Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Ewa Osipuk Sędziowie Sędzia WSA Beata Jezielska (spr.) Sędzia WSA Katarzyna Matczak Protokolant specjalista Karolina Hrymowicz po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 marca 2017 r. sprawy ze skargi Spółki A na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia "[...]" nr "[...]" w przedmiocie opłaty za korzystanie ze środowiska oddala skargę.

Z przekazanych Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu akt sprawy wynika, że decyzją z dnia "[...]"r. Marszałek Województwa wymierzył Spółce P opłatę za korzystanie ze środowiska z tytułu wprowadzania gazów lub pyłów do powietrza za "[...]"r. stanowiącą różnicę pomiędzy opłatą należną a opłatą wynikającą z wykazu, o którym mowa wart. 286 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2016r. poz. 672 ze zm., dalej jako: P.o.ś.n – stan na dzień wydania zaskarżonej decyzji) w kwocie "[...]" zł i zobowiązał do wpłaty kwoty "[...]" zł wraz z odsetkami za zwłokę na konto organu. W uzasadnieniu podano, że w dniu "[...]" r. Spółka przedłożyła wykaz zawierający zbiorcze zestawienie informacji o zakresie korzystania ze środowiska oraz o wysokości należnych opłat za "[...]" rok z naliczoną opłatą za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza z procesów spalania paliw: węgla kamiennego, koksu, drewna opałowego oraz gazu ziemnego ze "[...]" obiektów znajdujących się na terenie województwa war, na łączną kwotę "[...]" zł i uiściła ją w dniu "[...]"r. W wykazie tym Spółka nie uwzględniła opłaty za emisję sadzy z procesów spalania węgla kamiennego. W związku z tym wezwano Spółkę do złożenia korekty wykazu zawierającego informacje i dane wykorzystywane do ustalenia wysokości opłat za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza. Strona poinformowała, że naliczyła opłatę prawidłowo, w oparciu o wskaźniki przedstawione przez Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE) w publikacji "Wskaźniki emisji zanieczyszczeń za spalanie paliw - kotły o nominalnej mocy cieplnej o 5MW" Instytut Ochrony Środowiska - Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa, styczeń 2015r. i uznała, że wezwanie do złożenia korekty jest niezasadne. W związku z tym wszczęto postępowanie administracyjne w sprawie wymierzenia należnej opłaty. Dnia "[...]"r. Spółka przedłożyła korektę wykazu za korzystanie ze środowiska za "[...]"r. z naliczoną opłatą w wysokości "[...]" zł. W związku z powyższym powstała nadpłata w wysokości "[...]" zł, co spowodowało zmniejszenie zadłużenia Spółki do kwoty "[...]" zł. Decyzją z "[...]"r. wymierzono Spółce opłatę z tytułu wprowadzania gazów lub pyłów do powietrza za "[...]"r. za emisję sadzy, lecz decyzja ta została uchylona przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze. W uzasadnieniu swojej decyzji Kolegium wskazało na zasadność zasięgnięcia opinii biegłego. Organ zwrócił się do Spółki o scharakteryzowanie eksploatowanych przez nią kotłów węglowych celem ustalenia, czy w wyniku spalania węgla w poszczególnych kotłach ma miejsce emisja sadzy. W odpowiedzi Spółka przesłała stosowane dokumenty, z których wynika, że posiada kotły na węgiel wyposażone w ruszt stały i ciąg naturalny z ręcznym zasypem paliwa. W sporządzonej przez biegłego ekspertyzie wykazano, że podczas spalania węgla w kotłach o ręcznym zasypie paliwa i pracujących na ciągu naturalnym każdy zasyp paliwa prowadzi do chwilowego wychłodzenia paleniska i spalenia paliwa do węgla bezpostaciowego, czyli sadzy. Biegły podał, że z wieloletnich badań, w których uczestniczył wynika, że właściwie dobrany współczynnik nadmiaru powietrza, od którego zależy proces spalania węgla, w kotłach z ręcznym zasypem paliwa i pracujących na ciągu naturalnym wynosi 3 i więcej, a nie jak podają dane literaturowe zalecane 1,8. W związku z tym każdy przedmuch paleniska nadmiarem zimnego powietrza dodatkowo je wychładza, co generuje emisję sadzy. W związku z tym organ uznał, że zasadnym jest naliczenie opłaty za emisje sadzy z procesów spalania węgla kamiennego w kotłach i decyzją z dnia "[...]"r. ponownie ustalił Spółce wysokość opłaty za korzystanie ze środowiska za "[...]"r. w wysokości "[...]" zł. Na skutek wniesionego odwołania Samorządowe Kolegium Odwoławcze uchyliło w całości decyzję będącą przedmiotem odwołania i przekazało sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ pierwszej instancji zarzucając, że z akt sprawy nie wynika czy w rozpatrywanej sprawie należałoby ustalić opłatę z tytułu spalania węgla kamiennego jedynie za pyły węglowo-grafitowe i sadzę, czy jedynie za pyły ze spalania paliw, czy tak jak to uczynił organ I instancji za oba wskazane rodzaje pyłów oraz że specyfika przedmiotowej sprawy nie pozwala na określenie rodzajów emisji pyłów, gazów i ich wskaźników w oparciu o ustalenia niepoparte materiałem dowodowym. Ponownie rozpoznając sprawę organ stwierdził, że opłatę za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza z procesów spalania węgla kamiennego w kotłach o nominalnej mocy cieplnej do 5 MW można wyliczyć metodą ryczałtową lub ustalając wielkość emisji poszczególnych zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza. Spółka przyjęła drugą metodę wyliczenia opłaty ustalając emisję zanieczyszczeń takich substancji jak: dwutlenek węgla, tlenki azotu, tlenek węgla, dwutlenek siarki, benzo(a)piren, pyły ze spalania paliw, lecz nie naliczyła opłaty za emisję sadzy, która zdaniem organu jest emitowana podczas spalania węgla w kotłach. Wskazano, że organ wystąpił do biegłego o wydanie opinii uzupełniającej do ekspertyzy dot. zasadności naliczania opłat za emisją sadzy z procesów spalania węgla kamiennego, który wyjaśnił, że pyły emitowane z małych kotłów opalanych węglem, pracujące na ciągu naturalnym i z ręcznym zasypem paliwa - spełniające kryteria zdefiniowane przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, który w swoim zarządzeniu nr 11 z 8 kwietnia 1993r. ustalił, że jeśli oznaczenie w próbce pobranego pyłu emitowanego z kotła wykaże zawartość sadzy większą niż 25% - to całość emitowanych pyłów należy traktować jako pył węglowo-grafitowy, sadza. Tym samym pyłów z tak prowadzonego procesu spalania paliwa stałego nie powinno się traktować, jako pyłów ze spalania paliw, ale jako pyły węglowo-grafitowe, sadzę. Stwierdzenie to biegły oparł na szerokiej podstawie badawczej, którą przytoczył w ekspertyzie. W związku z tym ponownie ustalając wysokość opłaty za emisję z procesów spalania węgla kamiennego w kotłach organ uznał, że należy naliczyć opłatę za sadzę, pomijając pyły ze spalania paliw, z uwagi na fakt iż, Spółka posiada kotły z których emitowany pył zawiera więcej niż 25 % sadzy, co kwalifikuje go do pyłów węglowo-grafitowych, sadzy. Z uwagi na powyższe wysokość należnej opłaty ustalono na podstawie stawek opublikowanych w Obwieszczeniu Ministra Środowiska z 13 sierpnia 2013r. w sprawie wysokości stawek opłat za korzystanie ze środowiska na rok 2014 (M.P. z 2013 r. poz. 729). Organ podał szczegółowo swoje wyliczenia i ustalił, ze łączna opłat za "[...]"r. winna wynosić "[...]" zł, a zadeklarowano kwotę "[...]" zł. Zatem różnica wynosi "[...]" zł.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła Spółka - reprezentowana przez r.pr. R D. Pełnomocnik Spółki zarzucił naruszenie:

- art. 7, 77 § 1 oraz art. 80 Kodeksu postępowania administracyjnego w zw. z art. 107§ 3 Kodeksu postępowania administracyjnego, a w rezultacie art. 288 ust 1 pkt 2 P.o.ś. polegające na: braku wszechstronnego rozpatrzenia zgromadzonego materiału dowodowego i ograniczenie się w uzasadnieniu decyzji do powołania się na konkluzję zawartą w opinii biegłego, pomijając stanowiska reprezentowane przez Spółkę; przyjęciu, że zawartość sadzy w pyle emitowanym z kotłów przekracza 25 %, podczas gdy z uzasadnienia decyzji nie wynika, aby organ poczynił w tym zakresie jakiekolwiek ustalenia faktyczne; przyjęciu, że w przypadku kotłów używanych przez odwołującą współczynnik nadmiaru powietrza (A), od którego zależy proces spalania węgla, w kotłach z ręcznym zasypem paliwa i pracujących na ciągu naturalnym wynosi 3 i więcej, a nie jak podają dane literaturowe zalecane 1,8- podczas gdy biegły, nie odnosząc się do kotłów używanych przez Spółkę wskazał, iż współczynnik ten jest zmienny, z reguły wyższy, co nie pozwala kategorycznie przyjąć stwierdzenia organu I instancji; błędnym przyjęciu, iż sadza jest czym innym od pyłu, podczas gdy stanowi ona najdrobniejszą frakcję pyłów, wobec czego powinna być wnoszona opłata wyłącznie ze spalania paliw, nie zaś za sadzę;

