Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Irena Szarewicz-Iwaniuk (spr.), Sędziowie WSA Wiesława Achrymowicz,, WSA Małgorzata Fita, Protokolant Asystent sędziego Monika Bartmińska, po rozpoznaniu w Wydziale I na rozprawie w dniu 10 października 2012 r. sprawy ze skargi G. J. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej z dnia [...] nr [...] w przedmiocie podatku od spadków i darowizn - oddala skargę.

Zaskarżoną decyzją z dnia [...] Dyrektor Izby Skarbowej po rozpatrzeniu odwołania G. J. utrzymał w mocy decyzję Naczelnika Urzędu Skarbowego z dnia [...] lutego 2012r. w przedmiocie podatku od spadków i darowizn.

Z uzasadnienia zaskarżonej decyzji oraz akt sprawy wynika, że w dniu 9 listopada 2009r. G. J. zgłosił Naczelnikowi Urzędu darowiznę pieniędzy w kwocie 160 000 zł od D. J. W piśmie z dnia 14 listopada 2012 r. wyjaśnił, że darczyńcą jest matka, a darowane pieniądze zostały mu przekazane w postaci gotówki do ręki w dniu 16 maja 2011r. Pieniądze zostały następnie wpłacone na konto W. C., od którego G. J. kupił lokal mieszkalny. Powyższe potwierdzają dokumenty bankowe oraz wypis aktu notarialnego, załączone do akt sprawy. Operacje bankowe dokonane zostały w tym samym dniu tj. 16 maja 2011 r.

Postanowieniem z dnia [...] stycznia 2012r. organ podatkowy I instancji wszczął z urzędu, na podstawie art. 165 § 1 i § 2 Ordynacji podatkowej, postępowanie w sprawie ustalenia podatku od spadków i darowizn z tytułu ww. darowizny i decyzją z dnia [...] ustalił podatek od spadków i darowizn w kwocie 9.234 zł.

Od powyższej decyzji G. J. odwołał się wyjaśniając, iż darowiznę otrzymał od matki z przeznaczeniem na zakup mieszkania. Na poczet ceny uzgodnionej w umowie przedwstępnej z dnia 15 lutego 2011 r. wpłacił zadatek w wysokości 20.000 zł. pochodzących z własnych oszczędności. Pozostałą część ceny za mieszkanie stanowiła darowizna od matki. Wyjaśnił też, że pracując na etacie i zarabiając około 1.500 zł miesięcznie nie był w stanie zgromadzić wszystkich pieniędzy i dlatego skorzystał z pomocy finansowej matki. Przyznał, iż nie zasięgnął informacji w sprawie podatku w urzędzie skarbowym. Dużą niedogodność przy załatwianiu formalności związanych z umową kupna mieszkania stanowił brak ważnego dowodu osobistego uniemożliwiający mu założenie konta w banku.

Rozpoznając sprawę w wyniku wniesionego odwołania Dyrektor Izby Skarbowej na wstępie wskazał na niesporny stan faktyczny w sprawie: w dniu 16 maja 2011r. G. J. otrzymał w gotówce 160 000 zł od matki – D. J., które następnie wpłacił na konto W. C., jako pozostałą część ceny za mieszkanie kupione aktem notarialnym z dnia 13 maja 2011 r. rep nr [...].

W związku z tym organ wskazał na treść art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. 2009.93.768 j.t.) stanowiący, że podatkowi podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem darowizny, przy czym obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych, a powstaje - w razie zawarcia umowy darowizny bez zachowania formy aktu notarialnego - z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia (art. 5 i art. 6 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy). Zgodnie z art. 17a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, podatnicy podatku obowiązani są złożyć, w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego, właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych według ustalonego wzoru. Do zeznania podatkowego dołącza się dokumenty mające wpływ na określenie podstawy opodatkowania.

