Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie: Przewodniczący: Sędzia WSA Janusz Bociąga (spr.) Sędziowie: WSA Barbara Pasternak WSA Maria Zawadzka po rozpoznaniu w dniu 25 września 2020 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi Parafii [...] w R. na czynność Wójta Gminy z dnia 3 grudnia 2019 r. nr [...] w przedmiocie odmowy wyrażenia zgody na zorganizowanie zajęć religii prawosławnej 1/ stwierdza bezskuteczność zaskarżonej czynności; 2/ zasądza od Wójta Gminy na rzecz Parafii [...] w R. kwotę 100 (sto) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego

Przedmiotem skargi wniesionej przez Parafię [...] w R jest czynność Wójta Gminy L z dnia 3 grudnia 2019 r. znak [...] w przedmiocie odmowy zorganizowania zajęć religii prawosławnej dla jednego ucznia Szkoły Podstawowej w K.

Do dokonania powyższej czynności doszło w następującym stanie faktycznym sprawy.

Pismem z dnia 23 września 2019 r. Parafia reprezentowana przez proboszcza ks. dr R. D. zwróciła się do Wójta Gminy L o umożliwienie w roku szkolnym 2019/2020 nauczania religii prawosławnej dla jednego ucznia Szkoły Podstawowej w K.

Wójt Gminy L pismem z dnia 3 grudnia 2019 r. znak [...] skierowanym do proboszcza ks. dr R. D. nie wyraził zgody na nauczanie religii prawosławnej dla jednego ucznia Szkoły Podstawowej w K.

Proboszcz zakwestionował stanowisko Wójta Gminy L i pismem z dnia 13 grudnia 2019 r. wystosował ponaglenie na bezczynność organu w załatwieniu sprawy powołując się na rozporządzenie Ministra Edukacji z dnia 14 kwietnia 1992 roku w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach.

Wójt Gminy L podtrzymał stanowisko zawarte w piśmie z dnia 3 grudnia 2019r., dodatkowo stwierdził, że nie przysługuje proboszczowi Parafii prawo do ponaglenia bowiem tego rodzaju sprawy nie są prowadzone w oparciu o procedurę administracyjną.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie proboszcz Parafii [...] w R zaskarżył czynność Wójta Gminy L z dnia 3 grudnia 2019 r. zarzucając naruszenie:

1/ § 1 ust. 1 i 2 i § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach poprzez błędną ich wykładnię i niewłaściwe zastosowanie przez brak zgody na utworzenie pozaszkolnego punktu katechetycznego dla jednego ucznia;

2/ art. 48 ust. 1 i art. 53 ust. 2, 3 i 4 Konstytucji RP poprzez dyskryminację dziecka

wyznania prawosławnego poprzez brak organizacji lekcji religii, co jest pogwałceniem

gwarancji nauczania dziecka;

3/ art. 9 K.p.a. poprzez brak jakichkolwiek pouczeń co do sposobu i terminu wniesienia

odwołania.

W uzasadnieniu skargi wskazał, iż w sprawie znaczenie ma prawidłowe zastosowanie przepisów rozporządzenia Ministra Edukacji z dnia 14 kwietnia 1992 roku w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach. Jak wynika z treści § 2 wspomnianego rozporządzenia, dotyczy on sposobu organizacji lekcji religii w przypadku mniejszej liczby uczniów niż siedmiu. Jeśli w szkole zgłosi się mniej niż siedmiu uczniów, dyrektor szkoły przekazuje oświadczenia rodziców organowi prowadzącemu, który organizuje zajęcia z religii - w porozumieniu z władzami zwierzchnimi Kościoła lub w związku wyznaniowego -w pozaszkolnych punktach katechetycznych. Oznacza to, że zajęcia z religii (określonego wyznania) są organizowane nawet dla jednego ucznia.

Podniesiono, iż swą czynnością organ administracji naruszył § 8 ust 1 rozporządzenia Ministra Edukacji z dnia 14 kwietnia 1992 roku w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach, który stanowi, iż nauka religii w przedszkolach i szkołach publicznych wszystkich typów odbywa się w wymiarze dwóch zajęć przedszkolnych (właściwych dla danego poziomu nauczania) lub dwóch godzin lekcyjnych tygodniowo.

