drukuj    zapisz    Powrót do listy

6166  Łowiectwo 6393 Skargi na uchwały sejmiku województwa, zawierającej przepisy prawa miejscowego w przedmiocie ... (art. 90 i 91 ustawy o, Samorząd terytorialny, Marszałek Województwa, Stwierdzono nieważność uchwały w części, II SA/Ke 30/18 - Wyrok WSA w Kielcach z 2018-02-14, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

II SA/Ke 30/18 - Wyrok WSA w Kielcach

Data orzeczenia
2018-02-14 orzeczenie prawomocne
Data wpływu
2018-01-10
Sąd
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach
Sędziowie
Agnieszka Banach /sprawozdawca/
Beata Ziomek /przewodniczący/
Krzysztof Armański
Symbol z opisem
6166  Łowiectwo
6393 Skargi na uchwały sejmiku województwa, zawierającej przepisy prawa miejscowego w przedmiocie ... (art. 90 i 91 ustawy o
Hasła tematyczne
Samorząd terytorialny
Skarżony organ
Marszałek Województwa
Treść wyniku
Stwierdzono nieważność uchwały w części
Powołane przepisy
Dz.U. 2001 nr 142 poz 1590 art. 82 ust. 1,
ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa - tekst jednolity
Dz.U. 2017 poz 935 art. 17 ust. 2,
Ustawa z dnia 7 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw
Dz.U. 2005 nr 127 poz 1066 art. 27 ust. 1,
Ustawa z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie - tekst jednolity.
Dz.U. 2017 poz 1369 art, 147 par. 1, art. 200
Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Beata Ziomek, Sędziowie Sędzia WSA Krzysztof Armański, Asesor WSA Agnieszka Banach (spr.), Protokolant Sekretarz sądowy Joanna Nowak, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 lutego 2018 r. sprawy ze skargi R. W. i M. W. na uchwałę Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego z dnia 18 czerwca 2007 r. nr VII/139/07 w przedmiocie podziału województwa na obwody łowieckie I. stwierdza nieważność zaskarżonej uchwały w zakresie dotyczącym obwodu łowieckiego nr 106, określonego w załącznikach nr 1 i 2 do tej uchwały, w części obejmującej nieruchomości stanowiące współwłasność R. W. i M. G. położone w miejscowości W. gmina I. składające się z działek o nr ewid. [...] i [...] objętych księgą wieczystą nr [...] prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Opatowie i działek o nr ewid. [...] i [...] objętych księgą wieczystą nr [...] prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Opatowie; II. zasądza od Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego solidarnie na rzecz R. W. i M. G. kwotę 300 (trzysta) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Uzasadnienie

W dniu 18 czerwca 2007 r. Sejmik Województwa Świętokrzyskiego podjął – na podstawie art. 18 pkt 20 i art. 89 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (t.j. Dz. U. z 2001 r. nr 142, poz. 1590 z późn. zm.), art. 47 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze zmianami w podziale zadań i kompetencji administracji terenowej (Dz.U . z 2005 r. nr 175, poz. 1462 z późn. zm.) oraz art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie (t.j. Dz. U. z 2005 r. nr 127, poz. 1066 z późn. zm.) - uchwałę w sprawie podziału województwa świętokrzyskiego na obwody łowieckie. W § 1 uchwały postanowiono, że Sejmik Województwa Świętokrzyskiego dokonuje podziału województwa świętokrzyskiego na obwody łowieckie, w § 2 uchwały ustalono opis granic obwodów łowieckich zgodnie z załącznikiem nr 1 do uchwały, zaś przebieg granic obwodów łowieckich naniesiony został na mapy topograficzne w skali 1:50000 stanowiącym załącznik nr 2 do tej uchwały. Zgodnie z uchwałą wydzielono obwód łowiecki nr 106 obejmujący m. in. Wolę Jastrzębską.

Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach na powyższą uchwałę, po uprzednim wezwaniu do usunięcia naruszenia prawa pismem z dnia 30 października 2017 r., wywiedli R. W. i M. G., zaskarżając akt w części dotyczącej obwodu łowieckiego nr 106 określonego w załączniku do tej uchwały i wnieśli o stwierdzenie nieważności ww. uchwały Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego oraz zasądzenie na ich rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu skargi jej autorzy podnieśli, że za pomocą tego aktu prawa miejscowego utworzono między innymi obwód nr 106 administrowany przez Polski Związek Łowiecki Zarząd Okręgowy w Kielcach ul. Edmunda Massalskiego 17, 25-636 Kielce. Na terenie tego obwodu, w miejscowości Wola Jastrzębska, gmina Iwaniska znajdują się działki: rolna/Ieśna nr [...] i rolna/leśna nr [...] numer księgi wieczystej Kw nr [...] oraz działki: leśna nr [...] i rolna/leśna nr [...] numer księgi wieczystej Kw nr [...] , których właścicielami są skarżący, na dowód skarżący przedłożyli odpisy z księgi wieczystej.

Podstawą prawną podjęcia zaskarżonej uchwały był, jak wyjaśnili, art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1995 r. — Prawo łowieckie, który w dniu 22 stycznia 2016 r. utracił moc obowiązującą w związku z wejściem w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 lipca 2014 r. W wyroku tym Trybunał Konstytucyjny stwierdził niezgodność art. 27 ust. 1 ustawy - Prawo łowieckie z art. 64 ust. 1 i 3 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, polegającą na upoważnieniu do objęcia reżimem obwodu łowieckiego nieruchomości bez zapewnienia jej właścicielowi odpowiednich środków ochrony praw w sytuacji sprzeciwu wobec wykorzystywania należącej do niego nieruchomości na cele związane z organizacją i prowadzeniem polowań na zwierzęta.

W związku z powyższym skarżący podnieśli, że ww. uchwała Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego została podjęta w sposób naruszający ich konstytucyjne prawa i wolności, gdyż nie została im zapewniona prawnie skuteczna możliwość sprzeciwienia się włączeniu posiadanych nieruchomości do obwodu łowieckiego. Ponadto pozostawanie w obrocie prawnym powyższej uchwały, mimo braku istnienia podstawy prawnej, oznacza istnienie stanu istotnego i rażącego naruszenia prawa, albowiem uchwała ww. organu wywierająca bezpośrednie skutki prawne w sferze uprawnień i obowiązków osób trzecich (w tym właściciela nieruchomości) nie może mieć charakteru samoistnego i zachowywać moc obowiązującą w sytuacji, gdy podstawa do jej wydania odpadła, a zgodnie z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego sposób wyznaczania obwodów łowieckich zastosowany przy jej podejmowaniu naruszał konstytucyjnie chronione uprawnienia właścicieli nieruchomości. Strona powołała się przy tym na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10 lipca 2007 r. sygn. akt I OSK 1075/06 i wskazała na konieczność eliminowania z obrotu prawnego wydanych przed ogłoszeniem wyroku Trybunału Konstytucyjnego rozstrzygnięć opartych na podstawie przepisów, których niekonstytucyjność stwierdzono oraz wydanych w przedmiocie zastosowania tych przepisów wyroków sądowych, względnie użycia innych środków procesowych w celu sanacji stanu niekonstytucyjności, w obszarze stosowania prawa i jego kontroli.

Skarżący powołali się również na szereg orzeczeń sądów administracyjnych wydanych, jak podnieśli, w analogicznych sprawach.

W odpowiedzi na skargę Sejmik Województwa Świętokrzyskiego wniósł o oddalenie skargi, podnosząc, że podjął zaskarżoną uchwałę w sprawie podziału województwa na obwody łowieckie, której podstawę prawną stanowił art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1995 r. - Prawo łowieckie, w brzmieniu obowiązującym w dacie podejmowania uchwały. Przepis ten wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 lipca 2014 r., sygn. P 19/13, został uznany za niekonstytucyjny a moc obowiązującą utracił w dniu 22 stycznia 2016 r. Zaskarżona uchwała Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego została podjęta przed dniem ogłoszenia przez Trybunał Konstytucyjny ww. wyroku, a także przed dniem utraty mocy obowiązującej przepisu upoważniającego, tj. art. 27 ust. 1 ustawy - Prawo łowieckie.

