drukuj    zapisz    Powrót do listy

6111 Podatek akcyzowy, Prawo pomocy, Dyrektor Izby Celnej, Uchylono zaskarżone postanowienie i przekazano sprawę do ponownego rozpoznania przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w..., I FZ 621/07 - Postanowienie NSA z 2008-01-16, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

I FZ 621/07 - Postanowienie NSA

Data orzeczenia
2008-01-16 orzeczenie prawomocne
Data wpływu
2007-12-10
Sąd
Naczelny Sąd Administracyjny
Sędziowie
Małgorzata Niezgódka - Medek /przewodniczący sprawozdawca/
Symbol z opisem
6111 Podatek akcyzowy
Hasła tematyczne
Prawo pomocy
Sygn. powiązane
I SA/Wr 1290/07 - Wyrok WSA we Wrocławiu z 2008-11-05
I GSK 941/09 - Wyrok NSA z 2010-05-18
I FZ 267/08 - Postanowienie NSA z 2008-07-09
Skarżony organ
Dyrektor Izby Celnej
Treść wyniku
Uchylono zaskarżone postanowienie i przekazano sprawę do ponownego rozpoznania przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w...
Powołane przepisy
Dz.U. 2002 nr 153 poz 1270 art. 246 par.1, art. 255
Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Sędzia NSA Małgorzata Niezgódka - Medek po rozpoznaniu w dniu 16 stycznia 2008 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej zażalenia R.B. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 22 października 2007 r. sygn. akt I SA/Wr 1290/07 w zakresie prawa pomocy w sprawie ze skargi R.B. PHU "J" w B. na decyzję Dyrektora Izby Celnej w w. z dnia 31 maja 2007 r. nr [...] w przedmiocie określenia zobowiązania w podatku akcyzowym za styczeń i luty 2003 r. postanawia uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu we Wrocławiu do ponownego rozpoznania.

Uzasadnienie

Przedmiotem zażalenia w niniejszej sprawie jest postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 22 października 2007 r., sygn. akt I SA/Wr 1290/07. Postanowieniem tym Sąd przyznał skarżącemu – R.B., prawo pomocy w zakresie częściowym, obejmującym zwolnienie z obowiązku uiszczenia wpisu od skargi w kwocie powyżej 1000 zł i odmówił przyznania prawa pomocy w pozostałym zakresie.

W pisemnych motywach orzeczenia WSA we Wrocławiu podał, że referendarz sądowy tegoż Sądu postanowieniem z dnia 10 września 2007 r. przyznał skarżącemu prawo pomocy w zakresie częściowym, obejmującym zwolnienie od obowiązku uiszczenia wpisu od skargi ponad 1000 zł i odmówił przyznania prawa pomocy w pozostałym zakresie. Argumentując powyższe referendarz sądowy wskazał, że wnioskodawca w poprzednich latach uzyskiwał stosunkowo duży dochód z prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, także w pierwszej połowie bieżącego roku skarżący osiągnął dochód w wysokości 8499,66 zł. Z akt sprawy wynika również, że podatnik ma na utrzymaniu bezrobotną żonę, która nie posiada prawa do zasiłku oraz córkę w wieku szkolnym. Miesięczne wydatki trzyosobowej rodziny wynoszą 1909,63 zł, a w ciągu roku szkolnego wydatki te zwiększają się o 315 zł. Wobec majątku skarżącego prowadzone jest postępowanie egzekucyjne, w ramach którego zajęto mu rachunki bankowe i obciążono hipoteką nieruchomość będącą jego własnością (łączna kwota zaległości podatkowych objętych tytułami wykonawczymi wynosi ponad 7 000 000 zł). W oparciu o ww. dane referendarz sądowy uznał, że podatnik nie wykazał jakoby nie był w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania i przyznał prawo pomocy w zakresie częściowym.

W sprzeciwie od postanowienia z 10 września 2007 r. skarżący podniósł, że jego sytuacja majątkowa od momentu wydania tegoż postanowienia pogorszyła się w związku z koniecznością zlikwidowania prowadzonej działalności gospodarczej. Na trudną sytuację finansową podatnika złożyły się także inne okoliczności, w szczególności fakt jego tymczasowego aresztowania w ramach postępowania karnego prowadzonego przez Prokuraturę Okręgową w Świdnicy.