- art. 84 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego polegające na uznaniu za wyczerpującą oraz pełną opinię biegłego, pomimo że nie zawiera ona uzasadnienia dotyczącego przedmiotowej sprawy, w szczególności nie odnosi się do pisma KOBiZE z dnia 8 czerwca 2015r., opiera się na wynikach badań kilkudziesięciu próbek pyłu emitowanego z małych kotłów, podczas gdy brak jest danych pozwalających na odniesienie ww. wyników na grunt niniejszej sprawy(tj. modelu, typu i mocy kotła wyrażonej w MW); oparta jest o zarządzenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska z 8 kwietnia 1993r. nr 11, które nie zostało opublikowane oraz artykuł z 1995r.; nie odnosi się do ustalenia stanu faktycznego zgodnego z rzeczywistością w przedmiotowej sprawie, zarządzenie odnosi się do sposobu oznaczenia zawartości sadzy w pyle emitowanym w procesie spalania paliw co doprowadziło do naruszenia art. 288 ust 1 pkt 2 P.o.ś. poprzez wymierzenie opłaty;

- art. 11 w zw. z art. 107 § 3 Kodeksu postępowania administracyjnego polegające na wewnętrznej sprzeczności uzasadnienia decyzji polegającej na oparciu wskaźników emisji na publikacji KOBiZE z 2011 r. (uwzględniającej sadzę), podczas gdy PKP Polskie Linie Kolejowe SA obliczyła wskaźnik emisji w oparciu o publikację KOBiZE z 2013 r. (nieuwzględniającą sadzy - podobnie jak wskaźniki KOBiZE z 2015r.), aktualną na dzień złożenia wykazów opłatowych, tj. z 2013 r, w sytuacji gdy organ podejmując rozstrzygnięcie oparł się na stanowisku biegłego, który nie odwołuje się do wskaźników KOBiZE;

- art. 288 ust 1 pkt 2 w zw. z ust 2 pkt 2 P.o.ś. poprzez wydanie decyzji pomimo braku przedstawienia przez organ własnych ustaleń opartych na danych technicznych i technologicznych, w szczególności dotyczących charakteru sadzy, jako elementu pyłu, przy jednoczesnym ich przedstawieniu przez Spółkę, co doprowadziło do naruszenia art. 281 ust 1 P.o.ś.