Jak wskazał organ, skarżący pomijają, że zgodnie z konstytucyjną zasadą praworządności zawartą w art. 7 Konstytucji RP organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. Konstytucyjna zasada praworządności oznacza obowiązek stosowania przez organ administracji tych przepisów, które obowiązują w dacie podejmowania przez organ czynności. Organy administracji nie są uprawnione do oceny poprawności stosowanego prawa nawet wówczas, gdy mogą dostrzec jego niezgodność z innymi przepisami. Tylko Trybunał Konstytucyjny może orzekać o zgodności ustawy z Konstytucją ze skutkiem utraty mocy obowiązującej przepisów ustawy sprzecznych z ustawą zasadniczą. Sądy powszechne i administracyjne są zaś uprawnione do odmowy stosowania niekonstytucyjnych przepisów ustawy.

W związku z powyższym Sejmik Województwa Świętokrzyskiego w dacie podejmowania zaskarżonej uchwały nie był uprawniony do kwestionowania zgodności z ustawą zasadniczą delegacji upoważniającej zawartej w art. 27 ust 1 ustawy - Prawo łowieckie, nie mógł odmówić stosowania obowiązującego przepisu. Brak zatem podstaw do formułowania zarzutu sprzeczności z prawem czynności podjętych przez Sejmik Województwa Świętokrzyskiego przy podejmowaniu zaskarżonej uchwały w rozumieniu art. 82 ust. 1 ustawy o samorządzie województwa. Uchwała nie została wzruszona w trybie nadzoru.

Nadto organ zarzucił, że skarga jest niezasadna także w tej części, która dotyczy terenów innych niż działki stanowiące własność skarżących w obwodzie łowieckim nr 106. Skarga wnoszona na podstawie art. 90 ust. 1 ustawy o samorządzie województwa wymaga wykazania przez skarżących naruszenia przez zaskarżoną uchwałę konkretnego, indywidualnego ich interesu prawnego lub uprawnienia. Skarżący nie wyjaśnili, jaki wpływ na zniesienie lub ograniczenie ich praw lub uprawnień ma ustanowienie obwodów łowieckich innych niż obwód nr 106 oraz na nieruchomościach nie stanowiących ich własności. W tym zakresie skarga powinna podlegać oddaleniu, z uwagi na brak przesłanki naruszenia interesu prawnego skarżących.

Końcowo organ podniósł, że skarżący wzywali organ do usunięcia naruszenia prawa pismem z dnia 30 października 2017 r., które Sejmik Województwa Świętokrzyskiego pozostawił bez rozpoznania w związku z tym, że z dniem 1 czerwca 2017 r. zniesiono obowiązek wzywania organu do usunięcia naruszenia prawa przez podmioty mające zamiar wniesienia skargi do sądu administracyjnego. Nadto na skutek utraty mocy obowiązującej art. 27 ust. 1 ustawy - Prawo łowieckie, organ utracił kompetencje do wszelkiej inicjatywy w sprawie zmiany, uchylenia lub stwierdzenia nieważności uchwały nr VII/139/07 we własnym zakresie.

