Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Katarzyna Grzegorczyk-Meder, Sędziowie Sędzia WSA Barbara Gebel (spr.), Sędzia WSA Arkadiusz Windak, Protokolant Teresa Zauerman, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 25 lipca 2013 r. sprawy ze skargi M. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] nr [...] w przedmiocie zwrotu należności z tytułu wypłaconych osobie uprawnionej świadczeń z funduszu alimentacyjnego I. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta z dnia [...] nr [...], II. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu do czasu uprawomocnienia się niniejszego wyroku.

Prezydent Miasta decyzja z dnia [...] orzekł o obowiązku M. K. zwrotu należności z tytułu wypłaconych w okresie od [...] r. świadczeń z funduszu alimentacyjnego na osobę uprawnioną – W. K. - wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi do dnia całkowitej spłaty:

- kwota należności do zwrotu na dzień wydania decyzji wynosi: [...] zł,

- odsetki ustawowe wyliczone na dzień wydania decyzji wynoszą: [...] zł.

Uzasadniając decyzję stwierdził, że ustawa z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. 2009 r. Nr 1, poz. 7 ze zm.) określa działania podejmowane wobec dłużników alimentacyjnych. Zgodnie z art. 27 ust. 1

i ust. 1 a ww. ustawy dłużnik alimentacyjny jest zobowiązany do zwrotu organowi właściwemu wierzyciela należności w wysokości świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego osobie uprawnionej, łącznie z ustawowymi odsetkami, naliczanymi od pierwszego dnia następującego po dniu wypłaty świadczeń z funduszu alimentacyjnego, do dnia spłaty należności. Na podstawie art. 27 ust. 2 organ właściwy wierzyciela wydaje, po zakończeniu okresu świadczeniowego lub po uchyleniu decyzji w sprawie przyznania świadczeń z funduszu alimentacyjnego, decyzję administracyjną w sprawie zwrotu przez dłużnika alimentacyjnego należności z tytułu otrzymanych przez osobę uprawnioną świadczeń.

Decyzją nr [...] r. przyznano na okres od [...] r. świadczenie z funduszu alimentacyjnego na osobę uprawnioną W. K. w wysokości po [...] zł miesięcznie. Ww. decyzję zmieniono decyzją Nr [...] r. podwyższając

na okres od [...] r. wysokość świadczenia z funduszu alimentacyjnego do kwoty po [...] zł miesięcznie.

W związku z powyższym oraz stosownie do przepisów cytowanej na wstępie ustawy, organ, jako organ właściwy wierzyciela, zobowiązany jest do wydania decyzji

w przedmiotowej sprawie.

Zgodnie z art. 27 ust. 1 i ust. 1a ustawy o pomocy osobom uprawnionym

do alimentów należy dokonać zwrotu należności z tytułu wypłaconych świadczeń

z funduszu alimentacyjnego na osobę uprawnioną za wskazany okres łącznie

z odsetkami ustawowymi naliczanymi od pierwszego dnia następującego po dniu wypłaty świadczeń z funduszu alimentacyjnego do dnia spłaty należności.

Orzeczona kwota należności do zwrotu uwzględnia kwotę wyrównania świadczenia z funduszu alimentacyjnego w wysokości [...] zł przysługującego osobie uprawnionej za miesiąc wrzesień 2011 r. w związku z wydaniem decyzji

Nr [...] r. podwyższającej na okres od [...] r. wysokość świadczenia z funduszu alimentacyjnego do kwoty [...] zł na osobę uprawnioną, a wypłaconego w miesiącu styczniu 2012 r.

Od powyższej decyzji odwołała się M. K.. W odwołaniu wskazała, że od ponad 7 lat jest osobą bezrobotną, nie posiada żadnego źródła utrzymania jak również nie jest nigdzie zameldowana. Podniosła również, iż przeszkodą w ustabilizowaniu sytuacji życiowej jest toczące się wobec niej postępowanie karne w Sądzie Rejonowym.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z dnia [...] utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję.

