyjnych rozbieżna (czego wyrazem są tezy cytowane w skardze, z wyroków zapadłych w 2016 r.). Aktualnie ugruntował się jednolity pogląd, ukształtowany uchwałą składu 7 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego, z 11 czerwca 2018 r. o sygnaturze akt I OPS 7/17, zgodnie z którym: "Obowiązek wnoszenia, przez osoby wskazane w art. 61 ust. 1 pkt 2 u.p.s., opłat za pobyt w domu pomocy społecznej umieszczonej w nim osoby, a w konsekwencji wydanie decyzji o zwrocie kosztów poniesionych zastępczo przez gminę na podstawie art. 104 ust. 3 w związku z art. 61 ust. 3 u.p.s., wymaga uprzedniego skonkretyzowania i zindywidualizowania tego obowiązku począwszy od dnia jego powstania w stosunku do każdej ze zobowiązanych osób w decyzji administracyjnej o ustaleniu opłaty wydanej na podstawie art. 59 ust. 1 w związku z art. 61 ust. 1 i 2 u.p.s. lub w drodze umowy zawartej na podstawie art. 103 ust. 2 w związku z art. 61 ust. 1 i 2 oraz art. 64 u.p.s." W uzasadnieniu tej uchwały NSA zauważył, że z treści art. 64 u.p.s. wynika, iż zwolnienie z opłaty za pobyt w DPS może dotyczyć sytuacji, w której osoba zobowiązana wnosi opłatę, czyli zarówno osoba jak i wysokość opłaty została już wcześniej ustalona w odpowiednim akcie stosowania prawa zgodnie z przepisami ustawy. Zwolnienie musi się bowiem odnosić do skonkretyzowanego obowiązku. Dlatego też rozstrzygnięcie w przedmiocie zwolnienia z opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej może zostać wydane dopiero po ostatecznym ustaleniu osoby zobowiązanej i określeniu wysokości opłaty miesięcznej za pobyt.

A zatem wynik postepowania w sprawie o alimenty nie stanowi kwestii wstępnej w sprawie o ustalenie wysokości opłaty za pobyt w DPS. W przypadku prawomocnego oddalenia powództwa o alimenty skarżący będzie musiał wszcząć odrębny tryb postępowania administracyjnego, to znaczy złożyć wniosek do organu pierwszej instancji o zwolnienie z opłaty, na podstawie art. 64 u.p.s.

Sąd natomiast dopatrzył się uchybienia w decyzji organu odwoławczego mogącego mieć wpływ na wynik sprawy w zakresie ustalenia kwoty jaką miesięcznie ponosi ojciec skarżącego za swój pobyt, a tym samym wysokości kwoty uiszczanej przez gminę tytułem pozostałej części należności, która finalnie ma być ponoszona przez skarżącego.

Istotny w tym zakresie okazał się dokument przedłożony przez skarżącego wraz z pismem procesowym z dnia 31 sierpnia 2020 r. na etapie postępowania sądowoadministracyjnego - pismo GOPS z 18 sierpnia 2020 r., znak [...]. Wynika z niego, że ojciec skarżącego od października 2019 r. uzyskuje rentę inwalidzką wraz z dodatkiem pielęgnacyjnym w wysokości 1659,01 zł. Podano też, że od listopada 2019 r. gmina pokrywała kwotę 2064,69 zł, a mieszkaniec – 1161,31 zł. Decyzja organu II instancji zapadła 6 grudnia 2019 r., a zatem na dzień orzekania przez organ II instancji inne były przychody ojca skarżącego, a w związku z tym inna była też wysokość odpłatności gminy za jego pobyt, niż te które istniały w dniu orzekania przez organ pierwszej instancji. Organ odwoławczy zobowiązany był uwzględnić stan faktyczny i prawny na dzień rozstrzygania, a zatem nie mógł wydać rozstrzygnięcia na podstawie nieaktualnych danych, co do wysokości należności porywanej przez mieszkańca DPS oraz przez gminę. Uchybienie to mogło mieć wpływ na wynik rozstrzygnięcia albowiem bezpośrednio wpływa na wysokość określonej skarżącemu miesięcznej kwoty kosztów z tytułu pobytu jego ojca w DPS. Ponadto kwota określonej należności jest istotna przy określeniu zdolności skarżącego do jej poniesienia w aspekcie regulacji zawartej w art. 61 ust. 2 pkt 2 lit. b u.p.s.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy ustalając zdolność skarżącego do ponoszenia opłaty (art. 61 ust. 2 pkt 2 lit. b u.p.s.) oraz wysokość opłaty organ odwoławczy będzie zobowiązany wziąć pod uwagę wysokość opłaty uiszczanej miesięcznie za pobyt w DPS przez mieszkańca DPS oraz wysokość kwoty ponoszonej przez Gminę.

Rozpoznając ponownie sprawę organ odwoławczy - mając na uwadze treść art. 8 ust. 13 u.p.s. – weźmie pod uwagę, że ustalenie wysokości dochodu osoby ubiegającej się o świadczenie, która uzyskała go w walucie obcej, w dniu orzekania w pierwszej instancji ma charakter warunkowy. Złożenie odwołania skutkuje obowiązkiem ponownego rozpatrzenia sprawy przez organ drugiej instancji. To zaś stwarza konieczność obliczenia dochodu uzyskanego w walucie obcej według średniego kursu Narodowego Banku Polskiego z dnia wydawania drugoinstancyjnej decyzji. Nie mniej jednak organ odwoławczy przy ponownym rozpoznaniu sprawy będzie miał na uwadze na treść art. 14 u.p.s. w zw. z art. 139 k.p.a. zgodnie, z którymi organ pomocy społecznej drugiej instancji nie może wydać decyzji na niekorzyść strony odwołującej się, chyba że zaskarżona decyzja rażąco narusza prawo lub interes społeczny. Powstrzymanie się przez organ odwoławczy od uwzględnienia w wyniku sprawy zmian kursu walutowego zawyżającego dochód strony, następującego między datami orzekania w obydwu instancjach z takim skutkiem, że kryterium dochodowe przestało w tym czasie być spełniane, nie czyni zadość ani rażącemu naruszeniu prawa, ani też rażącemu naruszeniu interesu społecznego. (por. Maciejko Wojciech, Zaborniak Paweł, Ustawa o pomocy społecznej. Komentarz, wyd. IV, Opublikowano: LexisNexis 2013).

Mając na uwadze powyższe Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie orzekł jak w pkt I sentencji wyroku na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit.c ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. W przedmiocie kosztów orzeczono na podstawie art. 200 w zw. z art. 205 powołanej ustawy.