W odpowiedzi na skargę Wójt Gminy L wniósł o jej oddalenie wskazując, że Parafia [...] w R nie ma interesu prawnego w niniejszej sprawie. Taki interes mieliby rodzice dziecka, które powinno zostać objęte nauczaniem religii prawosławnej.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę administracji publicznej. Kontrola, o której mowa w § 1 sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej (§ 2 art. 1 tej ustawy). Badana jest wyłącznie legalność aktu administracyjnego, czyli prawidłowość zastosowania przepisów prawa do zaistniałego stanu faktycznego, trafność wykładni tych przepisów oraz prawidłowość zastosowania przyjętej procedury.

Stosownie do treści art. 3 § 1 i § 2 pkt 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - zwanej dalej P.p.s.a., sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie, przy czym kontrola ta obejmuje orzekanie w sprawach skarg m.in. na inne niż określone w pkt 1-3 akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa, z wyłączeniem aktów lub czynności podjętych w ramach postępowania administracyjnego określonego w ustawie z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego, postępowań określonych w działach IV, V i VI ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa, postępowań, o których mowa w dziale V w rozdziale 1 ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej, oraz postępowań, do których mają zastosowanie przepisy powołanych ustaw.

Następnie zgodnie art. 146 § 1 zdanie pierwsze P.p.s.a., sąd uwzględniając skargę na akt lub czynność, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 4 i 4a, uchyla ten akt, interpretację, opinię zabezpieczającą lub odmowę wydania opinii zabezpieczającej albo stwierdza bezskuteczność czynności.

Przedmiotem skargi w rozpoznawanej sprawie jest czynność Wójta Gminy L z dnia 3 grudnia 2019 r. nr [...] odnośnie odmowy wyrażenia zgody na zorganizowanie zajęć religii prawosławnej.

Skarga podlegała rozpoznaniu w trybie art. 3 § 2 pkt 4 P.p.s.a., gdyż wystosowanie do skarżącej strony pisma z dnia 3 grudnia 2019 r. należy uznać za "inne niż określone w pkt 1-3 akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa", o których mowa w tym przepisie.

W rozważaniach dotyczących niniejszej sprawy należy mieć przede wszystkim na uwadze powiązanie obowiązku przedszkolnego i szkolnego z wiekiem dziecka, co wprost wynika z: art. 14 ust. 1 ustawy o systemie oświaty, zgodnie z którym wychowanie przedszkolne obejmuje dzieci od początku roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 3 lata, do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 6 lat, art. 15 ust. 2 ustawy o systemie oświaty, zgodnie z których obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 6 lat, oraz trwa do ukończenia gimnazjum, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18 roku życia. Nie ulega zatem wątpliwości, iż rozpoczęcie edukacji wraz z osiągnięciem dojrzałości do podjęcia nauki i jej kontynuacja w kolejnych klasach, w kolejnych etapach edukacyjnych pozostaje w związku z rozwojem psychofizycznym dziecka i wzrostem jego dojrzałości. Gwarancje wychowania i edukacji, także w aspekcie wyznawanej religii i jej nauczania z uwzględnieniem dojrzałości dziecka zostały zwarte w art. 48 ust. 1 i art. 53 ust. 2 i 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Materialnoprawna podstawa regulująca kwestię i konieczność zorganizowania zajęć religii została zawarta w przepisach rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach. Rozporządzenie to zostało wydane na podstawie delegacji ustawowej zawartej w art. 12 ust. 2 ustawy o systemie oświaty. Zarówno przepisy ustawy o systemie oświaty, jak i rozporządzenia nie zawierają regulacji obligującej do ustalania wymiaru nauczania religii czy etyki w drodze decyzji administracyjnej.

Zgodnie § 2 ust. 1 rozporządzenia, przedszkole i szkoła mają obowiązek zorganizowania lekcji religii dla grupy nie mniejszej niż siedmiu uczniów danej klasy lub oddziału (wychowanków grupy przedszkolnej).

Dla mniejszej liczby uczniów w klasie lub oddziale (wychowanków w grupie) lekcje religii w przedszkolu lub szkole powinny być organizowane w grupie międzyoddziałowej lub międzyklasowej.