Kolegium stwierdziło, że zgodnie z ar. 18 ust. 1 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów prawo do świadczeń z funduszu alimentacyjnego ustala się na okres świadczeniowy począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek do organu właściwego wierzyciela, nie wcześniej niż od początku okresu świadczeniowego do końca tego okresu. Okresem świadczeniowym, w myśl art. 2 pkt 8 ww. ustawy, to okres, na jaki ustala się prawo do świadczenia z funduszu alimentacyjnego, tj. od dnia 1 października do dnia 30 września następnego roku kalendarzowego. Dłużnik alimentacyjny jest zobowiązany do zwrotu organowi właściwemu wierzyciela należności w wysokości świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego osobie uprawnionej, łącznie z ustawowymi odsetkami. W okresie, w którym osoba uprawniona otrzymuje świadczenia z funduszu alimentacyjnego komornik sądowy przekazuje wyegzekwowane od dłużnika kwoty zaliczone na poczet alimentów organowi właściwemu wierzyciela do wysokości wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego wraz z odsetkami (art. 27 ust. 1 i 9 cyt. ustawy). W myśl art. 27 ust. 2 ww. ustawy organ właściwy wierzyciela wydaje, po zakończeniu okresu świadczeniowego lub po uchyleniu decyzji w sprawie przyznania świadczeń z funduszu alimentacyjnego, decyzję administracyjną w sprawie zwrotu przez dłużnika alimentacyjnego należności z tytułu otrzymanych przez osobę uprawnioną świadczeń z funduszu alimentacyjnego.

Zdaniem Kolegium, decyzja wydawana w sprawie obciążenia dłużnika alimentacyjnego obowiązkiem zwrotu należności w wysokości wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego nie jest decyzją uznaniową. Organ w prowadzonym postępowaniu obowiązany jest jedynie ustalić, czy została wydana decyzja ostateczna o przyznaniu świadczenia z funduszu alimentacyjnego. Po zakończeniu okresu świadczeniowego organ ma obowiązek wydać decyzję nakazującą zwrot przez dłużnika alimentacyjnego wypłaconych na rzecz osoby uprawnionej świadczeń.

Należy nadmienić, iż decyzja przyznająca świadczenie z funduszu alimentacyjnego ma walor decyzji ostatecznej i zgodnie z art. 16 § 1 K.p.a. uchylenie lub zmiana takich decyzji, stwierdzenie ich nieważności lub wznowienie postępowania może nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych w kodeksie lub ustawach szczególnych. Skoro decyzja ostateczna nie została wyeliminowana z obrotu prawnego w jednym z nadzwyczajnych trybów postępowania administracyjnego lub prawomocnym wyrokiem sądu, to wiąże organy administracji publicznej. Natomiast decyzja wydawana w sprawie obciążenia dłużnika alimentacyjnego obowiązkiem zwrotu kwot świadczenia z funduszu alimentacyjnego jest decyzją związaną. Organ badający sprawę w oparciu

o art. 27 ust. 2 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów ma obowiązek wyłącznie ustalić, czy z mocy art. 25 tej ustawy w zw. z art. 110 K.p.a. został już związany ostateczną decyzją o przyznaniu świadczenia alimentacyjnego wierzycielowi, na rzecz którego dłużnik nie wykonał obowiązku alimentacji. Funkcjonowanie w obrocie prawnym decyzji ostatecznej przyznającej prawo do świadczenia jest w automatyczny sposób powiązane z nakazem wydania decyzji orzekającej zwrot należności w trybie regresu. Na etapie wydawania decyzji z art. 27 ust. 2 ustawy, organ nie może badać samej zasadności przyznawania prawa na oznaczony okres świadczeniowy. Rzeczywistym aktem przesądzającym o obowiązku zwrotu przez dłużnika należności wypłaconej uprzednio wierzycielowi pozostaje decyzja ustalająca wierzycielowi prawo do świadczenia z funduszu alimentacyjnego.

Z przytoczonych powyżej przepisów wynika ustawowy obowiązek dłużnika alimentacyjnego zwrotu świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego, łącznie

z ustawowymi odsetkami (art. 27 ust. 1) oraz obowiązek organu wydania stosownej decyzji o zwrocie świadczeń w sytuacji, gdy zakończy się okres wypłaty alimentów

z funduszu alimentacyjnego lub zostanie uchylona decyzja przyznająca świadczenia

z funduszu alimentacyjnego (art. 27 ust. 2).