Pismem z dnia 9 lutego 2018 r. R. W. i M. G. sprecyzowali żądanie skargi i uzupełnili jej argumentację. Wskazali, że skarga dotyczy tylko i wyłącznie objęcia obwodem łowieckim nr 106 działek będących własnością skarżących, a więc działek w miejscowości Wola Jastrzębska (gmina Iwaniska): rolnej/leśnej nr [...] i rolnej/leśnej nr [...] - księga wieczysta Kw nr [...] oraz działek: leśnej nr [...] i rolnej/leśnej nr [...] - księga wieczysta Kw nr [...] . Podnieśli także, że Sąd może orzekać jedynie w granicach naruszonego przedmiotową uchwałą interesu prawnego skarżących tj. prawa własności działek znajdujących się w tym obwodzie. W świetle normy art. 90 ust. 1 ustawy o samorządzie województwa Sąd może dokonać kontroli legalności zaskarżonej uchwały wyłącznie w zakresie ustaleń dla obszaru stanowiącego własność skarżących, przy czym skarżący mogą kwestionować uchwałę w sprawie podziału województwa na obwody łowieckie tylko w ramach własnego interesu prawnego. Zakres interesu prawnego wynika zaś z prawa, jakie przysługuje skarżącym do nieruchomości objętej zaskarżoną uchwałą. Autorzy skargi powołali się przy tym na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 września 2008 r., sygn. akt SK 76/06. Podkreślili, że działają tylko w swoim interesie i nie kwestionują ustaleń co do obszarów, które nie oddziałują na ich interes prawny i co do których innym uprawnionym przysługuje prawo do wniesienia skargi.

Skarżący zarzucili uchwale naruszenie prawa materialnego poprzez nieuwzględnienie przy jej uchwalaniu przepisów art. 140 Kodeksu cywilnego i art. 21 ust. 1 oraz art. 64 Konstytucji RP, co spowodowało objęcie nieruchomości skarżących obwodem łowieckim i ograniczyło ich prawo własności niezgodnie z prawem. Na mocy wyroku Trybunału Konstytucyjnego (P 19/13) odpadła podstawa prawna podziału województwa na obwody łowieckie. Uchwały naruszają więc również art. 27 ust. 1 ustawy – Prawo łowieckie, poprzez jego zastosowanie, podczas gdy przepis ten od dnia 22 stycznia 2016 r. przestał obowiązywać, stąd zgodnie z art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. organ administracji publicznej powinien stwierdzić nieważność zaskarżonych uchwał.

Pogląd Trybunału, jak podniosła strona, znajduje również wsparcie w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. W wyroku z 29 kwietnia 1999 r. w sprawie Chassagnou i inni przeciwko Francji (sprawy 25088/94, 2[...] 31/95 i 2[...] 43/95) Europejski Trybunał Praw Człowieka wskazał, że wprowadzenie obowiązku tolerowania polowań na terenie prywatnej nieruchomości stanowi ingerencję w prawo własności.

Skarżący wyrazili pogląd, że przedmiotowa uchwała narusza ich indywidualny interes prawny poprzez naruszenie prawa własności do gruntów, faktycznie naruszając ich prawo do korzystania i posiadania przedmiotowych nieruchomości. Jako właściciele nie mogą swobodnie i ciągle używać swojej nieruchomości, gdyż jest ona przedmiotem gospodarki łowieckiej koła łowieckiego. W sezonie zimowym na łące wchodzącej w skład gospodarstwa ustawiane są bez zgody właścicieli karmniki dla ptactwa, które nie są następnie sprzątane i utrudniają wiosenne koszenie. Karmniki dowożone są przez myśliwych samochodami terenowymi, rozjeżdżającymi grunt, niszczącymi użytki zielone i powodującymi straty materialne. Na terenie gospodarstwa mogą być również ustawiane bez zgody właścicieli ambony myśliwskie i organizowane polowania bez wcześniejszego powiadamiania, co stanowi potencjalnie bezpośrednie zagrożenie zdrowia lub życia.

Na decyzję skarżących o wniesieniu skargi, jak wyjaśnili, miało również wpływ zdarzenie sprzed kilkunastu laty z udziałem grupy myśliwych z bronią palną przebywającą na terenie ich nieruchomości. Skarżący nie mogą przebywać fizycznie na swojej ziemi w poczuciu bezpieczeństwa, nie mogą zapraszać osób trzecich na wizyty na terenie nieruchomości w obawie o ich zdrowie i życie, gdyż myśliwi patrolują je uzbrojeni w broń palną. Prawo do korzystania z ich nieruchomości jest zatem ograniczone zarówno fizycznie (przestrzennie - co do całej nieruchomości), jak i czasowo (w okresie polowań przebywanie na terenie nieruchomości grozi śmiercią od przypadkowej kuli).