Nadto podatnik zaznaczył, że przed WSA we Wrocławiu aktualnie toczy się dziewięć spraw z jego skarg, gdzie po uwzględnieniu częściowego zwolnienia z kosztów sądowych, skarżący zobowiązany jest do zapłaty wpisu sądowego w łącznej kwocie 9000 zł, co przekracza jego możliwości finansowe.

Jak wyżej wskazano Sąd pierwszej instancji zwolnił skarżącego z obowiązku uiszczenia wpisu sądowego w kwocie powyżej 1000 zł. Stwierdził przy tym, że w oparciu o akta sprawy możliwe jest ustosunkowanie się jedynie wobec aktualnej sytuacji majątkowej skarżącego, nie można natomiast zbadać, w jaki sposób podatnik rozdysponował środki finansowe wcześniej uzyskane z działalności gospodarczej. Biorąc pod uwagę wysokość tego dochodu Sąd uznał, że zasady doświadczenia życiowego wskazują, iż skarżący mógł zgromadzić środki pozwalające na uiszczenie wpisu, do zapłaty którego został zobowiązany. Uwzględniając wszelkie okoliczności podnoszone przez skarżącego Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu doszedł do przekonania, że nieuzasadnione byłoby przyznanie mu prawa pomocy w zakresie całkowitym, gdyż skarżący nie wykazał, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania.

W zażaleniu skarżący wniósł o zmianę kwestionowanego orzeczenia i przyznanie mu prawa pomocy w postaci całkowitego zwolnienia od kosztów sądowych. Argumentując swoje żądania podatnik wywodził, że dochody uzyskane w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w poprzednich latach – wbrew stanowisku Sądu – nie były duże i uniemożliwiały poczynienie większych oszczędności. Skarżący stwierdził przy tym, że utrzymanie w mocy postanowienia wydanego wskutek wadliwej oceny jego sytuacji majątkowej pozbawi go możliwości dochodzenia swoich praw przed sądem.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Na wstępie należy wskazać, iż zgodnie z postanowieniem art. 246 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), dalej powoływana także jako "p.p.s.a.", prawo pomocy jest przyznawane osobie fizycznej w zakresie całkowitym, gdy osoba taka wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania, a w zakresie częściowym gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.

Prawo pomocy może być przyznane stronie na jej wniosek złożony przed wszczęciem postępowania lub podczas jego trwania. W przypadku osoby fizycznej wniosek powinien zawierać oświadczenie strony obejmujące m.in. dokładne dane o jej stanie majątkowym, dochodach oraz stanie rodzinnym (art. 252 § 1 p.p.s.a.). Jeżeli oświadczenie to okaże się niewystarczające do oceny rzeczywistego stanu majątkowego, rodzinnego oraz możliwości płatniczych strony, bądź wzbudza wątpliwości, strona jest obowiązana złożyć – na wezwanie sądu – w zakreślonym terminie, dodatkowe oświadczenie lub przedłożyć dokumenty źródłowe (art. 255 p.p.s.a.).

Z przepisów ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi wynika także, że czynności w zakresie postępowania o przyznanie prawa pomocy mogą wykonywać referendarze sądowi. W ramach posiedzenia niejawnego referendarz sądowy może wydawać postanowienia co do przyznania, bądź odmowy przyznanie prawa pomocy (art. 258 § 1 pkt 7 p.p.s.a.). Od postanowienia wydanego przez referendarza sądowego strona może złożyć sprzeciw, który wnosi się do właściwego wojewódzkiego sądu administracyjnego w terminie 7 dni od doręczenia ww. orzeczenia (art. 259 § 1 p.p.s.a.). W razie wniesienia sprzeciwu, który nie został odrzucony, postanowienie, przeciwko któremu został wniesiony, traci moc, a sprawa będąca przedmiotem sprzeciwu podlega rozpoznaniu przez sąd na posiedzeniu niejawnym (art. 260 p.p.s.a.).

Z ww. regulacji ustawowych wynika zatem, że w przypadku wniesienia sprzeciwu, kompetencje do rozpoznania i rozpatrzenia wniosku o przyznanie prawa pomocy przejmuje sąd w składzie jednoosobowym. Podkreślenia wymaga przy tym, że sąd rozpoznaje wówczas sprawę od początku, badając kwestię zasadności zwolnienia strony z obowiązku ponoszenia kosztów postępowania - nie ocenia natomiast prawidłowości kwestionowanego postanowienia referendarza sądowego. Sąd bada zatem sprawę pod kątem przesłanek z art. 246 p.p.s.a. i może w tym zakresie – korzystając z art. 255 p.p.s.a. – uzupełnić materiał dowodowy, o ile materiał zebrany w trakcie dotychczasowego postępowania okaże się niewystarczający.