Odwołująca się była zobowiązana do łożenia alimentów na rzecz córki W.

Z uwagi na bezskuteczność egzekucji wobec dłużnika alimentacyjnego organ I instancji decyzją z dnia [...] przyznał świadczenia z funduszu alimentacyjnego na okres od [...] r. w wysokości [...] zł miesięcznie. Decyzja ta została przez organ zmieniona decyzją z dnia [...] r. w ten sposób, iż podwyższona została wysokość świadczenia alimentacyjnego do kwoty [...] zł w okresie od [...] r. Łączna kwota wypłaconych w ww. okresie świadczeń z funduszu wyniosła [...] zł przysługująca osobie uprawnionej za wrzesień 2011 r. w związku z wydaniem decyzji z dnia [...] r. podwyższającej za okres od [...] r. wysokość świadczenia alimentacyjnego do kwoty [...] zł. Okres na jaki przyznano świadczenia alimentacyjne na rzecz córki zakończył się w dniu [...] r., a zatem decyzja nakładająca na odwołującą się - na podstawie art. 27 ust. 1 i 2 cyt. ustawy, obowiązek zwrotu należności z tytułu otrzymanych przez osobę uprawnioną świadczeń z funduszu alimentacyjnego jest zgodna z prawem.

Odnosząc się zaś do treści odwołania, organ wskazał, iż niezależnie od rozpatrywanego rozstrzygnięcia strona ma prawo zwrócić się do właściwego organu

o umorzenie zadłużenia. W myśl bowiem art. 30 ust. 2 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów organ właściwy wierzyciela może na wniosek dłużnika alimentacyjnego umorzyć jego należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego łącznie z odsetkami w całości lub w części, odroczyć termin płatności albo rozłożyć na raty, uwzględniając sytuację dochodową i rodzinną.

Powyższa decyzja została przez M. K. zaskarżona do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji i umorzenie postępowania. W uzasadnieniu skargi, podobnie jak w odwołaniu od decyzji, zwróciła uwagę na swoją trudną sytuację finansową i życiową (bezrobotna, bezdomna).

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o oddalenie skargi podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny z w a ż y ł, co następuje:

Zgodnie z art. 1 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności organów administracji publicznej. Kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Oznacza to, iż zadaniem sądu administracyjnego jest zbadanie zgodności zaskarżonej decyzji z przepisami zarówno prawa materialnego, jak

i procesowego w odniesieniu do stanu faktycznego istniejącego w dniu wydania zaskarżonej decyzji.

Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc związany zarzutami

i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną i stosuje przewidziane ustawą środki w celu usunięcia naruszenia prawa w stosunku do aktów lub czynności wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach sprawy, której dotyczy skarga, jeżeli jest to niezbędne dla końcowego jej załatwienia (art. 134 § 1 i art. 135 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.).

W ocenie sądu, należy podzielić stanowisko organu zawarte w zaskarżonej decyzji, że na podstawie art. 27 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. 2009 r. Nr 1, poz. 7 ze zm.) dłużnik alimentacyjny jest zobowiązany do zwrotu organowi właściwemu wierzyciela należności w wysokości świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego osobie uprawnionej, łącznie z ustawowymi odsetkami (ust.1), odsetki są naliczane od pierwszego dnia następującego po dniu wypłaty świadczeń z funduszu alimentacyjnego, do dnia spłaty (ust. 1 a), a organ właściwy wierzyciela wydaje, po zakończeniu okresu świadczeniowego lub po uchyleniu decyzji w sprawie przyznania świadczeń z funduszu alimentacyjnego, decyzję administracyjną w sprawie zwrotu przez dłużnika alimentacyjnego należności z tytułu otrzymanych przez osobę uprawnioną świadczeń

z funduszu alimentacyjnego (ust. 2). Ponadto, że decyzja wydawana w sprawie obciążenia dłużnika alimentacyjnego obowiązkiem zwrotu należności w wysokości wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego nie jest decyzją uznaniową,

a organ w prowadzonym postępowaniu obowiązany jest jedynie ustalić, czy została wydana decyzja ostateczna o przyznaniu świadczenia z funduszu alimentacyjnego.