W myśl § 2 ust. 2 rozporządzenia, jeżeli w przedszkolu lub szkole na naukę religii danego wyznania lub wyznań wspólnie nauczających zgłosi się mniej niż siedmiu uczniów (wychowanków), organ prowadzący przedszkole lub szkołę, w porozumieniu z właściwym kościołem lub związkiem wyznaniowym, organizuje naukę religii w grupie międzyszkolnej lub w pozaszkolnym (pozaprzedszkolnym) punkcie katechetycznym. Zgodnie zaś z § 2 ust. 4 rozporządzenia, w szczególnie uzasadnionych przypadkach organ prowadzący przedszkole lub szkołę, w ramach posiadanych środków, może -na wniosek kościoła lub związku wyznaniowego - zorganizować nauczanie religii danego wyznania w sposób odmienny niż określony w ust. 1-3.

Z przytoczonych powyżej przepisów jasno i precyzyjnie wynika, że nawet jeśli na naukę religii danego wyznania zgłosi się mniej niż siedmiu uczniów organ prowadzący placówkę oświatowe - wychowawczą nadal ma obowiązek zorganizowania dla tych uczniów lekcji religii. Stanowisko zajęte w przedmiotowej sprawie przez Wójta Gminy L polegające na niewyrażeniu zgody na zorganizowanie zajęć religii prawosławnej dla jednego ucznia jest błędne i sprzeczne z przepisami.

Odmienna organizacja nauczania religii niż to wynika z ust. 1-3 § 2 rozporządzenia, jak wskazano w jego ust. 4 jest możliwa jedynie na wniosek kościoła lub związku wyznaniowego. W wypadku braku takiego wniosku organizacja nauczania religii odmiennie niż to wynika z treści § 2 ust. 1, 2 i 3 rozporządzenia pozostaje w sprzeczności z ww. przepisami oraz narusza postanowienia art. 48 ust. 1 i art. 53 ust. 2 i 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Wspomnieć również wypada, że rozporządzenie w § 2 ust. 1 nie posługuje się terminem "etap edukacyjny", ale terminem "klasa", co obliguje szkołę do organizowana nauki religii z uwzględnieniem poziomów nauczania wyznaczanych przez klasy, a nie etapy edukacyjne. Zapisy § 2 ust. 2 rozporządzenia wprowadzają odmienności w organizowaniu nauki religii, które wynikają z mniejszej ilości uczniów czy wychowanków danego wyznania, umożliwiając organizowanie w porozumieniu z kościołem lub związkiem wyznaniowym naukę religii w grupie międzyszkolnej lub w pozaszkolnym (pozaprzedszkolnym) punkcie katechetycznym. Mniejsza ilość osób w grupie nie może jednak powodować odmiennej organizacji nauki niż to wynika z § 2 ust. 1 rozporządzenia w zakresie uwzględniającym poziom nauczania wyznaczany przez klasy. Odmienność wynikająca z § 2 ust. 2 rozporządzenia dotyczy bowiem organizacji nauczania religii w grupie skupiającej uczniów czy wychowanków poza szkołą czy przedszkolem, do których uczęszczają dzieci.

W ocenie Sądu czynność Wójta Gminy L z dnia 3 grudnia 2019 r. w przedmiocie odmowy wyrażenia zgody na zorganizowanie zajęć z religii prawosławnej została dokonana z naruszeniem wyżej wskazanych przepisów Konstytucji RP a także przepisów rozporządzenia w tym § 2 oraz § 8 ust. 1. Jak bowiem wynika z treści § 2 rozporządzenia dotyczy on sposobu organizacji lekcji religii w przypadku mniejszej liczby uczniów niż siedmiu. Jeśli w szkole zgłosi się mniej niż siedmiu uczniów, dyrektor szkoły przekazuje oświadczenia rodziców organowi prowadzącemu, który organizuje zajęcia z religii - w porozumieniu z władzami zwierzchnimi Kościoła lub związku wyznaniowego - w pozaszkolnych punktach katechetycznych. Stanowisko strony skarżącej jest zasadne.

W związku z powyższym Sąd stwierdził bezskuteczność zaskarżonej czynności Wójta Gminy L. Podstawą prawną wyroku jest art. 146 §1 P.p.s.a. orzekł jak w sentencji. O kosztach postępowania orzeczono w oparciu o art. 200 P.p.s.a.