Na tej podstawie Spółka wniosła o uchylenie decyzji organu I instancji w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez ten organ celem poczynienia niezbędnych ustaleń faktycznych ewentualnie uchylenie decyzji organu I instancji w całości i umorzenie postępowania.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z dnia "[...]"r. utrzymało w mocy decyzję organu I instancji. W uzasadnieniu wskazano, że istota sporu sprowadza się do kwestii, czy za wprowadzenie przez Spółkę do powietrza w "[...]"r. takiej substancji jak sadza winna być naliczona stosowna opłata na podstawie obowiązujących przepisów prawa. Podniesiono, że kotły węglowe należące do Spółki, w których spalany jest węgiel kamienny o mocy cieplnej do 5 MW wyposażone są w ruszt stały i ciąg naturalny z ręcznym zasypem paliwa. Ustalenie to nie jest w sprawie kwestionowane, a potwierdza je pismo strony skierowane do organu w dniu "[...]"r. Wskazano, że w toku postępowania została sporządzona opinia biegłego z której wynika jednoznacznie, iż wskazany typ kotłów podczas procesu spalania paliwa węglowego jest źródłem emisji sadzy, co jest związane z ograniczeniami technicznymi tego typu kotłów, które uniemożliwiają dokładne dozowanie powietrza i paliwa węglowego, a tym samym kontrolowanie temperatury paleniska i w efekcie dochodzi do emisji sadzy. Sytuacja taka nie występuje nowszych typach kotłów z rusztem mechanicznym, regulacją ilości powietrza kierowanego do paleniska przez wentylator oraz z sondą lambda badającą wielkość stężeń tlenu w spalinach i mającą wpływ na sterowanie wydajnością wentylatorów podmuchu i wyciągu. Podano, że z przedstawionych przez biegłego danych wynika, że zawartość sadzy w pyle emitowanym z małych kotłów energetycznych kształtuje się na poziomie od 30% do 88,9%. W opinii uzupełniającej biegły stwierdził, że w przypadku gdy próbka pobranego pyłu emitowanego z kotła wykaże zawartość sadzy większą niż 25 % - to całość emitowanych pyłów należy traktować jako pył węglowo-grafitowy, sadzę, a nie jako pyły ze spalania paliw, co wynika z procentowego udziału emitowanej sadzy, która jest dominująca. Podano, że uzasadnienie opinii biegłego odnoszące się do procesu powstawania sadzy w kotłach starszego typu jest logiczne i przekonujące. W związku z tym w ocenie organu w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z emisją sadzy, która powinna zostać uwzględniona przy ustalaniu należnej opłaty za korzystanie ze środowiska z uwzględnieniem obowiązujących stawek. Organ podzielił przy tym stanowisko, że w sytuacji gdy emisja sadzy z kotłów spalających węgiel kamienny jest dominująca, każdorazowo przekraczając poziom 25 % (a w znacznej części przekraczając 50 %), należy ustalić opłatę przyjmując jej stawkę z tytułu emisji pyłów węglowo-grafitowych i sadzy z pominięciem opłaty z tytułu emisji pyłów ze spalania paliw. Wskazano, że co prawda wskaźniki wielkości emisji proponowane przez KOBiZE mogą być podstawą do ustalenia należnej opłaty za korzystanie ze środowiska, ale w przedmiotowej sprawie proponowane przez Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE) rodzaje emisji pyłów i gazów nie powinny stanowić podstawy określenia tego jakie substancje są emitowane ze spalania węgla kamiennego w kotłach typu określonego przez Spółkę. Wyjaśniono przy tym, że wskaźniki podawane przez KOBiZE za rok 2011 i za lata 2013 i 2015 wskazują, iż różnicuje je jedynie kwestia nieuwzględnienia w opracowaniach za lata 2013 i 2015 sadzy jako jednego z elementów emisji z procesu spalania węgla kamiennego. Jednakże to, jakie rodzaje emisji należy uwzględnić w rozpatrywanym przypadku, winno zostać ustalone w oparciu o opinię biegłego. Wskazano, iż należy odróżnić rodzaje zanieczyszczeń (emisji), jakie w danych okolicznościach faktycznych należy uwzględnić do ustalenia opłaty, od wskaźników emisji dla już przyjętych rodzajów emisji. Powoduje to możliwość uwzględnienia wskaźników proponowanych przez KOBiZE dla przyjętych rodzajów emisji, ustalonych w konkretnym stanie faktycznym przez biegłego. Wskazano, że jak wynika z pisma KOBiZE z dnia 8 czerwca 2015r. wskaźniki emisji zostały określone dla podstawowych zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza ze spalania paliw, które znajdują się na liście zawartej w załączniku do ustawy z dnia 17 lipca 2009r. o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji tj. w wykazie gazów cieplarnianych i innych substancji wprowadzanych do powietrza, objętych systemem zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji. Ponieważ w załączniku do ustawy nie ma sadzy na wyodrębnionej pozycji, to nie zostały one wskazane w materiale wskaźniki emisji takiego zanieczyszczenia i nie ma z tego względu możliwości, aby odrębnie wykazywać jej emisję. Jednocześnie nie zanegowano możliwości emisji sadzy i wyodrębnienia jej w zbiorczym zestawieniu informacji o zakresie korzystania ze środowiska oraz o wysokości należnych opłat. Podano, że opinia biegłego odnosiła się bezsprzecznie do typu kotłów węglowych stosowanych przez stronę. Przyjęte w opinii biegłego rodzaje zanieczyszczeń (emisji) z tego typu kotła węglowego uwzględniają więc jego typ technologiczny i oparte są o wcześniejsze próby, badania i analizy. Wskazano, że na podobnej zasadzie KOBiZE opracowała wskaźniki wielkościowe emisji zanieczyszczeń, które są pomocne przy ustalaniu opłaty za korzystanie ze środowiska z tytułu wprowadzania pyłów czy gazów do powietrza. Zatem we wszystkich kotłach węglowych opartych o wskazaną wyżej technologię pracy zawartość sadzy w emitowanym pyle przekracza 25%, jak również charakteryzują się one niekorzystnym współczynnikiem nadmiaru powietrza w stosunku do ilości spalającego się paliwa. Założenia takie opierają się na badaniach przytoczonych przez biegłego w opinii i zdaniem organu brak jest podstaw do uznania badań i analiz przytoczonych przez biegłego w opinii, a dotyczących emisji sadzy z kotłów węglowych używanych przez Spółkę za "stare i nieaktualne". Organ podniósł przy tym, że nie ma możliwości dokonania faktycznej weryfikacji wniosków przyjętych przez biegłego w każdym z kilkudziesięciu kotłów opalanych węglem kamiennym należących do Spółki. W związku z tym Kolegium uznało, że wyliczenia organu I instancji dotyczące należnej opłaty za korzystanie ze środowiska z tytułu wprowadzania gazów lub pyłów do powietrza za "[...]"r. są prawidłowe.