Zabijanie zwierząt na gruntach będących własnością skarżących jest również sprzeczne z ich przekonaniami światopoglądowymi, będąc wegetarianami uznają zadawanie cierpienia i pozbawianie życia zwierząt za niemoralne. Zmuszanie właścicieli do tolerowania na ich gruncie aktywności, która jest sprzeczna z ich przekonaniami stanowi nieproporcjonalne ograniczenie prawa własności chronionego art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach zważył, co następuje.

Zgodnie z art. 3 § 1 pkt 5 oraz art. 147 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2017 r., poz. 1369 ze zm.), zwanej dalej p.p.s.a., wojewódzkie sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, przy czym uwzględniając skargę na akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej, Sąd stwierdza nieważność tej uchwały lub aktu w całości lub w części albo stwierdza, że zostały wydane z naruszeniem prawa, jeżeli przepis szczególny wyłącza stwierdzenie ich nieważności.

Skarga R. W. i M. G. zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 82 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. (Dz. U. z 2001 r., nr 142, poz. 1590 ze zm.), uchwała organu samorządu województwa sprzeczna z prawem jest nieważna. O nieważności uchwały w całości lub w części orzeka organ nadzoru w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia jej doręczenia organowi nadzoru, a po tym terminie sąd administracyjny na skutek skargi wniesionej przez uprawniony podmiot. W świetle art. 90 ust. 1 ustawy o samorządzie województwa, uprawnionym do wniesienia skargi jest każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone przepisem aktu prawa miejscowego, wydanym w sprawie z zakresu administracji publicznej.

Na wstępie wyjaśnić należy, że skarga R. W. i M. G. spełniała wymogi formalne. Skarżący sprecyzowali żądanie skargi, wskazując, że dotyczy ona tylko i wyłącznie objęcia obwodem łowieckim nr 106 działek będących ich własnością. Zaskarżona uchwała we wskazanej części narusza ich interes prawny wynikający w szczególności z art. 140 k.c. Ponadto skarga została poprzedzona uprzednim wezwaniem organu do naruszenia prawa w związku z podjęciem zaskarżonej uchwały przed dniem 1 czerwca 2017 r. Wbrew twierdzeniom organu, zgodnie bowiem z art. 17 ust. 2 ustawy z dnia 7 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 935), wniesienie skargi na tą uchwałę należało poprzedzić wezwaniem organu do usunięcia naruszenia prawa, a skargę skierować z zachowaniem terminu, o którym mowa w art. 53 § 2 p.p.s.a. (w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 czerwca 2017 r.). Jak wynika z akt sprawy, skarżący zachowali wskazane powyżej wymogi skutecznego wniesienia skargi, co umożliwiało dokonanie przez Sąd kontroli legalności skarżonego aktu.

Materialnoprawną podstawę zaskarżonej uchwały stanowił art. 27 ust 1 ustawy z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie (Dz. U. z 2005 r., nr 127 poz. 1066 ze zm.), zgodnie z którym podziału na obwody łowieckie oraz zmiany granic tych obwodów dokonuje w obrębie województwa właściwy sejmik województwa, w drodze uchwały, po zasięgnięciu opinii właściwego dyrektora regionalnej dyrekcji Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe i Polskiego Związku Łowieckiego, a także właściwej izby rolniczej.

Wskazane przepisy niewątpliwie upoważniały sejmik województwa do podjęcia uchwały w przyjętym kształcie. Okoliczność ta nie może jednak skutkować oddaleniem skargi, jak wnosił organ w odpowiedzi na skargę, z uwagi na późniejszą utratę mocy obowiązującej powołanego przepisu na skutek wyroku Trybunału Konstytucyjnego (w skrócie powoływanego jako: TK) z dnia 10 lipca 2014 r., sygn. akt P 19/13 (Dz. U. z 2014 r. poz. 951), który wszedł w życie z dniem 22 stycznia 2016 r. Wyrokiem tym Trybunał Konstytucyjny stwierdził niezgodność z ustawą zasadniczą art. 27 ust. 1 w zw. z art. 26 ustawy z dnia 13 października 1995 r. – Prawo łowieckie, a to z art. 64 ust. 1 w związku z art. 64 ust. 3 i art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, przez to, że upoważnia do objęcia nieruchomości reżimem obwodu łowieckiego, nie zapewniając odpowiednich prawnych środków ochrony praw właściciela tej nieruchomości. Powyższy wyrok TK ma istotne znaczenie dla oceny legalności zaskarżonej uchwały, skoro bowiem Trybunał pozbawił te przepisy domniemania konstytucyjności, to skutek ten należy rozważać od początku ich obowiązywania.