Odnosząc powyższe uwagi do niniejszej sprawy Naczelny Sad Administracyjny stwierdza, że zarzuty podniesione przez podatnika w zażaleniu są zasadne.

Z akt sprawy wynika, iż w sprzeciwie od postanowienia referendarza sądowego skarżący wskazał, że jego sytuacja majątkowa od momentu wydania tegoż orzeczenia uległa znacznemu pogorszeniu. Załączył przy tym szereg dokumentów potwierdzających w szczególności fakt zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej. Jednocześnie oświadczył, że jest zmuszony korzystać z pomocy finansowej bliskich, gdyż jego dochód w kwocie 1000 zł nie wystarcza na utrzymanie trzyosobowej rodziny.

W zaskarżonym postanowieniu znajduje się jedynie wzmianka o tym, że likwidacja działalności gospodarczej, tymczasowe aresztowanie skarżącego i liczba spraw prowadzonych z jego inicjatywy stanowią "istotne okoliczności, które brano pod uwagę zwalniając skarżącego od ponoszenia w części wpisu". Sąd argumentując swoje stanowisko koncentruje się niemal wyłącznie na stwierdzeniu wynikającym z zasad doświadczenia życiowego, prowadzącym do wniosku, że skarżący w ramach dochodów uzyskiwanych w poprzednich latach był w stanie poczynić oszczędności, które aktualnie mogą stanowić źródło finansowania kosztów sądowych. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego stanowisko takie nie jest uzasadnione. Z dokumentacji przedstawionej przez wnioskodawcę wynika bowiem, że w 2006 r. podatnik poniósł stratę, w 2005 r. pozyskał dochód w kwocie 15 835,93 zł (co daje średnio na miesiąc ok. 1300 zł), natomiast średni dochód roczny w latach 2001-2004 – jak wynika z dokumentacji załączonej do zażalenia – wyniósł ok. 23 000 zł, co w przeliczeniu na miesiąc daje ok. 1900 zł. Należy przy tym mieć na uwadze, że ww. kwoty stanowiły źródło dochodu trzyosobowej rodziny.

Z powyższego wynika zatem, że Sąd pierwszej instancji, rozpatrując wniosek o przyznanie prawa pomocy nie podjął czynności zmierzających do takiego wyjaśnienia podnoszonych przez stronę okoliczności, które umożliwiłoby rzetelną ocenę jej możliwości płatniczych. WSA we Wrocławiu nie odniósł się do bowiem do zdarzeń i faktów wskazanych w sprzeciwie, który uznać należałoby za element zebranego materiału dowodowego. W szczególności Sąd nie ustalił źródła i rzeczywistej wysokości dochodów skarżącego po zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej, nie odniósł się także do tego, w jakim stopniu likwidacja prowadzonej działalności gospodarczej wpłynęła na możliwości płatnicze podatnika.

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego Sąd pierwszej instancji -rozpatrując od początku wniosek strony o przyznanie prawa pomocy - powinien był skorzystać z art. 255 p.p.s.a. i wezwać stronę do złożenia dodatkowych oświadczeń, bądź dokumentów źródłowych, w celu doprecyzowania informacji dotyczących jej sytuacji majątkowej. Nie można bowiem uznać za wystarczające uzasadnienie podjętego rozstrzygnięcia, stwierdzenia Sądu opartego na rozumowaniu wynikającym z zasad doświadczenia życiowego, bez uprzedniego zbadania podnoszonych w sprawie okoliczności faktycznych, które mogą mieć znaczenie dla oceny możliwości płatniczych podatnika.

Wobec zasadności zarzutów zażalenia w zakresie wadliwej oceny sytuacji majątkowej skarżącego, Naczelny Sąd Administracyjny – w oparciu o treść art. 185 § 1 w zw. z art. 197 § 2 p.p.s.a. – postanowił uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu we Wrocławiu do ponownego rozpoznania.



Powered by SoftProdukt