Skargę na powyższą decyzję wniosła Spółka reprezentowana przez r.pr. R D. Zaskarżonej decyzji zarzucono naruszenie:

- art. 7, 77 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego w zw. z art. 107 § 3 Kodeksu postępowania administracyjnego, a w rezultacie art. 288 ust. 1 pkt 2 P.o.ś. poprzez wydanie rozstrzygnięcia nakładającego na skarżącą obowiązek na podzastawie nieprawidłowo ustalonego stanu faktycznego, opartego na przypuszczeniu organu co do faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia; brak wszechstronnego rozpatrzenia zgromadzonego materiału dowodowego, ograniczenie się w uzasadnieniu decyzji do powołania się na konkluzję zawartą w opinii biegłego, z pominięciem stanowiska prezentowanego przez Spółkę; przyjęcie, że zawartość sadzy w pyle emitowanym z kotłów Spółki przekracza 25%, podczas gdy z uzasadnienia decyzji organu odwoławczego nie wynika, aby Kolegium poczyniło w tym zakresie jakiekolwiek ustalenia faktyczne; przyjęcie, że w przypadku kotłów używanych przez skarżącą współczynnik nadmiaru powietrza, od którego zależy proces spalania węgla, w kotłach z ręcznym zasypem paliwa i pracujących na ciągu naturalnym przekracza 1,8 podczas gdy biegły, nie odnosząc się do kotłów używanych przez Spółkę wskazał, że współczynnik ten "jest zmienny, z reguły wyższy", co nie pozwala kategorycznie przyjąć stwierdzenia organu pierwszej instancji;

- art. 11 w zw. z art. 107 § 3 Kodeksu postępowania administracyjnego poprzez brak odniesienia się w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji do argumentacji skarżącej wskazującej, iż sadza stanowi najdrobniejszą frakcję pyłów, wobec czego powinna być wnoszona opłata wyłącznie za pyły ze spalania paliw, nie zaś za sadzę, co miało istotny wpływ na wynik sprawy, albowiem brak wywodu organu odwoławczego pozbawił Spółkę możliwości polemiki ze stanowiskiem organu odwoławczego;

- art. 105 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego poprzez jego niezastosowanie i brak umorzenia postępowania, w sytuacji gdy postępowanie było od chwili jego wszczęcia bezprzedmiotowe z uwagi na okoliczność, iż sadza stanowi najmniejszą frakcję pyłu, z tytułu emisji którego opłata za korzystanie ze środowiska została uiszczona, co miało istotny wpływ na wynik sprawy, albowiem doprowadziło do podjęcia merytorycznego rozstrzygnięcia w sytuacji, gdy brak było ku temu podstaw;

- art. 138 § 1 pkt 1 Kodeksu postępowania administracyjnego poprzez utrzymanie w mocy decyzji organu pierwszej instancji, podczas gdy brak było ku temu podstaw z uwagi na nieustalony stan faktyczny oraz brak podstaw do wymierzenia opłaty za korzystanie ze środowiska z tytułu wprowadzania gazów lub pyłów do powietrza (z uwagi na okoliczność, iż sadza stanowi najmniejszą frakcję pyłu), co miało istotny wpływ na wynik sprawy, albowiem doprowadziło do pozostawienia w obrocie prawnym rozstrzygnięcia niezgodnego z obowiązującymi przepisami;

- art. 288 ust. 1 pkt 2 w zw. z ust. 2 pkt 2 P.o.ś. poprzez wydanie decyzji pomimo, iż brak było ku temu podstaw, albowiem sadza stanowi element pyłu,

wobec czego powinna zostać wniesiona opłata wyłącznie z tytułu emisji pyłów ze spalania paliw, co doprowadziło do naruszenia art. 281 ust. 1 P.o.ś.

Z uwagi na powyższe skarżąca Spółka wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości oraz rozważenie przez Sąd uchylenia w całości decyzji organu pierwszej instancji.