W wyroku z dnia 3 grudnia 2014 r., sygn. akt II OSK 2311/14 (dostępny na www.orzeczenia.nsa.gov.pl), Naczelny Sąd Administracyjny, uznając wsteczną moc powołanego wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 lipca 2014 r., wskazał, że akt normatywny uchylony (w całości lub w części) na skutek orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, niezależnie od odroczenia utraty jego mocy obowiązującej, traci cechę domniemania konstytucyjności. Wzruszenie tego domniemania następuje już z momentem ogłoszenia wyroku Trybunału na sali rozpraw (wyroki Trybunału Konstytucyjnego: z dnia 27 kwietnia 2005 r. sygn. akt P 1/05, OTK-A z 2005 r., nr 4, poz. 42; z dnia 13 marca 2007 r. sygn. akt K 8/07, OTK-A z 2007 r., nr 3, poz. 26; z dnia 11 maja 2007 r. sygn. akt K 2/07, OTK-A z 2007 r., nr 5, poz. [...] ). Z tą też chwilą nie ma już żadnych wątpliwości, że taki akt nie spełnia standardów konstytucyjnych. Ponadto NSA powołał się na pogląd Sądu Najwyższego, zgodnie z którym na skutek orzeczenia o niekonstytucyjności aktu normatywnego następuje zmiana stanu prawnego (por. wyrok z dnia 23 stycznia 2007 r. sygn. akt III PK 96/06, OSNP z 2008 r., nr 5- 6, poz. 61). Brak jest także podstaw, by kończyć postępowanie na podstawie "chwilowo" konstytucyjnych przepisów, a następnie wznawiać zakończone w ten sposób postępowania. Takie działanie sądów, jak za Sądem Najwyższym wskazał NSA, byłoby dysfunkcjonalne. Za niestosowaniem przepisu, który utracił domniemanie konstytucyjności przemawia także ochrona praw jednostki oraz ekonomia procesowa. Pominięcie wzruszenia domniemania konstytucyjności przepisu stanowiącego podstawę prawną działania organu administracji publicznej byłoby sprzeczne z regułami demokratycznego państwa prawnego, urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej z uwagi na konieczność ochrony innych wartości konstytucyjnych, tutaj prawa własności.

Naczelny Sąd Administracyjny, we wskazanym wyroku z dnia 3 grudnia 2014r., podniósł, że realizacja także przez sądy gwarancji konstytucyjnych - na gruncie istniejącego stanu normatywnego zakładającego przez określony czas obowiązywanie niekonstytucyjnego przepisu (art. 190 ust. 3 Konstytucji RP) - stawia zarazem wyzwania i możliwości wyboru przez same sądy takiego środka proceduralnego, który najlepiej pozwoli na osiągnięcie efektu najbliższego nakazowi wykładni i stosowania prawa w zgodzie z Konstytucją (por. wyrok TK z dnia 27 października 2004 r., sygn. akt SK 1/04, OTK-A z 2004 r., nr 9, poz. 96). Z tych też przyczyn sądy dokonując wyboru odpowiedniego środka procesowego, zobowiązane są, jak wskazał NSA, brać pod uwagę przedmiot regulacji objętej niekonstytucyjnym przepisem, przyczyny naruszenia i znaczenie wartości konstytucyjnych naruszonych takim przepisem, powody, dla których Trybunał odroczył termin utraty mocy obowiązującej niekonstytucyjnego przepisu, a także okoliczności rozpoznawanej przez sąd sprawy i konsekwencje stosowania lub odmowy zastosowania konstytucyjnego przepisu (wyroki NSA z dnia 23 lutego 2006 r. sygn. akt II OSK 1403/05; z dnia 17 listopada 2010 r. sygn. akt I OSK [...] 3/10; z dnia 29 kwietnia 2011 r. sygn. akt I OSK 1070/10; z dnia 9 czerwca 2011 r. sygn. akt I OSK 231/11; z dnia 25 czerwca 2012 r. sygn. akt I FPS 4/12- CBOSA).