Powyższego zeznania G. J. nie złożył, dokonał natomiast zgłoszenia powyższej darowizny na druku SD-Z2, stosownie do postanowień art. 4a ust. 1 ww. ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Przepis art. 4a ust 1 powołanej ustawy stanowi, że zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych m.in. przez zstępnych, ale pod pewnymi warunkami, a mianowicie: nabywca zgłosi fakt nabycia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie sześciu miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego oraz udokumentuje - w przypadku, gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę 9 637 zł - ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym. Powyższe warunki muszą być spełnione łącznie. W przypadku niespełnienia warunków ustawowych, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej, co wynika wprost z postanowień art. 4a ust. 3 powołanej ustawy.

W ocenie organu podatkowego w rozpatrywanej sprawie nie zachodzą okoliczności pozwalające zastosować zwolnienie, o którym mowa w art. 4a, ponieważ przekazanie pieniędzy w gotówce do rąk G. J. nie wypełnia dyspozycji normy ustawowej, która stanowi, iż "Nabywca (...) udokumentuje (...) ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym."

Zastosowanie powyższego zwolnienia, bez zachowania ustawowej formy dowodowej nie jest prawnie dopuszczalne nawet z powodu błędnej - w tym zakresie - informacji posiadanej przez obdarowanego. Z art. 4a ust. 3 ustawy jednoznacznie wynika, iż w przypadku niespełnienia warunków, o których mowa w ust. 1 i 2 omawianego artykułu, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej. Nie jest przy tym niezbędne posiadanie przez obdarowanego konta w banku, gdyż darowizna pieniędzy może być dokonana przekazem pocztowym.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej 9.637 zł, jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej. Do tej grupy zalicza się m.in. zstępnych, tj. syna.

Skoro podatnik nie dopełnił wszystkich warunków ustawowych niezbędnych do zastosowania ww. zwolnienia od podatku decyzja organu I instancji jest zgodna z prawem.

Końcowo organ podkreślił, że wszelkie ulgi i zwolnienia podatkowe są odstępstwem od zasady powszechności opodatkowania i dlatego przepisy je regulujące - w tym powołany wyżej art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn - muszą być interpretowane ściśle, zgodnie z ich literalnym brzmieniem.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie, na powyższą decyzję G. J. wniósł o jej uchylenie.

Skarżący zarzucił naruszenie zasad postępowania podatkowego: art. 121 § 1, art. 122, art. 124 i art. 187 Ordynacji podatkowej, podkreślając, że obowiązek przeprowadzenia całego postępowania co do wszystkich istotnych okoliczności spoczywa na organie i nie może być przerzucony na stronę.

W ocenie skarżącego organ nie wziął pod uwagę interpretacji ogólnej Ministra Finansów z dnia 15 lutego 2012 nr PL/LM/834/10/BNJ/12 w sprawie stosowania art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, z której wynika, że skorzystanie ze zwolnienia przysługuje w sytuacji gdy zostanie udokumentowane, że darowizna środków pieniężnych nawet przekazana na rachunek bankowy innego, niż obdarowany, podmiotu – zostanie przekazana na jego rzecz.

G. J. powołał się na wyroki w sprawach II FSK 1952/08, II FSK 2028/08, II FSK 818/09 oraz II FSK 981/09, które potwierdzają możliwość skorzystania ze zwolnienia przewidzianego w art. 4a ust. 1 pkt 2 w sytuacji dokonania wpłaty przez darczyńcę zamiast przez obdarowanego na rzecz developera, co jest tylko ominięciem zbędnego pośrednika przy pełnym zachowaniu celu ustanowionego przepisu.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, argumentując jak w zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie, zważył co następuje:

Skarga nie jest zasadna.

Spór w sprawie sprowadza się do interpretacji art. 4a ust 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn w stanie faktycznym, gdy darowizna pieniężna dokonana na rzecz osoby zaliczonej do tzw. grupy 0 dokonana została do rąk obdarowanego.

W ocenie skarżącego, taka darowizna wyczerpuje przesłanki wskazane w art. 4a ust 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, w związku z czym podlegał on całkowitemu zwolnienie od podatku od otrzymanej darowizny kwoty pieniężnej.

Ze stanowiskiem skarżącego nie można się jednak zgodzić.

Trafnie podniósł organ podatkowy, iż co do zasady darowizna podlega opodatkowaniu na podstawie ustawy z dnia 28 lipca 1983r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. 2009.93.768 j.t.), bowiem w myśl art. 1 ust 1 tej ustawy, podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej "podatkiem", podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej m.in. tytułem darowizny, polecenia darczyńcy (pkt 2).