W uzasadnieniu podano, że wydanie decyzji ustalającej wysokość opłaty za korzystanie ze środowiska z tytułu wprowadzania gazów lub pyłów do powietrza wymaga poczynienia ustaleń przez tenże organ, czy za wprowadzenie przez Spółkę do powietrza w "[...]"r. sadzy winna być naliczona stosowna opłata na podstawie obowiązujących przepisów. Podniesiono, że organ wywiódł okoliczności stanu faktycznego w postaci zawartości sadzy w emitowanym pyle oraz współczynnika nadmiaru powietrza w stosunku do ilości spalającego się paliwa - na podstawie przypuszczeń o czym świadczą zwroty "należy przyjąć" oraz "co do zasady". Zdaniem skarżącej organ odwoławczy przeprowadził postępowanie na zasadzie prawdopodobieństwa, z elementami kontradyktoryjności, mimo że brak było ku temu podstaw, gdyż ustalenie stanu faktycznego nie może mieć charakteru hipotetycznego. Posłużenie się przez organ w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji przywołanymi pojęciami nieostrymi nie może być, w przekonaniu skarżącej, uznane za prawidłowe ustalenie stanu faktycznego. Treść uzasadnienia decyzji zawiera bowiem przypuszczenia organu co do faktów, co nie jest równoznaczne z ustaleniem faktów i tym samym z wypełnieniem obowiązku określonego w art. 107 § 3 Kodeksu postępowania administracyjnego. W ocenie Spółki za dowolne uznać należy ustalenie organu, z którego wynika, że zawartość sadzy w pyle emitowanym z kotłów przekracza 25%, co uzasadnia wymierzenie opłaty za korzystanie ze środowiska, podczas gdy z uzasadnienia decyzji Kolegium nie wynika, w oparciu o jakie dowody organ pierwszej instancji poczynił ustalenia w tym zakresie. Podniesiono, że w zakresie zawartości sadzy w pyle emitowanym z kotłów Spółki organ odwołał się do stwierdzenia wynikającego z opinii biegłego, które nie jest poparte jakimkolwiek materiałem dowodowym wskazującym, że zawartość sadzy w pyle emitowanym z kotłów Spółki przekracza 25%. Podkreślono stwierdzenie organu odwoławczego, że nie ma możliwości dokonania faktycznej weryfikacji wniosków przyjętych przez biegłego w każdym z kilkudziesięciu kotłów opalanych węglem kamiennym należących do Spółki, podczas gdy dopiero pełne ustalenie stanu faktycznego daje podstawę do przyjęcia, że zasada swobodnej oceny dowodów nie została przekroczona, a poczynione ustalenia faktyczne nie noszą cechy dowolności. Za dowolne zdaniem Spółki uznać należy stanowisko co do współczynnika nadmiaru powietrza w stosunku do ilości spalającego się paliwa, gdyż biegły nie odnosząc się do kotłów używanych przez Spółkę wskazał, że współczynnik ten jest zmienny, z reguły wyższy. Zarzucono, że uzasadnienie zaskarżonej decyzji nie spełnia wymogów określonych w art. 107 § 3 Kodeksu postępowania administracyjnego. Wśród argumentów podniesionych w odwołaniu skarżąca wskazała że sadza jest jedną z najdrobniejszych frakcji pyłu, a tym samym uznaje się, że wskaźnik emisji zanieczyszczeń pyłu dla spalania paliwa w postaci węgla kamiennego - pył zawieszony całkowity (TSP) uwzględnia sadzę. Właściwym jest zatem uznanie, że w obliczeniach wielkości emisji nie uwzględnia się sadzy, która jest najdrobniejszą frakcją pyłu zawieszonego całkowitego (TSP), która w większości nie jest emitowana do powierza tylko osadza się na przewodach odprowadzających gazy i pył do powietrza (komin). Podniesiono, że organ odwoławczy pominął tę kwestię całkowitym milczeniem, nie przedstawiając własnej, odmiennej argumentacji w tym zakresie i nie pozwalając Spółce prześledzić procesu myślowego Kolegium, który doprowadził organ odwoławczy do wniosków jakie legły u podstaw zaskarżonej decyzji. Ponadto w ocenie skarżącej opłata z tytułu emisji pyłów, w skład których wchodzi sadza, stanowiąca ich najmniejszą frakcję, została uiszczona. W tej sytuacji brak umorzenia postępowania, które było bezprzedmiotowe, a bezprzedmiotowość miała charakter pierwotny, stanowi naruszenie art. 105 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego. Podniesiono także, że ustalenia faktyczne poczynione przez organ odwoławczy dokonane zostały w sposób dowolny, w konsekwencji czego podjęte przez organ rozstrzygnięcie nie jest zgodne z przepisami prawa procesowego oraz materialnego. Jeżeli zaś organ odwoławczy nie usuwa naruszeń prawa popełnionych przez organ I instancji to - utrzymując w mocy bez zmian naruszającą prawo decyzję tego organu - wydaje decyzję również naruszającą prawo. Podniesiono, że warunkiem wymierzenia opłaty w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy opłatą należną a wynikającą z wykazu jest poczynienie przez organ własnych ustaleń w oparciu o inne dane techniczne i technologiczne. Opłatę z tytułu wprowadzania gazów i pyłów do powietrza nalicza się dla wszystkich rodzajów zanieczyszczeń emitowanych do powietrza w związku z prowadzoną działalnością i w tym celu należy wykorzystać dane pochodzące z dokumentacji związanej z posiadanym pozwoleniem, lub raportem o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, wyniki pomiarów, informacje i dane uzyskane od producenta/dostawcy lub inne dane literaturowe (np.: opracowania instytucji naukowych). Wyjaśniono, że skarżąca do ustalenia we własnym zakresie opłat za korzystanie ze środowiska wykorzystała sposób obliczenia wielości emisji oraz ujęte w tablicach wskaźniki emisji pyłów i gazów określające wielkość emisji na jednostkę paliwa na podstawie dostępnej w kraju i uznanej literatury tj. w oparciu o wskaźniki opracowane przez Zespół Ochrony Powietrza KOBiZE które jako opracowanie metodyczne sporządzone przez wyspecjalizowany organ może stanowić podstawę do ustalenia wysokości opłaty za korzystanie ze środowiska. Według tego opracowania wskaźniki dla węgla kamiennego obejmują zanieczyszczenie - pył zawieszony całkowity (TSP). Powołano się także na pismo Instytutu Ochrony Środowiska - Państwowego Instytutu Badawczego z 8 czerwca 2015r., Polską Normę, broszury informacyjne Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Warszawie, publikację Inspekcji Ochrony Środowiska.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wnosiło o jej oddalenie podtrzymując stanowisko przedstawione w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył co następuje:

Podnieść należy, iż w myśl art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. z 2016r. poz. 1066 ze zm.) sądy administracyjne sprawują kontrolę wykonywania administracji publicznej pod względem zgodności z prawem. Rozpoznając zatem skargę na decyzję Sąd dokonuje jedynie oceny, czy przy jej wydaniu nie zostały naruszone przepisy prawa materialnego bądź też procesowego, nie będąc przy tym związany zarzutami i wnioskami skargi oraz podstawą prawną - art. 134 § 1 w zw. z art.145 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2016r., poz. 718 ze zm., dalej jako: p.p.s.a.)

Skarga wniesiona w niniejszej sprawie nie zasługuje na uwzględnienie.

Podnieść należy, że zgodnie z art. 275 P.o.ś. podmioty korzystające ze środowiska obowiązane są do ponoszenia opłat za korzystanie ze środowiska. Do tych opłat należy m.in. opłata za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza (art. 273 ust. 1 pkt 1 P.o.ś.). Przy czym w myśl art. 284 ust. 1 P.o.ś. podmiot korzystający ze środowiska ustala we własnym zakresie wysokość należnej opłaty i wnosi ją na rachunek właściwego urzędu marszałkowskiego. Jednocześnie podmiot korzystający ze środowiska przedkłada marszałkowi województwa wykaz zawierający informacje i dane, o których mowa w art. 287, wykorzystywane do ustalenia wysokości opłat oraz wysokość tych opłat (art. 286 ust. 1 P.o.ś.). W przypadku gdy, podmiot korzystający ze środowiska przedłożył wykaz zwierający informacje i dane o zakresie korzystania ze środowiska oraz o wysokości należnych opłat, ale zamieścił w nim informacje lub dane nasuwające zastrzeżenia - marszałek województwa wymierza, w drodze decyzji, na podstawie własnych ustaleń lub wyników kontroli wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska, opłatę w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy opłatą należną a wynikającą z wykazu (art. 288 ust. 1 pkt 2 P.o.ś.). Marszałek województwa dokonuje ustaleń własnych na podstawie: 1) pomiarów dokonywanych przez organy administracji lub przez podmiot korzystający ze środowiska obowiązany do poniesienia opłat; 2) innych danych technicznych i technologicznych (art. 288 ust. 2 P.o.ś.). Opłatę ustala się według stawek obowiązujących w okresie, w którym korzystanie ze środowiska miało miejsce (art. 285 ust. 1 P.o.).

Z treści powyższych przepisów wynika zatem, że to podmiot korzystający ze środowiska sam sporządza wykaz zawierający informacje i dane niezbędne do ustalenia wysokości opłaty za korzystanie środowiska, który przedkłada właściwemu marszałkowi województwa, ustala wysokość tej opłaty i wnosi ją na rachunek właściwego urzędu marszałkowskiego. Natomiast decyzję ustalającą różnicę między opłatą należną a wynikającą z wykazu marszałek województwa wydaje m.in. wtedy, gdy podmiot korzystając ze środowiska zamieścił w wykazie zawierającym informacje i dane o zakresie korzystania ze środowiska oraz o wysokości należnych opłat informacje lub dane nasuwające zastrzeżenia.

W niniejszej sprawie organ zakwestionował sposób ustalenia opłaty za wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza z procesów spalania węgla kamiennego w kotłach o nominalnej mocy cieplnej 5 MW. Jak podano w uzasadnieniu decyzji Spółka przyjęła metodę wyliczenia poprzez ustalenie wielkości emisji poszczególnych zanieczyszczeń takich substancji jak: dwutlenek węgla, tlenki azotu, tlenek węgla, dwutlenek siarki, benzo(a)piren, pyły z ze spalania paliw, nie naliczając opłaty za emisję sadzy. Organ uznał jednak, że podczas spalania węgla w kotłach emitowana jest sadza. W związku z tym ustalił opłatę z uwzględniając powyżej wskazane wyżej substancje oraz sadzę, a pominął pyły ze spalania paliw. Z kolei w ocenie skarżącej sadza stanowi jedna z najdrobniejszych frakcji pyłu, a w związku z tym wskaźnik emisji zanieczyszczeń pyłu dla spalania paliwa w postaci węgla kamiennego, czyli pył zawieszony całkowity (TSP) uwzględnia sadzę.