W związku z powyższym w niniejszej sprawie Wojewódzki Sąd Administracyjny uwzględnił wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 lipca 2014 r. sygn. akt P 19/13, skutkiem którego z dniem 22 stycznia 2016 r. przepis art. 27 ust. 1 ustawy – Prawo łowieckie utracił moc, a także przyjął za własną argumentację, która legła u podstaw wydania tego wyroku.

Trybunał Konstytucyjny podkreślił bowiem, że właścicielom nieruchomości objętych granicami obwodu łowieckiego nie przysługują żadne szczególne środki prawne pozwalające na wyłączenie nieruchomości stanowiących przedmiot ich własności spod reżimu obwodu łowieckiego. Właściciel nieruchomości nie może złożyć sprzeciwu wobec włączenia przedmiotu jego własności do obwodu łowieckiego, zarówno na etapie stanowienia uchwały przez sejmik województwa, jak i po jej wejściu w życie. Poza tym właścicielowi nie przysługują żadne instrumenty prawne umożliwiające wyłączenie jedynie niektórych ograniczeń, wprowadzonych w związku z objęciem jego nieruchomości granicami obwodu łowieckiego, w szczególności nie może on stanowczo sprzeciwić się wykonywaniu na swoim gruncie polowania przez uprawnione do tego osoby trzecie.

Ponadto Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że mechanizm tworzenia obwodów łowieckich, biorąc pod uwagę całokształt ograniczeń, będących skutkiem objęcia nieruchomości granicami obwodu łowieckiego, jest ukształtowany w sposób niespełniający przesłanki proporcjonalności sensu stricto. TK także podniósł, że na wszystkie te ograniczenia nakłada się dodatkowo niedostatecznie uregulowany obowiązek informacyjny wobec właścicieli, których nieruchomość należy do obwodu łowieckiego. Brak jakichkolwiek prawnych form udziału właścicieli nieruchomości w procesie tworzenia obwodów łowieckich obejmujących te nieruchomości oraz brak instrumentów prawnych umożliwiających właścicielom wyłączenie ich nieruchomości spod reżimu obwodu łowieckiego lub wyłączenie poszczególnych ograniczeń, jakie przewiduje prawo łowieckie, niezależnie od powodu, jakim uzasadniają to żądanie (ekonomiczny, światopoglądowy itp.), nie jest konieczne dla zapewnienia należytego poziomu ochrony środowiska, w szczególności zaś ochrony zwierzyny. Swoistego automatyzmu przyjętego unormowania nie uzasadnia również to, że prawidłowe prowadzenie gospodarki łowieckiej wymaga zapewnienia ciągłości powierzchni obwodów łowieckich. Ochrona środowiska stanowi jedną z wartości uzasadniających ograniczenie konstytucyjnych praw i wolności (art. 31 ust. 3 Konstytucji). Ograniczenia wprowadzane ze względu na ochronę środowiska powinny mieć jednak charakter proporcjonalny do innych wartości konstytucyjnie chronionych. Taką wartością jest, zgodnie z art. 21 ust. 1 Konstytucji, ochrona prawa własności.

Trybunał Konstytucyjny podkreślił również, że analiza rozwiązań przyjętych w prawie łowieckim oraz w innych aktach przewidujących objęcie nieruchomości specjalnym reżimem administracyjnoprawnym dowodzi, że wykonywanie przez uprawnione podmioty zadań publicznych, a takim jest prowadzenie gospodarki łowieckiej, jest możliwe przy zapewnieniu właścicielom nieruchomości bardziej skutecznych środków ochrony. TK zaznaczył, że zapewnienie takich środków nie wyklucza także realizacji przewidzianego w prawie łowieckim celu społecznego w zakresie uprawiania myślistwa, kultywowania tradycji oraz krzewienia etyki i kultury łowieckiej (art. 3 pkt 4 Prawa łowieckiego).