Jak organ sam stwierdził, cytując właściwe przepisy, decyzję w sprawie zwrotu wypłaconych świadczeń alimentacyjnych organ wydaje po zakończeniu okresu świadczeniowego lub po uchyleniu decyzji o przyznaniu świadczeń z funduszu.

Po przeanalizowaniu akt sprawy sąd ustalił, że w okresie świadczeniowym,

o którym mowa w zaskarżonej decyzji, ustalonym zgodnie z art. 2 pkt 8 ustawy

o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, a więc od [...] r., osobie uprawnionej W. K. zostały wypłacone świadczenia alimentacyjne, w oparciu o decyzję organu pierwszej instancji z dnia [...] r. następnie zmienioną decyzją z dnia [...] r., w łącznej wysokości [...] zł. W świetle powyższych ustaleń, organ pierwszej instancji w oparciu o art. 27 ust. 2 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, mógł po zakończeniu okresu świadczeniowego wydać decyzję o zwrocie kwoty [...] zł wraz z odsetkami.

Tymczasem decyzja organu pierwszej instancji, następnie utrzymana w mocy przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze, w rozstrzygnięciu nakłada obowiązek zwrotu kwoty [...] zł wraz z odsetkami. W tym zakresie, obydwie wydane decyzje naruszają art. 27 ust. 2 ww. ustawy i bezsprzecznie naruszenie to miało wpływ na wynik sprawy. W ocenie sądu, bez znaczenia dla poprawności zaskarżonej decyzji oraz decyzji ją poprzedzającej, pozostają stwierdzenia zawarte

w uzasadnieniach decyzji obu organów, że orzeczona kwota uwzględnia także kwotę [...] zł wypłaconą – w styczniu 2012 r. - osobie uprawnionej, jako wyrównanie wysokości alimentów należnych za miesiąc wrzesień 2011 r.

W aktach sprawy brak jest decyzji przyznającej osobie uprawnionej świadczenia alimentacyjne na okres świadczeniowy od [...] r., jest jedynie decyzja zmieniająca tą decyzję poprzez zmianę wysokości świadczenia w miesiącu wrześniu 2011 r. - z kwoty [...] zł na kwotę [...] zł. Oczywistym jest, że nastąpił wzrost świadczenia alimentacyjnego o [...] zł. Jednakże świadczenie to dotyczyło innego okresu świadczeniowego niż ten, o którym mowa w zaskarżonej decyzji. Prawdopodobnie, na podstawie art. 27 ust. 2 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, została wydana odrębna decyzja w przedmiocie zwrotu przez dłużnika alimentacyjnego należności z tytułu otrzymanych przez osobę uprawnioną świadczeń z funduszu alimentacyjnego w okresie od [...] r. Wypłacenie po upływie okresu świadczeniowego wyrównania należnych osobie uprawnionej świadczeń, winno spowodować więc zmianę decyzji o zwrocie przez dłużnika alimentacyjnego należności z tytułu otrzymanych przez osobę uprawnioną świadczeń z funduszu alimentacyjnego za ten okres, którego dotyczyło wyrównanie, a nie za okres, w którym nastąpiła faktyczna wypłata wyrównania.

Odnosząc się do skargi, sąd stwierdza, iż okoliczności podnoszone przez skarżącą mogą być wzięte pod uwagę jedynie przy rozpatrywaniu przez organ pierwszej instancji wniosku strony o umorzenie zadłużenia, o czym strona została już poinformowana w zaskarżonej decyzji.

Rozpatrując ponownie sprawę organ odwoławczy winien uwzględnić przedstawioną powyżej ocenę sądu.

W tym stanie rzeczy, Wojewódzki Sąd Administracyjny,

na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, uchylił zaskarżoną decyzję. Rozstrzygnięcie w pkt II sentencji wyroku zapadło na podstawie art. 152 ww. ustawy.