Podnieść jednak należy, że stanowisko organu odnośnie sposobu ustalenia rodzaju substancji emitowanych do powietrza podczas spalania węgla kamiennego w kotłach o nominalnej mocy cieplnej 5 MW oparte zostało na opinii biegłego powołanego w niniejszej sprawie. W ocenie Sądu opinia taka mieści się w zakresie pojęcia innych danych technicznych i technologicznych, o których mowa w art. 288 ust. 2 P.o.ś., na podstawie których organ może dokonywać własnych ustaleń. Ponadto opina biegłego jest dopuszczona jako jeden z dowodów przez przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. Sąd podziela także stanowisko Kolegium, że opinia biegłego sporządzona w niniejszej sprawie jest logiczna i przekonująca. Biegły w swojej opinii wypowiedział się co do rodzaju substancji emitowanych z kotłów o nominalnej mocy cieplnej 5 MW wyposażonych w ruszt stały i ciąg naturalny z ręcznym zasypem paliwa, a więc kotłów będących w dyspozycji Spółki, co wynika z jej oświadczenia zawartego piśmie z dnia "[...]"r. Nie budzi zastrzeżeń Sądu ocena Kolegium, że biegły w sposób przekonujący wyjaśnił, z jakich względów przyjął, że w niniejszej sprawie należy uwzględnić emisję sadzy. Podał także, jakie przyjął metody dla swoich ustaleń oraz dlaczego w jego ocenie nie uwzględniono emisji sadzy w materiałach KOBiZE, przyjętych do wyliczeń przez Spółkę. Natomiast zarzuty Spółki dotyczą de facto metodologii przyjętej przez biegłego i stanowią polemikę z założeniami przyjętymi przez biegłego i wynikami wydanej ekspertyzy. Należy jednak podkreślić, że ani organ administracji, ani tym bardziej sąd administracyjny nie mogą oceniać prawidłowości metodologii przyjętej przez biegłego. Z treści bowiem art. 84 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego wynika, że biegły jest powoływany, gdy w sprawie wymagane są wiadomości specjalne. Opinia biegłego podlega natomiast ocenie jako dowód w sprawie. Zatem organ dokonuje jej oceny pod kątem zachowania warunków formalnych oraz logiki dowodu, bez wkraczania w sferę wiedzy specjalistycznej, co w niniejszej sprawie zostało dokonane. Natomiast Spółka – poza powoływaniem się na inne niż przyjęte przez biegłego opracowania czy pisma - nie przedłożyła wiarygodnego dowodu podważającego wydaną opinię. Należy natomiast wskazać, że wprawdzie to organ prowadzi postępowanie wyjaśniające, ale nie oznacza to, że strona jest całkowicie zwolniona z aktywnego uczestnictwa w postępowaniu administracyjnym i może ograniczyć się jedynie do kwestionowania dowodów przyjętych przez organ za podstawę rozstrzygnięcia, bez wskazywania dowodów przeciwnych.

W związku z powyższym za niezasadne należy uznać twierdzenie skarżącej, że organ nieprawidłowo ustalił stan faktyczny, a także nie wyjaśnił z jakich względów podjął zaskarżone rozstrzygnięcie. Nie można także podzielić zarzutu skarżącej, ze organ nie odniósł się do wywodów Spółki dotyczących metodologii obliczenia opłaty za korzystanie ze środowiska, skoro dotyczyły one wiadomości specjalnych, co do których został powołany biegły. Ponadto niezasadne jest twierdzenie Spółki, że ustalenia organu powinny dotyczyć konkretnych kotłów użytkowanych przez Spółkę. Wyjaśnić bowiem, że przedmiotem skargi jest decyzja ustalająca opłatę ze emisję określonych substancji do środowiska, ustalona w oparciu o określone wskaźniki. Zatem ma ona zawsze w jakimś stopniu charakter szacunkowy, a nie rzeczywisty (w tym wypadku – jak wynika z decyzji organu I instancji - ustalony w oparciu o ilość spalonego węgla kamiennego, procentową zawartość popiołu oraz wskaźnik emisji), a ponadto dotyczy okresu minionego ("[...]"r.). Wskazać przy tym należy, że także opracowania na które powołuje się Spółka mają charakter ogólny. W ocenie Sądu zatem organ prawidłowo przyjął, że opłata winna być ustalona także za emisję sadzy i zastosował właściwe stawki opłat obowiązujące w "[...]"r., określone w Obwieszczeniu Ministra Środowiska z dnia 13 sierpnia 2013r. w sprawie wysokości stawek opłat za korzystanie ze środowiska na rok 2014 (M.P. z 2013r. poz. 729), w którym pod poz. 52 wymienione są pyły grafitowe, sadza.

W tym stanie rzeczy skarga podlega oddaleniu na podstawie art. 151 p.p.s.a.