Naczelny Sąd Administracyjny, w cytowanym powyżej wyroku sygn. akt II OSK 2311/14, zwrócił przy tym uwagę, że ograniczenia prawa własności związane z prowadzeniem gospodarki łowieckiej, w szczególności z wykonywaniem polowania, były też przedmiotem licznych rozważań Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (w skrócie powoływanego jako: ETPC). W wyroku z dnia 29 kwietnia 1999 r. w sprawie Chassagnou i inni przeciwko Francji (nr skarg 25088/94, 2[...] 31/95 i 2[...] 43/95, Lex nr 76997), powoływanym także przez skarżących, ETPC wskazał, że wprowadzenie obowiązku tolerowania polowań na terenie prywatnej nieruchomości stanowi ingerencję w prawo własności. Jednocześnie zmuszanie właścicieli do tolerowania na ich gruncie aktywności, która jest sprzeczna z ich przekonaniami stanowi nieproporcjonalne ograniczenie prawa własności chronionego art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (Dz. U. z 1995 r. Nr 36, poz. 175/1, ze zm.; dalej: Protokół nr 1). Zbieżne z powyższym stanowisko ETPC wyraził w wyrokach: z dnia 10 lipca 2007 r. w sprawie Schneider przeciwko Luksemburgowi (nr skargi 2113/04, Lex nr 292569) i z dnia 26 czerwca 2012 r. w sprawie Hermann przeciwko Niemcom (nr skargi 9300/07, Lex nr 1169117).

Reasumując, Sąd w składzie rozpatrującym niniejszą skargę podziela prezentowany we wskazanych wyrokach pogląd, że brak jakichkolwiek mechanizmów prawnych umożliwiających właścicielom nieruchomości wyrażenie woli w przedmiocie włączenia ich gruntów do obwodów łowieckich i w konsekwencji nałożenia na nich określonych obowiązków, stanowi nieproporcjonalne naruszenie gwarantowanego konstytucyjnie i konwencyjnie prawa własności.

Mając powyższe na uwadze, Wojewódzki Sąd Administracyjny odmówił zastosowania uznanego za niekonstytucyjny art. 27 ust. 1 ustawy – Prawo łowieckie względem wymienionych w sentencji nieruchomości skarżących, oznaczonych jako działki nr ewid. [...] i [...] objętych księgą wieczystą Kw nr KI1T/000[...] /6 oraz jako działki nr ewid. [...] i [...] objętych księgą wieczystą Kw nr KI1T/000[...] /4, a których aktualny stan prawny Sąd również z urzędu zweryfikował na podstawie danych zawartych w elektronicznej księdze wieczystej.

W konsekwencji Sąd stwierdził nieważność przedmiotowej uchwały w części, gdyż uprawniony był do orzekania jedynie w granicach naruszonego przedmiotową uchwałą interesu prawnego skarżących. Zaskarżona uchwała naruszyła interes prawny R. W. i M. G., albowiem ingeruje bezpośrednio w przysługujące im prawo własności do działek objętych reżimem obwodu łowieckiego nr 106. Dlatego też w rozpatrywanej sprawie przedmiotem rozstrzygnięcia mogły być tylko te postanowienia zaskarżonej uchwały, które dotyczą obwodu łowieckiego nr 106 i to w zakresie nieruchomości należących do skarżących, które znajdują się na terenie tego obwodu.

Z podanych przyczyn, na podstawie art. 147 § 1 p.p.s.a., orzeczono jak w pkt I sentencji wyroku. O kosztach postępowania, obejmujących zwrot od organu na rzecz skarżących uiszczonego przez nich wpisu sądowego od skargi w kwocie 300 zł, orzeczono w pkt II sentencji wyroku, na podstawie art. 200 p.p.s.a.



Powered by SoftProdukt