Ustawodawca przewidział jednak zwolnienia od podatku mające na celu zniesienie obciążeń podatkowych dla nabywających nieodpłatnie majątek od osób najbliższych. Znalazło to odzwierciedlenie w regulacji zawartej w art 4a powołanej ustawy.

Zgodnie z treścią art. 4a ust. 1 zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

1) zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-8 i ust. 2, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4 (niemającego zastosowania w stanie faktycznym sprawy), oraz

2) udokumentują - w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne/.../, ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.

W przypadku niespełnienia warunków, o których mowa w ust. 1 i 2, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej ( ust 3).

Powołane brzmienie przepisu art. 4a ust 1 oznacza, że warunkiem całkowitego zwolnienia z opodatkowania darowizny jest otrzymanie darowizny przez członka najbliższej rodziny oraz zgłoszenie jej w terminie do opodatkowania. W przypadku otrzymania darowizny w postaci środków pieniężnych warunkiem koniecznym jest też udokumentowanie wykonania darowizny w sposób określony w powołanym przepisie prawa. tj. dowodem przekazania przez darczyńcę środków pieniężnych na rachunek bankowy nabywcy, jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym. Chodzi zatem niewątpliwie o rachunek obdarowanego, a nie innego podmiotu.

Warunek określony w ww. pkt 2 art. 4a ust 1 nie został w sprawie spełniony, ponieważ dokonanie darowizny nastąpiło do rąk obdarowanego, a nie w sposób określony powołanym przepisem, co jest niesporne w sprawie.

Bez znaczenia dla interpretacji powyższego przepisu pozostaje z jakich przyczyn skarżący nie posiadał rachunku bankowego (np. brak ważnego dowodu osobistego), skoro udokumentowanie otrzymania darowizny mogło nastąpić także przekazem pocztowym.

W przypadku niespełnienia powyższych warunków ustawodawca nakazuje traktowanie obdarowanego jak nabywcę zaliczonego do I grupy podatkowej (art. 14 ust 1 -3 pkt 1), który odnosi się również m.in. do najbliższych członków rodziny, lecz daje podstawę jedynie do określenia kwoty wolnej od podatku, co znalazło odzwierciedlenie w zaskarżonej decyzji.

Interpretowanie art. 4a ust 1 w sposób prezentowany przez skarżącego prowadziłaby do przyjęcia, że każda darowizna pieniężna dokonana przez osobę zaliczoną do grupy 0, o ile zostanie zgłoszona właściwemu organowi podatkowemu w terminie określonym w art 4a ust 1 pkt 1 jest wolna od podatku, niezależnie od sposobu jej udokumentowania. Treść przepisu art. 4a ust. 1 pkt 2 byłaby zatem martwa.

Rację ma organ podatkowy, gdy wskazuje, że wszelkie ulgi podatkowe należy interpretować w sposób ścisły, gdyż stanowią one odstępstwo od zasady powszechności opodatkowania.

Nie kwestionując wywodów zawartych w przytoczonej przez skarżącego interpretacji ogólnej Ministra Finansów oraz orzeczeniach Naczelnego Sądu Administracyjnego wskazać jednak należy, iż stan faktyczny ustalony w niniejszej sprawie był odmienny od tych, w których zapadły powołane orzeczenia oraz którego dotyczy interpretacja ogólna.

Skarżący formułując zarzuty naruszenia prawa procesowego nie wskazuje, jaki dowody w sprawie nie zostały przeprowadzone oraz jakie okoliczności faktyczne istotne dla rozstrzygnięcia nie zostały wzięte pod uwagę. Materiał dowodowy niezbędny dla rozstrzygnięcia zgromadzony został w sposób prawidłowy. Ocena tego materiału jak też uzasadnienie zaskarżonej decyzji odpowiadają wymogom określonym w Rozdziale 11 i 13 Ordynacji podatkowej.

Ze względów wyżej przytoczonych, Sąd na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 . – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270), orzekł jak w sentencji.

-----------------------

1